علوم زمین
سال:1385 | دوره:16 | شماره:62 |تعداد مقالات:21

کانسار بوکسیت جاجرم (شمال خاوری ایران) بزرگ ترین کانسار بوکسیت ایران است که به صورت چینه سان بین دو سازند الیکا و شمشک قرار گرفته است. این کانسار از پایین به بالا از چهار بخش کایولینیت پایینی، بوکسیت شیلی، بوکسیت سخت و کایولینیت بالایی تشکیل شده است. عناصر خاکی کمیاب (REE) بخش بوکسیت سخت و شیلی این کانسار با استفاده از نتایج 22 تجزیه شیمیایی مورد بررسی قرار گرفته است. همبستگی بین عناصر خاکی کمیاب با سایر عناصر در این کانسار نشان می دهد که کانیهای رسی و همچنین کانیهایی مانندEuxenite, Anatase, Loparite, Xenotime, Rhabdophane, Monazite, Florencite, Churchite میزبانان احتمالی این عناصر در بوکسیت سخت هستند. در بوکسیت جاجرم مقدار عناصر خاکی کمیاب به سمت فرودیواره کربناتی افزایش می یابد و از این لحاظ، این بوکسیت شبیه بوکسیتهای کارستی است. افزایش تمرکز عناصر خاکی کمیاب در بخش زیرین نیمرخ برای تمامی عناصر خاکی کمیاب یکسان نیست و با توجه به مقدار پتانسیل یونی و همچنین همراهی آنها با کانیهای مختلف، میزان تمرکز هر یک از آنها نیز متغیر است به طوری که با افزایش پتانسیل یونی این عناصر، مقدار تمرکز آنها در بخش زیرین نهشته کاهش می یابد. عناصر HREE به دلیل همراهی با کانیهایی مانند کانیهای رسی و زیرکن به مقدار مساوی از بخش بوکسیت سخت شسته شده و در بخش بوکسیت شیلی متمرکز شده اند. همچنین دو عنصر Ce و Eu به دلیل این که هر یک از آنها با دو ظرفیت متفاوت وارد ساختار کانیها می شوند بنابراین از نظر مقدار تمرکز در بخش زیرین نهشته و همچنین در نمودارهای بهنجار شده کندریتی رفتار متفاوتی را نسبت به روند تغییرات سایر عناصر خاکی کمیاب از خود نشان می دهند مقدار این تغییرات برای عنصر Ce مشخص تر است به گونه ای که این عنصر نسبت به دیگر عناصر LREE به مقدار بیشتری در بوکسیت سخت متمرکز شده و در نمودارهای بهنجارشده کندریتی دارای بی هنجاری مثبت می باشد در حالی که در بخش بوکسیت شیلی بی هنجاری منفی داشته و نسبت به دیگر عناصر LREE به مقدار کمتری در این بخش متمرکز شده است. تغییرات عنصر Eu نیز نسبت به Ce کمتر بوده و به بی هنجاری نسبتا منفی در بخش بوکسیت سخت خلاصه می شود.

دهنو با روند شمال باختری- جنوب خاوری در جنوب خاوری زاگرس چین خورده- رانده (فارس ساحلی)، بین خطواره های رازک و هندورابی و در فرادیواره گسل راندگی پیشانی کوهستانی زاگرس (Main Fron Fault, MFF) قرار گرفته است. این تاقدیس دارای ویژگیهای بارزی چون دو گسل راندگی در پهلوهای شمالی و جنوبی آن، شکل جعبه ای در عمق و و جود دو تاقدیس کوچک تر به صورت نردبانی راست بر در هسته است. در این مقاله براساس داده های میدانی، تفسیر تصاویر ماهواره ای و برشهای لرزه نگاری بازتابی ساختار تاقدیس دهنو و اثر خطواره های عرضی- برشی زیر سطحی بر هندسه آن تحلیل شده است. سبک تاقدیس دهنو بر مبنای دلایلی چون وجود نمک هرمز به عنوان لایه جدایشی (Detachment Layer) در منطقه، شکل جعبه ای آن در برشهای لرزه ای و همچنین تطابق پارامترهای هندسی محاسبه شده از برشهای ساختاری آن با نمودارهای هندسی چینهای جدایشی، چین جدایشی (Fault Detachment Fold) تحلیل شده است. همچنین ارتباط ساختاری تاقدیس با گسلهای عرضی- برشی زیر سطحی چون خطواره رازک، گسل هندورابی و راندگی پیشانی کوهستان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحلیل اشاره دارد که چینهای با آرایش نردبانی (En-Echelon) در هسته تاقدیس دهنو، شکستگیهای همراه و همچنین چرخش اصلی محور تاقدیس (در جهت پاد ساعتگرد) در اثر عبور یک پهنه عرضی- برشی زیر سطحی راست بر با روند NW-SE در منطقه، به وجود آمده اند که در اینجا به عنوان ادامه جنوبی پهنه عرضی- برشی سبزپوشان تحلیل گردیده است. اثر روند خطواره پی سنگی هندورابی، که منطبق بر پهنه گسلی چپ بر با روند NE-SW در بخش خاوری تاقدیس دهنو است، باعث چرخش دوباره اثر محوری این تاقدیس در جهت ساعتگرد شده است. ساختارهای مشخصی را که بتوان به گسل رازک نسبت داد، در منطقه تاقدیس دهنو برداشت نگردیده است.

بر روی سطوح لایه بندی ماسه سنگ ریزدانه دارای موج نقش و قالب موج انشعابی که از سازند شمشک جمع آوری شده است، سه اثر ردپای سه انگشتی یافت شده که به صورت فرورفته در سطح بالایی لایه بندی (Concave epirelief) یا برجسته در سطح زیرین لایه بندی (Convex hyporelief) مانده اند. رد پاهای اول و سوم به طور ناقص و رد پای دوم (رد میانی) به طور کامل حفظ شده اند. عرض ردپاهای اول و سوم حدود 78 میلی متر و طول و عرض رد میانی به ترتیب 85 و 72 میلی متر است. با توجه به ویژگیهای اثرشناسی، به نظر می رسد این ردپاها توسط دو یا چند دایناسور دو پا که به یک سمت در حال حرکت بوده اند، ایجاد شده باشند.

روشهای زیادی برای تشخیص خواص زغال سنگ و رده بندی آن وجود دارد ولی سنگ نگاری یکی از آسان ترین و متداول ترین آنهاست. نوع زغال درجه و در زغال شدگی توسط سنگ نگاری زغال سنگ به دقت قابل تشخیص است. نوارهای مشخص و قابل رویت در زغال سنگ را لیتوتیپ با سنگ نمونه می نامند که چهار نوع اصلی آن عبارتند از: ویترین، کلارین، ورین و فوزین.اجزای اصلی لیتوتیپهای زغال سنگ ماسرال است که برحسب خاستگاه گیاه شناسی و ریخت شناسی و درجه بازتابندگی نسبی تشخیص داده می شوند. تعیین مقدار ماسرالها و تعیین هویت آنها با بررسی در زیر میکروسکوپ انجام می شود.مطالعات میکروسکوپی بر روی زغالهای پنج معدن زغال هشونی، همکار، کمسار، داربید خون خاوری و پابدانای اصلی در منطقه کرمان انجام گرفت. از زغال سنگهای این معادن، در ورودی کارخانه زغال شویی زرند کرمان نمونه های معرف گرفته شد و پس از تهیه مقاطع صیقلی مورد بررسی قرار گرفت. تعیین درصد ماسرالهای زغال برای هر معدن نشان داد که معدن داربید خون خاوری با بالاترین درصد ویترینیت و کمترین درصد فوزینیت بهترین معدن از نظر خاصیت کک شوندگی و معدن پابدانای اصلی ضعیف ترین معدن از این لحاظ شناخته شد.

محدوده اکتشافی مسجد داغی جلفا در ورقه زمین شناسی 1:100000 جلفا قرار دارد. این محدوده از نظر زمین شناسی ساختاری بخشی از زون البرز باختری- آذربایجان (نبوی، 1355) است. قدیمی ترین رخنمونهای سنگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به فلیشهای ائوسن است که به طور گسترده در بخش جنوبی و شمال خاوری محدوده دیده می شود. بخش دیگر رخنمونهای سنگی محدوده را به طور عمده مجموعه سنگهای آتشفشانی آندزیت- تراکی آندزیت تشکیل می دهد که براثر عملکرد توده های نفوذی درونی کوارتز مونزونیتی قرار گرفته و دگرسانی فیلیک و فیلیک کربناتی را در محدوده مورد مطالعه ایجاد کرده اند. کانی سازی به طور عمده در مجموعه آتشفشانی به صورت رگه های سیلیسی- باریتی نمود یافته است.مطالعات کانه نگاری و SEM در محدوده مورد مطالعه نشان دهنده وجود کانی سازی از نوع سولفیدی بخصوص سولفیدهای مس سرب و روی و انواع پیریت است که به صورت اولیه و ثانویه ظاهر شده اند. کانی سازی گالن و اسفالریت در رگه اصلی محدوده دیده شده و در بخش دگرسان شده گمانه های حفاری دیده نمی شود (حاجی علیلو، 1378).مطالعات SEM نشان دهنده عدم وجود طلا در کانه های سولفیدی است. از طرفی مطالعات میانبارهای سیال در محدوده نشان دهنده دمای پایین هنگام تشکیل کانه زایی طلا است (از 120 تا 150 درجه سانتی گراد) و مقدار شوری بسیار کم که نشان دهنده احتمالی عدم حمل طلا توسط کمپلکسهای کلریدی در این مرحله بوده است (Mehrpartou, 1993). بررسیها با توجه به عناصر پاراژنز، باطله و همچنین دگرسانی در اطراف رگه های سیلیسی نشان دهنده وجود یک کانسار مس پورفیری است طلا دار است، که رگه های طلادار از نوع اپی ترمال با سولفید بالا و در شکستگیهای وابسته به این سامانه پورفیری جایگزین شده است (Zoto, 1992).

استان آذربایجان شرقی به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی و زمین شناسی، دارای ذخایر عظیم مواد معدنی و بویژه سنگهای تزیینی و ساختمانی است. به علت قرارگیری این استان بر روی نوار داغ مرمر و تراورتنهای چشمه ای ایران و نیز فعالیتهای گذشته کوههای سهند و سبلان سنگهای تزیینی این ناحیه از غنا و کیفیت بسیار مطلوب و شهرت جهانی برخوردارند.در مقاله حاضر وضعیت زمین شناسی، شرایط تشکیل ذخایر تراورتن ایران مورد مطالعه اجمالی قرار گرفته است. در ادامه ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی تراورتنهای تزیینی منطقه آذرشهر به طور کمی و کیفی مطالعه و بررسی شده اند و نتایج مطالعات آزمایشگاهی و تجزیه شیمیایی آنها به صورت جدولهای مختلف ارایه و درباره آن بحث شده است.

منطقه مورد مطالعه (سردشت و شهیون) در بخش شمالی ساختار فروافتادگی دزفول در جنوب باختر، کمربند زاگرس واقع شده و تحت تاثیر الگوهای ساختاری زون برشی بالارود قرار دارد. حوضه آبریز این منطقه دارای مساحتی برابر 1042 کیلومترمربع است که شامل بخشهایی از حوضه آبریز رودخانه های دز، شیرین آب و سردشت می باشد.هدف از انجام این مطالعات، بررسی اثر شکستگیها در تراوایی ماسه سنگ و ظهور چشمه ها در منطقه مورد مطالعه است. برای انجام این تحقیق، مطالعات زمین شناسی و زمین شناسی ساختاری، شامل چین خوردگیها، گسلها و درزه ها انجام شده است. به منظور بررسی شکستگیهای منطقه، از 11 ایستگاه برداشت درزه ای به عمل آمد و با استفاده از اطلاعات به دست آمده، نقشه ساختاری منطقه رسم شد. نقشه هم تعداد شکستگیهای منطقه به خوبی نشان می دهد که محل تراکم منحنیهای هم تعداد شکستگی بازتاب کننده نفوذپذیری بیشتر بوده و با محل ظهور چشمه های اصلی منطقه منطبق است. موقعیت چشمه های منطقه، ویژگیهای ساختاری و کمی آنها مورد بررسی قرار گرفت و ارزیابی دمای آب چشمه ها در دو فصل تر و خشک نشان می دهد که بیشترین نوسان دما در چشمه های با آبدهی بیشتر است.

در این مطالعه، نهشته های سازند قم در شمال خاور سمنان (برش عطاری) و جنوب خاور این شهرستان (برش گرماب) بررسی شده است. مقطع چینه شناسی عطاری با ستبرای 280 متر شامل مارن، آهک، آهک ماسه ای، ماسه سنگ و شیل آهکی است که بر روی سنگهای آذرین نیمه عمقی و با ناپیوستگی هم شیب در زیر مارنهای سازند سرخ بالایی قرار می گیرد. مقطع چینه شناسی گرماب با ستبرای 97.5 متر از آهک و آهک ماسه ای و شیل آهکی و مارن تشکیل شده و بر روی توفهای سبز رنگ رزاقی به سن ائوسن و در زیر ژیپسهای سازند سرخ بالایی قرار گرفته است. از مقطع چینه شناسی عطاری 136 نمونه و از مقطع چینه شناسی گرماب 31 نمونه برداشت شد. پس از مطالعه نمونه های مقاطع عطاری و گرماب 31 جنس و 36 گونه روزن داران کف زی، 1 جنس و گونه روزن دار پلانکتون، 3 جنس و گونه جلبک سرخ و 2 جنس و گونه بریوزوا شناسایی شد. از میان میکروفسیلهای موجود، روزن داران کف زی با توجه به تنوع و فراوانی اهمیت بیشتری داشته و مبنای مطالعه زیست چینه شناسی قرار گرفتند. به علت شباهت مجموعه روزن داران کف زی سازند قم و سازند آسماری و نبود یک زون بندی زیستی رسمی برای سازند قم، از زون بندی زیستی Adams and Bourgeois که برای سازند آسماری ارایه شده در مطالعه زیست چینه شناسی و تعیین سن نسبی نهشته های سازند قم در برشهای چینه شناسی عطاری و گرماب استفاده شد. برهمین اساس و با توجه به گونه های شاخص معرفی شده در زون بندی زیستی Adams and Bourgeois مقطع چینه شناسی عطاری با زیست زون شماره 1 به نام Borelis melo group-Meandropsina iranica Assemblage Zone(1) قابل تطبیق و مقایسه است. به این ترتیب، سن پیشنهادی برای این مقطع بوردیگالین است. سن نسبی مقطع چینه شناسی گرماب با توجه به موقعیت چینه شناسی و حضور روزن دارانی مانند Triloculina trigonula و Triloculina tricarinata و Globigerinoides triloba احتمالا اکیتانین است.

گنبدها و توده های نفوذی نیمه ژرف بلده- البرز مرکزی با نفوذ در سازند ژوراسیک شمشک به سطح زمین را یافته اند. بیشتر این گنبدها و توده ها با ترکیب اسیدی (داسیت، ریوداسیت و ریولیت) به صورت نسبتا سرد خارج شده اند و عوارض سطحی خاص گنبدهای آتشفشانی در آنها مشهود است. بدلیل وجود الگوهای درزه های پوست پیازی در کل گنبد و وجود شباهتهای سنگ شناختی، بافتی و زمین شیمیایی سطح این گنبدها، شاید بتوان آنها را در زمره گنبدهای درون زاد فرض کرد. براساس مدلهای موجود می توان گفت همه این آتشفشانیها از یک دایک تغذیه کننده واحد در راستای رودخانه هراز، نشات گرفته اند که در نزدیکی سطح زمین با عبور از مرز دگرشکلی شکننده- شکل پذیر، قطعه قطعه شده اند. این قطعات را می توان در موقعیتهای 2 و 3 واقع در جنوب روستای ولاشید و خاور بلده دنبال کرد. با توجه به داده های زمین شیمی، بهترین محیط زمین ساختی برای این توده ها، محیط همگرای برخورد قاره ای و پس از کوهزایی است. تبلور بخشی، عامل منحصر به فرد ایجاد سنگهای این منطقه نبوده و آغشتگی پوسته ای و انتقال گازی با تمرکز قلیاییها در آن دخیل بوده اند.

برگه توپوگرافی 1:50000 برندق، در شمال خاوری استان زنجان و جنوب خاوری استان اردبیل، بخشی از حوزه چند فلزی طارم- هشتجین است. نتایج اولیه حاصل از اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه ای در برندق، منجر به شناسایی بی هنجاریهایی از عناصر مختلف گردید. کنترل بی هنجاریهای ژئوشیمیایی از طریق مطالعات کانیهای سنگین در رسوبات آبراهه ای و نمونه های کانی سازی شده و دگرسان شده در سطح برونزدها انجام گرفت. مهم ترین کانیهای سنگین شناسایی شده شامل هماتیت، گوتیت، پیریت، باریت، ایلمنیت، مس طبیعی، روی طبیعی، مالاکیت، مولیبدنیت، اولیژیست، لیمونیت، سرب طبیعی، سروسیت، گالن، اسمیت سونیت، مارکاسیت، کریزوکلا، روتیل، زیرکن، پیروکسن، آمفیبول و آپاتیت هستند. کانیهای سنگین فلزی شناسایی شده عمدتا در ارتباط تنگاتنگ با مناطقی با دگرسانی گسترده و کانی سازیهای رگه ای و پراکنده می باشند. تجزیه بعضی از نمونه های لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از محدوده بی هنجاریها، برای عناصری مانند Ba، Zn، Cu، Sr، Mo و Be عیار قابل ملاحظه ای نشان دادند. بیشتر مناطق بی هنجار منطبق بر زونهای دگرسانی ناحیه هستند. براساس شواهد صحرایی و مطالعات کانی شناسی، این دگرسانیها به دو گروه کاملا مجزا قابل تفکیک می باشند: 1) دگرسانیهای اسید- سولفاتی مرتبط با زونهای برشی منطقه که شامل زونهای سیلیسی، آلونیتی، آرژیلیک پیشرفته، فیلیک و پروپیلیتیک بوده و 2) دگرسانیهای با pH خنثی که عمدتا در حاشیه رودخانه قزل اوزن واقع شده و شامل زونهای آرژیلیک، کالک سیلیکاتی و زئولیتی می باشند. تلفیق یافته های حاصل از تجزیه های شیمیایی، مطالعات کانیهای سنگین، سنگ نگاری نمونه های کانی سازی شده و دگرسان شده، و روابط صحرایی، منجر به شناسایی ده محدوده بی هنجاری شد که بعضی از آنها در جنوب و حاشیه رودخانه قزل اوزن پتانسیل معدنی بیشتر دارند. انطباق نقشه بی هنجاریهای نهایی با نقشه چگالی گسلهای ناحیه برندق نشان می دهد که همبستگی خوبی میان آنها وجود دارد و احتمالا دال بر نقش مهم گسلها در ایجاد این بی هنجاریهاست. نتایج کلی به دست آمده از بررسیهای ژئوشیمیایی نشان می دهند که بی هنجاریهای شناسایی شده عمدتا متعلق به عناصر Pb, Bi, Au, W, Ag, As, Sb, Sn بوده که می توانند به عنوان عناصر ردیاب مهم در اکتشاف کانسارهای طلا و نقره اپی ترمال و همچنین کانسارهای چند فلزی طلا- نقره- مس- سرب- روی به کار روند.

حوضه آبریز مهارلو با مساحت 4274 کیلومتر مربع در استان فارس واقع است. سری هرمز به سن کامبرین قدیمی ترین سنگهای موجود در حوضه را تشکیل داده اند و جدیدترین واحدهای سنگی نیز متعلق به کواترنر است. طیف زمانی برونزدهایی که از کرتاسه تا کواترنری را پوشش می دهد، بیشتر شامل رسوبهای آهکی با رخساره ژرف تا کم ژرفای دریایی بوده و این ردیف رسوبی، دربرگیرنده نبودهای چینه ای کوچک و بزرگی است که در قالب ناهمسازیهای هم شیب و گاه به گونه ای همسازنما در این حوضه پدیدار شده اند. پهنه های پوشیده شده از رسوبهای کواترنری، مساحتی بیش از 50 درصد از کل گستره را شامل می شود. منطقه عموما از سنگهای رسوبی تشکیل شده است. ویژگیهای ذاتی و محیطی، عامل فرسایش پذیری سنگها به شمار می آیند. 6 عامل اصلی در نظر گرفته شده برای برآورد حساسیت سازندهای زمین شناسی به فرسایش، شامل: استحکام سنگ، ناپیوستگیها (درزه و شکاف، لایه بندی)، اقلیم، پوشش گیاهی، شیب و هوازدگی از عواملی هستند که بر میزان فرسایش پذیری واحدهای سنگی، موثر هستند. در این حوضه، 12 سازند رخنمون دارد. به منظور برآورد حساسیت واحدهای سست نسبت به فرسایش از روش B.L.M استفاده شد و نتایج آزمایشها و بررسیها در GIS تلفیق شده و حساسیت هر سازند به فرسایش به دست آمد. تحقیقات صحرایی و آزمایشگاهی نشان می دهد که سازندهای هرمز، رازک، پابده- گورپی و آغاجاری از نظر حساسیت در ردیف سازندهای بحرانی هستند. سازندهای گروه بنگستان، بختیاری، ساچون، تاربور، پادگانه های آبرفتی کهن و پادگانه های آبرفتی جوان در ردیف سازندهای با حساسیت متوسط و سازندهای آسماری- جهرم بوده و مخروط افکنه ها حساسیت کمی نسبت به فرسایش دارند.

معدن سرب و روی دره زنجیر در 25 کیلومتری جنوب باختری یزد و در فاصله 2 کیلومتری جنوب خاوری تفت قرار دارد. نتایج حاصل از تجزیه XRD و مطالعات میکروسکوپی نمونه معرف، وجود کانیهای دولومیت، اسمیت سونیت، همی مورفیت و سروسیت را تایید می کند. همچنین با توجه به نتایج حاصل از تجزیه XRD نمونه های تکلیس شده و پسماندهای حاصل از عملیات فروشویی (leanhing) با اسید سولفوریک غلیظ و سود سوزآور، کانیهای کلسیت، فرانکلینیت و ویلمیت نیز در نمونه وجود دارند. اندازه گیریها نشان داد که عیار روی در نمونه 14 درصد و به صورت کانیهای اسمیت سونیت، همی مورفیت، ویلمیت و فرانکلینیت است. در ضمن، با توجه به میزان کم سیلیس در نمونه، به نظر می رسد بیشتر روی به صورت اسمیت سونیت باشد. کانیهای کربناتی و سیلیکاتی روی (بجز فرانکلینیت) در اسید سولفوریک گرم و رقیق به آسانی حل شده و محلول حاوی سولفات روی تولید می کنند، ولی چنانچه غلظت اسید سولفوریک زیاد باشد، سولفات روی به صورت وورتزیت (ZnS) رسوب می کند، لذا عملیات فروشویی با اسید سولفوریک غلیظ برای این کانه توصیه نمی شود. همچنین به خاطر انحلال ضعیف کانیهای همی مورفیت و ویلمیت در بازها (سود سوزآور)، فروشویی با سود سوزآور برای این کانه توصیه نمی شود. انحلال کانیهای سیلیکات روی در فرایند فروشویی اسیدی به دلیل تولید ژل سیلیسی مشکلاتی از قبیل کاهش بازیابی روی و عدم فیلترپذیری محلول فروشوییده ایجاد می کند، لذا باید پس از عملیات فروشویی تمهیداتی برای حذف سیلیس از محلول در نظر گرفته شود.

مهاجرت گسل پدیده ای مهم در پهنه های گسلی است که نه تنها تاکنون درک لازم از آن به دست نیامده، بلکه تعریف ارایه شده از این پدیده نیز ناقص است. در این مقاله، براساس شواهد حاصل از پهنه امتداد لغز فعال اردکول، سیری برای تکامل پهنه گسلی امتداد لغز تبیین شده که براساس آن، چهار مرحله جنینی، جوانی، بلوغ و پیری برای پهنه امتداد لغز تعریف شده است. سیر پیشنهادی را می توان در مورد رفتار شکنای یک پهنه در مقیاسهای مختلف زمین شناسی ساختاری نیز صادق دانست. سپس پدیده مهاجرت گسل در روند آن سیر تکاملی، تعریف و تعقیب شده است. به این ترتیب، براساس شناخت حاصل از مهاجرت گسل، پهنه اردکول به طور موردی مطالعه و نتایج آن ارایه شده است. براساس نتایج این تحقیق، مهاجرت گسل در دو مرتبه نخستین و پسین قابل طرح است که جزییات مربوط به مهاجرت نخستین نیز اعم از زمان وقوع، انواع و مراحل دوگانه، مقیاسها، عوامل موثر، سازو کارها و ویژگیهای مهاجرت نخستین جزو نتایج حاصل است. همچنین مهاجرت پسین از دیدگاه مهاجرت نخستین مورد بررسی کلی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مهاجرت گسل در پهنه های امتداد لغز به طور جامع در دو مقوله تولید محور و توسعه محور تبیین می شود. شواهد آزمایشگاهی گل رس نیز دو نوع مهاجرت گسلی نخستین و پسین را نشان می دهند.

گرهکهای میلی متری، عدسی شکل و کیک مانند کانی مونازیت، در شیلهای تریاس بالایی مروست در جنوب یزد پیدا شده اند. مونازیت یکی از چند کانی فسفات عناصر خاکی کمیاب است که فرمول شیمیایی مونازیت مروست به صورت (Ce, La, Nd, Eu) PO4 می باشد. اندازه دانه ها از 0.1 تا 2 میلی متر تغییر می کند که دانه های 0.3 تا 0.8 میلی متر غالب هستند. رنگ گرهکهای مونازیت خاکستری و خاکستری متمایل به سبز است، و اغلب انبوهه های خاکی تشکیل می دهند. مونازیت میانبارهای فراوانی از کانیهای روشن (از قبیل کوارتز، کلسیت، و...) دارد و غنی از عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) و میانی (MREE) است. مونازیت مروست به طور کامل متفاوت از انواع آذرین است. گرهکهای مونازیت در مرحله دیاژنز ردیفهای رسوبی تریاس بالایی - ژوراسیک زیرین شکل گرفته، و در سنگهای شیلی کربناتی سیاه رنگ نمایان می باشند و شاخص مفیدی در سن سنجی دیاژنز در سنگهای رسوبی تریاس بالایی هستند.

برش الگوی سازند گورپی در تنگ انبار سفید در نزدیکی آبادی حتی در شمال خاوری شهر لالی قرار دارد. این سازند با 182 متر ستبرا و با سنگ شناسی شیل آهکی تا شیل سیاه رنگ با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند آهکی ایلام قرار می گیرد و به صورت پیوسته و تدریجی به شیلهای ارغوانی رنگ سازند پابده تبدیل می شود. سن برش مورد مطالعه بر مبنای حضور Globotruncana calcarata از روزن داران و Odontochitina porifera از داینوسیستها در قاعده سازند، از کامپانین پسین شروع می شود. سن مرز بالایی این سازند با شیلهای ارغوانی قاعده سازند پابده به علت عدم حفظ شدگی پالینومورفها در قسمت بالایی سازند فقط براساس روزن داران و حضور Morozovella velascoensis با سن پالئوسن پسین (Thanetian) تعیین گردید. مرز کرتاسه - ترشیری تقریبا 57 متر پایین تر از شیلهای ارغوانی تفکیک کننده سازندهای گورپی و پابده و در داخل شیلهای سیاه رنگ سازند گورپی قرار می گیرد.در این مطالعه به منظور بررسی چگونگی و میزان تولی مواد آلی در برش الگوی سازند گورپی از چگونگی نسبت دو گروه از داینوسیستها، پریدینیویید به گوینالاکوبید، استفاده شد. از آنجا که پریدینیوییدها (P) از فرمهای حساس به شرایط بوم شناختی محسوب می شوند، از این رو برای برآورد میزان تولید مواد آلی لازم است این مساله مشخص گردد که آیا نبود آنها ناشی از عدم تولید آنها و یا ناشی از عدم حفظ شدگی آنهاست. لذا عوامل حفاظت از مواد آلی، از جمله عامل Lability و تغییرات نسبت SOM به پالینومرف دریایی، به منظور بررسی درجه حفظ شدگی مواد آلی مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر آن، برای بررسی عوامل و شرایط تولید از چهار شاخص به شرح زیر استفاده شد:نسبت داینوسیستهای پریدینیویید به گونیالاکویید (P/G)، نسبت داینوسیستهای شاخص محیطهای نرتیک خارجی به نریتیک داخلی (ON/IN)، نسبت پالینومرفهای خشکی به دریایی (T/M) و نسبت روزن داران پلانکتون به کف زی (P/B). براین اساس سه زیست رخساره و دو زیر زیست رخساره تفکیک گردید.بررسی این عوامل نشان می دهد که در زیست رخساره I با ویژگی پایین بودن درجه حفظ شدگی مواد آلی (کاهش Lability و افزایش SOM تیره به پالینومرف دریایی) و وجود نسبت بالایی از P/B و روزن داران کف زی ژرف و همچنین فراوانی داینوفلاژله های نریتیک خارجی از جمله Impagidinium، عدم وجود داینوسیستهای پریدینیویید (P) ناشی از عدم تولید و عدم حفظ شدگی مواد آلی است. در زیست رخساره II که مواد آلی دارای حفظ شدگی نسبتا خوبی هستند (Lability بالا و نسبت پایین SOM به پالینومرف دریایی) می توان براساس اختلاف فراوانی پریدینیوییدها (P) دو زیر زیست رخساره تفکیک کرد. در زیر زیست رخساره IIa فراوانی روزن داران کف زی و نسبت T/M به همراه افزایش فراوانی Spiniferites نشان دهنده کاهش ناگهانی سطح آب و شرایط پسروی است که باعث عدم تولید پریدینیوییدها شده است و در زیست رخساره IIb وجود روزن داران کف زی کم ژرفا و کاهش نسبت P/B و افزایش T/M و حضور فرمهای نریتیک داخلی چون گروه Areoligera و Fibrocysta و ... می توان بالا بودن میزان تولید را ناشی از تولید در نزدیک ساحل دانست. در زیست رخساره III نیز وجود روزن داران و داینوفلاژله های آب سرد را می توان نشان دهنده وجود جریانهای آب سرد در ابتدای پالئوسن دانست. وجود فسفات و گلو کونیت و فراوانی روزن داران جنرالیست (ecological generalists) نشان می دهد که عدم وجود فرمهای پریدینیویید، به علت کاهش دمای آب و عدم شرایط مناسب برای تولید آنها بوده است.

حوضه آبریز سد مهاباد، براثر تغییر کاربری زمین، در معرض فرسایش شدید قرار گرفته است. در این حوضه، تنها در دو ایستگاه، اندازه گیری بار رسوب صورت می گیرد و بنابراین در حوضچه های کوچک تر تشخیص مناطق آسیب پذیر برای اولویت بخشیدن به برنامه های حفاظتی و آمایش سرزمین دشوار می گردد. یکی از روشهای این کار، طبقه بندی این حوضه به نواحی با حساسیتهای مختلف در برابر فرسایش براساس شاخصهاست که در این پژوهش صورت گرفته است. این شاخصها عبارتند از: شیب، ارتفاع، فرسایش پذیری سنگها، کاربری اراضی، میزان بارندگی و زمان تمرکز حوضه ها تهیه نقشه های توزیع هر یک از این شاخصها و همپوشانی آنها نشان داده است که مناطقی بیشترین وسعت حساس به فرسایش زیاد و خیلی زیاد را دارا هستند که شیب زیاد و سنگها فرسایش پذیری بسیار بالایی داشته باشند. ولی در مناطقی با سنگهای مقاوم، کاربری اراضی عامل تعیین کننده است. از آنجا که در بین همه عوامل، تنها کاربری اراضی است که می تواند توسط انسان، به سرعت و به آسانی تغییر یابد، بخشهای بالادست حوضه هایی با زمان تمرکز کم، شیب زیاد، فرسایش پذیری بالا و بارندگی زیاد که هنوز پوشش جنگلی و مرتعی دارند، بیشتر از هر جای دیگری به اقدامات پیشگیری کننده نیاز دارند.

تعدادی نمونه آهنی شده از چینه های فامنین ایران و مراکش جمع آوری شد. این نمونه ها تحت آزمایش فعالیت نوترونی (NAA) واقع شده و برخی اطلاعات درباره تغییرات ژئوشیمیایی پس از رسوب گذاری آنها به دست آمد. نمونه های جمع آوری شده شامل گرهکهای آهنی شده و قطعاتی از بازوپایان، گونیاتیتها و شکم پایان از انتهای سازند خوش ییلاق در منطقه میغان در ایران و راس عضو H از برش بو تسرفین در مراکش است. براساس اطلاعات به دست آمده از آزمایش فعالیت نوترونی (NAA) نمونه های جمع آوری شده برشهای فوق با هم مقایسه شدند. براساس این مقایسه، شباهت گسترده ای بین نهشته های فامنین ایران و مراکش از نظر ترکیب شیمیایی و عناصر کمیاب (دی اکسید تیتانیم و لوتسیوم) به دست آمد. همچنین تشابه بین شکل، بافت عمومی و جنس بلورها در نمونه های هر دو کشور آشکار شد. به نظر می رسد بلورهای آهنی در نمونه ها، در ابتدای رسوب گذاری به شکل پیریت بوده و در نهایت به هماتیت تبدیل شده است. به احتمال زیاد محیط رسوبی در ابتدا ژرف و کم اکسیژن بوده و سپس در اثر بالا آمدگی کف حوضه، به یک محیط کم ژرفا و اکسیژن دار تبدیل شده است.

کانسار اسکارن مگنتیتی باباعلی با سنگ میزبان دیوریتی دگرگون توده معدنی در بین سنگهای کوارتز سینیتی و دیوریتی وابسته به یک باتولیت واقع شده است.مطالعات سنگ نگاری هشت زون اسکارنی با مجموعه کانیهای شاخص را از جنوب خاور به طرف شمال باختر نمایان می سازد. الگوی توزیع ژئوشیمیایی عناصر در این زونها تحت تاثیر توزیع کانیهای اسکارنی نوع پسرونده و پیشرونده است. حضور کانیهایی چون آندرادیت، سالیت، اکتینولیت واپیدوت، اسفن و ایدوکراز به عنوان سیلیکاتهای کلسیم از یک سو و نبود کانیهایی چون ترمولیت، فورستریت، فلوگوپیت، تالک و هومیت و همچنین نبود کانیهای تیپ اسکارنهای منگنزی از سوی دیگر، همگی گویای قرارگیری این کانسار در گروه کانسارهای اسکارنی کلسیک است. ترکیب شیمیایی EPMa (Electron Probe Microanalyzer) کانیهای گارنت و پیروکسن نشان از همسازی این کانسار با رده اسکارنهای آهن دار دارد. محتوی کم گوگرد موجود در این کانسار (<1.5) گویای تشکیل این کانسار در محیط جزایر کمانی است.نسبت بالای برون اسکارن به درون اسکارن گویای تشکیل این کانسار در محیطی با ژرفای کم تا نیمه ژرف (<5 km) است. تجزیه شیمیایی مگنتیت به روش EPMa نشان دهند آن است که مگنتیت یک فاز خالص است. عدم وجود ناخالصیهایی چون Mg, Mn, Zn, Ni, Ti, V, Cr در کانی مگنتیت بیانگر آن است که این کانی در دمای پایین تشکیل شده است. جانشین شدن کانیهای پسرونده گرمابی توسط مگنتیت در رخساره شیست سبز نشانه ای بر کانه زایی دما پایین مگنتیت است. جانشینی مجموعه کانیهای پیشرونده دمای بالا مانند گارنت و پیروکسن با دمای 500-550oCکه توسط کانیهای گرمایی در راستای تشکیل مگنتیت صورت می گیرد، دلالت بر کانه زایی مگنتیت در دمای کمتر دارد. این شواهد ژئوشیمیایی و کانی شناختی دمای 350-400oC برای کانی زایی مگنتیت در این کانسار ارایه می دهند.

میدان رشادت در مرکز خلیج فارس، یک تاقدیس با جهت یافتگی شمال- جنوب و در آن بخش بالایی سازند سروک (میشریف) در بردارنده مخزن نقشی است.مخزن میشریف در این میدان به 5 بخش مخزنی تقسیم می شود. بخش بالایی (A) بهترین زون مخزنی شناخته شده است. فرایند دیاژنز از قبیل انحلال، دولومیتی شدن و درز و شکاف باعث افزایش کیفیت مخزن شده است. تحت تاثیر فرایند دیاژنز (انحلال)، نفتگیر چینه شناختی از نوع دیاژنتیکی ایجاد و زونهای A, B به صورت نازک شدگی نفتگیر را به وجود آورده اند. فرسایش و انحلال شدید میشریف سبب افزایش تراوایی و در نتیجه افزایش کیفیت مخزن شده است. مطالعات نشان می دهد که دگرشیبهای محلی همراه با انحلال در بخش جنوبی یال میدان نفتی رسالت، زونهای مهم مخزنی را در این بخش ایجاد کرده و در نتیجه کیفیت مخزنی زونهای C, D افزایش یافته است.وارونه سازی اطلاعات لرزه نگاری به پاگیری صوتی، سبب تشخیص بهتر واحدهای سنگ شناسی شده است. تبدیل ژرفایی (Depth conversion) با افقهای موجود، با اطلاعات چاه به دقت هماهنگی دارند. وارونه سازی (Inverted impedance) رخساره ها و تغییرات تخلخل را که در میدان سازند میشریف بر روی اطلاعات را که در میدان سازند میشریف بر روی اطلاعات لرزه نگاری دیده نمی شد، به وضوح قابل تشخیص کرده است.تلفیق تفاسیر لرزه ای و وارونه سازی لرزه ای، اطلاعات به دست آمده سازند میشریف را به شدت افزایش داده است. مطالعات نشان می دهد که ستبرای با ارزش زون مخزنی قسمت باختری و شمال باختری این میدان افزایش و به سمت مرکز و جنوب کاهش می یابد.