فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1398 | دوره:11 | شماره:2 (پیاپی 42) |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول پاشی سیلیس بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی ارقام کلزا، آزمایشی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بهبهان اجرا شد. در پژوهش حاضر اثر غلظت های صفر و 30 میلی مولار سیلیکات پتاسیم در شرایط آبیاری معمولی (آبیاری بعد از 25 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده) و شرایط تنش خشکی (آبیاری بعد از 75 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده) بر روی 4 رقم کلزا شامل هایولا 401، آگامکس، جاکامو و جری در دوره گل دهی به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بر اساس نتایج، شاخص فتوسنتزی، سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، کلروفیل a و کلروفیل b تحت شرایط تنش خشکی به طور معنی داری کاهش یافت. مطابق با جدول مقایسه میانگین در حالت محلول پاشی سیلیس، اختلاف میزان شاخص کلروفیل، سرعت تعرق، کلروفیل a و کلروفیل b نسبت به عدم محلول پاشی معنی دار بود. میزان شاخص کلروفیل در حالت تنش خشکی نسبت به شرایط آبیاری معمولی افزایش یافت که علت آن کاهش سطح برگ در شرایط تنش خشکی بود. با توجه به نتایج، چون ارقام هایولا 401 و آگامکس شرایط بهتری ازلحاظ صفات فیزیولوژیکی در مقایسه با ارقام جاکامو و جری داشتند، پیشنهاد می گردد در مناطقی از کشور که با تنش کم آبی مواجه هستند مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی اثر کاربرد کود گوگرد و تیوباسیلوس بر رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد ارقام لوبیا در شرایط تنش قطع آبیاری این آزمایش در بهار سال 1395 در گلخانه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. در این پژوهش سه رقم لوبیا (درسا، اختر و صدری)، چهار سطح کودی (شاهد، کود گوگرد (300 کیلوگرم در هکتار)، باکتری تیوباسیلوس و گوگرد + تیوباسیلوس) و تنش قطع آبیاری (شاهد، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و پر شدن نیام) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تفاوت میان ارقام لوبیا، سطوح کودی و مراحل قطع آبیاری معنی دار بود. مقایسه میانگین برهمکنش ها نشان داد تنش قطع آبیاری به ویژه قطع آبیاری از مرحله گلدهی موجب کاهش شاخص برداشت، عملکرد و رطوبت نسبی برگ شد و نیز موجب افزایش مقاومت روزنه ای شد که با کاربرد تیوباسیلوس + گوگرد از اثر منفی تنش کاسته شد. کلروفیل های a، b و کل و همچنین کارتنوئید در شرایط تنش قطع آبیاری از مرحله پر شدن نیام افزایش یافت که این افزایش در حضور گوگرد + تیوباسیلوس بیش تر بود. همبستگی منفی بین مقاومت روزنه ای با دو صفت شاخص برداشت و عملکرد دانه وجود داشت که بیانگر کاهش فعالیت فتوسنتزی در نتیجه بسته شدن روزنه ها بود. بنابراین، با کاربرد باکتری تیوباسیلوس + گوگرد که سبب کمک به تداوم فعالیت رنگیزه های فتوسنتزی در شرایط تنش قطع آبیاری بود، می توان موجب افزایش تحمل ارقام لوبیا شد و اثر مثبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد داشت.

زوال بذر یکی از عوامل مهم کاهش دهنده بنیه و محدود کننده جوانه زنی در بذر می باشد. جهت بررسی اثر هورمون جیبرلیک اسید بر پیشگیری از زوال و بهبود ویژگی های کیفی در بذور پنبه رقم ورامین آزمایشی به صورت کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: دو سطح زوال (48 و 96 ساعت) به همراه شاهد، محلول اسید جیبرلیک با دو غلظت 500 و 1000 پی پی ام به همراه شاهد و زمان اعمال تیمار هورمون به سه صورت (قبل از زوال، بعد از زوال و قبل و بعد از زوال) بودند. نتایج نشان داد که در ترکیب های تیماری بدون زوال، صفات میزان پراکسیداز، کارتنوئید در غلظت 500 پی پی ام، بالاترین مقدار را داشته و صفات کاتالاز و کلروفیل a و b در غلظت 1000 پی پی ام، بیش ترین مقدار را داشتند. در اعمال پرایم قبل از زوال، صفت هدایت الکتریکی در غلظت 500 پی پی ام، کم ترین مقدار را داشت و میزان کاتالاز، پراکسیداز، کلروفیل a و b و کارتنوئیدها در غلظت 1000 پی پی ام در بالاترین مقدار بودند. در اعمال پرایم بعد از زوال، هدایت الکتریکی در غلظت 500 پی پی ام، کم ترین مقدار را دارا بود و کاتالاز، پراکسیداز، کلروفیل a و b و کارتنوئیدها در غلظت 1000 پی پی ام بیش ترین میزان را داشتند. در آزمایش اعمال پرایم در قبل و بعد از زوال، هدایت الکتریکی در غلظت 500 پی پی ام پایین ترین مقدار را داشته و میزان کاتالاز، پراکسیداز، کلروفیل a و b و کارتئوئیدها در غلظت 1000 پی پی ام، بالاترین مقدار را داشتند. به طور کلی در ازمایش های انجام شده مصرف اسید جیبرلیک باعث بازیابی و بهبود بذور زوال یافته شد.

بادام زمینی یکی از مهم ترین گیاهان خانواده لگومینوز است که دانه آن غنی از روغن (47 تا 53 درصد) و پروتئین (25 تا 36 درصد) می باشد. بادام زمینی نیاز غذایی بالایی دارد. بدین ترتیب، به منظور ارزیابی اثر نانوکودهای کلات روی و کلسیم و روش های کاربرد آن ها بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک بادام زمینی، این آزمایش در سال زراعی 1395 به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان (رشت) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل نانوکودهای کلات روی، کلسیم و کاربرد همزمان روی + کلسیم به عنوان کرت اصلی و روش کاربرد نانوکودهای کلات روی و کلسیم شامل مصرف در خاک، محلول پاشی و کاربرد تلفیقی آنها و عدم مصرف کود (شاهد) به عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد که اثر نانوکودهای کلات روی و کلسیم و روش کاربرد نانوکودها و برهمکنش آنها بر تمامی صفات فیزیولوژیک اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین، بیشترین عملکرد دانه (3017 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیست توده (7386 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد میوه (غلاف) (4545 کیلوگرم در هکتار) و تولید پوسته بادام زمینی (1548 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کاربرد توام نانوکودهای کلات روی و کلسیم به روش همزمان مصرف در خاک و محلول پاشی به دست آمد. بیشترین عملکرد علوفه تر و علوفه خشک (به ترتیب 9235 و 2346 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط کاربرد نانوکود کلات کلسیم به روش تلفیقی خاکی و محلو ل پاشی مشاهده شد. براساس نتایج این آزمایش، کاربرد کلسیم می تواند رشد زایشی بادام زمینی را بهبود بخشد و کمبود عنصر روی در طول دوره رشد زایشی سبب افزایش تعداد غلاف های پوک به دلیل کاهش احتمالی ظرفیت فتوسنتزی گیاه بادام زمینی شد.

به منظور بررسی اثر باکتری های سودوموناس فلورسنت محرک رشد گیاه بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا تحت تنش شوری، این آزمایش به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. تنش شوری به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 300 میلی مولار) و ارقام (اکاپی، مادونا و لیکورد) به عنوان فاکتور فرعی اول و باکتری های سودوموناس در سه سطح (P13، P14 و P15) به همراه یک تیمار شاهد (بدون باکتری) به عنوان فاکتور فرعی دوم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی دار صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ و کلروفیل کل گردید اما اثر معنی داری بر درصد روغن نداشت و از طرفی باکتری های محرک رشد با ویژگی های محرک رشدی سبب افزایش صفات مورد مطالعه شد. نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد که باکتری های مورد استفاده در این پژوهش باعث افزایش صفات مورد بررسی شدند و از این میان سویه Pseudomonas fluorescens P14 بیش ترین اثر (سه تا پنج درصدی نسبت به شاهد) را داشت. با توجه به مقایسه میانگین داده ها، رقم لیکورد نسبت به ارقام دیگر از بیش ترین ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و درصد روغن برخوردار بود. در مجموع می توان بیان کرد استفاده از باکتری های محرک رشد به عنوان یک کود زیستی جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش آلودگی زیست محیطی حائز اهمیت بوده و می تواند به عنوان روشی ساده و اقتصادی جهت افزایش عملکرد کلزا تحت تنش شوری مطرح باشد.

این آزمایش با هدف بررسی امکان جایگزینی کودهای آلی ورمی کمپوست و مرغی به جای کودهای شیمیایی در زراعت دو رقم نخود اصلاح شده در شرایط دیم انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اول، کود در شش سطح شامل: F1 (شاهد یا بدون مصرف کود)، F2 (کود شیمیایی معمول یا NPK)، F3 (ورمی کمپوست به مقدار 10 تن در هکتار)، F4 (کود مرغی به مقدار پنج تن در هکتار)، F5 (50 درصد کود شیمیایی + پنج تن در هکتار ورمی کمپوست)، F6 (50 درصد کود شیمیایی + 5/2 تن در هکتار کود مرغی) و عامل دوم، رقم شامل دو رقم آزاد و عادل از ارقام اصلاح شده تیپ کابلی نخود بود. اثر عامل کودی بر تعداد شاخه ثانویه در بوته، دمای کانوپی، تعداد نیام در بوته، عملکرد دانه و بیولوژیک معنی دار بود و اثر عامل رقم بر ارتفاع بوته و اولین نیام، شاخص کلروفیل، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. بیش ترین مقدار عملکرد دانه و تعداد نیام در بوته به ترتیب با میانگین های 1410 کیلوگرم در هکتار و 42 نیام در بوته، مربوط به تیمار کود مرغی خالص (F4) بود، که نسبت به تیمار شاهد، به ترتیب 24 و 32 درصد افزایش نشان داد. میانگین های تعداد شاخه ثانویه در بوته، تعداد نیام در بوته و عملکرد دانه و بیولوژیک در چهار تیمار حاوی کود ارگانیک (تیمارهای F3، F4، F5 و F6) بیش تر از تیمار کود شیمیایی و شاهد بود. مقایسه دو رقم حاکی از آن بود که رقم آزاد در اغلب صفات نسبت به رقم عادل برتری معنی داری نشان داد و عملکرد دانه آن 13 درصد نسبت به رقم عادل بیش تر بود. با توجه به بهبود رشد و عملکرد نخود در تیمارهای حاوی کودهای ارگانیک در این آزمایش که در بیش تر موارد نتایجی بهتر از کود شیمیایی داشت، می-توان این کودهای آلی را به عنوان جایگزین های مناسبی برای کودهای شیمیایی معمول در زراعت دیم نخود مد نظر قرار داد.

به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف کشت مخلوط نیشکر با دو نوع لگوم روی برخی صفات کمی و کیفی نیشکر، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 14 تیمار و چهار تکرار در دو مکان در شهرستان اهواز در سال زراعی 96-1395 به اجرا درآمد. تیمار ها شامل کشت خالص نیشکر، خالص سویا، خالص لوبیا، خالص سویا تلقیح با رایزوبیوم، خالص لوبیا تلقیح با رایزوبیوم، خالص نیشکر تلقیح با میکوریزا، مخلوط نیشکر و لوبیا، مخلوط نیشکر و سویا، مخلوط نیشکر و لوبیا تلقیح با رایزوبیوم، مخلوط نیشکر و سویا تلقیح با رایزوبیوم، مخلوط نیشکر تلقیح شده با میکوریزا و لوبیا، مخلوط نیشکر تلقیح شده با میکوریزا و سویا، مخلوط نیشکر تلقیح شده با میکوریزا و سویا تلقیح شده با رایزوبیوم و مخلوط نیشکر تلقیح شده با میکوریزا و لوبیا تلقیح شده با رایزوبیوم بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان دادند بیش ترین شاخص برداشت برای عملکرد نی (81/93 درصد)، بیش ترین شاخص برداشت برای عملکرد شکر (34/7 درصد)، بیش ترین درجه خلوص (28/87 درصد)، درصد شکر سفید (73/11)، درصد نیتروژن (56/2 درصد)، فسفر (26/0 درصد)، پتاسیم (91/1 درصد) در پهنک و رطوبت غلاف برگ نیشکر (82/83 درصد) در تیمار کشت مخلوط نیشکر تلقیح شده با قارچ به همراه لوبیا چشم بلبلی تلقیح شده با باکتری و بهترین نسبت برابری زمین (068/2) در کشت مخلوط نیشکر (تلقیح با قارچ) و لوبیا (تلقیح با باکتری) به دست آمد. این نتایج نشان می دهند میکوریزا با نیشکر هم زیستی مثبت داشته و زمانی که قارچ میکوریزا و لوبیا چشم بلبلی هم زمان در یک تیمار حضور داشتند اثر هم افزایی آن ها روی شاخص برداشت عملکرد نی و شاخص برداشت عملکرد شکر و همچنین صفات کیفی در نیشکر مثبت شد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کاربرد کلینوپتیلولیت بر عملکرد و کیفیت علوفه هیبریدهای مختلف ذرت سیلویی، پژوهشی به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 1392 اجرا گردید. در این پژوهش سه رژیم آبیاری شامل آبیاری نرمال، تنش خشکی ملایم و شدید به ترتیب شامل آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A به عنوان فاکتور اصلی و دو سطح کاربرد کلینوپتیلولیت (عدم کاربرد و کاربرد 10 تن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی و سه هیبرید سینگل کراس KSC720، KSC705 و KSC704 ذرت سیلویی به عنوان فاکتور فرعی فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد علوفه تر در تنش خشکی ملایم (45133 کیلوگرم در هکتار) و شدید (38148 کیلوگرم در هکتار) نسبت به رژیم آبیاری نرمال (56954 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب 21 و 33 درصد کاهش یافت و با کاربرد کلینوپتیلولیت، عملکرد علوفه تر حدود 14 درصد افزایش یافت. از نظر پارامترهای کیفی، تنش خشکی باعث افزایش معنی دار درصد کربوهیدرات های محلول در آب و الیاف محلول در شوینده اسیدی گردید و درصد خاکستر و کل مواد غذایی قابل هضم علوفه را به طور معنی داری کاهش داد. در بین صفات کیفی، کاربرد کلینوپتیلولیت تنها منجر به افزایش درصد خاکستر علوفه گردید و بر سایر پارامترهای کیفی علوفه اثر معنی داری نداشت. در این پژوهش، هیبرید KSC704 بیشترین عملکرد علوفه تر (52030 کیلوگرم در هکتار) را تولید نمود و هیبرید KSC705 دارای کمترین درصد الیاف محلول در شوینده اسیدی و خنثی و بیشترین میزان جذب ماده خشک و کل مواد غذایی قابل هضم (6/70 درصد) بود. در این تحقیق، اثرهای برهم کنش رژیم آبیاری و هیبرید بر درصد کربوهیدرات های محلول در آب و فیبر محلول در شوینده خنثی به ترتیب در سطح یک و پنج درصد معنی دار گردید و اثرهای برهم کنش سایر تیمارها بر صفات مورد بررسی غیر معنی دار بود.