پژوهش های کتابخانه ­های دیجیتالی و هوشمند
سال:1403 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر منابع اطلاعاتی دیجیتال هنرنمایشی در پیوند دادن کودکان به مطالعه و کتابخوانی است. پژوهش از نوع کاربردی و از رویکرد نیمه آزمایشی استفاده کرده است. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان 7 تا 10 سال کتابخانه های عمومی شهر کاشان است و نمونه گیری به صورت هدفمند با استفاده از خوشه ای چندمرحله ای و همگن انجام گردیده است. حجم نمونه آماری با توجه به حجم کودکان 7 تا 10 سال عضو کتابخانه عمومی امیرکبیر 30 نفراست. در سه گروه 10 نفری با روش پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل و آماده سازی از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) و تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شده است. یافته پژوهش نشان داد که اثربخشی در قصه گویی نمایشی بیشتر از اثربخشی در کتابخوانی و دیدین فیلم است. میانگین نمره انگیزش در گروه قصه گویی نمایشی 433/، در گروه کتابخوانی 93/2 و در گروه نمایش فیلم 75/2 می باشد که تفاوت معنادار افزایش انگیزه از طریق قصه خوانی نسبت به کتابخوانی و نمایش فیلم را نشان می دهد؛ بنابراین یافته ها نشان داد که کودکان بین 7 تا 10 سال به قصه گویی نمایشی گرایش و تمایل بیشتری دارند، درواقع قصه گویی نمایشی دیجیتال برای کودکان بین 7 تا 10 سال نوعی سرگرمی و تشویق به مطالعه می باشد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که هر سه روشدیجیتال قصه گویی، کتابخوانی و نمایش فیلم می توانند روش های مؤثری برای افزایش انگیزش و علاقه مندی کودکان 7 تا 11 سال به مطالعه باشند، اگرچه روش قصه گویی، اثربخشی بیشتری دارد. درمجموع هر سه روش برای کودکان موجب علاقه مند نمودن کودک به کتابخانه می شود به همین دلیل کودکانی که در جلسات دیجیتالی قصه گویی نمایشی، کتابخوانی و نمایش فیلم حضور می یابند بیشتر به کتابخانه و مطالعه علاقه پیدا می کنند.

پژوهش حاضر با هدف تغییر مأموریت کتابخانه های عمومی از «مؤسسات امانت دهی کتاب» به «مراکز اجتماعی» و ارائۀ خدمات هوشمند شخصی سازی شده به کاربران، با کاربست روش های داده کاوی می باشد. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی کاربردهای داده کاوی در ابعاد مختلف شامل تحلیل خدمات، تحلیل کیفیت، تحلیل مجموعه و تحلیل کاربرد و نیز تعیین توابع و تکنیک های مختلف داده کاوی در کتابخانه های عمومی، انجام شده است. روش پژوهش از نوع مرور دامنه ای بوده و از گام های چارچوب روش شناختی آرکسی و امالی (2005) پیروی می کند. با استفاده از نرم افزار مدیریت منابع اطلاعاتی اندنوت، 32 مقاله تکراری و 395 مقاله در نتیجه (عدم) تطبیق با هدف یا معیارهای ورود و خروج پژوهش، از تعداد کل 438 مطالعه حذف گردید. یازده مقاله اصلی به زبان انگلیسی و دو مقاله اصلی مرتبط نیز به زبان فارسی نهایی شده و در نهایت 13 مقاله به مطالعه راه یافت. مطابق یافته های پژوهش، ابزارهای داده کاوی در کتابخانه های عمومی در حوزه های مدیریت، خدمات مرجع، سازمان دهی، ذخیره و بازیابی، اطلاع رسانی، بازاریابی، بودجه و مجموعه سازی قابل بهره برداری است. با توجه به نتایج به دست آمده ضرورت داده کاوی در کتابخانه های عمومی به عنوان یک ابزار مهم جهت شناسایی نقاط ضعف و قوت کتابخانه، بهبود فرایندهای مدیریتی و ارتقای عملکرد و ارتقای خدمات کتابخانه مطابق با نیازهای کاربران، بهینه سازی منابع و شناسایی نیازهای کاربران متنوع، شناخته می شود. تحقیق حاضر به عنوان نقطه شروعی برای محققان آینده برای کاوش عمیق تر در این موضوع عمل می کند تا متناسب با نیازهای خاص خود بتوانند از توابع و تکنیک های مناسب داده کاوی جهت اهداف ارزیابی در کتابخانه های عمومی بهره گیرند.

هدف پژوهش حاضر، بررســی پژوهش های مرتبط با کتابخانه های دیجیتالی و خدمات آموزش از راه دور و دیجیتال برای شناسایی مسائل اساسی این حوزه و معرفی مدل مرجع کتابخانه دیجیتال برای توسعه یک مدل مشارکتی در کتابخانه های دیجیتال است. روش پژوهش از نوع مروری است که با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده و در پایگاه های انگلیسی و فارسی مقالاتی که با این محوریت بوده اند، موردمطالعه قرارگرفته اند. یافته ها نشان داد که سه مفهوم اصلی خط مشی، محتوا و معماری، عوامل حیاتی موفقیت برای پیاده سازی کتابخانه های دیجیتال در آموزش باز از راه دور و دیجیتال در نظر گرفته می شود که به عنوان برنامه ریزی استراتژیک و توسعه سیاست، محتوای دیجیتال و خدمات اطلاعاتی، و زیرساخت های فناوری و توسعه مهارت ها تطبیق داده شده اند. با توجه به یافته ها نتیجه گیری می شود که مدل مشارکتی برای پیاده سازی کتابخانه های دیجیتال در آموزش باز از راه دور و دیجیتال (ODDE) می تواند تضمین کند که کتابخانه های دیجیتال به طور مشترک طراحی شده اند که منجر به پذیرش و استفاده گسترده تر در آموزش باز از راه دور و دیجیتال می شود. همچنین کتابخانه های دیجیتالی می توانند برای بهبود امر یادگیری و آموزش و ارتباط بین یادگیرندگان و آموزش دهندگان به افزایش حس همکاری و فرهنگ اشتراک دانش بپردازد.

وبگاه کتابخانه ها به عنوان دروازه ای علمی برای برقراری ارتباط با پژوهشگران و اهل مطالعه عمل می کند و زمانی این وبگاه ها می تواند پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی آن ها باشد که دارای معماری اطلاعات مطلوب باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی وبگاه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی براساس شاخص های معماری اطلاعات است. روش انجام پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی است و از سیاهه وارسی جهت تحلیل سیستم سازمان دهی، سیستم برچسب زنی، سیستم پیمایش و سیستم جستجو وبگاه با توجه به لایه های سه گانه معماری اطلاعات (محتوا، کاربر و بافت) استفاده گردید.  نتایج حاصل از سیاهه وارسی نشان داد که وبگاه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی امتیاز 23 از 37 در قسمت سازمان دهی، امتیاز 44 از 57 در برچسب زنی، امتیاز 55 از 78 در پیمایش و امتیاز 26 از 46 در جستجو کسب کرده است؛ برای افزایش میزان رضایت کاربران و کارایی وبگاه ها نیاز به پیاده سازی کامل اصول معماری اطلاعات در طراحی آن ها است؛ این پژوهش می تواند با شناسایی نقاط ضعف و قوت وبگاه، منبعی مناسب برای برنامه ریزی در خصوص بهینه سازی معماری وبگاه باشد. این تحقیق تلاش دارد تا با ارائه ارزیابی نظام مند وبگاه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی به بیان نکات ضعف و قوت این وبگاه و میزان کارایی آن بپردازد. براساس یافته های پژوهش وبگاه در مؤلفه سیستم های سازمان دهی، برچسب زنی و پیمایش به ترتیب با کسب 62%، 77% و 70% امتیاز در وضعیت خوب قرارگرفته است؛ ضعف های طرح سازمان دهی بیشتر از نوع ساختار سازمان دهی بود. نداشتن طرح های جغرافیایی، مخاطب محور و بر مبنای چارت سازمانی و عدم پشتیبانی از رده بندی اجتماعی از مهم ترین ضعف های سیستم سازمان دهی وبگاه است. عدم استفاده از برچسب های ترتیبی از مهم ترین ضعف سیستم برچسب زنی بود؛ عدم پیاده سازی سیستم پیمایش محلی و نقشه سایت از ضعف های سیستم پیمایش است. سیستم جستجو با کسب 56% امتیاز در وضعیت متوسط قرارگرفته و عدم قابلیت های اصلاح اشتباه های نوشتاری در پرسمان ورودی، حذف کلمات توقف، یافتن کلمات با تلفظ مشابه با پرسمان ورودی، یافتن کلمات با ریشه مشابه با پرسمان ورودی، رتبه بندی نتایج جستجو، شناسایی نتایج براساس مرتبط بودن رتبه بندی برخی از ضعف های سیستم جستجو است.

افزایش منابع و وجود حجم عظیمی از اطلاعات سبب شده است که کتابخانه ها برای ارائه خدمات بهتر و سریع تر به مراجعان، به فناوری های نوین روی آورند. یکی از این فناوری ها، نرم افزارهای کتابخانه ای هستند که در راستای کمک به کتابداران به کار گرفته می شوند. با این حال، استفاده از این فناوری ها گاهی اوقات چالش هایی را برای کاربران به وجود می آورد که می تواند بر کارایی کتابداران و تجربه کاربران تأثیر منفی بگذارد. این پژوهش به بررسی و شناسایی عمیق مشکلات و چالش هایی می پردازد که کتابداران دانشگاه شهید بهشتی هنگام کار با نرم افزار کتابخانه ای آذرسا با آن مواجه هستند. در نظر گرفتن اینکه کتابداران به طور مستقیم با این نرم افزار در تعامل هستند و دانشجویان به عنوان کاربران بالقوه، با هرگونه مشکل در استفاده از آن مستقیماً تأثیر می پذیرند، این مطالعه به دنبال بررسی دلایل اصلی این مشکلات از دیدگاه کتابداران است.این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی، کیفی-پیمایشی با رویکرد کتابخانه ای می باشد. داده ها از طریق مراجعه حضوری به 7 کتابخانه دانشکده ای و کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید بهشتی، مصاحبه با 9 نفر از کتابداران شاغل در دانشگاه و گردآوری نامه های کتابداران مبنی بر طرح شکایت از نرم افزار آذرسا از بهار سال 1400 تا آذرماه سال 1401 جمع آوری شده اند. طی مصاحبه ها و بررسی های انجام شده، 33 مورد مشکل در هنگام کار با نرم افزار آذرسا توسط کتابداران مشخص شد. اکثر این مشکلات مربوط به سیستم نمایش و ورود اطلاعات است. در نهایت، شاخص های کلیدی برای ارزیابی نرم افزارهای کتابخانه ای شامل روش های ورود اطلاعات، کامل بودن اطلاعات کتابشناختی، ویژگی ها و ساختار فیلدها، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی کمکی و ویژگی های صفحه ورود اطلاعات می شود. ورود دقیق تر اطلاعات به نرم افزارهای مدیریت کتابخانه ای، تأثیر قابل توجهی بر کارایی و عملکرد کتابخانه ها دارد.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی عملکرد از دیرباز به عنوان یکی از عوامل مهم موفقیت در سازمان های مختلف مطرح بوده است. لذا در پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین عوامل سازمانی و عملکرد سازمانی در کتابخانه های عمومی استان گیلان پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی با رویکرد کمی و از لحاظ چگونگی گردآوری اطلاعات پیمایشی است که با استفاده از پرسشنامه برحسب طیف لیکرت انجام شد. جامعه آماری پرسنل شاغل در کتابخانه های عمومی گیلان بودند (195 نفر) که با توجه به فرمول کوکران بین 130 نفر پرسشنامه به روش نمونه گیری در دسترس توزیع شد. ابزار مورداستفاده پرسش نامه استاندارد ماچی (2019) است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار اس پی اس اس و smart pls استفاده گردید. یافته ها نشان داد که کلیه عوامل راهبرد، ساختار، فرهنگ و خط مشی سازمانی بر عملکرد سازمانی در کتابخانه های عمومی استان گیلان تأثیر معنادار دارد و این عوامل تا حد زیادی قابلیت پیش‎بینی متغیر عملکرد سازمانی را دارا هستند و فرهنگ قوی ترین متغیر پیش بینی کننده بوده است. مطابق نتایج پژوهش، برای بهبود روند عملکرد کتابخانه های عمومی استان گیلان لازم است مدیران و مسئولین کتابخانه ها نگرش بلندمدت داشته و به موارد مختلف سازمانی در راستای ارتقای عملکرد سازمان توجه لازم را داشته باشند. همچنین برنامه های عملیاتی سازمانی را هماهنگ نموده و اقدامات واحدهای مختلف را در یک مسیر سازمان دهی نمایند.