علوم زمین
سال:1384 | دوره:15 | شماره:58 |تعداد مقالات:18

حوضه رسوبی کپه داغ در شمال خاوری ایران، به صورت یک حوضه درون قاره ای تشکیل شده و رسوب گذاری نسبتا پیوسته ای از ژوراسیک تا میوسن در آن انجام شده است. مطالعه سنگ نگاری سنگهای آهکی سازند کلات (ماستریشتین بالایی) در سه برش چینه شناسی (دهانه ورودی ناودیس کلات، روستای خشت و تنگ چهچهه) منجر به شناسایی 16 رخساره سنگی شده است. این رخساره ها در یک رمپ کربناتی در محیطهای لاگونی محصور، سدهای لاگونی، لاگونهای نیمه محصور، پشته های سدی و دریای باز تشکیل شده اند. تحلیل رخساره های سنگی نشان داده است که بیشترین حد پیشروی در ناحیه تنگ چهچهه (برش 3) انجام گرفته است.تحلیل چینه نگاری سکانسی نشان می دهد که این سازند در برشهای 1و 2 از دو سکانس رسوبی و در برش 3، از سه سکانس رسوبی تشکیل شده است. در تمام برش ها، مرز زیرین سازند کلات با سازند نیزار (لایه دیرینه خاک) و مرز بالایی با سازند پسته لیق (رسوبات قاره ای) از نوع 1 است، در صورتی که مرزهای سکانسی درون سازند کلات، از نوع 2 می باشد. مقایسه منحنی سطح آب دریا در ماستریشتین پسین با منحنی جهانی نشان می دهد که مرزهای سکانسی نوع 1 با یکدیگر قابل انطباق است. اما برخی اختلافها احتمالا  در ارتباط با شرایط زمین ساختی حوضه کپه داغ بوده که در اثر فرونشینی در امتداد گسلهای طولی شمال خاور- جنوب باختر (عمدتا در برشهای 1 و 2) و بار رسوبی ایجاد شده است. بازسازی جغرافیای دیرینه منطقه مورد مطالعه در زمان ماستریشتین پسین نیز نشان می دهد که سنگ های رسوبی سازند کلات در طی 6 مرحله پیشروی و پسروی تشکیل شده است. این اطلاعات می تواند در درک بهتر جغرافیای دیرینه ماستریشتین کل حوضه در شمال خاور ایران کمک کند.

کانسار طلای کرویان، در بخش شمال باختری پهنه سنندج سیرجان و در جنوب باختر سقز قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون شده در منطقه، با امتداد شمال خاور- جنوب باختر، شامل یک توالی از سنگهای دگرگون شده در رخساره شیست سبز، متشکل از واحدهای آذرین و رسوبی می باشند که در زمان تشکیل آن را به مزوزوییک نسبت می دهند. تمرکز کانه زایی طلا در منطقه کرویان در پهنه ای به طول بیش از 2.5 کیلومتر، پهنای متوسط 60 متر و با ژئومتری عدسی شکل در راستای پهنه برشی شکل پذیر رخ داده است که در اینجا، برای اولین بار در ایران معرفی می گردد.مجموع واحدهای سنگی در منطقه مورد مطالعه، تحت تاثیر پهنه های برشی شکل پذیر با امتداد شمال خاور جنوب باختر با شیبی متوسط به سمت شمال خاور، دگر شکل شده و ساختارها و فابریک های متفاوت به خود گرفته اند. تمامی واحدهای سنگی رخنمون شده در منطقه، شدت دگر شکلی یکسانی ندارند و از واحدهای کمتر دگر شکل شده (پروتومیلونیت) تا واحدهای به شدت دگر شکل (میلونیت و اولترامیلونیت) در منطقه مشاهده می شود. فابریک های برشی C و S درزه های حاصل از کشیدگی، محصول دگر شکلی است که در واحدهای سنگی رخنمون شده در پهنه برشی شکل پذیر کرویان، قابل تشخیص هستند. سنگهای در برگیرنده این پهنه، به طور عمده از سنگهای آتشفشانی اسیدی و بازی دگرگون شده کاملا دگر شکل همراه با برگوارگی میلونیتی تشکیل شده است. که در پهنه برشی شکل پذیر کرویان تحت تاثیر دگرسانی قرار گرفته اند. شدت و نوع دگرسانی در واحدهای سنگی مختلف، متفاوت است. از مهم ترین دگر سانی ها می توان دگرسانیهای سرسیتی، کلریتی، سیلیسی، سولفیدی و کربناتی شدن را نام برد.کانی شناسی ماده معدنی بسیار ساده و به طور عمده از پیریت، پیریتهای آرسنیک دار، طلای آزاد و به ندرت از کالکوپیریت تشکیل شده است که کانیهایی مانند کوارتز، فلدسپار، انواع میکاها و کربنات ها آنها را همراهی می کنند. طلا در ابعاد چند میکرون تا 30 میکرون، به صورت آزاد همراه با کوارتز و همچنین همراه با پیریت به صورت میانبار و یا هم رشد با آن (به ابعاد 5> میکرون) مشاهده می شود که به طور همزمان با دگر شکلی، در فابریک های C و S و درزه ها در واحدهای میلونیتی به شدت دگرسان شده، (سیلیسی، سولفیدی و کربناتی) تمرکز یافته است. شواهد صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی، تشکیل و کانه زایی طلا در منطقه مورد مطالعه را در کنترل عواملی همچون پهنه های برشی شکل پذیر، شدت دگر شکلی (فابریکهای اولترامیلونیت و میلونیت) و شدت دگرسانی گرمایی (سیلیسی و سولفیدی) نشان می دهد.بر اساس شواهد موجود و مقایسه ویژگیهای کانسار طلای کرویان با کانسارهای طلای پهنه های برشی، کانسار طلای کرویان بیشترین شباهت را با این تیپ از خود نشان می دهد.

در زمان کامپانین- ماستریشتین در محدوده جنوب خاوری تتیس، مجموعه ای غنی از رسوبات رودیست دار گسترش یافت که در زاگرس سازند تاربور نامیده می شود. گسترش اصلی این سازند در فارس داخلی است، اما ستبرای کمی از آن پیرامون خرم آباد مشاهده شده است. در این محل، سازند تاربور به صورت زبانه ای بر روی سازند امیران و در زیر سازند کشکان قرار می گیرد. مطالعه ریزرخساره ها و دیرینه شناسی میکروسکوپی نشان می دهد که سازند تاربور در برش مورد مطالعه، در یک چرخه رسوبی پسرونده و در یک دریای کم ژرفا با شیب بسیار کم در ماستریشتین میانی تشکیل شده است.

روش بر پایه مدل (model based) با زمین به صورت بلوکهای مقاومت صوتی رفتار می کند. این روش از یک مدل اولیه مقاومت صوتی که از اطلاعات نمودارهای چاهها به دست می آید، شروع می شود. آنگاه داده های حاصل از این مدل محاسبه و با دادهای لرزه ای مقایسه شده و از اختلاف بین مدل و داده های لرزه ای استفاده می شود تا با روش تکرار مدل اولیه بهبود یابد و تا حد امکان به دادهای لرزه ای منطبق شود. مشکل، عدم واحد بودن نتایج وارون سازی از طریق محدود نمودن تعداد لایه ها نسبت به تعداد نمونه های ردلرزه در نظر گرفته می شود. این روش، نسبت به روش های بازگشتی به مدل اولیه و موجک حساس تر است. در این روش، بر خلاف روش وارون سازی اسپایکهای پراکنده (sparse-spike inversion)، اطلاعات مربوط به ضرایب بازتاب، به طور مستقیم از ردلرزه ها به دست نمی آیند و به همین خاطر، به نوفه موجود در داده ها چندان حساس نیست. به دو روش می توان از قیدها برای وارون سازی در این روش استفاده کرد. در یکی از این روشها، از اطلاعات اضافی به صورت قید نرم (soft constraint) استفاده می شود. به این معنا که مقاومت صوتی اولیه به عنوان یک قسمت جدا از اطلاعات، همراه با داده های لرزه ای، اما با وزن متفاوت در وارون سازی شرکت داده می شود. در روش دوم، از اطلاعات اضافی به صورت قید سخت (hard constraint) استفاده می گردد. در روش دوم، یک حد بالا و یک حد پایین مطلق برای مقاومت صوتی مدل نهایی قرار داده می شود، به گونه ای که مقدار این مدل نهایی نمی تواند خارج از محدوده تعریف شده قرار گیرد. در کارهای عملی، روش دوم پاسخ بهتری را به دست می دهد. از مهم ترین پارامترهای متغیر در روش بر پایه مدل، می توان به اندازه بلوک مقاومت صوتی و تعداد تکرار اشاره کرد. هر قدر که اندازه بلوک کوچک تر باشد، نتیجه نهایی بر داده های لرزه ای منطبق تر خواهد بود. البته نباید از حضور نوفه و عدم واحد بودن نتایج وارون سازی غافل بود. بنابراین بهتر آن است که اندازه بلوک بزرگتر از فاصله نمونه برداری داده های لرزه ای انتخاب شود. در مورد تعداد تکرار نیز، هر اندازه این پارامتر بزرگ تر انتخاب شود بهتر است. تنها مشکل این کار، افزایش زمان محاسبه است.با به کار گیری روش وارون سازی بر پایه مدل بر روی داده های لرزه ای سه بعدی آب تیمور، پارامترهای مناسب این روش به صورت حد 35 درصد برای مرز بالا و پایین، 8 میلی ثانیه اندازه بلوک و تعداد تکرار بالای حداقل 8 به دست آمد. با انجام وارون سازی با پارامترهای ذکر شده بر روی سازند سروک، دو منطقه با مقاومت صوتی پایین مشخص شد که می تواند پتانسیل وجود هیدروکربن را داشته باشند.

کانسار باریت اردکان در 37 کیلومتری شمال خاوری شهرستان اردکان در سنگهای دولومیتی و آهکی پرمین در زون ایران مرکزی قرار دارد. در این کانسار، کانیهای ثانوی مس دار شامل: سولفیدهای مس، کربناتهای مس و اکسیدهای مس است. در نمونه های مورد مطالعه همراهی پیریت با کالکوپیریت و اختلاف پتانسیل الکتریکی بین آنها سبب ایجاد یک سری واکنشهای گالوانی و دگرسانی کالکوپیریت شده است. در پیل شیمیایی پیریت- کالکوپیریت، پیریت با پتانسیل الکتریکی بالاتر به عنوان کاتد، حفظ شده و کالکوپیریت با پتانسیل الکتریکی پایین تر به عمل آند عمل می کند و دگر سان می شود. محصول نهایی این واکنشهای گالوانی تشکیل سولفیدهای ثانوی مس است. در توالی دگرسانی کالکوپیریت دو مرحله قابل شناسایی است. مرحله اول، دگرسانی کالکوپیریت به کوولیت، که نتیجه آن کاهش میزان آهن و افزایش میزان مس و گوگرد است و مرحله دوم، دگرسانی کوولیت به آنیلیت، که همراه با غنی شدگی مس و کاهش در میزان گوگرد است. خنثی شدن محلولهای اسیدی مس دار توسط کربناتهای سنگ میزبان سبب تشکیل کربناتهای مس در کانسار شده است.

کانسار مس باغ خشک در 145 کیلومتری جنوب باختر استان کرمان و شمال خاور سیرجان و در زون ارومیه- دختر قرار گرفته است و روند اصلی درزه ها در باغ خشک، شمال خاوری- جنوب باختری می باشد. در مطالعات سنگ شناسی کانسار، سنگهای آتشفشانی و آذر آواری شامل توف، ریولیت، آندزیت، آندزیت بازالت با سن ائوسن و سنگهای نفوذی از نوع گابرودیوریت، دولریت، کوارتزدیوریت، تونالیت و گرانودیوریت به سن الیگومیوسن شناسایی شده ست. در این منطقه، دگرسانی های اصلی پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک هستند که در بین آنها دگرسانی آرژیلیک، گسترش بیشتری دارد. از نظر کانی زایی، می توان کانیهای سولفیدی پیریت، کلکوپیریت، بورنیت و کلکوسیت و کانیهای اکسیدی مگنتیت، هماتیت، کوپریت و تنوریت و کانیهای کربناتی مالاکیت و آزوریت را در منطقه مشاهد کرد که به صورت رگچه ای و افشان، نمود دارند.در این کانسار، اکتشافات سنگ ژئوشیمیایی با برداشت 264 نمونه در شبکه 50×50 متر صورت گرفته است که بر اساس داده ها با محاسبات آماری لازم طی مراحلی چند، بیشترین بی هنجاری برای عنصر مس مربوط به توده های تونالیتی زون مرکزی است. بالاترین عیار مس در منطقه 1.06 درصد و پایین ترین عیار آن 0.003 درصد تعیین گردید. بر پایه بررسیهای انجام یافته و مقایسه داده های به دست آمده با اطلاعات مربوط به مدلهای کانسار، کانسار باغ خشک یک تیپ کانسار مس پورفیری معرفی می گردد. برای کنترل مواد معدنی، عملیات نیمه تفضیلی ژئوفیزیک و حفاریهای اکتشافی کانسار مس باغ خشک در سال 1971 انجام گرفت که ذخیره ای حدود 24 میلیون تن با عیار میانگین 0.27 درصد تعیین شد.

کانسار بوکسیتی جاجرم که بزرگ ترین کانسار بوکسیت شناخته شده در ایران می باشد، در زون ساختاری رشته کوه البرز واقع شده است. در این منطقه، دو افق بوکسیتی به نامهای B و A تشکیل شده است. سنگ بستر افق A را کربناتهای سازند مبارک و سنگ پوشش آن را سازند نسن تشکیل می دهد. افق بوکسیتی B که کانسار جاجرم را تشکیل می دهد، بر روی دولومیتهای سازند الیکا قرار گرفته و توسط سازند شمشک پوشیده شده است. همبری مشخص بوکسیت یا این دو سازند بر یک منبع مستقل تامین کننده بوکسیت دلالت دارد. وجود ریخت شناسی ناهماهنگ همراه با ساختارهای زمین ساختی، از ویژگیهای مهم کانسار جاجرم است. گسلهای تشکیل شده در دو جهت خاوری- باختری و شمالی- جنوبی، ماده معدنی به طول16 کیلومتر را به چهار زون زمین ساختی تقسیم کرده است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد که حرکات زمین ساختی تاثیر بسزایی بر کیفیت و کانی شناسی بوکسیت داشته اند، به گونه ای که کارستهای ایجاد شده بیشتر در امتداد صفحه گسل بوده و بین کیفیت بوکسیت با ستبرای آن (ژرفای کارستی) ارتباط مستقیمی وجود دارد. تشکیل بوکسیت بسیار سخت و فراورده دیاسپوری به جای بوهمیت و گیبسیت و تکرار لایه های بوکسیت از نتایج این فرآیند های زمین ساختی است. لذا این بوکسیت سخت دیاسپوری تاثیر قابل توجهی بر فرایند تولید آلومینا خواهد داشت. وجود نیمرخهای ثابت در لایه های بوکسیت (کائولین- بوکسیت سخت- بوکسیت شیلی- کائولن) در کلیه کارستها و حفاریها مشاهده می شود. البته ماهیت کائولن بالایی و پایینی با یکدیگر تفاوت دارد. تغییرات شدید ترکیب شیمیایی بوکسیت (اکسید آلومینیوم بین 30 تا 60 درصد و اکسید سیلیسیم بین 5 تا 39 درصد) از ویژگیهای خاص بوکسیت جاجرم است. در نهایت، مطالعات فوق وجود یک بوکسیت دیاسپوری با بیش از 22 میلیون تن ذخیره تا ژرفای 250 متر در امتداد لایه ماده معدنی و کیفیت بین 47 تا 48 درصد Al203 و حدود 10 درصد SiO2 را به طور میانگین تایید می کند.

برای بررسی نهشته های سازند نسن در حوضه البرز، دو مقطع چینه شناسی در ناحیه البرز مرکزی (نوشهر و آمل) مورد مطالعه قرار گرفته است. برای مطالعه سازند نسن 230 مقطع نازک از برش منجیر و 150 مقطع نازک از برش آمل تهیه و بر این اساس محیطها و توالیهای رسوبی آن تعیین شده است. مطالعات سنگ نگاری ما را به تشخیص رخساره های میکروسکوپی و گروههای آن هدایت کرده است. برای بررسی سنگهای آهکی نازک لایه، مارن، سنگ آهک شیلی و شیلهای سازند نسن منجر به شناسایی دو گروه رخساره های آواری و رخساره های کربناتی شده است. رخساره های آواری مربوط به محیط دریایی، در حد رخساره حوضه ای (Basinal Facies) و در برخی موارد دارای خرده های اسکلتی دریای باز است که مطالعه آن خارج از حوصله این بحث می باشد. بررسی سنگهای آهکی سازند نسن به شناسایی هفت رخساره از سه گروه محیط دریای باز، محیط سدی و محیط لاگونی تا پهنه کشندی منجر شده است. رخساره های کربناتی  سازند نسن در محیط دریایی و بر روی رمپهای کربناتی نهشته شده اند و رخساره آواری در نواحی دور از رمپ (Distal Ramp) ته نشین شده است. توالی کربنات در سازند نسن از 3 چرخه بزرگ کم ژرفا شونده به سمت بالا تشکیل یافته اند. هر یک از این چرخه های بزرگ از چندین چرخه کوچک پسرونده در مقیاس متری (Parasequence) تشکیل شده اند. چرخه های پسرونده در مقیاس میلیون سال با فازهای کششی، فرونشینی ناحیه ای، تغییرات سطح دریا عمدتا نوسانات سطح آب ناشی از فعالیتهای زمین ساختی بستگی داشته و در اثر بالا آمدن آهسته و افت سریع سطح دریا ایجاد می شوند، در حالی که چرخه های کوچک مقیاس (پاراسکانسها) احتمالا از فرونشینی دوره ای ناشی از تغییرات سطح آب دریا در اثر تغییرات بزرگ آب و هوایی و یا سیستمهای آب و هوای میلانکویچ منشا گرفته اند و با سقوط آهسته و بالا آمدن سریع سطح نسبی دریا همراه می باشند (Sengor, 1991).

دگرسانی های گرمایی با هاله های وسیع تر از اهداف اکتشافی برای ثبت بی هنجاریهای فلزهای پایه، گرانبها و احتمالا رادیواکتیو، با روش تلفیقی در منطقه میانه- آذربایجان شرقی بررسی شد.با استفاده از تصاویر ماهواره ای به دو روش تحلیل مولفه های اصلی و نسبت باندها، شناسایی دگرسانیهای منطقه انجام گردید و در مرحله بعد، با تلفیق داده های پرتوسنجی (اورانیم، توریم و پتاسیم) و مغناطیس سنجی هوایی با روش تحلیل مولفه های اصلی و به صورت ارایه ترکیب خطی از این چهار پارامتر، دگرسانی های منطقه ثبت شدند. انطباق این سه روش و کاربرد توام آنها در تایید زونهای دگرسانی منطقه و تفکیک آنها از انواع کاذب را می توان به عنوان روش بهینه در ثبت زونهای دگرسانی و بی هنجاری مربوطه معرفی کرد.

سازند کشف رود، ردیفی از سنگهای رسوبی سیلیسی آواری و سنگ شناسی آن غالبا شامل گنگلومرا، ماسه سنگ و شیل است. در ناحیه تپه نادر، رخساره متفاوتی از سازند کشف رود شامل ماسه سنگ آهکی، آهک ماسه ای و شیل ظاهر می شود. این لایه ها حاوی سنگواره های متعددی از آمونیت، بلمنیت، لاملی برانش، باز و پایان، شکم پایان، جلبک، استراکود، کرینویید، بریوزوا، مرجان و ساقه های فسیل گیاهی هستند. این سنگهای کربناتی، بیشتر از نوع بیواسپارایت یا بیوائواسپارایت بوده که به دلیل نوع عناصر اسکلتی و وجود سیمان اسپاری، نمایانگر محیط ساحلی در این منطقه می باشند. با این حال، رخساره های آواری، رخساره چیره سازند کشف رود است. شواهد متعددی مانند رسوبات کلاسیک توربیدیت، ماسه سنگهای توده ای، ماسه سنگهای قلوه دار، کنگلومراها و ریزش و لغزش، نقش جریانهای توربیدیتی را در ایجاد بخش وسیعی از سازند کشف رود اثبات می کند.مهم ترین و فراوان ترین فسیلهای موجود در سازند کشف رود، آمونیتها هستند که در این مطالعه، 13 جنس و 18 گونه در قالب دو زیست زون آمونیتی Garantiana و Parkinsoni تشخیص داده شد. سن بخش پایینی سازند کشف رود بر پایه این زیست زونها، باژوسین تا باتونین پیشین است.

سامانه گسلی کره بس، یک سامانه گسلی عرضی با راستای شمالی- جنوبی و درازای ناپیوسته بیش از 200 کیلومتر است که در کمربند چین خورده و رانده زاگرس (40 کیلومتری باختر شیراز) جای دارد. سازوکار چیره این سامانه گسلی، راستالغز راستگرد است و با توجه به هندسه آن نسبت به دیگر ساختارهای منطقه، به 6 قطعه ساختاری (structural segment) تقسیم شده است.در این مقاله، برای نخستین بار ماهیت و موقعیت گسل جبهه کوهستان (MFF) (Mountain Front Fault) در گستره مورد بررسی با تلفیق داده های مختلف تعیین شده و سامانه گسلی کره بس که باعث حدود 109 کیلومتر جدایش راستایی (strike separation) آن شده است، به صورت یک سامانه گسلی تراگذر (transcurrent fault system) مطرح گردیده است. افزون بر این، نقش این سامانه گسلی در تقسیم حوضه و کنترل ستبرا و رخساره رسوبات، از کرتاسه میانی مورد بحث قرار گرفته است و سرانجام بعد فراکتالی آن در مقیاس 1:50000 بر پایه تصاویر ماهواره ای SPOT تعیین شده است.

دشت فامنین-  قهاوند- کبودر آهنگ در شمال استان همدان واقع شده و ضخامت رسوبات سفره آبدار آن به حدود 100- 70 متر می رسد که بهره برداری از آن بیش از ظرفیت سفره بوده و سالانه حدود 2.5-3 متر افت در سطح آب این سفره وجود دارد. در طی ده سال اخیر، دست کم حدود 19 فرو چاله (Sinkhole) کوچک و بزرگ در سطح دشت به وجود آمده که سبب نگرانی ساکنان دشت گردیده است. در این تحقیق، پس از پیمایشها و اندازه گیریهای صحرایی، تجزیه نمونه ها و برآورد میزان دی اکسید کربن آزاد (Free carbon dioxide) انجام گرفته و مشخصات فرو چاله ها شناسایی و ثبت شده است. از نتایج حاصل مشخص گردید که شرایط ویژه در سنگ بستر آهکی و وجود دی اکسید کربن بیشتر از 1500 میلی گرم در لیتر، عامل اصلی توسعه کارست در منطقه است. همچنین وجود حفره های انحلالی بزرگ، مجاری آب، سیستم درز و شکاف وسیع در سنگ بستر و پمپاژ آب موجود در آنها عامل اصلی ایجاد فرو چاله های منطقه بوده و عواملی چون ماسه شویی لایه ها، خروج گاز از چاهها و افت سریع سطح آب زیرزمینی در تسریع وقوع فرو چاله های منطقه دخیل هستند. لذا برای جلوگیری از این پدیده، باید اولا از کف شکنی و حفاری در سنگ بستر خودداری شود. و دوم این که برای جلوگیری از ماسه شویی چاههای آب باید از گراول پک (Gravel pack) مناسب استفاده شود و سوم اینکه همه چاههایی که در سنگ بستر حفاری شده و آبدهی بالایی دارند، تعطیل شوند.

کوه آلموقلاق در شمال باختری شهر همدان، از انواع سنگهای حد واسط مانند دیوریت تا سینیت و سینیتهای کوارتزدار در قله به همراه انواع سنگهای کمی دگرگون شده در دامنه ها تشکیل شده است. در دامنه شمالی انواع ریولیت تا ایگنیمبریت با سن قبل از ژوراسیک دیده می شود که میزبان کانسار کوچک و عدسی شکل باباعلی است. این کانسار از اکسیدهای آهن مانند مگنتیت و هماتیت و به مقدار بسیار کمتر از سولفیدهای آهن مانند پیریت و کلکوپیریت تشکیل گردیده است. مطالعات بافتی توسط میکروسکوپ بازتابشی انواع بافتهای اولیه تا جانشینی را در این کانسار نشان داده است. در مطالعات انجام شده توسط میکروسکوپ الکترونی از نوع روبشی، بلورهای مگنتیت به صورت صفحات بسیار ریز و موازی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند و در بلورهای پیریت، آثار فعالیت باکتریایی دیده می شود.نمودار عنکبوتی رسم شده برای عناصر خاکی کمیاب نشان می دهد که روند توزیع این عناصر جهت آمفیبولهای همراه کانسار و سنگ دربر گیرنده کاملا تفاوت می کند. روند این عناصر در کانسار، یک در میان کم و زیاد شده است و تفاوت میان La و Lu چندان زیاد نیست در حالی که روند ترسیمی این عناصر در سنگ میزبان، از La تا Lu سیر نزولی داشته و یک بی هنجاری منفی در عنصر Eu دیده می شود. دیگر پارامترهای محاسبه شده برای عناصر خاکی کمیاب در سنگ میزبان، و کانسار نیز نشان دهنده جدایش زایشی این دو دسته از سنگهاست.

توده گرانیتی ملاطالب در شمال باختری الیگودرز و 20 کیلومتری راندگی زاگرس، در زون سنندج- سیرجان جای دارد که به دنبال فاز کوهزایی لارامید در یک سری رسوبات تخریبی- دگرگونی (ماسه سنگ، اسلیت، فیلیت) به سن تریاس پسین- ژوراسیک نفوذ کرده است و هاله همبری در حد رخساره آلبیت، اپیدوت هورنفلس در پیرامون خود به وجود آورده است. ترکیب سنگ شناسی این توده عمدتا در حد گرانیت، گرانودیوریت و از گرانیتوبیدهای نوع S است. توده های گرانتیوییدی که تمرکزهایی از عناصر اقتصادی را خواه به طور ژنتیکی و یا پاراژنتیکی به همراه دارند، عمدتا الگوهای ژئوشیمیایی خاصی را نمایش می دهند. بررسیهای ژئوشیمیایی بر روی توده گرانیتی ملاطالب شامل بررسی میزان Li و Ni در بیوتیت، میزان سرب در فلدسپار قلیایی و توزیع عناصر نسبتهای Mg/Li, Sr/Rb, K/Rb نشان می دهد که این توده متحمل فعالیتهای پس ماگمایی نبوده است و از جمله توده های گرانیتوییدی عقیم به شمار می آید.

گسل کوهبنان در حاشیه جنوب خاوری خرد قاره ایران مرکزی در بین بلوک طبس و بلوک یزد از شمال باختری کرمان تا شمال باختری بهاباد واقع در خاور بافق با طول 300 کیلومتر و امتداد شمال باختری- جنوب خاوری ادامه دارد. این گسل یکی از لرزه خیزترین روندهای ساختاری در استان کرمان و خاور بافق یزد به شمار می آید. آخرین فعالیت لرزه ای ثبت شده آن در تاریخ 82/7/15 با زلزله هایی با شدت 3.8 در مقیاس ریشتر در قطعه کوهبنان این گسل اتفاق افتاد، گسل فعال کوهبنان به صورت قطعات جدا از هم شکل گرفته است. حرکت در قطعات جنوب خاوری و میانی آن راستالغز راستگرد با مولفه معکوس و در قطعات شمال باختری آن راستالغز راستگرد با مولفه عادی در پلیو- کوارتزی بوده است.اثرات ریخت زمین ساخت گسل کوهبنان در جهت رشته کوههای کرمان- کوهبنان و در جبهه رشته کوههای باختر دشت بهاباد، به صورت افرازهای گسلی جوان، سطوح مثلثی شکل در حد کوه و دشت، حد کوه و دشت مستقیم، دره های V شکل و باریک، شیب تند دره ها و کوهها، رودخانه های منحرف و جابجا شده، پشته های فشاری، پشته های مسدود کننده، پشته های خطی، دره های خطی، چشمه ها، حوضه های آبراهه کشیده، استخرهای فرونشستگی و حوضه های کشیده شدگی کوچک و جوان در طول گسل است. با توجه به تنوع و فراوانی زمین ریختها در قطعات این گسل، منطقه گسل کوهبنان به عنوان الگو و رده ای از زمین ریختهای زمین ساخت معرفی می شود.مطالعات زمین ریختهای ریخت زمین ساختی و محاسبه شاخصهای زمین ریختی HY, K, SL, V, VF, Facet% Smf در 32 جبهه و 33 رودخانه با سنگهایی با مقاومت تقریبا یکسان در قطعات مختلف گسل، نمایانگر این است که میزان فعالیت زمین ساختی در این قطعات در پلیو- کواترنری متفاوت بوده و به صورت خیلی فعال، فعال، نسبتا فعال و با فعالیت کم معرفی می شوند. بر اساس زمین ریخت های ایجاد شده و شاخص های زمین ریختی به دست آمده در طول گسل کوهبنان، قطعات گسلی به صورت زیر دسته بندی شده اند:دسته اول: قطعات گیسک، در تنگل، شمال باختر ده زوئیه، خان مکان- طغرل جرد و چرمیز که دارای بیشترین فعالیت زمین ساختی بوده اند.دسته دوم: قطعات خانوک، ریگ آباد، داهویه، کتگوئیه، گزوئیه، اپانگ سرباغ، ده زوئیه، جنوب خاور گوار، درجزری- درهود، پسندو- باب خام و فخر آباد، بنستان، خوش آباد، حسین آباد I و II کوه سرخ I و II و III و کوه سه گوش که دارای زمین ساخت فعال بوده اند.دسته سوم: قطعات باختری کتگوئیه، عباس آباد، بخش جنوب خاوری درگز- گودگز، گوار و کوهبنان دارای زمین ساخت نسبتا فعال بوده اند.دسته چهارم: قطعات رشک، دشت خان، بیروئیه و اسدآباد دارای کمترین فعالیت زمین ساختی بوده اند.نکته قابل توجه این است که قطعات خیلی فعال و فعال براساس شاخصهای زمین ریخت و زمین ریختها بیشتر قطعاتی بوده که در آنها زلزله های تاریخی و دستگاهی گزارش شده است که این خود هماهنگی مطالعات ریخت زمین ساخت را با فعالیت لرزه ای قطعات گسلی نشان می دهد. اما قطعات فعالی بوده که تاکنون هیچ فعالیت لرزه ای دستگاهی نداشته اند. این موضوع به دو صورت قابل توجه است. نخست اینکه در اینکه احتمال رویداد زمین لرزه روی این قطعات وجود دارد و دوم تا حدی ناهماهنگی احتمالی را بین مطالعات ریخت زمین ساخت با فعالیت لرزه ای قطعات گسلی نشان می دهد. بنابراین باید شاخصهای ریخت زمین ساخت را در ارزیابی سطح فعالیت لرزه ای جوان گسلها با احتیاط کامل به کار برد.

مهندسان و معماران در حال جستجوی روشها و مواد جدیدی هستند تا عملکرد را اصلاح نموده و هزینه را کاهش دهند. خاک های فرسایش پذیر، نیازها و تقاضاهای طراحی و رشد محیطی این تحقیق را نسبتا مشکل نموده اند. مواد ساختمانی بافته شده یا فابریک (Geotextile) به طور وسیعی در تثبیت زمین، زهکشی و کنترل فرسایش می توانند مورد استفاده قرار گیرند. این امر باعث صرفه جویی میلیونها دلار در هزینه ساخت و تعمیر و نگهداری می شود. مواد کنترل کننده فرسایش، به گونه ای طراحی می شوند که تقاضاهای کاربردی ویژه ای را برآورد کنند.در این تحقیق، کنترل فرسایش توسط مواد انکا (Enka) و نیز توسط خاک معمولی (بدون استفاده از مواد انکا) در کانالی با عرض 2.7 متر در آزمایشگاه آب یوتا مورد آزمایش قرار گرفت. روشها و عملکردهای اجرایی آزمایش به طور خلاصه در مقاله ذکر شده است. نتایج آزمایش در جدولها و شکلهایی با استفاده از نرم افزارهای ماکروسافت ارایه شده است. بر اساس این نتایج، این مواد در نگهداری خاک در مقابل فرسایش کارآمدتر از خاک کنترل نشده هستند.

اطلاعات تاریخی و زمین لرزه های ثبت شده توسط دستگاههای لرزه نگاری و نیز شواهد زمین شناسی همگی نشان می دهند که منطقه البرز در شمال ایران، یکی از مناطق فعال و لرزه خیز در خاورمیانه به شمار می آید. در سال 1996 و به عنوان بخشی از شبکه لرزه نگاری کشوری، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران یک شبکه تلومتری لرزه نگاری برای ثبت زمین لرزه های محلی در منطقه البرز و اطراف تهران نصب و راه اندازی نمود. بر اساس داده های ثبت شده در فاصله زمانی 1996 الی 2005، در البرز چند ناحیه فعال و لرزه خیز مشاهد گردید. کانون سطحی زمین لرزه های محلی با موقعیت گسلهای اصلی و زمین ساخت منطقه همخوانی خوبی دارند. توزیع زمین لرزه ها در خاور و باختر با گسلهای مربوطه همبستگی خوبی نشان می دهند. یک نوع حالت نبود لرزه ای در البرز مرکزی در اطراف شهر تهران وجود دارد. وضعیت مشابهی در انتهای جنوب خاوری سامانه گسلی رودبار قابل مشاهده می باشد. بیشتر زمین لرزه های ثبت شده دارای عمق کم می باشند و نشان می دهند که فعالیت لرزه ای عمدتا در پوسته بالایی صورت می گیرد و لایه زلزله را ضخامتی حدود 20 کیلومتر دارد. با توجه به پیشینه تاریخی  و وضعیت فعلی، وقوع زمین لرزه بزرگ در منطقه البرز در حوالی شهر تهران دور از انتظار نمی باشد.