علوم زمین
سال:1399 | دوره:29 | شماره:115 |تعداد مقالات:28

گرانیتوئید دوروجین در شمال خاوری اصفهان، در بخش میانی پهنه ارومیه-دختر و در میان مجموعه آتشفشانی-رسوبی قرار گرفته است. کانسار آهن دوروجین، یکی از چند کانساری است که توده درونی دوروجین در سنگ های دربرگیرنده اش بطور پراکنده، پدید آورده است. طبق شواهد میکروسکوپی، مجموعه کانی های ولاستونیت، گارنت، پیروکسن (دیوپسید)، آمفیبول، اپیدوت، فلدسپار، کلسیت و کوارتز، کانسار دوروجین به رده اسکارن های کلسیم دار منسوب می شود که در دو مرحله پیشرونده و پسرونده شکل گرفتهاند. برپایه داده های تجزیه ریزکاوالکترونی، برخی گارنت ها در مرکز، آندرادیت (An92-97Gr1-5) و در حاشیه، گراندیت (An53-66Gr30-41Sp2-4) هستند. در ابتدا میان بارهای سیال آندرادیت با دمای 369 تا 444 درجه سانتیگراد و شوری 22/11 تا 96/12 درصد وزنی نمک طعام از سیالات ماگمایی منتج شده اند در حالیکه با تغییر شرایط اسیدیته محیط و بازشدن سامانه اسکارنی، میان بارهای سیال گراندیت، اپیدوت و کلسیت با دمای 221 تا 305 درجه سانتیگراد و شوری 4/0 تا 11/10 درصد وزنی نمک طعام، با آمیختگی و رقیقشدگی آبهای اولیه ماگمایی با آبهای جوی همراه شده اند. نسبت ایزوتوپی استرانسیوم گارنت که بین 70760/0 تا 70805/0 تغییر میکند نقش محلولهای ماگمایی را در تشکیل گارنت آندرادیتی نشان می دهد.

ﺳﺎزﻧﺪﮔﻮرﭘﻲ در ﺑﺮش بیشه دراز با ضخامت 201 متر در جنوب ایلام متشکل از ﻣﻴﺎن لایه های ﻣﺎرن آﻫﻜﻲ و ﺣﺎوی دوﻋﻀﻮ آهکی ﻟﻮﻓﺎ و اﻣﺎم ﺣﺴﻦ است که به­طور پیوسته و تدریجی بر روی مارن های سازند ایلام و در زیر شیل های ارغوانی رنگ سازند پابده قرار می­گیرد. ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺮ روی ﻓﺮاﻣﻴﻨﻴﻔر ﻫﺎ منجر به تفکیک 9 بایوزون شد که تمامی آنها گونه های جهانی بودند. ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﻳـﻚ: Radotruncana­ calcarata Taxon-RangeZone؛ ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره دو: Globotruncanita stuartiformis Partial-Range Zone؛ ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﺳـﻪ: Globotruncana aegyptiaca Interval Zone؛ ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﭼﻬـﺎر: Interval Zone Gansserina gansseri؛ ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﭘـﻨﺞ: Interval Zone Contusotruncana contusa؛ ﺑﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﺷـﺶ: mayaroensis Interval Zone Abathomphalus؛ ﺑـﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﻫﻔـت:Praemurica uncinata Interval Zone ؛ ﺑﺎﻳﻮزون ﺷﻤﺎره ﻫﺸﺖ: Interval Zone Morozovella angulata ؛ ﺑﺎﻳﻮزون ﺷـﻤﺎره ﻧـﻪ: Globanomalina pseudomenardii Interval Zone. ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎی اﻳـﻦ ﻓﺮاﻣﻴﻨﻴﻔ ر ﻫـﺎی ﭘﻼﻧﻜﺘﻮﻧﻴﻚ، ﺳﺎزﻧﺪ ﮔﻮرﭘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در محدوده زمانی ﻛﺎﻣﭙﺎﻧﻴﻦ ﭘﺴﻴﻦ ﺗﺎ ﭘﺎﻟﺌﻮﺳﻦ (ﺳﻼﻧﺪﻳﻦ- ﺗﺎﻧﺘﻴﻦ؟) را در ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺴﻴﻞ ﺷﻨﺎﺳﻲ، رﺳﻮب ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﻣﺆﻳﺪ ﻧﺒﻮد در اﺛﺮ ﻓﻘﺮ رﺳﻮب ﮔﺬاری و ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن در ﻣﺮز ﻛﺮﺗﺎﺳﻪ - ﭘﺎﻟﺌﻮژن در برش مورد مطالعه اﺳﺖ.

نبکاها از جمله تپه های بادی هستند که با تثبیت رسوبات در اطراف گیاهان نقش مهمی در فرسایش بادی ایفا می کنند. در قسمت های شمالی دشت شهداد (شرق کرمان) به علت فروافتادگی منطقه، تأثیر شدید باد، نرخ بالای تامین رسوب و حضور گیاهان بیابانی، نبکاها از پراکندگی بالایی برخوردار هستند. در این تحقیق جهت دستیابی به ساز و کار تشکیل نبکاهای دشت شهداد، پارامترهای رسوب شناسی و تأثیر پوشش گیاهی بر ژئومورفولوژی نبکاها بررسی شده است. با توجه به گسترش ناحیه مورد مطالعه و ژئومورفولوژی متفاوت نبکاها، تعداد 30 نبکا به همراه رسوبات بین آنها نمونه برداری شده است. آنالیز این رسوبات نشان می دهد که رسوبات نبکا اغلب در اندازه ماسه ریز بوده که از جورشدگی و گرد شدگی خوبی نیز برخوردار هستند. در حالی که رسوبات بین نبکاها اغلب دامنه ای بین سیلت ریز تا گراول (پبل) دارند که به دو صورت رسوبات سطحی و زیر سطحی (عمق بیش از 2 سانتیمتر) تقسیم بندی می شوند. اغلب رسوبات سطحی دانه درشت (ماسه درشت، گرانول) بوده و از گرد شدگی و جورشدگی نسبتاً خوبی برخوردار هستند. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نشان می دهد که جنس و گونه گیاهی در ژئومورفولوژی نبکاهای دشت شهداد حایز اهمیت است این امر به گونه ای است که از سه نوع پوشش گیاهی شناسایی شده (گز، ترات و کهور) مرتفع ترین نبکاها مربوط به نبکاها با پوشش گز بوده اما تأثیر نوع پوشش گیاهی در پارامترهای رسوب شناسی ناچیز است و تغییر قابل ملاحظه ای را نشان نمی دهد.

کمپلکس بجگان بخشی از زمین شناسی مکران در ایران را تشکیل می دهد که شامل انواع سنگ های متاپلیت، متابازیت، کالک سیلیکات، آمفیبولیت، مرمر، متاولکانوسدیمنت، نفوذی های اسیدی، بازیک و اولترابازیک است. کالک سیلیکات های موجود در کمپلکس بجگان به انواع اپیدوت شیست های آمفیبول دار، اپیدوت-آمفیبول شیست ها، اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها و میکاشیست های کربنات دار تقسیم بندی می شوند. اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها بالاترین درجه دگرگونی را در بین تمامی نمونه های کالک سیلیکاته نشان می دهندو دارای گردهمایی کانیاییگارنت، آمفیبول، اپیدوت، کلسیت، کوارتز، کلریت ثانویه و مقادیر فرعی و پراکنده تیتانیت، آپاتیت، میکای سفید ومگنتیت هستند. در این پژوهش ترکیب شیمی کانی ها در اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها بررسی و دما، فشار و اکتیویته فاز سیال ها در مراحل مختلف دگرگونی تعیین شده است. بر اساس داده های شیمی کانی های اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها، کانی های گارنت دارای انحلال جامد آلماندین، گروسولار، اسپسارتین و پیروپ (Alm 35-50, Grs 23-31, Sps 14. 6-36, Prp 2. 6-9. 8; mol%) و منطقه بندی رشدی هستند، به طوری که آلماندین و اسپسارتین، به ترتیب، افزایش و کاهش چشمگیری از مرکز به سمت حاشیه کانی نشان می دهند. کانی های آمفیبول در گروه آمفیبول های سدیک-کلسیک قرار می گیرند و از نوع باروسیت هستند. کانی های کلریت در زیرگروه ریپیدولیت قرار می گیرند و کانی های گروه اپیدوت، در زیر گروه کلینوزوئیزیت تقسیم بندی می شوند. دما و فشار اوج دگرگونی در اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها به ترتیب، 610 درجه سانتی گراد و حدود 8 کیلو بار بوده و اکتیویته سیالات در این شرایط، به صورت کسر مولی CO2 در حدود 32/0 و کسر مولی H2O در حدود 68/0 برآورد شده است. در شرایط دگرگونی برگشتی، دما، فشار و اکتیویته سیال ها، به ترتیب 525 درجه سانتی گراد، حدود 5/4 کیلو بار، کسر مولی CO2 در حدود 306/0 و کسر مولی H2O در حدود 69/0 محاسبه شده اند. روند تغییرات دما و فشار در اپیدوت-آمفیبول-گارنت شیست ها، نشان دهنده یک مسیر ساعتگرد دما-فشار در طی دگرگونی پیشرونده و پسرونده این سنگ-هاست.

به منظور بررسی رخداد غیر هوازی ابتدای آپتین، نانوفسیل های آهکی در رسوبات بارمین پسین-آپتین پیشین سازند گرو واقع در یال جنوب غربی تاقدیس کبیرکوه در برش قلعه دره از نقطه نظر پالئواکولوژی مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گرفت. بررسی نانوفسیل های آهکی در این برش منجر به تشخیص 90 گونه متعلق به 43 جنس از 15 خانواده شد که از جمله جنس و گونه های شاخص می توان به اولین حضور گونه های Hayesites irregularis و Eprolithus floralis اشاره کرد. بر این اساس محدوده تحت بررسی شامل قسمت های انتهایی زیست زون CC6/NC5 تا قسمتهای ابتدایی زیست زون CC7/NC7A است. اولین حضور گونه H. irregularis شاخص مرز بارمین-آپتین و تفکیک کننده زیست زون های CC6/NC5E از CC7/NC6 است. بررسی آماری تجمع نانوفسیل های آهکی محدوده مورد مطالعه بیانگر ثبت افت نانوکونیدی (Nannoconid decline) در مرز بارمین-آپتین و آپتین پیشین و بحران نانوکونیدی (Nannoconid crisis) در زون CC7a/NC6B می باشد. بحران نانوکونیدی یکی از شاخص های اصلی رخداد غیر هوازی اقیانوسی ابتدای آپتین است که از نقاط مختلف دنیا از جمله غرب تتیس، حوضه دریای شمال و اقیانوس های اطلس و آرام در بازه زمانی آپتین پیشین وزون NC6 از زیست زون های نانوفسیلی گزارش شده و در این مطالعه در رسوبات آپتین پیشین سازند گرو ثبت شده است.

کانسار آهن رباعی در 96 کیلومتری جنوب دامغان واقع شده است. سنگ های میزبان، سنگ های آهکی کرتاسه پسین (بخش I) و سنگ های آتشفشانی-رسوبی ائوسن از جمله توف های ماسه ای (بخش II) می باشند. دگرسانی ها شامل کلریتی، اپیدوتی، آرژیلیتی، سیلیسی، کربناتی و هماتیتی شدن است. کانی های تشکیل دهنده به سه دسته فلزی آهن دار (مگنتیت، هماتیت، پیریت، پیروتیت، گوتیت و لیمونیت)، فلزی مس-دار (کالکوپیریت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و آزوریت) و باطله (کلسیت، دولومیت، کوارتز، گارنت، اپیدوت و کلریت) تقسیم می-شوند. ساخت و بافت ماده معدنی به صورت توده ای، رگه-رگچه ای، شکافه پرکن، دانه پراکنده و جانشینی است. در بخش I میزان عیار فلزات آهن کل حدود 60 درصد، مس 7/0 درصد و طلا 7/2 گرم در تن و در بخش II آهن کل بین 91/82-88/5 درصد (عیار میانگین 2/31 درصد)، مس بین 20761-275 گرم در تن و طلا 89/0 گرم درتن متغییر است. مطالعات میان بارهای سیال بر روی کانی کوارتز مربوط به بخش II کانسار انجام شد که فراوانی دمای همگن شدن بین 249-200 درجه سانتی گراد با شوری 4-2 درصد وزنی معادل نمک طعام می باشند. براساس نتایج بدست آمده از این تحقیق، بخش I با اسکارن کلسیمی دما پایین و بخش II، با کانه زایی نوع اکسید آهن-مس-طلا (IOCG) شباهت بیشتری نشان می دهد.

بافت، ساخت رسوبی و فوناهای موجود منجر به شناسایی دوازده رخساره کربناته-تبخیری شده است. این رخساره ها در سه کمربند رخساره ای پهنه جزرومدی، لاگون و شول کربناته نهشته شده اند. گسترش پهنه جزرومدی به همراه رسوبات تبخیری و رخساره های ترومبولیتی و استروماتولیتی، عدم وجود ساختمان های ریفی دارای تداوم جانبی، حضور گسترده گل کربناته و نبود رخساره های ریزشی و لغزشی تأییدکننده یک محیط رمپ کربناته از نوع هموکلینال برای سازند کنگان است. رخساره های شناسایی شده بر اساس مشخصات پتروفیزیکی که حاصل فرایندهای اولیه رسوبگذاری و دیاژنز می باشد در قالب هفت گونه سنگی طبقه بندی شده اند که در آنها گونه سنگی نخست (RT1) فاقد خواص مطلوب مخزنی بوده و به ترتیب به سمت RT7 کیفیت مخزنی افزایش می یابد. تغییرات جانبی و عمودی رخساره ها منجر به شناسایی دو سکانس رسوبی رده سوم شده است که الگوی انباشت چینه ای در آنها توسط رخساره های ساب تایدال با مشخصات مخزنی مناسب که توسط رخساره های تبخیری و پریتایدال با مشخصات پایین مخزنی در برگرفته شده اند، مشخص می شود. بیشترین کیفیت مخزنی سازند کنگان در دو زون مخزنی K1 و K2 منطبق بر انتهای TST، سطح بیشینه پیشروی آب دریا (mfs) و قاعده HST در سکانس های رسوبی شناسایی شده می باشد که در رخساره های شول کربناته واقع شده است.

توده نفوذی وسفلو در جنوب خاور اهر و شمال خاور استان آذربا جان شرقی قرار گرفته است و بخشی از پهنه ماگما ی اهر-ارسباران است. ترکیب سنگ شناسی ا ن توده ی ی ی ی شامل کوارتز مونزونیت، گرانود ور ت و گرانیت است ولی سنگ غالب مورد بررسی گرانود ور ت است. مجموعه کانیهای تشکیل دهنده ا ن توده شامل کوارتز، پلاژ وکلاز، ی ی ی ی ی ی بیوتیت، آمفیبول، آلکالی فلدسپار، کلر ت، ز رکن، اسفن، آپاتیت و کانیهای اوپاک است. بیوتیت به عنوان کی از شاخصتر ن کانیهای فرومنیز ن در نمونههای مورد بررسی، ی ی ی ی ی )apfu 2/ با میانگین 32 ( Al IV 0( و / 0تا 43 / از 37 ( Fe/(Fe+Mg( است و همگی ماهیت اولیه دارند. دو متغیر مهم در بیوتیتها نسبت Cl و فقیر از Mg از لحاظ ترکیبی غنی از است که بر ا ن اساس، ترکیب میکاهای مورد بررسی در قلمرو بیوتیت و در بین قطب آنیت و سیدروفیلیت قرار میگیرد. بررسی شیمی کانی بیوتیت نشان میدهد که فشار محاسبه ی 0/89 در تغییر است که حاکی از تشکیل ا ن کانی در عمق کم است. میانگین دمای تبلور بیوتیتها بر اساس ی ی kb 0/19 تا kb شده بر اساس آلومینیم کل بیوتیت، برای ا ن توده بین در کانی بیوتیت، ماگمای سازنده ا ن کانی در گستره کالک آلکالن ی ی FeO و Al2O3، MgO 749 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. بر پا ه اکسیدهای، Ti/Fe+ و نسبت 2 Ti غلظت 10 بار( و ک شرا ط اکسیدان را برای ماگمای گرانیتو یدی مورد مطالعه مشخص میکند، که ی ی ی ی-10 تا 12-کوهزا ی قرار می-گیرند. مطالعه بیوتیتها، فوگاسیته اکسیژن نسبتاً بالا ) 10 است ی ی ی ی ی I با توجه به ا ن شرا ط، توده وسفلو، در سری گرانیتو یدهای مگنتیتی قرار میگیرد. بر اساس نمونههای بیوتیت مورد بررسی، سنگ میزبان ا ن کانی از گرانیتهای نوع که از ک ماگمای با منشا جبه-پوسته حاصل شدهاند.

دشت نقده واقع در قسمت جنوب غربی دریاچه ارومیه دارای منابع آبی مناسب می باشد. طی سالیان اخیر، توسعه کشاورزی و افزایش واحدهای صنعتی همراه با دفع نامناسب فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی به رودخانه گدار، احتمال آلودگی آب زیرزمینی را افزایش می دهد. به منظور پایش منابع آب زیرزمینی این دشت درتیرماه سال آبی 96-1395، تعداد 33 نمونه آب از چاه های بهره برداری جمع آوری گردید و پارامترهای هیدروشیمیایی و غلظت عناصر اصلی، فرعی و فلزات سنگین (Fe، Mn، Zn، Al، As و Cr) آنها اندازه گیری شد. به منظور شناسایی منشأ فلزات سنگین و منابع آلودگی زمین زاد و انسان زاد مرتبط با آنها، از دیاگرام های هیدروشیمیایی، آنالیزهای آماری، نقشه های توزیع مکانی و تفاسیر زمین شناسی استفاده گردید. نتایج نشانگر بالا بودن مقادیر برخی پارامترها همچون EC، و فلزات سنگین Fe، Mn وAl نمونه های آب زیرزمینی از مقدار استاندارد بین المللی (WHO) است. شاخص آلودگی فلزات سنگین (HPI) به منظور شناخت کیفیت کلی منابع آب زیرزمینی، بر پایه غلظت 6 فلز سنگین مورد استفاده قرار گرفت. نتایج رده بندی نشان دهنده کیفیت مناسب 70 % نمونه ها و کیفیت نامناسب 30 % نمونه ها بوده است. شاخص HPI کلی دشت نقده 24/23 بود که پایین تر از مقادیر بحرانی آن (100) می باشد. همچنین بیشترین شاخص آلودگی نقاط نمونه برداری شده با مقادیر 161، 220، 871 به عنوان تهدیدی برای سلامت انسان محسوب می گردد. غلظت بالای فلزات سنگین می توان مرتبط با انحلال سازندهای زمین شناسی، استخراج معدن سنگ آهن، فعالیت واحدهای صنعتی و تغلیظ عناصر در آب زیرزمینی در نتیجه تبخیر بالا در مناطق با عمق کم سطح ایستابی باشد.

کانسار مس نه کوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان، در پهنه ساختاری ایران مرکزی (بلوک بافق-پشت بادام) و در داخل توالی آتشفشانی-رسوبی پرکامبرین پسین-کامبرین پیشین رخ داده است. توالی میزبان کانه زایی بطور عمده شامل شیل سیاه، ماسه سنگ و داسیت (سری ریزو) می باشد. کانه زایی به صورت چینه کران (رگه-رگچه ای) و چینه سان (لایه ای) در3 افق معدنی مس دار و 2 افق غنی از آهن و منگنز رخ داده است. کانه زایی در منطقه معدنی نه کوهی دارای چهار رخساره کانه دار شامل رخساره رگه-رگچه ای، مجموعه دهانه ای، لایه ای و رسوبات گرمابی-بروندمی نواری آهن و منگنزدار می باشد. این کانه زایی حاوی کانی های اولیه پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، هماتیت و پیرولوزیت می باشد. دگرسانی سنگ دیواره به طور عمده دگرسانی کلریتی و کربناته-سریسیتی-سیلیسی را شامل می شود. براساس ژئوشیمی کانسنگ، در کانسار پهنه بندی فلزی مشاهده می گردد. با توجه به ویژگی های کانه زایی از جمله محیط تکتونیکی تشکیل، سنگ شناسی توالی میزبان کانه-زایی، ساخت و بافت، کانی شناسی، پهنه بندی فلزی و دگرسانی و مقایسه آنها با ویژگی های اساسی ذخایر سولفید توده-ای آتشفشانزاد، این کانه زایی بیشترین شباهت را با کانسارهای نوع سیلیسی کلاستیک فلسیک یا بتورست نشان می دهد.

بررسی های کانی شناسی رسی از جمله روش های مفید در شناسایی و تفسیر شرایط اقلیمی گذشته است. دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه ی فوق شور در جهان با یک حوضه بسته درون قاره ای مستقل و دارای وسعتی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط عمق 6 متر است. بررسی تغییرات اقلیم گذشته در دریاچه ارومیه بر اساس کانی شناسی رس ها موضوع پژوهش حاضر است. برای بررسی رسوب شناسی و کانی شناسی رسوبات از شرق و غرب نیمه جنوبی دریاچه ارومیه، 18 مغزه رسوبی برداشته شد. 96 نمونه از 18 مغزه رسوبی در مسیرهایی از مرکز به سمت حاشیه در اطراف دریاچه اخذ شد و مورد مطالعات رسوب شناسی و کانی شناسی به وسیله پراش اشعه ایکس (XRD) قرار گرفت. کانی های رسی موجود در دشت های ساحلی دریاچه ارومیه شامل کائولینیت، ایلیت و مونت موریلونیت است که از این میان کانی های کائولینیت و ایلیت دارای بیشترین فراوانی هستند. این کانی ها عموماً دارای منشاء آواری بوده و از طریق فرایند فرسایش مکانیکی ایجاد شده اند، بنابراین وجود آنها مبین ترکیب سنگ مادر است. بررسی توزیع نمونه های سطحی، بیانگر کاهش میزان کانی های رسی در مجموع و کاهش میزان کائولینیت و افزایش ایلیت و کلریت از حاشیه به سمت مرکز است. این امر با تغییرات دیگر کانی های آواری (کوارتز) موجود در دریاچه هماهنگ است. همچنین درصد کانی های رسی همانند دیگر کانی های آواری در طول گمانه ها افزایش می یابد، به طوری که بالا بودن سطح آب دریاچه و اقلیم سرد و مرطوب تر گذشته (پلئستوسن انتهایی) را نشان می دهد. تعداد و طول دوره-های خشک با توجه به موقعیت مغزه ها متفاوت است به گونه ای که تعداد دوره های خشک در گمان های حاشیه ای بیشتر (3-5 دوره) و در گمانه های مرکزی یا به سمت مرکز کمتر (3-1 دوره) است.

منطقه گیسور در شرق شهرستان گناباد قرار دارد و بخشی از شمال بلوک لوت محسوب می شود. سنگ های این منطقه شامل سنگ های گرانیتوئیدی و مجموعه دگرگونی دمای بالا-فشار پایین هستند. سنگ های گرانیتوئیدی از سه واحد گرانودیوریت، آنکلاو (دگرگونی و آذرین) و میکروگرانیت تشکیل شده اند. این سنگ ها در سری کالک آلکالن پتاسیم دار متوسط تا بالا قرار می گیرند و به طور ضعیفی پرآلومینوس و از نوع گرانیت I دمای پایین اند. الگوی عناصر کمیاب بهنجار شده به کندریت، غنی شدگی کمتر عناصر ناسازگار و آنومالی منفی منحصر به فرد نسبت به سایر عناصر در Ta, Nb, Sr, P, Ti و Ba اما غنی شدگی قویی را در K، Rb و Th نشان می دهد. این الگوها در نمونه های گرانودیوریت، آنکلاو میکروگرانولار مافیک و تا حدودی میکروگرانیت با هم هماهنگی فوق العاده ای نشان می دهند. به علاوه، این نمونه ها چنین هماهنگی را با ترکیب متوسط پوسته بالایی، میانی و گری وک ها دارند. آنومالی مثبت در Rb، Th، Sm و آنومالی منفی در Ba به طور برجسته ای مشخص کننده ترکیب پوسته ای است. بر پایه ادغام این الگوها با الگوی عناصر کمیاب پوسته بالایی و گری وک ها و انطباق با کارهای آزمایشگاهی انجام یافته، گرانیتوئیدهای گیسور دارای منشأ بارز پوسته ای هستند. دمای تشکیل براساس دمای اشباع زیرکن C֯ 790-748 برآورد شده است. آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک با داشتن ویژگی هایی از قبیل اشکال گرد شده و تخم مرغی و هاله اختلاطی در اطراف آنها، بافت دانه ریز، چشم های کوارتزی و پلاژیوکلازی، دارای بیوتیت تیغه ای و آپاتیت سوزنی، فازهای اکسیدی در بیوتیت و وجود روند سهمی شکل (هیپربولیک) بین آنکلاو و گرانودیوریت میزبان به همراه مطالعات ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب، فرآیندهای اختلاط/ آمیختگی (ذوب بخشی) را برای آنها نشان می دهد. الگوی عناصر کمیاب نشان دهنده ارتباط نمونه های گرانیتوئیدی گیسور با سیستم فرورانش است. تجزیه و تحلیل داده های آن براساس نسبت های لگاریتمی، محیط برخوردی را نشان می دهد و نمودارهای متمایزکننده تکتونیکی– شیمیایی نیز محیط همزمان تا پس از برخورد را پیشنهاد می دهند که در ارتباط با برخورد بلوک افغان با بلوک لوت تفسیر می شود.

در این پژوهش آزمایشگاهی اثر تراکم درزه (تعداد و فاصله داری) بر سرعت موج طولی در سنگ های آذرآواری مورد بررسی قرار گرفته است. پس از تعیین مشخصات فیزیکی، اندازه گیری سرعت موج طولی (Pressure or Longitudinal wave) بر روی نمونه های سنگ بکر انجام شد. در ادامه با ایجاد 1 درزه مصنوعی در نمونه ها، آزمون سرعت موج تکرار شد. این عمل تا ایجاد 5 درزه و با دو آرایش فاصله داری 2 و 5 سانتی متر ادامه یافت و در پایان داده های به دست آمده با استفاده از روش آماری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که سرعت موج طولی با افزایش تعداد درزه ها در هر دو آرایش فاصله داری کاهش یافته است و در این خصوص رابطه خطی معکوسی به دست آمد. با این حال همزمان با افزایش تعداد درزه ها، روند کاهشی سرعت موج در دو آرایش فاصله داری با هم متفاوت است؛ به گونه ای که برای 1 تا 3 درزه اول، میزان کاهش سرعت موج در فاصله داری 5 سانتی متر بیشتر از فاصله داری 2 سانتی متر می باشد؛ اما در تعداد درزه های بیشتر از 3، روند مذکور معکوس شده است. به طور کلی فاصله داری کمتر، اثر کاهشی (میرایی) بیشتری بر سرعت موج طولی دارد؛ به گونه ای که در مجموع 5 درزه، میزان کاهش سرعت موج در فاصله داری 2 سانتی متر بیشتر از فاصله داری 5 سانتی متر بوده است.

منطقه مؤمن آباد در جنوب خاوری بیرجند و شمال خاوری سربیشه، در زون زمین درز سیستان قرار دارد. بر اساس مطالعات صحرایی، سنگ نگاری، زمین شیمیایی و پراش پرتو ایکس در دو توالی آتشفشانی است به بررسی شرایط دگرسانی در منطقه پرداخته شده است. بر این اساس بنتونیت ها از نوع سدیمی-کلسیمی و ناهمگن می باشند. یافته های کانی شناسی نشان می دهد که کانی های اسمکتیت، کریستوبالیت و کوارتز، فلدسپارهای قلیایی (آلبیت و آنورتیت و سانیدین)، ژیپس، کلسیت، هماتیت، هولاندیت، کلینوپتیولیت، کائولینیت، ایلیت، و هالیت از پاراژنزهای بنتونیت ها هستند. در توالی اول، آثار دگرسانی رسی و اکسید آهن و در توالی دوم، آثار دگرسانی رسی، کربناتی، کلریتی، کلسیتی، آلبیتی، سیلیسی شدن و اکسید آهن دیده می شود. واحدهای دگرسان شده مربوط به توالی دوم، در چهار لایه شامل پرلیت های ریولیتی رگه ای، توده ای، عدسی شکل و بنتونیت های سفید و سبزرنگ و میانبارهایی از داسیت و ریوداسیت با آثار دگرسانی تبلور شیشه آتشفشانی و تبدیل پرلیت به بنتونیت، رسی شدن شدید و سیلیسی شدن می باشد. ترکیبات و بافت های گدازه ای-آذرآواری و تبلور شیشه آتشفشانی و دگرسانی پرلیت به بنتونیت در نتیجه دگرسانی دیاژنتیک است. رسی شدن شیشه، تبلور فلدسپارها در واحدهای آتشفشانی، دگرسان شدن پلاژیوکلاز به آلبیت+ سریسیت، بیوتیت به کلریت، خمیره سنگ به کوارتز، کلسیت، زئولیت و کلریت در پرلیت ها، رگه های اکسید آهن و واحدهای قرمز رنگ و تغییر رنگ بنتونیت ها در منطقه مرتبط به دگرسانی گرمابی و حضور سیالات و محلول های غنی از آهن و منیزیم است.

کانسار تیتیانیم خانیک-غازان در فاصله 82 کیلومتری شمال غرب ارومیه، بخش شمالی پهنه سنندج-سیرجان واقع است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مناطق پتانسیل دار و تهیه نقشه پتانسیل معدنی در بخش سنگی کانسار خانیک-غازان به کمک سامانه استنتاج گر فازی (FIS) می باشد. پس از تهیه نقشه های فاکتوری، مراحل اصلی این پژوهش شامل فازی سازی نقشه های فاکتوری با استفاده از متغیرهای زبانی و توابع عضویت مناسب، ترکیب نقشه های فاکتور با کمک استنتاج فازی (به وسیله ایجاد پایگاه قوانین اگر-آنگاه فازی)، شناسائی مناطق مستعد و تهیه نقشه پتانسیل معدنی با استفاده از قطعی سازی خروجی است. همچنین، طی این تحقیق، به منظور کنترل صحت داده های بدست آمده سعی گردید، دو روش نوین تلفیقی دیگر شامل روش های منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیز به کار گرفته شود. نتایج بدست آمده از روش های مذکور تاییدکننده و مکمل یکدیگر بوده و مناطق پرپتانسیل کانی سازی را نمایان می کنند. بررسی های اکتشافی انجام گرفته از جمله شواهد صحرایی رخنمون ها، کانه زایی و نمونه برداری از رخنمون های سنگی به تعداد 80 نمونه در محدوده مورد مطالعه، مؤید این موضوع می باشد. براساس نتایج حاصل، بخش مرکزی محدوده مورد مطالعه برای ادامه عملیات اکتشافی بخصوص اکتشافات عمقی به روش حفاری مغزه گیری مناسب تشخیص داده شد.

هدف این مقاله شناسایی روزن داران الیگو-میوسن سازند قم در برش دوبرادر و بررسی سن سازند قم و پالئواکولوژی این محدوده از مجموعه حوضه هایی است که آبراهه طویل ایران مرکزی را در میان رشته کوه های البرز و زاگرس به وجود می آوردند. حاصل آخرین پیشروی دریا درروپلین تا میوسن تناوبی از آهک هاى کم عمق و مارنی بوده که به طور مشخصى از نظر رنگ و لیتولوژى از سازند زیرین و فوقانی خود متمایز است و سازند قم خوانده می شوند، در منطقه مورد مطالعه ستبرای سازند 830 متر و متشکل از 8 بخش است که به طور کلی از تناوب سنگ آهک و مارن ساخته شده اند. جهت انجام مطالعه ای کامل و جامع از سازند قم در مقطع ذکر شده، تعداد زیادی نمونه جهت تهیه مقطع نازک و نمونه های مارنی جهت مطالعه روزن داران ایزوله برداشت و بررسی شدند. نتایج مطالعات نشان می دهد که بدون شک رسوبات دریای ایران مرکزی طی روپلین تا یوردیگالین در اقلیمی گرم و یا نیمه گرم و در محیطی دریایی محدود ولی مرتبط با دریای آزاد، رسوبگذاری شده اند؛ دریایی که عمق آن در طول الیگو-میوسن همیشه در حال تغییر بوده است.

این پژوهش تلاش دارد با بازسازی برش های عرضی ترازمند، جنبش شناسی و مقدار کوتاه شدگی رشته کوه یادشده را آشکار نماید. بدین منظور ساختار عمومی رشته کوه بینالود و افق های اصلی فراکَنِش در یک برشِ معین بین مشهد و نیشابور برداشت و بررسی شد. برداشت داده های میدانی در مسیر برش تعیین شده، شناخت واحد های زمین شناسی که در مسیر برش قطع می شوند و به کارگیری نرم افزار موو (Move) پایه های اصلی این پژوهش به شمار می روند. بر پایه ی این اطلاعات چهار آزمون برای ترازمند کردن برش عرضی موردنظر در نرم افزار موو انجام گرفت. آزمون اول با روش کمان به همراه پلی گون برای افق ها و ساختار قاشقی بدون داشتن گسله کف نتوانست برش دگرریخت شده را به نمایش درآورد. در آزمون دوم، ساختار دگرریخت شده رسم شد، ولی در مرحله ی گشایش چین خم گسله از ترازمند کردن برش بازماند. در آزمون سوم و چهارم می بایست برش را از حالت دگرریخت نشده به حالت دگرریخت شده رساند. اعمال دگرریختی در آزمون سوم از جانب پس بوم آغاز شد و در مرحله ی برگشت مقدار کوتاه شدگی 65% آشکار شد. در آزمون چهارم با اعمال دگرریختی از جانب پیش بوم مقدار کوتاه شدگی گستره ی بینالود با احتساب بالاآمدگی هم زمان با کوتاه شدگی، 26% به دست آمد. در مدل ساختاری نهایی، کمربند چین و راندگی نازک پوست، چین خم گسله همراه با دوپشته های بیرون از توالی و درون توالی را تعریف می کرد. افق های فراکنشی که در گستره تعیین شد عبارت هستند از: 1) افق های شیلی واحد سنگی سیلورین-دونین 2) دولومیت و آهک متوسط لایه سازند بهرام 3-طبقات تبخیری در رسوبات ائوسن.

کانسار منگنز حلب در پهنه سنندج-سیرجان، در فاصله هوایی 100 کیلومتری جنوب باختر شهرستان زنجان واقع شده است. واحدهای سنگی موجود در منطقه شامل دگرگونی های معادل سازند کهر و مرمر جان گوتاران به سن پرکامبرین می باشند. کانه زایی منگنز در منطقه حلب به شکل رگه ای و توده ای درون واحد مرمر جان گوتاران و به مقدار کم تر در واحد شیست رخ داده است. کانی های اصلی تشکیل دهنده کانه-زایی منگنز حلب شامل پیرولوزیت، پسیلوملان، منگنایت و گوتیت بوده و کلسیت و کوارتز نیز کانی های باطله همراه را تشکیل می دهند. بافت ماده معدنی از نوع گل کلمی، رگه-رگچه ای، توده ای، شانه ای، دندان سگی، خوشه ای، جانشینی و بازماندی است. دگرسانی های موجود در این منطقه شامل اکتینولیتی، کربناتی و سیلیسی می باشند. الگوی به هنجار شده عناصر خاکی کمیاب نسبت به گوشته اولیه در نمونه های مربوط به ماده معدنی و کربنات های گرمابی، بیانگر غنی شدگی نسبی عناصر خاکی کمیاب سبک نسبت به عناصر خاکی کمیاب سنگین است. نمونه های تجزیه شده بی هنجاری منفی مشخصی در Ce و بی هنجاری منفی ضعیفی در Eu دارند. الگوی به هنجار شده عناصر جزئی مربوط به نمونه های ماده معدنی و کربنات های گرمابی نسبت به گوشته اولیه، بیانگر غنی شدگی در عناصر Ba, U, La, Pb, Sr و تهی-شدگی در عناصر Rb, Th, Nb, Ce, P, Zr, Ti می باشد. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی و همچنین شواهد ژئوشیمیایی حاکی از تشکیل آن ها توسط سیالات گرمابی است. چرخش سیالات جوی و یا ماگمایی در واحدهای پرکامبرین، عناصر مورد نیاز را از جمله منگنز، آهن و کلسیم جهت کانه زایی فراهم کرده است. سیالات کانه دار هنگامی که با سنگ میزبان برخورد کرده اند باعث تشکیل کانه زایی در منطقه حلب شده اند.

توده  های نفوذی بازیک راویز-شان  آباد در غرب رفسنجان، بخشی از نوار ولکانو-پلوتونیکی دهج-ساردوئیه هستند که به صورت دایک و آپوفیز، به درون توالی آتشفشانی-رسوبی ائوسن تزریق شده  اند. ضخامت دایک ها تا 4 متر و قطر آپوفیزها تا 10 متر می  رسد. جنس آن ها گابرو و دیوریت بوده وکانی  های اصلی شامل پلاژیوکلاز و پیروکسن میباشند که در یک زمینه دانه  ریز پراکندهاند و بافتهای اینترگرانولار و پورفیروئیدی نشان میدهند. این سنگها، ماهیت کالکآلکالن پتاسیم پایین داشته و ویژگی  های ژئوشیمیایی محیط  های فرورانشی را نشان میدهند. نسبت 87Sr/86Sr اولیه 70403/0 تا 70409/0 و نسبت ایزوتوپ  های 143Nd/144Nd آنها از 5128/0 تا 5129/0 در تغییر بوده و مقادیر (ε Nd(i، بین 52/3 تا 6/6 در نوسان است. این شواهد، به همراه وجود بافت  های خاص، نشان می  دهد که ماگمای مادر آنها، دستخوش پدیده  های تبلور بخشی، آلایش پوستهای و آمیختگی ماگمایی شده  است. با توجه به این که توده  های مورد نظر، پس از سنگ  های آذرین خروجی ائوسن، به درون آن  ها تزریق شده  اند، می  توان آنها را بخشی تأخیری از این ماگماتیسم در کمربند ماگمایی سنوزوئیک کرمان در نظر گرفت که به دنبال فرورانش نئوتتیس به زیر ایران مرکزی و در یک موقعیت تکتونیکی حاشیه قاره، به درون پوسته قاره  ای نفوذ کرده  اند.

شکل کنونی زاگرس چین خورده، حاصل برخورد اریب ورق عربی و ایرانی در سنوزوئیک بالایی می باشد. در این پژوهش، تغییرات میدان تنش سنوزوئیک در کمربند چین خورده ساده زاگرس و تکامل ساختاری پس از برخورد، در گستره شیراز مورد ارزیابی قرار گرفته است. سازندهای زمین شناسی مورد بررسی، در بازه زمانی کرتاسه بالایی تا نئوژن (سنوزوئیک بالایی) است. در این راستا داده های صفحه گسلی و خش لغزها، سطوح انحلال فشاری و دیگر شواهد زمین ساختی و چینه شناختی در30 ایستگاه برداشت گردید و وضعیت محورهای اصلی تنش(σ 3, σ 2, σ 1) برای دسته  داده  های تفکیک شده به روش برگشتی، محاسبه شد. نتایج حاصل از بازسازی تنش دیرین، رژیم زمین ساخت فشاری و امتدادلغز را حاکم در سنوزوئیک است و چرخش پادساعت گرد نزدیک به 60 درجه، مسیر اصلی تنش فشاری در طول زمان است چنانکه جهت بیشینه تنش اصلی (σ 1) پیش از چین خوردگی جهتی نزدیک به N60E دارد و زمان آن میوسن و قبل از آن می باشد در حالی که جهت تنش هم زمان با چین خوردگی N35E است و سن هم ارز سازند بختیاری قدیمی و پلیوسن دارد، تغییرات تنش بیشینه پس از چین خوردگی جهت N20E را نشان می دهد که هم ارز سنی بختیاری جوان و کواترنری (پلئیستوسن) است و در ادامه تا کنون راستای نزدیک به شمالی-جنوبی در گستره تأثیرگذار می باشد.

در این تحقیق ابتدا داده های هواشناسی در بین سال های 1993 تا 2018 مورد بررسی قرار گرفته اند و سپس با استفاده از مدل سازی تغییر اقلیم توسط نرم افزار LARS-WG، با داده های خروجی حاصل از مدل سازی در بازه زمانی سال های 2046 تا 2065 مورد مقایسه قرار گرفته اند. با توجه به بررسی های صورت گرفته، میانگین دمای کمینه و بیشینه روزانه در بازه زمانی سال های 2046 تا 2065 می توانند روند افزایشی داشته باشند و میانگین میزان بارش روزانه نیز می تواند روند کاهشی داشته باشد. اگرچه میانگین میزان بارش های روزانه با کاهش همراه بوده است، اما تعداد نقاط حدی در میزان بارش های روزانه در دوره مدل سازی شده می تواند با افزایش همراه باشد. پس از استخراج داده های بیشینه روزانه بارش در دو دوره سال های 1993 تا 2018 و 2046 تا 2065، بارش های متناطر با سیلاب های با دوره بازگشت های مختلف محاسبه گردیده اند. در نهایت با مقایسه میزان بارش های متناظر با سیلاب ها در این دو دوره نتیجه گیری شد که به طور میانگین میزان این بارش های حدی در بازه زمانی سال های 2046 تا 2065 می تواند حدود 15 درصد افزایش یابد.

کانسار مگنتیت-آپاتیت گزستان، در ایران مرکزی، در توالی آتشفشانی-رسوبی سری ریزو و توده های نفوذی نیمه-عمیق پروتروزوئیک بالایی-کامبرین زیرین تشکیل شده است. بر اساس تصاویرBSE، در بیشتر بلورهای آپاتیت زون-های روشن و تیره به صورت نامنظم دیده می شود که با تغییرات شیمیایی همراه است. بر اساس آنالیز EPMA مقادیر LREE, Na, Cl در زون های تیره نسبت به زون های روشن افزایش و مقدار P و Ca کاهش یافته است. رخداد حاشیه های واکنشی در اطراف بلورهای آپاتیت، وجود میان بارهای کانی های عناصر نادر خاکی REEs (مونازیت و زینوتیم) به شکل دانه های ریز و پراکنده و نیز پرکننده ترک های موئین در زون های تیره و تشکیل کانی های REEs در مرز بلورهای آپاتیت و مگنتیت، شواهدی از دگرسانی و تحرک دوباره REEs، پس از تبلور اولیه آپاتیت در کانسار گزستان می باشد. طی فرایند انحلال-ته نشینی همگام، بلورهای آپاتیت اولیه که به هنگام تشکیل کانسنگ آهن-آپاتیت پدید آمده اند، به طور بخشی با سیال برهم کنش کرده اند که این به جابجایی یا شستشو-رسوب دوباره برخی یون ها بویژه عناصر نادر خاکی، ایجاد زون های آپاتیت تیره و تشکیل دانه های ریز و پراکنده مونازیت و زینوتیم در زون های تیره و نیز در امتداد درزه های میکروسکپی در آپاتیت، کلسیت و کوارتز منجر شده است.

در این تحقیق دبی ورودی به سد درودزن تحت شرایط تغییر اقلیم توسط مدل SWAT پیش بینی شده است. داده های روزانه بارش و دمای 22 مدل گردش عمومی تحت سناریو های RCP2. 6، RCP4. 5 و RCP8. 5 برای 5 ایستگاه هواشناسی توسط مدل آماری LARS-WG و به روش فاکتور تغییرات تدریجی ریزمقیاس شده اند. متوسط بارش سالیانه از 668 میلی متر به 572، 509 و 529 میلی متر تحت سناریوهای RCP2. 6، RCP4. 5 و RCP8. 5 کاهش خواهد یافت (4/14، 8/23 و 8/20 درصد). افزایش متوسط دمای سالیانه (7/1 تا 3/3 درجه) باعث افزایش تبخیر و تعرق واقعی (30 تا 36 درصد) در سه سناریو خواهد شد. متوسط سالیانه دبی ورودی به سد از 6/28 به 7/16، 44/11 و 12 مترمکعب در ثانیه تحت سه سناریو کاهش خواهد یافت (42، 60 و 58 درصد). متوسط ماهانه حجم مخزن از 490 به 350، 232 و 247 میلیون مترمکعب و دبی خروجی از سد نیز از 60 به 3/43، 29 و 9/30 میلیون مترمکعب در ماه کاهش خواهد یافت که به دلیل کاهش 160 میلی متر بارش سالیانه (24 درصد) و افزایش 100 میلی متر تبخیر و تعرق سالیانه (36 درصد) در حوضه آبریز سد می باشد. کاهش حجم مخزن سد باعث تشدید بحران آب در مناطق پایین دست نیز خواهد شد.

گسل دورود به عنوان یکی از مهم ترین قطعات لرزه زای گسل اصلی جوان زاگرس از نزدیکی منطقه ارجنگ در یک روند شمال باختری– جنوب خاوری تا بروجرد امتداد یافته است. برداشت های ژئوفیزیکی به سه روش مقاومت ویژه، مغناطیس سنجی(سزیم) و رادارنفوذی GPR در 5 نیمرخ 20-، 10-، 0، 10 و 20 انجام شد. پس از اتمام عملیات صحرایی و برداشت داده ها و پردازش نهایی داده های GPR در نرم افزار radexproler و داده های مغناطیس سنجی در نرم افزار Geosoft و با تلفیق آنها در نرم افزاری Profile Analysis، تفسیر واضح تری از ساختارهای زیرسطحی به خصوص گسلش و ناپیوستگی مشاهده شد، نتایج نشان از وجود دو گسل داشت، که F1 بعنوان گسل اصلی و F2 شاخه گسلی منشعب شده از آن می باشد. براین اساس گسل دورود در این محدوده بشکل زون گسلی بوده که شاخه های گسلی منشعب شده از آن بسمت شمال خاور گسترش می یابند این زون گسلی در سطح دشت سیلاخور با ایجاد افرازی با طول چند ده کیلومتر و ارتفاع متغییر بین 50 سانتی متر تا 7 متر و با شیب تقریبی 60تا 75 درجه بسمت شمال خاور است، همگی این شاخه های گسلی دارای سازوکار مشابه بوده و با توجه به مولفه شیب لغزی نرمالشان باعث ایجاد زون کششی در سطح دشت شده اند.

سنگ های دگرگونه پهنه سنندچ-سیرجان (SSZ) در باختر همدان، ناحیه چشمه قصابان تحت نفوذ اولیوین گابروها و گابروهای ژوراسیک میانی قرار گرفته است. این سنگ ها با گرایش آلکالن شامل اولیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، فلوگوپیت، آمفیبول قهوه ای، و بیوتیت می باشد که از ذوب بخشی یک منشاء پریدوتیتیدر میدان پایداری گارنت، اشتقاق یافته است. غنی شدگیLREE در الگوی عادی سازی شده عناصر REE نسبت به کندریت و مقادیر بالاینسبت هایLaN/YbN (6. 65-11. 25)Nb/Yb(22-22. 38), و Nb/Y (>1)نشان می دهد که این گابروها از منشاء پلوم های گوشته ای مولد بازالت های با گرایش جزایر اقیانوسی(OIB-like) مشتق شده و در پوسته قاره ای نفوذ کرده است. با توجه به الگوی ژئودینامیک حاکم بر این پهنه در ژوراسیک میانی که به فرورانش پوسته اقیانوس تتیس جوان به زیر حاشیه جنوب باختری سنندج-سیرجان نسبت داده شده است، مدل فرورانش "پشته-گودال" برای اینگابروها پیشنهاد می شود. بر اساس این مدل، فرورانش پشته میان اقیانوسی تتیس جوان به زیر پوسته قاره ای سبب ایجاد پنجره لیتوسفری و نفوذ مذاب های داغ استنوسفری به پهنه سنندج-سیرجان شده است. تشکیل حجم زیاد گرانیتوئیدهای پرآلومینوس نوع Sدر کمپلکس گرانیتوئیدی الوند منطقه همدان می تواند به ذوب متاپلیت ها، در طی فرآیند های فرورانش پشته نسبت داده شود.

گنبد نمکی دهکویه در فاصله حدود 30 کیلومتری شمال شرق لار در استان فارس واقع شده است. این گنبد نمکی از سازند هرمز به سن اینفراکامبرین و در پهنه زاگرس چین خورده تشکیل شده است. هسته این گنبد بیشتر از جنس نمک و گچ و سطح گنبد نمکی بوسیله، مارن، گچ و رسوبات آهکی و دولومیتی پوشیده شده است. کانی سازی آهن به همراه آثاری از مس در بخش های آهکی-دولومیتی بخش پوش سنگ گنبد نمکی در سازند هرمز صورت گرفته است. کانی سازی بصورت ساده و شامل کانی های هماتیت کمی گوتیت و گاه آثاری از ماگنتیت و ندرتاً اثرات کانی های مس است در این پژوهش مطالعه میانبارهای سیال، بر روی نمونه های گرفته شده ازکوارتزهای همراه با کانی های سولفیدی و کربناته مس وآهن صورت گرفته است. بر این اساس دمای همگن شدگی (TH) محلول کانه ساز در محدوده ی( 172 تا 374 ) و میانگین 236 درجه سانتی گراد می باشد که معرف شرایط اپی ترمال تا ابتدای هیپوترمال و بطور میانگین ابتدای مزوترمال است. عمق تشکیل کانسار بین 50 تا 1500 متر و بطور میانگین حدود 200 متر تعیین گردید. محلول های گرمابی تشکیل دهنده کانسار به دلیل شوری بالا منشاء شورابه های ماگمایی را دارند که در اثر چگالی پایین و فشارهای تکتونیکی به حرکت در می آیند. این محلول ها پس از اختلاط با آب های جوی در امتداد گسل ها و شکستگی های موجود به سمت بالا صعود کرده و کانه زایی دیرزاد به وجود آمده است.

پژوهش حاضر به مطالعه سیستماتیک و معرفی فرامینیفرای کف زی سازند چمن بید در برش الگو و سازند فرسیان در برش غزنوی می پردازد. سازند چمن بید در برش الگو شامل تناوبی از مارن، سنگ آهک و سنگ آهک مارنی حاوی فرامینیفر و آمونیت به سن؟ باتونین-تیتونین پسین می باشد. برش غزنوی در حدفاصل شاهرود-آزادشهر رخنمون داشته و شامل مارن های نرم فسیل دار، ماسه سنگ، رس و آهک زیست آواری با تنوع بالایی از فرامینیفرهای کف زی و آمونیت می باشد. در این برش نیز با توجه به حضور آمونیت های متعلق به خانواده های Oppelidae و Rienikiedae سن این نهشته ها کالوین تعیین شده است. در برش غزنوی23 جنس و 39 گونه و در برش چمن بید 10 جنس و 16 گونه فرامینیفر شناسایی شده که غالباٌ به زیرراسته Lagenina و Rotaliina خانواده های Nodosariidae, Vaginilunidae و Epistominidae تعلق دارند که بعلت تنوع بالای آنها، توصیف سیستماتیک برخی از آنها ارائه گردیده است. شایان ذکر است که 28 گونه از فرامینیفرهای ژوراسیک، برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. . براساس مطالعات این تحقیق، تجمعات فرامینیفرهای ایران در این زمان بیشترین تشابه را با اجتماعات نواحی شمالی قلمرو تتیس نشان می دهند.

ناحیه مورد مطالعه در کوه گروم، شمال شهرستان رودان، در محل برخورد زونهای زاگرس و مکران واقع شده است و بخشی از نوار افیولیتی رودان-میناب میباشد. اولترامافیکهای مطالعه شده شامل لرزولیت و هارزبورژیت و کانیهای زمینه اولیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و کانی فرعی کروم اسپینل است. بر اساس دادههای ژئوشیمیایی مقادیرCaO، MgO، TiO2 و V این سنگها در محدوده ی افیولیتهایی کوهزایی غیر سرپانتینی قرار میگیرند، با توجه به دادههای تجزیه نقطه ای، Mg# الیوینهای لرزولیتها بین 15/91 تا 24/93 بوده که نشان منشأ دیرگداز و تفاله ای بودن الیوین میباشد. کلینوپیروکسنهای موجود در لرزولیتها نیز از نوع دیوپسیدی و اسپینلها از نوع فقیر از کروم هستند. مطالعات تفصیلی بر روی اسپینل موجود در این سنگها، مقادیر بالای Mg# (77-71) و Al2O3 (31/46 تا 98/52 درصد وزنی) و مقادیر پایین) Cr# 22-14) را نشان میدهند. نسبت کروم به آلومینیم (Cr/Al) کانی اسپینل لرزولیتها برابر 19/0 است و مقدارFe3+ اسپینلهای موجود در لرزولیتهای مطالعه شده بسیار پایین (1/0>) است. بر اساس دادههای ژئوشیمیایی سنگ کل و شیمی کانی اسپینل، نمونه های مورد مطالعه در محل مورب تشکیل شده اند، شواهد کانی شناسی نشان از عبوریک ماگمای مورب از درون تفاله های باقی مانده در این محیط تکتونیکی را می دهد.