کشاورزی بوم شناختی
سال:1397 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

سابقه و هدف: نیاز روز افزون به صنایع داروسازی و یا فرآوری محصولات دارویی با منشاء گیاهی، و همچنین لزوم توجه به کشت و افزایش سطح زیر کشت گونه های دارویی بسیار محسوس شده است. در ایران بیشتر گیاهان دارویی مورد استفاده از رویشگاه اصلی آنها برداشت می شوند که افزون بر افزایش فشار و تخریب رویشگاه، محصول گردآوری شده نیز به دلایل مختلف خالص نبوده و کیفیت مطلوبی ندارند. در صورت زراعی کردن و کشت گونه های دارویی و تعیین میزان سود خالص و مواد موثره آنها، می توان آنها را به عنوان کشت جایگزین گیاهان رایج در مناطق مورد نظر مطرح کرد. بنابراین هدف اصلی این بررسی اقتصادی کردن کشت گیاهان دارویی بوده است. مواد و روش ها: در این پژوهش گونه های گیاهی مهم دارویی که در استان خراسان رضوی کشت می شوند، مانند؛ خاکشیر، گل گاو زبان، زیره سبز، ، شوید، مرزه، خوردانه و شیرین بیان بررسی شدند. روش گردآوری آمار و اطلاعات به دو روش اسنادی و پیمایشی در سال 1391 بوده است. جامعه آماری این پژوهش کشاورزانی بودند که گیاهان دارویی در استان خراسان رضوی کشت می کردند، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای(ناحیه ای)، شهرستان سبزوار و بخشی از شهرستان نیشابور به عنوان ناحیه مورد بررسی انتخاب شدند. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل فایده-هزینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تحلیل سود آوری آنها نیز انجام و تفسیر شده است. نتایج و بحث: نتایج پژوهش نشان داد، میانگین کل هزینه تولید گل گاو زبان، خاکشیر، زیره سبز، شوید، مرزه، خوردانه و شیرین بیان به ترتیب در حدود 66، 4/7، ، 4/11، 7/57، 8/13، 5/8 و 4/9 میلیون ریال در هر هکتار و میانگین درآمد کشت این گیاهان در هر هکتار به ترتیب در حدود 514، 68، ، 2/58، 343، 80، 15و 51 میلیون ریال بوده است. گل گاو زبان، خاکشیر، زیره سبز، شوید، مرزه، خوردانه و شیرین بیان به طور میانگین به ترتیب حدود 448، 60، ، 8/46، 285، 66، 7 و 42 میلیون ریال سود برای کشاورزان در هر هکتار داشته است. بیشترین هزینه تولید در میان گیاهان مورد ارزیابی مربوط به گل گاو زبان و شوید، و کمترین هزینه تولید مربوط به خاکشیر و پس از آن خوردانه می باشد. بیشترین درآمد نیز مربوط به گل گاو زبان و کمترین درآمد مربوط به خوردانه بوده است. گل گاو زبان با داشتن بیشترین هزینه به علت درآمد خوبی که داشته دارای بیشترین سود بوده و کمترین سود از آن کشاورزان تولید کننده زیره است. نسبت هزینه-فایده در مورد همه ی گیاهان دارویی بالاتر از یک بوده و گویای آن است که کشت انواع گیاهان دارویی دارای توجیه اقتصادی می باشد. بیشترین نسبت هزینه-فایده مربوط به خاکشیر با 14/9 و مزره با 65/7 است که نسبت بسیار بالایی می باشد. کمترین این نسبت مربوط به خوردانه با 69/1 است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که کشت گیاهان دارویی مورد بررسی، نخست اینکه دارای هزینه-فایده بالاتر از یک و در نتیجه دارای سود اقتصادی بوده و دوم اینکه برای کشت هر هکتار گیاهان دارویی نسبت به دیگر گیاهان زراعی و باغی نیاز به آب مصرفی کمتری دارد. لذا کشت گیاهان دارویی به کشاورزان توصیه می شود.

سابقه و هدف: متخصصان اصلاح نباتات برای انتخاب اهداف اصلاحی خود از میان صفات متنوع مورفولوژیک و فیزیولوژیک نیاز به دسته بندی محدودیت ها و قابلیت های موجود در گیاهان دارند؛ این موضوع برای برآورد میزان افزایش عملکرد ناشی از تغییر در صفات گیاهی اهمیت بالایی دارد که رسیدن به آن مستلزم استفاده از روش های آماری مناسب است. از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی و انتخاب صفات زراعی موثر بر عملکرد ارقام بومی برنج با استفاده از رگرسیون چندگانه در منطقه ساری انجام شد. مواد و روش ها: برای اجرای آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 رقم بومی برنج، داده های مورد نیاز برای استفاده در مدل سازی رگرسیونی جمع آوری شدند. به منظور تعیین مهم ترین صفات و نشان دادن سهم صفات مختلف در تشکیل و تعیین عملکرد شلتوک از روش گزینش متغیر و رگرسیون چندگانه استفاده شد. با استفاده از رگرسیون چندگانه، ارتباط بین عملکرد شلتوک با تمامی صفات به صورت کمی تعیین شد. همچنین، با توجه به همبستگی منفی و یا مثبت موجود بین صفات تعداد خوشه چه پر در خوشه و شاخص برداشت، برای شناسایی تغییرات عملکرد ناشی از همبستگی این دو صفت، سه فرضیه مطرح و جوانب مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج و بحث: صفات تعداد روز تا سبز شدن بذر، تعداد روز تا گرده افشانی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول برگ پرچم، تعداد خوشه چه پر در خوشه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت که در افزایش عملکرد بیشترین نقش را داشتند، با استفاده از رگرسیون چندگانه، شناسایی و مقدار مطلوب هر یک از آن ها مشخص شدند. این هفت متغیر، 50 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. نتایج نشان داد چنانچه ارتباط و همبستگی موجود بین صفات تعداد خوشه چه پر در خوشه و شاخص برداشت دستخوش تغییرات قرار گیرد، می توان از آن به نفع عملکرد بهره گرفت. با توجه به همبستگی منفی موجود بین دو صفت تعداد خوشه چه پر در خوشه و شاخص برداشت، برای تعیین تغییرات عملکرد سه فرضیه مطرح شد. اگر همبستگی موجود بین صفات شاخص برداشت و تعداد خوشه چه پر در خوشه قابل شکستن نباشد، عملکرد نسبت به متوسط عملکرد ارقام بومی برنچ 1722 (از 4581 به 6303) کیلوگرم در هکتار افزایش خواهد یافت. در صورتی که مقدار تعداد خوشه چه پر در خوشه و شاخص برداشت در حد متوسط بماند، عملکرد به میزان 1985 (از 4581 به 6566) کیلوگرم در هکتار افزایش خواهد یافت. اگر همبستگی بین تعداد خوشه چه پر در خوشه و شاخص برداشت شکسته شود، مقدار افزایش عملکرد 2747 (از 4581 به 7329) کیلوگرم در هکتار خواهد بود. نتایج روش مورد استفاده در این تحقیق به علت اینکه به اختلافات ژنتیکی بین ارقام توجه دارد، می تواند راهگشای متخصصان اصلاح نباتات برای انتخاب صفات موثر بر عملکرد برنج باشد. نتیجه گیری: با انتخاب مقادیر بهینه صفات انتخاب شده در مدل، متوسط عملکرد از 4581 کیلوگرم در هکتار به 6303 تا 7329 کیلوگرم در هکتار قابل افزایش است. نتایج روش مورد استفاده در این پژوهش به علت اینکه به اختلافات ژنتیکی بین ارقام توجه دارد، می تواند در کنار سایر روش ها به متخصصان اصلاح نباتات برای انتخاب مهم ترین صفات موثر بر عملکرد ارقام برنج کمک کند.

سابقه و هدف: ارزش واقعی تولید گیاهان دارویی به کیفیت محصول بستگی دارد و پایداری محصول در درجه دوم اهمیت قرار دارد. این در حالی است که علف های هرز به دلیل رقابت برای جذب عنصرهای غذایی، آب و نور، موجب کاهش عملکرد گیاهان دارویی می شوند. درحالی که اتکا به کاربرد سموم علف کش برای مدیریت و مهار (کنترل) علف های هرز به علت افزایش گونه های علف هرز مقاوم به علف کش، چالش های زیست محیطی و هزینه تولید سموم شیمیایی را به همراه دارد. استفاده از گیاهان پوششی می تواند یک جایگزین مناسب برای علف کش های شیمیایی باشد. و نقش مهمی در رسیدن به هدف های کشاورزی پایدار، حفظ و بهره وری از منبع های خاک و حفظ کیفیت زیست محیطی ایفا کند. بنابراین، گونه هایی از گیاهان پوششی باید انتخاب شوند که با توجه به ویژگی های فیزیکی و شیمیایی شان، توانایی رقابت و سرکوب علف های هرز را داشته باشند. لذا، این پژوهش با هدف تاثیر گیاهان پوششی ماش (Vigna radiate L. ) و شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L. ) روی مدیریت علف هرز گیاهان دارویی ریحان (Ocimum basilicum L. ) و گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L. ) صورت پذیرفت. مواد و روش ها: بدین منظور دو آزمایش به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار های آزمایشی در آزمایش اول شامل استفاده از گیاهان پوششی ماش و شبدر ایرانی به طور جداگانه در بین ردیف های ریحان، و در آزمایش دوم کاشت ماش و شبدر ایرانی به طور جداگانه در بین ردیف های گاوزبان اروپایی بود. همچنین، دو تیمار کشت خالص هر یک از گیاهان در شرایط وجین و بدون وجین علف های هرز نیز در هر تکرار برای هر دو آزمایش در نظر گرفته شد. کرت های دارای گیاه پوششی، شامل 5 ردیف گیاه دارویی (با فاصله ردیف 50 سانتی متر و فاصله روی ردیف 5 سانتی متر در ریحان و فاصله ردیف 50 سانتی متر و فاصله روی ردیف 20 سانتی متر در گاوزبان) و 6 ردیف گیاه پوششی (به صورت کاشت بین ردیف های گیاهان دارویی) بود. کاشت گیاهان دارویی و پوششی به صورت همزمان انجام شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، کشت خالص گیاهان ریحان و گاوزبان اروپایی با وجین، دارای بیشترین شمار برگ، قطر ساقه و وزن تر و خشک بود. همچنین کمترین وزن تر و خشک اندام های هوایی گیاهان نام برده در حضور گیاه پوششی ماش دیده شد. افزون براین، حضور گیاه پوششی ماش موجب به کمینه رساندن صفات مورفولوژیکی (ریخت شناختی) گیاه ریحان و گاوزبان اروپایی مانند ارتفاع، قطر ساقه و شمار برگ شد. بیشینه درصد و عملکرد اسانس در گیاهان ریحان و گاوزبان اروپایی در شرایط کشت خالص و بدون تداخل علف های هرز دیده شد. گیاه پوششی ماش در مقایسه با شبدر ایرانی در سرکوب علف های هرز موفق تر بود و موجب کاهش بیشتر تراکم و زیست توده علف های هرز شد. به طوری که تراکم و زیست توده علف های هرز را در ریحان و گاوزبان اروپایی در مرحله اول تا سوم نمونه برداری بین 50 تا 100 درصد کاهش داد. همچنین، از نظر شاخص توانایی رقابت با علف های هرز (AWC) ریحان و گاوزبان اروپایی در حضور گیاه پوششی ماش دارای کمترین توانایی رقابت بودند. نتیجه گیری: در نهایت می توان این گونه استنباط کرد که استفاده از خاکپوش (مالچ) گیاهان پوششی باعث کاهش رشد علف های هرز می شود که از آن برای مدیریت علف های هرز می توان استفاده کرد. به استناد نتایج به دست آمده از این پژوهش، برتری ماش به شبدر ایرانی در مدیریت علف هرز در ریحان و گاوزبان اروپایی تا حدودی بود که در برخی تیمارها تراکم و ماده خشک علف های هرز را به شدت کاهش داد.

سابقه و هدف: بهره برداری بهینه و حفاظت از تنوع گیاهی، به عنوان یکی از راهکار های مناسب برای تضمین انعطاف پذیری بوم نظام های کشاورزی در برابر ناپایداری های محیطی و فشارهای ناشی از آفات و بیماری ها مطرح است. تنوع زیستی در چشم اندازهای کشاورزی، در سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است زیرا به طور شایان توجهی در تولیدات کشاورزی، امنیت غذایی، بازده اقتصادی و همچنین حفظ کلی تنوع زیستی جهان نقش دارد. با توجه به اهمیت تنوع زیستی در نظام های کشاورزی، این بررسی با هدف ارزیابی وضعیت تنوع زیستی گیاهان زراعی و باغی در طی دو دهه اخیر در شهرستان های مختلف استان گلستان انجام شد. مواد و روش ها: داده های مورد نیاز شامل سطح زیرکشت مهم ترین گیاهان زراعی (شامل گندم، جو، برنج، کلزا، سویا، پنبه، باقلا و نخودفرنگی) و مهم ترین گیاهان باغی (شامل مرکبات، توت فرنگی، هندوانه، آلو و هلو) برای 14 شهرستان استان گلستان در سال های 1393-1377 از طریق مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها، مرکز آمار و اطلاعات سازمان جهاد کشاورزی، سالنامه آماری وزارت جهاد کشاورزی و مصاحبه حضوری با کارشناسان و مدیران جهاد کشاورزی استخراج شد. شاخص های شانون، مارگالف، منهینیک، سیمپسون، یکنواختی و شاخص همانندی سورنسون با استفاده از معادله های مربوطه محاسبه شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، شاخص های تنوع زیستی کشاورزی در استان گلستان در طی سال های آماری مورد بررسی، دارای نوسان های شدیدی بوده به طوری که شاخص شانون از سال 1377 تا 1393 از 63/1 به 33/1 در گیاهان زراعی کاهش یافته، ولی این شاخص در زمینه گیاهان باغی افزایش یافته است. بر این اساس بیشترین میزان شاخص تنوع شانون برای گیاهان زراعی، به شهرستان های بندرگز (73/1) و گرگان (72/1) و کمترین آن به شهرستان های مراوه تپه (95/0) و کلاله (98/0) تعلق گرفت. این شاخص برای گیاهان باغی، در شهرستان های گرگان (27/2) و علی آباد کتول (20/2) بیش ترین و در شهرستان های مراوه تپه (68/0) و گمیشان (93/0) کمترین میزان را نشان داد. همچنین با توجه به میزان شاخص شانون، شهرستان های بندرگز و گرگان از نظر شاخص یکنواختی گیاهان زراعی نیز به ترتیب با 717/0 و 674/0 دارای بیشترین میزان بوده و کمترین میزان این شاخص به شهرستان های کلاله (317/0) و گنبد کاووس (393/0) تعلق گرفت. در بین گیاهان باغی، شاخص یکنواختی در شهرستان های گمیشان و گالیکش به ترتیب با 704/0 و 686/0 بیشترین میزان و شهرستان مراوه تپه (254/0) کمترین میزان را داشتند. بررسی شاخص همانندی سورنسون در بخش گیاهان زراعی نشان داد که مینودشت با کلاله (95/0) و آق قلا (92/0) بیشترین همانندی و گمیشان با علی آبادکتول (21/0) کمترین همانندی را داشتند. شهرستان های بندرگز و کردکوی با شاخص همانندی 89/0 بیشترین میزان و شهرستان گمیشان با شهرستان های گرگان (11/0)، علی آبادکتول (14/0) و بندرگز (19/0) دارای کمترین میزان شاخص سورنسون در بین گیاهان باغی شناخته شدند. نتیجه گیری: بنابر نتایج این پژوهش، تنوع محصولات کشاورزی استان گلستان در دوره آماری مورد بررسی، کاهش یافته است. به طوری که تنوع در بسیاری از شهرستان ها به میزان پایینی رسیده و تنها در شمار معدودی از شهرستان ها تنوع بالایی از محصولات کشاورزی دیده شد. در اغلب شهرستان ها بیشترین سطح زیر کشت گیاهان زراعی به گندم، سویا و کلزا اختصاص داشت. به طورکلی با ایجاد زیرساخت های مناسب، آموزش و آگاهی دادن به کشاورزان و تشویق آنان به تولید محصولات متنوع کشاورزی، می توان زمینه و شرایط لازم برای استفاده از خدمات بی مانند تنوع زیستی را در بوم نظام های کشاورزی استان گلستان فراهم کرد.

سابقه و هدف: کشت مخلوط یکی از بهترین روش های افزایش تولید و بهبود کیفیت علوفه است. انتخاب مناسب دو گیاه، در کشت مخلوط می تواند افزون بر افزایش قابلیت تولید گیاه زراعی، باعث افزایش عملکرد پروتیین، حمایت از گیاه، جذب بهتر نور و بهبود کارایی استفاده از منبع ها شود. کشت همزمان غلات و لگوم ها یک راهکار خوب برای بهبود کیفیت علوفه و افزایش عملکرد می باشد. ذرت (Zea mays L. ) گیاهی از خانواده غلات است که عملکرد علوفه بالایی داشته و از نظر خوشخوراکی و قابلیت هضم نیز مناسب می باشد اما علوفه این گیاه از نظر پروتیین فقیر است از سوی دیگر سزبانیا (Sesbania sesban) گیاهی است از خانواده لگوم ها که علوفه ای غنی از پروتیین با قابلیت هضم بالا تولید می کند. این گیاه به عنوان یک گیاه علوفه ای جدید مقاوم به شوری و سازگار با مناطق گرمسیری در کشور معرفی شده است. لذا در این پژوهش تاثیر کشت مخلوط ذرت با گیاه سزبانیا بر عملکرد کمی و کیفی علوفه بررسی شد. مواد و روش ها: به منظور بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در نظام کشت مخلوط ذرت و سزبانیا، آزمایشی در سال زراعی94-1393 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی پژوهشی دانشگاه جیرفت اجرا شد. تیمارهای آزمایشی نسبت های مختلف کشت مخلوط جایگزینی ذرت و سزبانیا شامل 75: 25، 67: 33، 50: 50، 33: 67، 25: 75 و کشت خالص ذرت و سزبانیا بودند. تراکم مطلوب برای هر یک از گیاهان ذرت و سزبانیا 250000 بوته در هکتار در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد علوفه ذرت و سزبانیا، درصد پروتیین خام، میزان خاکستر، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، کربوهیدرات های محلول درآب، قابلیت هضم ماده خشک و نسبت برابری زمین بودند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که نسبت های مختلف کشت مخلوط به طور معنی داری (01/0≥ P) عملکرد و کیفیت علوفه را تحت تاثیر قرار داده است. بالاترین عملکرد علوفه خشک ذرت (15208 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 50: 50 ذرت: سزبانیا مشاهده شد که 57/10 درصد نسبت به کشت خالص ذرت (13754 کیلوگرم در هکتار) افزایش نشان داد، این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار (05/0≥ P) بود. بیشترین میزان عملکرد علوفه خشک سزبانیا (3/1558 کیلوگرم در هکتار)، درصد خاکستر (59/8 درصد)، پروتیین خام (22/11 درصد)، قابلیت هضم ماده خشک (23/66%) و کمترین درصد الیاف نامحلول در شوینده خنثی (83/13%) به کشت خالص سزبانیا تعلق داشت. با افزایش درصد سزبانیا در کشت مخلوط درصد پروتیین خام، خاکستر و قابلیت هضم ماده خشک علوفه کل افزایش یافت. کشت خالص ذرت بالاترین میزان کربوهیدرات های محلول درآب (33/29 %) را به خود اختصاص داد که با دیگر تیمارها تفاوت معنی داری (05/0≥ P) را نشان داد. در بین این تیمارها بیشترین میزان نسبت برابری زمین (LER= 1. 34) مربوط به تیمار مخلوط M50S50 بود. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد کشت مخلوط ذرت و سزبانیا کمیت و کیفیت علوفه را به بهبود دادند به طوری که نسبت برابری زمین در همه ی نسبت های کشت مخلوط بزرگتر از یک بود، لذا نسبت های کشت مخلوط سود اقتصادی بالاتری را نسبت به کشت خالص دو گیاه نشان دادند. بنابر نتایج این آزمایش کشت مخلوط با نسبت 50: 50 ذرت و سزبانیا به دلیل دستیابی به عملکرد و پروتیین بالاتر، برتری در شاخص نسبت برابری زمین و کیفیت شایان پذیرش علوفه به عنوان تیمار برتر کشت مخلوط ذرت و سزبانیا با هدف تولید علوفه در نظر گرفته شد.

سابقه و هدف: شوری خاک از جمله مهم ترین عامل های محدودکننده رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. کاربرد سایکوسل و کودهای زیستی همانند باکتری های محرک رشد، نقش مهمی را در بهبود عملکرد تحت تنش شوری ایفا می کنند. شاهارونا و همکاران در نتایج بررسی های خود گزارش کردند، استفاده از باکتری های محرک رشد ممکن است یک راهبرد (استراتژی) مناسب برای بهبود رشد گیاه در خاک های شور باشد. براتو و همکاران در نتایج بررسی های خود گزارش کردند، تنش شوری محتوای کلروفیل (سبزینه) ذرت را کاهش داد ولی تلقیح بذر با کودهای زیستی رنگدانه های فتوسنتزی _نورساختی) را افزایش داد. عثمان در نتایج بررسی های خود تاکید کرد، تیمار گیاهان با سایکوسل می تواند غلظت کلروفیل و کاروتنوئید را افزایش، مرحله های فوتوفسفریلاسیون (فسفریله شدن نوری) را تسریع و میزان فتوسنتز را تحریک کند. از این رو درک واکنش های فیزیولوژیکی گندم تحت تنش شوری ممکن است به توسعه برنامه هایی کمک کند که هدف آن بهبود عملکرد است. بنابراین هدف این بررسی، ارزیابی تاثیر شوری خاک و تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم بر رنگدانه های فتوسنتزی، عملکرد و دوره ی پر شدن دانه گندم بود. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر شوری خاک و تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم بر رنگدانه های فتوسنتزی، عملکرد و دوره ی پر شدن دانه گندم، آزمایش فاکتوریلی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی 1395 انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح شوری (بدون شوری به عنوان شاهد و اعمال شوری های 25، 50 و 75 میلی مولار) با استفاده از نمک NaCl و تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم در شش سطح (بدون تلقیح بذر به عنوان شاهد، تلقیح با سودوموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد توام سودوموناس و آزوسپریلیوم، سایکوسل در دو سطح 5-10 و 6-10 میلی مولار) بودند. سودوموناس پوتیدا استرین 186 و ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5 از ریزوسفر گندم بوسیله موسسه تحقیقات خاک و آب تهران جداسازی شدند. تراکم ریزجانداران (میکروارگانیسم های) استفاده شده به عنوان باکتری های محرک رشد در این ازمایش 108 باکتری زنده و فعال در هر گرم بود. نتایج و بحث: نتایج نشان داد، سرعت و طول دوره پر شدن دانه، محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید تحت تاثیر سطوح شوری، تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. شوری عملکرد، وزن ریشه، محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید، سرعت و طول دوره پر شدن دانه را کاهش داد. در حالی که این صفات به واسطه ی تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم افزایش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین سرعت و طول دوره پر شدن دانه (به ترتیب 00253/0 گرم در روز و 226/39 روز)، در تلقیح توام بذر با آزوسپریلیوم و سودوموناس در شرایط بدون اعمال شوری و کمترین آنها (00101/0 گرم در روز و 647/25 روز)، در بدون تلقیح بذر در بالاترین سطح شوری به دست آمد. در بالاترین سطح از شوری (75 میلی مولار) محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید به ترتیب 31/23، 18/33، 61/22 و 62/42 درصد در مقایسه با بدون اعمال شوری کاهش یافت. تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم محتوای کلروفیل a، b، کاروتنوئید و کلروفیل کل را در شرایط شوری همانند شرایط عادی (نرمال) افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه در حالت بدون اعمال شوری، کاربرد توام سودوموناس و آزوسپریلیوم و کمترین آن ها در شوری 75 میلی مولار و بدون تلقیح بذر با سایکوسل، سودوموناس و آزوسپریلیوم به دست آمد. نتیجه گیری: به نظر می رسد تلقیح بذر با کودهای زیستی و سایکوسل می تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای افزایش عملکرد و طول دوره پر شدن دانه گندم تحت تنش شوری باشد.

سابقه و هدف: تغییر اقلیم باعث تغییر در فنولوژی (پدیدشناختی) پوشش گیاهی، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می شود، زیرا گیاهان مناطق خشک نسبت به تغییرپذیری شرایط محیطی حساس بوده و دارای آسیب پذیری بیشتری در برابر تغییر اقلیم هستند. به منظور آشکارسازی نوسان های اقلیمی، بررسی فنولوژی پوشش گیاهی اهمیت دارد. دوره (سری) زمانی داده های سنجش از دور به دلیل ویژگی های منحصر به فرد همچون مشاهده پی درپی سطح های زمینی و دست یابی سریع به اطلاعات نواحی گسترده با هزینه و زمان کم، مجموعه اطلاعات دقیق و کامل در بازه زمانی و مکانی را فراهم می کنند و به عنوان ابزاری مهم در بررسی و شناسایی تغییرپذیری های فنولوژیکی گیاهان به شمار می آیند. از آنجایی که به بررسی تغییرپذیری های فنولوژیکی پوشش گیاهی (مراتع و اراضی دیم شامل گندم و جو) در سطح های مختلف کمتر پرداخته شده است، هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر تغییرپذیری های اقلیمی روی پارامتر (فراسنجه) های فنولوژیکی پوشش گیاهی در دو سطح مختلف ارتفاعی می باشد. مواد و روش ها: در این تحقیق، از پارامترهای فنولوژیکی آغاز، پایان و طول فصل رشد پوشش گیاهی (زنجان، تهران و سمنان) در دو سطح ارتفاعی دامنه جنوبی البرز که از شاخص NDVI داده های بلندمدت عکس های ماهواره ای AVHRR در محدوده سال های2013-1984 و داده های دما و بارش به دست آمده از 9 ایستگاه هواشناسی در محدوده مورد بررسی، برای بررسی تغییر اقلیم استفاده شد. این بررسی ها در دو سطح مختلف ارتفاعی بالاتر و پایین تر از 2000 متر برای پوشش گیاهی دامنه جنوبی البرز انجام شده است. برای هموارسازی داده ها در عکس های ماهواره ای از روش Savitzky– Golayدر نرم افزار TIMESAT و به منظور استخراج روند تغییرپذیری داده های هواشناسی از نرم افزار RClimdex استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج تحلیل دوره زمانی عکس های ماهواره ای نشان داد، طول فصل رشد در ارتفاع های بالای 2000 متر برای پوشش گیاهی سمنان در طی سال های 2013-1984 تغییر محسوسی نداشته و به دلیل داشتن تغییرپذیری کمتر از 5/1 روز نوسان های آن قابل چشم پوشی است. اما طول فصل رشد پوشش گیاهی تهران و زنجان در این ارتفاع ها به ترتیب 8/2 و 4/7 روز کاهش داشته است. تغییرپذیری این پارامتر در ارتفاع های پایین تر از 2000 متر برای پوشش گیاهی سه منطقه زنجان، تهران و سمنان به ترتیب 1/2، 6/1 و 8 روز کاهش را نشان می دهند. بنابراین طول فصل رشد در هر دو سطح ارتفاعی به واسطه تاخیر در آغاز فصل رشد و پایان زودهنگام پایان فصل رشد، کاهش پیدا کرده است، اما بازه تغییرپذیری آن در ارتفاع های پایینی بیشتر از ارتفاع های بالایی آن است. دلیل این کاهش را می توان با استفاده از نتایج به دست آمده از تحلیل اطلاعات ایستگاه های هواشناسی تفسیر کرد، زیرا شب های سرد و روزهای گرم در اسفند ماه که زمان آغاز فصل رشد است به ترتیب کاهش و افزایش یافته است، در حالی که در خرداد ماه که زمان پایان رشد پوشش گیاهی است، روزهای گرم به شدت افزایش یافته و موجب تسریع در پیرشدن گیاهان و کاهش طول فصل رشد شده است. میزان تغییرپذیری ها در این سه منطقه به این صورت است که شب ها و روزهای گرم به همراه شب های سرد در ارتفاع های بالای 2000 متر منطقه تهران بیشتر از ارتفاع های پایین آن بوده در حالی که روند تغییرپذیری روزهای گرم در دو منطقه سمنان و زنجان در ارتفاع های پایین آن بیشتر است. نتیجه گیری: این تحقیق نشان داد، پوشش گیاهی به تغییر در عنصرهای اقلیمی در سطح های مختلف ارتفاعی حساس می باشد، بنابراین از پارامترهای فنولوژیکی می توان به عنوان معیاری برای آشکارسازی تغییر اقلیم در منطقه های مختلف استفاده کرد.