علوم زمین
سال:1386 | دوره:16 | شماره:63 |تعداد مقالات:23

محدوده اکتشافی مسجد داغی جلفا در ورقه زمین شناسی1:100000  جلفا قرار دارد. این محدوده، از نظر زمین شناسی ساختاری بخشی از زون البرز باختری- آذربایجان است. قدیمی ترین رخنمونهای سنگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به فلیشهای ائوسن است که به طور گسترده در بخش جنوبی و شمال خاوری محدوده دیده می شود. بخش دیگر رخنمونهای سنگی محدوده را به طور عمده مجموع سنگهای آتشفشانی آندزیت- تراکی آندزیت تشکیل می دهد که تحت تاثیر عملکرد توده های نفوذی درونی کوارتز مونزونیتی قرار گرفته و دگرسانی فیلیک و فیلیک کربناتی را در محدوده مورد مطالعه ایجاد کرده اند. کانی سازیها به طور عمده در مجموعه آتشفشانی به صورت رگه های سیلیسی- باریتی نمود یافته و توده کوارتزمونزونیتی نیز از نظر وجود کانی سازی مس پورفیری حایز اهمیت است.نتایج دگرسانی در محدوده مورد مطالعه به دو بخش تفکیک بررسی شده است. بخش اول مربوط به دگرسانی در محدوده مورد مطالعه و بخش دوم مربوط به هاله های اطراف رگه های کانی سازی شده بر اساس ترانشه های حفرشده در محدوده های کانی سازی است که هر کدام به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته اند. بررسی نتایج در اطراف زونهای دگرسانی حاشیه رگه ها نیز شامل دگرسانی سریسیتی، دگرسانی سیلیسی، دگرسانی پروپیلینیک و کلریتی و دگرسانی آلونیتی (ژاروسیتی) است.نتایج حاصل از مطالعات دگرسانی در اطراف رگه های کانی سازی شده با توجه به دگرسانی متنوع گسترش یافته نشان دهنده کانسار طلای اپی ترمال است که دگرسانی آلونیتی از نوع ژاروسیت یکی از نشانه های مهم وجود آن است.نتایج حاصل از دگرسانی و گسترش زونهای دگرسانی به صورت منظم نشان دهنده احتمال وجود کانسار مس پورفیری (دگرسانی پتاسیک، دگرسانی فیلیک، دگرسانی آرژیلیک و دگرسانی پروپیلیتیک) است که توسط گمانه DH-8 این نتیجه قابل تصور است.

مطالعات پتروفابریکی، ساختاری و ژیوشیمیایی تکتونیتهای الترامافیک زون دگرگونی خاوری مجموعه افیولیتی خوی نشان می دهد که این سنگها حاوی پهنه های برشی دما پایین با امتداد شمال باختری- جنوب خاوری هستند که جهت جریان گوشته ای دما بالا تا دما متوسط با امتداد شمال خاوری- جنوب باختری را قطع کرده اند. ریزساختارها در این تکتونیتها، یک محول فابریکی را از بافتهای پورفیروکلاستیک تخت و دوکی شکل (مربوط به دگرشکلیهای دما بالا تا دما متوسط بخشهای گوشته ای) به سمت بافتهای میلونیتی (با دگرشکلی دما پایین درون پهنه های برشی) نشان می دهند. مطالعه الگوهای جهت یابی ترجیحی شبکه ای کانی الیوین در نمونه های با دگر شکلی دما بالا و دما متوسط گوشته ای لغزش را بر روی سیستمهای (010)[100] دما بالا و تنش پایین و (0k1)[100] دما متوسط (بیش از 1000 درجه سانتی گراد) نشان می دهند در حالی که الگوهای جهت یابی ترجیحی شبکه ای کانی الیوین در نمونه های با دگر شکلی دما پایین درون پهنه های برشی، گویای سیستم لغزش (001)[100] دمای پایین (1000 درجه سانتی گراد) است. اسپینلهای همراه این پریدوتیتها با تغییرات چشمگیر عدد کروم (10 تا 90 Cr # =) و عدد منیزیم (90 تا 50 = Mg #) همراه می باشند. کلینوپیروکسنها عموما غنی از کروم بوده که نشان دهنده ذوب بخشی محدود این پریدوتیتهاست. تغییرات شدید ترکیب شیمیایی اسپینلها می تواند به فرایند ذوب بخشی و تبلور دوباره این کانی طی فاز جداشدگی سنگ کره گوشته ای و توسعه پهنه های برشی مرتبط باشد.

هدف از این مطالعه، تعیین زایش رخدادهای منگنز اطراف هشترود، با نگرشی ویژه به منطقه ایده لو- جو کندی است. در این منطقه کانی سازی پراکنده ونسبتا گسترده منگنز صورت گرفته که منشا آن از نوع چشمه های آب گرم و به شکل سطحی است. کانی سازی عمدتا به شکل توده ای و رگه ای است. به خاطر وجود چشمه های آب گرم و آثار آنها در محدوده مطالعاتی، می توان نتیجه گیری کرد که ترکیبهای آهن و منگنز به صورت محلول در ترکیب آبهای گرم منطقه شرکت داشته اند و توسط همین چشمه ها بر سطح زمین نهشته شده و یا به داخل شکستگیها و گسلهای موجود در بین سنگهای منطقه نفوذ کرده و سبب کانی سازی شده اند. نوع کانی منگنز به طور عمده پیرولوزیت و پسیلوملان، و کانیهای همراه آن، ژیپس، تراورتن، باریت و ژاسیر می باشند.

سازندهای کژدمی و سروک (گروه بنگستان) به طور عمده از سنگهای کربناتی تشکیل شده اند. به منظور بررسی رخساره ها، محیطهای رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازندهای یاد شده در شمال باختری فارس، 4 برش چینه نگاری برداشت شده است که شامل برشهای نمک کنگان، خارتنگ، خورموج (فارس ساحلی) و شاه نشین (فارس نیمه ساحلی) هستند.رخساره های کربناتی سازندهای کژدمی و سروک در کمربندهای رخساره ای پهنه کشندی (A)، تالاب (B)، سدی (C) و دریای باز (D) نهشته شده اند. رخساره های ماسه سنگی سازند کژدمی (زبانه های معادل سازند بورقن) از نوع کوارتز آرنایت است که به احتمال زیاد در محیط ساحلی رسوب گذاری شده اند.بررسی رخساره های سازندهای مطالعه شده در شمال باختر منطقه فارس و مقایسه آنها با محیطهای رسوبی امروزی و قدیمی نشان می دهد که رخساره های سازندهای کژدمی و سروک در سکوی کربناتی ازنوع رمپ (Ramp) نهشته شده اند.چینه نگاری سکانسی سازندهای کژدمی و سروک نشان می دهد که سازند کژدمی در ناحیه مورد مطالعه بجز کوه نمک کنگان که دارای یک توالی رسوبی (توالی 2) است، در بردارنده دو توالی رسوبی (توالیهای 1 و 2) به سن آلبین پیشین تا پسین است. سازند سروک در کوه نمک کنگان دارای یک توالی (توالی 3) به سن آلبین پسین تا سنومانین پیشین و در برشهای دیگر در بردارنده چهارتوالی رسوبی (توالیهای 3 تا 6) به سن آلبین پسین تا تورونین است. مرز زیرین توالی 1، مرز زیرین توالی 2 در نمک کنگان و مرزهای زیرین و بالایی توالی 6 ناپیوستگی نوع 1 و بقیه مرزها ناپیوستگی نوع 2 است.

گسل تبریز که در ادامه شمال باختری خود گسل شمالی میشو را نیز شامل می شود با روند شمال باختری- جنوب خاوری خود دارای سازوکاری راستالغز با مولفه راست براست و یکی از لرزه خیزترین گسلهای ایران درناحیه آذربایجان است. مطالعات به عمل آمده در قسمتهای مختلف این گسل حاکی از وجود آثار ریخت شناسی متعدد ناشی از فعالیتهای زمین ساختی در راستای آن است. آبگیرهای فرونشستی از جمله این، آثار هستند که با وجود اهمیت آنها از نظر زمین شناختی، زمین ریخت شناسی و زمین ساختی مطالعه ای در ایران مورد آنها صورت نگرفته است. لذا، بررسی آبگیرهای فرونشستی به عنوان یکی از آثار زمین ریختی گسلهای راستالغز برای شناسایی گسلهای فعال، مهم ترین هدف این مقاله است که با بررسی آبگیر قوری گل بستان آباد، آبگیر خشک گردنه پیام، آبگیر خشک ارلان و آبگیر خشک قوی گل میشوداغ، سعی شده است این مهم حاصل گردد.تمامی این آبگیرها به وسیله گسلهای راستالغز و عادی محصور شده اند که سازوکار آنها بر پایه اطلاعات حاصل از بررسی منابع و مشاهدات میدانی و مطالعه آثار زمین ریختی آنها از قبیل انحراف رودخانه ها، پادگانه های رودخانه ای نامتقارن و مخروط افکنه ها مورد شناسایی قرار گرفته است. با توجه به یافته های این پژوهش در مورد هر یک از حوضه های انباشتی فوق و پرشدگی این حوضه ها با نهشته های بسیار جوان کواترنری، می توان آبگیرهای دایر و یا خشک تشکیل شده در راستای گسل تبریز و شمالی میشو را دلیلی برفعال بودن این گسلها دانست و رویداد زمین لرزه های نسبتا قوی را در چنین مناطقی پیش بینی نمود.

در این تحقیق دو مقطع چینه شناسی از رسوبات سازندهای جهرم و آسماری انتخاب شده است. این مقاطع شامل برشهای صدرا و دودج بوده که در مجموع 645 متر از رسوبات پالئوسن تا میوسن پیشین میانی را نشان می دهد. با مطالعه رخساره های میکروسکوپی 360 مقطع میکروسکوپی و بررسی 12 نمونه تجزیه کیفی و کمی عناصر موجود با استفاده از روش X.R.F شرایط محیطی بیوتوپهای در برگیرنده هر یک از زیست زونهای شاخص روزن داران به دقت شناسایی شده است. به طور کلی روزن داران شاخص شناخته شده در این مقاطع به ترتیب از قدیم به جدید عبارتست از: Miscellanea sp., Kathina sp., Fallotella alavensis Mangin, Opertorbitolites sp., Alveolina sp., Lituonella ruberti Stache, Rhapydionina urensis Sirel, Orbitolites complanatus Lamark, Somalina stefaninii Silvestri, Dictyoconus sp., Coskinolina liburnica Atache., Nummulites fabianii Prever, Silvestriella tetraedra Gumbel., Nummulites fichteli Michelotti, Austrotrillina howchini Schlumberger, Meandropsina anahensis Henson. با توجه به فراوانی، نوع پوسته و نسبت درصد عناصر موجود در بیوتوپ هر زیست روزن داران در مقاطع فوق به لحاظ نوع روند تغییرات دیرینه بوم شناسی محیط رسوبات پالئوسن پسین تا الیگوسن میانی می باشد.

توده گرانیتوییدی بی بی مریم با وسعت حدود 5 کیلومترمربع درون نوار افیولیت ملانژ خاور ایران، در پهنه ساختاری سیستان واقع شده، این توده نفوذی از تونالیت- کوارتزدیوریت و گرانودیوریت تشکیل شده است. کانیهای مافیک شامل هورنبلند و بیوتیت در کوارتزدیوریت- تونالیت هستند. وجود آنکلاوهای میکرودیوریتی در تونالیتها و نبود آن در گرانودیوریت از ویژگیهای توده مورد مطالعه است. بافتهای پرتیتی و گرانوفیری در گرانودیوریتها به ترتیب بیانگر کم بودن فشار بخار آب و سردشدن به نسبت سریع در ژرفای کم است.بررسی ژئوشیمیایی سنگهای مورد مطالعه نشان دهنده ویژگی کلسیمی- قلیایی و متاآلومین تا پرآلومین است. بررسی عناصر کمیاب در نمودارهای عنکبوتی بیانگر کاهش Nb و تمرکز بالای عناصر Th, Ba, Rb, K است که می توان نشان دهنده آغشتگی ماگمای اولیه حاصل از ذوب بخشی گوشته با مواد پوسته ای باشد. با وجود اینکه توده نفوذی بی بی مریم سنگهای اولترامافیک را قطع نموده است، ویژگیهای سنگ نگاری و ژئوشیمیایی پلاژیو گرانیتهای اقیانوسی را نداشته و بیشتر ویژگیهای آن با گرانیتوییدهای نوع I قابل مقایسه است. از نظر جایگاه زمین ساختی در رده گرانیتوییدهای کوهزایی و در گروه VAG قرار می گیرد.

در این تحقیق، امکان آهن زدایی نمونه بوکسیت دیاسپوری پرآهن با استفاده از روش گرماشیمیایی برای نخستین بار مطالعه شده است. بدین منظور، نمونه در دماهای 600 تا 1100 درجه سانتی گراد کلسینه گردید و آزمایشهای اسیدشویی با استفاده از اسید کلریدریک بر روی آن انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده با افزایش دمای کلسیناسیون، به تدریج انحلال پذیری آلومینیم و آهن در اسید کاهش می یابد ولی افزایش دمای کلسیناسیون تا بیش از 900 درجه سانتی گراد سبب انحلال انتخابی آهن نسبت به آلومینیم در اسید می شود. بررسی عوامل موثر بر اسیدشویی نشان داد که دمای انحلال اثر گذارترین پارامتر بر بازیابی آهن از نمونه به محلول اسیدی است به نحوی که با افزایش آن از 20 تا 95 درجه سانتی گراد، می توان با حفظ ماهیت انتخابی فرایند، بازیابی آهن را از 7.89 درصد به 81.02 درصد افزایش داد. در ادامه مدت زمان 120 دقیقه، غلظت اسید 50 درصد، ابعاد خردایش کوچک تر از 210 میکرون و درصد جامد 15 به عنوان مقادیر بهینه دیگر پارامتر انتخاب شد که در نتیجه بازیابی آهن در محلول تا 96.5 درصد افزایش یافت.

نهشته های سازند جیرود در برش کلاریز با توالی نسبتا ستبری از ماسه سنگ، شیل و سیلتستون سرخ، سفید و قهوه ای رنگ آغاز می شود و در ادامه به لایه های دولومیتی زرد رنگ، آهک، آهکهای شیلی و مارنی فسیل دار تبدیل می گردد. این سازند با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند میلا واقع شده و به طور پیوسته با آهکهای سازند مبارک پوشیده می شود. در این توالی، فسیلهای فراوان و متنوعی از کنودونتها و بازوپایان شناسایی شد. بر اساس بخش و پراکندگی بازوپایان دو زیست زون تجمعی، و بر مبنای کنودونتها چهار زیست زون تجمعی با سن فامنین و استرونین تعیین شد. ضمن اینکه زیست زونهای محلی بازوپایان با زیست زونهای محلی کنودونتی تطابق داده شده است. زیست زون شماره 1 بازوپادار معادل زیست زونهای کنودونتی Older than crepida zone and romboidea to late tracyhytera zone با سن فامنین زیرین است. زیست زون شماره 2 بازوپادار معادل زیست زونهای کنودونتی postera to late expansa zone and praesulcata zone با سن فامنین بالایی است.

چالزنی به عنوان یکی از پرهزینه ترین مراحل معدن کاری روباز، از پیچیدگی بسیار زیادی برخوردار است. پارامترهای فراوانی به طور همزمان بر فرایند چالزنی تاثیر می گذارند که مطالعه هر پارامتر نیازمند شناخت تاثیر ویژگیهای ماده سنگ و توده سنگ است.در مقاله حاضر، از میان پارامترهای ساختاری توده سنگ، شیب داری سامانه درزه ها مورد مطالعه قرار گرفته است. طی مطالعات ابتدا با تحلیل هندسی شرایط نفوذ و عبور مته از سطح درزه و شرایط مختلف شیب داری به صورت ریاضی مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه با انجام مدل سازی فیزیکی هر یک از شرایط هندسی، آهنگ نفوذ مته چهاره پره صلیبی با استفاده از روش دورانی اندازه گیری شده است. در پایان با توجه به نتایج عددی حاصل از آزمایشها، رابطه ریاضی بین زاویه شیب درزه نسبت به امتداد چالزنی و آهنگ نفوذ ارایه شده است. بر اساس رابطه ارایه شده، با کاهش زاویه بین سطح درزه و امتداد چالزنی، آهنگ نفوذ مته در توده سنگهای درزه دار به صورت خطی کاهش می یابد.

سنگ نوشته بیستون درکناره شمالی جاده کرمانشاه به همدان و در فاصله 40 کیلومتری شهر کرمانشاه بر روی صخره های آهکی کناره جاده نقش بسته است. انحلال سطح سنگ نوشته سبب تخریب بخشی از این میراث بی نظیر شده است. سن سنگهای مورد مطالعه در محدوده کتیبه یاد شده کرتاسه زیرین است و در پیرامون شبکه گسترده ای از راندگیها بویژه در شمال- شمال باختری قرار گرفته اند که از جمله آنها می توان به راندگی پراوکه از روستای نژیواران تا حوالی کرمانشاه ادامه دارد و شبکه راندگیهای بین روستای نادرآباد تا اشرف آباد اشاره کرد. بدین خاطر، آهکهای منطقه به شدت تکتونیزه هستند. شبکه درزه ها در این منطقه به شعاع یک کیلومتر به مرکزیت سنگ نوشته اندازه گیری و تحلیل شدند. دو دسته درزه اصلی در این منطقه توسعه یافته و باعث تشدید انحلال آهکها در ناحیه بیستون شده است. لایه در بردارنده سنگ نوشته متشکل از میکرایت فسیل دار (مادستون تا وکستون) با قطعات زیست آواری از جنس جلبکهای آهکی با ترکیب اولیه آراگونیتی بوده است و مقداری روزن داران و پلت نیز در بین آنها دیده می شود. به علت توسعه درزه ها و وجود اجزای ناپایدار آراگونیتی، این آهکها در محیط دیاژنزی جوی متحمل انحلال شده و تشدید روند انحلال منجر به کارستی شدن آهکها شده است. تخلخل قالبی، حفره ای، کانالی، و غاری از جمله شواهد تایید کننده روند گسترش انحلال در منطقه است. مشاهده حفره های انحلالی به ابعاد چند میلی متر تا دهها سانتی متر در سطح زمین گویای این موضوع است. توسعه درزه ها به همراه شیب لایه بندی سبب هدایت سیالهای جوی به سوی سطح (دیواره) سنگ نوشته شده است. در نتیجه در محلهای ریزش آب، چندین حفره در سطح سنگ نوشته ایجاد شده و باعث آسیب فراوان آن می شود. با توجه به جهت شیب لایه بندی و گسترش شبکه کارستی در آهکهای ناپایدار از لحاظ سنگ شناسی، تنها راه حل ممکن دور نمودن سیالهای نفوذی خورنده از سطح سنگ نوشته و انحراف مسیر تخلیه طبیعی آنهاست.

مطالعه مقاطع مختلف چینه شناسی از سنگهای پرمین در شمال باختری ایران نشان می دهد که این توالی در بخش جنوبی از سازندهای دورود، روته، نسن و در برشهای زال و ایلانلو از سازندهای دورود، سورمق، جلفا و الی باشی تشکیل یافته است. از تحلیل جامعه فسیلی روزن داران در توالیهای کربناتی پرمین این ناحیه و مقایسه آن با تجمعات میکروفسیلی دیگر بخشهای ایران و کشورهای همجوار قلمرو تنیس، سن واحدهای آهکی در مقاطع چینه شناسی زال و ایلانلو، کوبرگاندین تا دوراشامین و در برشهای دیگر کوبرگاندین تا جلفین است. نبود اشکوبهای یاختاشین، بلورین در تمام پهنه آذربایجان گسترش دارد.بررسیهای صحرایی، مطالعات سنگ شناسی و رخساره های میکروسکوپی بیانگر چندین فاز پیشروی و خروج از آب در این توالیهاست.مقایسه برشهای چینه ای مورد مطالعه از نظر محتوا و ترکیب فسیلی، رخساره های سنگی و ستبرای واحدهای سنگی بیانگر حاکم بودن شرایط متفاوت زمین شناسی در قسمتهای شمالی و جنوبی این بخش در طی دوره پرمین بوده است.

حوضه آبخیز رودخانه لاتشور جزیی از حوضه آبخیز کویر مرکزی ایران است که در استان تهران و در شمال خاوری شهرستان پاکدشت واقع شده است. این حوضه شکلی کشیده داشته و مساحت آن بیش از 22.2 کیلومتر مربع است. منطقه مورد مطالعه در زون ساختاری البرز مرکزی قرار گرفته و واحدهای سنگی سازنده آن سازندهای سرخ نئوژن، هزار دره و پاگانه های آبرفتی هستند. همچنین بر اساس مطالعات انجام شده طرح کانال روخانه لاتشور در بالادست از نوع بریده بریده با بستر گراولی و در پایین دست از نوع مآندری با پیچش کم و زیاد است. مطالعات رسوب شناسی در طول کانال اصلی این حوضه نشان می دهد که 3 عامل اصلی (تغییرات ناگهانی شیب بستر ناشی از تغییرات سنگ شناسی، ورود سرشاخه های فرعی و رخداد سیلابهای مکرر) باعث تغییر در بافت رسوبات کف کانال و برهم زدن پیوستگی طولی پارامترهای مختلف اندازه ذرات شده است. رخساره های سنگی شناسایی شده در این حوضه شامل رخساره های گراولی (Gmm, Gmg, Gcm, Gt)، ماسه ای (St, Sp, Sl, Sh) و گلی (Fl, Fr) می باشند. با توجه به رخساره های سنگی موجود در کانال اصلی رودخانه لاتشور، عناصر ساختاری شکل گرفته در این سامانه رسوبی شامل: 1) بار گراولی و اشکال لایه ای (Element GB)، 2) رسوبات با رشد جانبی (Element L.A)، 3) ماسه با اشکال لایه ای (Element SB) و 4) رسوبات ریزدانه (Element FF) می باشند. باتوجه به رخساره های رسوبی و عناصر ساختاری شناسایی شده در کانال اصلی رودخانه لاتشور، مدلهای رسوبی این رودخانه تفسیر و ارایه گردیده است که از بالادست به سمت پایین دست حوضه، شامل رودخانه بریده بریده با بار گراولی و کم ژرفا (Shallow gravel braided river)، رودخانه بریده بریده با بار گراولی (Gravel wandering river)، رودخانه مآندری با بار گراولی (Gravel meandering river)، رودخانه مآندری با بار ماسه ای (Sandy meandering river) و رودخانه مآندری با بار ریزدانه (Fine grain meandering river) می باشد. این داده ها می توانند در مطالعات رسوب شناسی و مدیریتی رودخانه در حوضه های مشابه در ایران مورد استفاده قرار گیرند.

رکوردهای جنبش نیرومند زمین لرزه بم به منظور بررسی شکل تابع کاهیدگی در بسامدهای مختلف در محدوده 0.8 تا 18 هرتز، مورد استفاده قرار گرفته اند. طیف دامنه رکوردهای مورد استفاده برای تخمین پارامتر چشمه و پارامترهای کاهیدگی با استفاده از روش تجزیه مقادیر تکین وارون شده اند. بعد از تصحیح اثر گسترش هندسی توابع کاهیدگی، مقادیر ضریب کیفیت از تابع بسامد Qb=95f1.0 پیروی می کنند که همبستگی خوبی با نتایج مشابه دیگر نواحی فعال زمین ساختی جهان داشته و می تواند به عنوان پارامتر ورودی پایه برای مطالعات آتی تحلیل خطر در منطقه بم لحاظ گردد.

دریاچه مهارلو یک حوضه رسوبی درون قاره ای بسته در جنوب باختر ایران است. وسعت دریاچه حداکثر 280 کیلومتر مربع و ژرفای میانگین آن در زمان پرآبی 1.5 متر است. سطح آب دریاچه متاثر از حجم آبهای سطحی و زیرزمینی وارده به آن، بارندگی در سطح دریاچه و میزان تبخیر است. تیپ آبهای وارده به دریاچه به طور عمده سولفاتی و بیکربناتی و متاثر از سازنده های زمین شناسی حوضه آبریز است. بررسی روند تکاملی دریاچه مهارلو با کمک داده های منتشر شده از سال 1354 تا 1381 و نتایج حاصل از تجزیه تعداد 230 نمونه برداشت شده مربوط به سه وضعیت خشک، کم آبی و پرآبی (تابستان 1380، تابستان 1381 و بهار 1384) انجام گرفته است. تیپ شورابه در دوره های زمانی کوتاه مدت بسیار متغیر است. در مسیر تکاملی شورابه ابتدا مقادیر Na و Cl افزایش می یابد و تیپ شواربه از نوع Na-Mg-Cl می شود. در ادامه تبخیر و کاهش تراز آب، هالیت ته نشست می کند و مقدار سدیم و کلر کاهش می یابد و تیپ شواربه از نوع Mg-Cl-SO4 می شود. اما مسیر تکاملی شواربه هنوز ادامه داشته و با ادامه تبخیر، شواربه از نوع Mg-SO4-Cl می شود. مسیر تکاملی شورابه دریاچه مهارلو در مسیر III نمودار تکامل شورابه ها است در نتیجه آبهای غالب وارده به حوضه، می بایست از نوع HCO3³Ca+Mg باشد. در حالی که در شرایط کنونی آبهای وارده و قابل مشاهده به دریاچه اغلب از نوع HCO3<<Ca+Mg است علت آن آبهای بیکربناتی غیرقابل رویتی است که به صورت چشمه های کارستی از بستر دریاچه وارد آن می شود. به نظر می رسد، از محل گسل در کف دریاچه آبهای بیکربناتی خارج می شود.

مجموعه گرانیتوییدی کال کافی (شمال خاوری انارک) در زون ساختاری ایران مرکزی موسوم به بلوک یزد قرار دارند. این مجموعه، متشکل از طیف ترکیبی گسترده ای از گابرو تا گرانیت قلیایی با سن ائوسن میانی است. بررسیهای سنگ نگاری، ژئوشیمیایی و کانی شناسی نشانگر آن است که گرانیتوییدهای پتاسیک به عنوان یکی از اعضای این مجموعه، ویژگیهای متمایزی را از خود نشان می دهند. از نظر ژئوشیمیایی گرانیتوییدهای پتاسیک با مقادیر بالاتر پتاسیم مقادیر پایین تر سدیم، کلسیم، تیتانیم، باریم، استرانسیم و عناصر خاکی کمیاب از دیگر واحدهای کال کافی قابل تفکیک است. همچنین گرانیتوییدهای پتاسیک دارای ویژگی آهنی هستند، حال آن که دیگر واحدهای نفوذی مجموعه کال کافی از ماهیت منیزیمی برخوردارند. فراوانی پایین عناصر خاکی کمیاب در گرانیتوییدهای پتاسیم بالا حاکی از آن است که این سنگها نمی توانند توسط فرایند تفریق ماگمایی با دیگر واحدها مرتبط باشند. این امر می تواند نشانگر نقش متفاوت فرایندهای سنگ زایی در شکل گیری آنها باشد. گرانیتوییدهای پتاسیک احتمالا از ذوب بخشی سنگهای پوسته ای به وجود آمده اند.

هدف این مطالعه، بررسی رخساره ای، محیط رسوبی و خاستگاه سازند آسماری (الیگو- میوسن)، به منظور تبیین سازوکار آمیختگی نهشته های کربناتی- تبخیری با رسوبات آواری، درفروبار دزفول، در رشته کوه زاگرس است. بررسی مقاطع نازک به دست آمده از این سازند در چاههای 11، 85 و 89، در میدان نفتی اهواز، نشان دهنده پنج رخساره کربناتی- تبخیری، مرتبط با یک رمپ کربناتی و 2 رخساره تخریبی گل سنگی و ماسه سنگی از بخش ماسه سنگی اهواز است. واردکردن داده های حاصل از نقطه شماری 50 نمونه انتخاب شده از ماسه سنگ اهواز، بر روی نمودارهای Qt93.34F4.10L2.59 و Qm86.75F4.10Lt9.15، خاستگاه زمین ساختی این بخش ماسه سنگی را کراتون عربستان دانسته و بر چرخه دوباره رسوبی دلالت می کند. از سوی دیگر، این داده ها، به انضمام شواهد سنگ شناختی به دست آمده، سنگ منشا این ماسه سنگها را رسوبی- دگرگونی درجه پایین تا متوسط نشان می دهد. بدین ترتیب، نتایج مذکور در کنار دیگر شواهد مرتبط با سازوکارهای آمیختگی، مانند تغییرات در ورود رسوب به حوضه (sediment supply)، منحنی جهانی سطح آب دریاها و تکامل زمین ساخت ناحیه ای و محلی، شش مرحله تکاملی را در محیط رسوبی سازند آسماری، نشان می دهد. روند تکاملی به دست آمده مبتنی بر نهشت بر روی یک رمپ کربناتی- تبخیری بوده که سازوکارهای متفاوتی، منجر به ورود رسوب آواری به این رمپ شده و در نهایت یک سری مخلوط سیلیسی آواری- کربناتی- تبخیری را ایجاد کرده است. زمان یابی دقیق وقایع، نیازمند مطالعات تکمیلی است.

در این مقاله، کانسار گل سرشور در منطقه تفرش، استان مرکزی، مورد مطالعه قرار گرفته است. این مواد بخشی از سازند تخریبی سرخ زیرین متعلق به الیگوسن است که برای رسیدن به آنها چاههایی تا ژرفای 30 متر حفر می شود. ستبرای لایه گلی در نقاط مختلف متفاوت بوده و از 1 سانتی متر تا 2 متر تغییر می کند. رنگ گل سبز زیتونی بوده، دارای لمس صابونی است و با جذب آب به حالت خمیری و ژله ای تبدیل می شود. از این خمیر و ژله به عنوان شامپو برای شستشوی سر وحتی بدن و نیز برای درمان برخی از بیماریهای جلدی مانند کهیر و جوش استفاده می شود. مطالعه دانه سنجی نشان می دهد که 92.3 درصد از نمونه گل سرشور کوچک تر از 2 میکرون است. تجزیه های شیمیایی، XRD و IR این بخش از نمونه بیانگر وجود حدود 91 درصد مخلوط لایه نامنظم ایلیت- اسمکتیت دو هشت وجهی با بار لایه ای بالا و 9 درصد کائولینیت است.