تحقیقات آفات گیاهی
سال:1399 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

هدف از انجام این پژوهش، بررسی امکان استفاده از تله برای رهاسازی Metarhizium anisopliae Metsch در جمعیت سوسک شاخدار خرما Oryctes elegans Prell بود. ساختار مورد استفاده در تله شامل بخش جذب کننده، صفحات متوقف کننده، قیف جمع کننده و محفظه تله بود. برای بررسی ترکیبات مختلف فرومونی و غذایی در میزان شکار تله، سه تیمار با سه تکرار شامل فرمون تجمعی، تلفیقی (فرمون تجمعی و جاذب غذایی) و جاذب غذایی شامل 20 گرم بافت مریستم نخل خرما در نظر گرفته شدند. برای رسیدن به بیشینه ی کارایی تله در تلقیح حشرات کامل، مدت زمان باقی ماندن حشرات کامل در اتاقک تلقیح و غلظت مایع تلقیح استاندارد شد. برای این منظور، 5 بازه ی زمانی 20، 30، 40، 50 و 60 ثانیه و 5 غلظت 104، 105، 106، 107 و 108میلی لیتر در لیتر در نظر گرفته شد. اندازه نهایی تله 650×350×350 میلی متر با استفاده از روش های معمول کارگاهی ساخته شد. نتایج نشان داد که نوع ماده جلب کننده دارای تاثیر معنی داری روی شکار حشرات کامل توسط تله بود. بیشترین میزان شکار حشرات در تلفیق فرمون تجمعی با مریستم خرما و کمترین آن در مریستم مغز خرما به تنهایی بود و بیشترین میزان شکار در ساعت 8 غروب مشاهده شد. مناسب ترین زمان و غلظت برای بیشترین تلقیح حشرات کامل نر و ماده به ترتیب معادل 3/54 و 7/55 ثانیه و 104×14/4 و 104× 36/4 اسپور در میلی لیتر بود. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تله هوشمند رهاسازی M. anisopliae به عنوان عامل بیمارگر جمعیت سوسک شاخ دار خرما در شرایط آزمایشگاهی از کارایی لازم برخودار است.

سپردار واوی سیب، Lepidosaphes malicola Borchsenius (Hem.: Diaspididae) از آفات مهم درختان میوه است. کنترل این آفت به کاربرد آفت کش های شیمیایی وابسته است. به منظور بررسی اثر چند آفت کش بر کاهش جمعیت آفت، دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو باغ انجام شد. فاکتور اول، سم پاشی [شاهد (آب)، اسپیروتترامات 5/0 و 75/0 میلی لیتر بر لیتر، فلوپیرادی فورون، تیاکلوپرید و پیری پروکسی فن 5/0 میلی لیتر بر لیتر] و فاکتور دوم، زمان های نمونه برداری (1 روز قبل و 1، 3، 5، 7، 14، 21، 28 و 35 روز پس از سم پاشی) در نظرگرفته شد. اسپیروتترامات و فلوپیرادی فورون (با میانگین تلفات بالای 80 درصد) دارای بیشترین اثرگذاری روی پوره ها بودند. میزان کاهش آلودگی در تیمارهای تیاکلوپرید و پیری پروکسی فن از دو حشره کش دیگر کمتر بود. با در نظر گرفتن زمان سم پاشی، در تیمار فلوپیرادی فورون که یک بوتنولید با اثر ضربه ای است، میزان تلفات پوره یک روز پس از سم پاشی به بالاترین حد رسید. در تیمار اسپیروتترامات 75/0 میلی لیتر بر لیتر یک هفته پس از سم پاشی، بیشترین میزان کاهش جمعیت پوره مشاهده شد. اسپیروتترامات ترکیبی سیستمیک با توانایی حرکت دو طرفه آوندی می باشد. بنابراین، تأثیر آن از دوام بالایی برخوردار است. نتایج بیانگر اثر بسیار ناچیز آفت کش ها در کنترل بالغین زیر سپر است. کاربرد روغن ولک 2-5/1 درصد در سم پاشی زمستانه، اثرگذاری قابل توجهی در کنترل آفت نشان داد. در مجموع، اسپیروتترامات و فلوپیرادی فورون از کارآیی خوبی در کنترل پوره ها برخوردار بودند و در کنترل این آفت قابل توصیه می باشند. سپردار واوی سیب، Lepidosaphes malicola Borchsenius (Hem.: Diaspididae) از آفات مهم درختان میوه است. کنترل این آفت به کاربرد آفت کش های شیمیایی وابسته است. به منظور بررسی اثر چند آفت کش بر کاهش جمعیت آفت، دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو باغ انجام شد. فاکتور اول، سم پاشی [شاهد (آب)، اسپیروتترامات 5/0 و 75/0 میلی لیتر بر لیتر، فلوپیرادی فورون، تیاکلوپرید و پیری پروکسی فن 5/0 میلی لیتر بر لیتر] و فاکتور دوم، زمان های نمونه برداری (1 روز قبل و 1، 3، 5، 7، 14، 21، 28 و 35 روز پس از سم پاشی) در نظرگرفته شد. اسپیروتترامات و فلوپیرادی فورون (با میانگین تلفات بالای 80 درصد) دارای بیشترین اثرگذاری روی پوره ها بودند. میزان کاهش آلودگی در تیمارهای تیاکلوپرید و پیری پروکسی فن از دو حشره کش دیگر کمتر بود. با در نظر گرفتن زمان سم پاشی، در تیمار فلوپیرادی فورون که یک بوتنولید با اثر ضربه ای است، میزان تلفات پوره یک روز پس از سم پاشی به بالاترین حد رسید. در تیمار اسپیروتترامات 75/0 میلی لیتر بر لیتر یک هفته پس از سم پاشی، بیشترین میزان کاهش جمعیت پوره مشاهده شد. اسپیروتترامات ترکیبی سیستمیک با توانایی حرکت دو طرفه آوندی می باشد. بنابراین، تأثیر آن از دوام بالایی برخوردار است. نتایج بیانگر اثر بسیار ناچیز آفت کش ها در کنترل بالغین زیر سپر است. کاربرد روغن ولک 2-5/1 درصد در سم پاشی زمستانه، اثرگذاری قابل توجهی در کنترل آفت نشان داد. در مجموع، اسپیروتترامات و فلوپیرادی فورون از کارآیی خوبی در کنترل پوره ها برخوردار بودند و در کنترل این آفت قابل توصیه می باشند.

حلزون سفید (Pulmonata: Hygromiidae) Helicella candaharicaیکی از مهم ترین نرم تنان خشکی زی در مزارع و باغ های استان مازندران است. در این پژوهش کارایی تیمارهای مختلف در کنترل این آفت در مزارع کاهو و گوجه فرنگی بررسی شد. تیمارها شامل کود سولفات مس (m2/g 1/2)، متالدهید (m2/g 7/2)، فریکول ® (m2/g 4)، کوپرکس® (m2/ml 1) و دو تیمار خاک اره بود؛ در تیمار اول در نیمی از بوته ها و تیمار دوم دور تمام بوته ها سد دفاعی (cm 15) ایجاد شد. در آزمایش اول، 840 و دوم 1350 عدد حلزون هم اندازه رهاسازی شد. نتایج نشان داد که در 21 روز پس از تیمار، فریکول با 3/78 و 2/80 درصد کارایی به ترتیب در مزرعه کاهو وگوجه فرنگی نسبت به سایر تیمارها کاراتر بود. تیمارکوپرکس® با 3/48 درصدکارایی در مزرعه کاهو و 9/59 درصد کارایی در مزرعه گوجه فرنگی در رتبه بعدی قرار گرفت. متالدهید در مزرعه گوجه فرنگی (7/55 درصد کارایی) نسبت به مزرعه کاهو (7/33 درصد کارایی) موثرتر عمل کرد. بین تیمارهای خاک اره با میانگین کارایی تقریبی 36 درصد در دو مزرعه وتیمار کود سولفات مس با میانگین کارایی تقریبی 38 درصد از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود نداشت. نتایج این پژوهش نشان داد که ترکیب غیرشیمیایی فریکول® می تواند جایگزین مناسبی برای حلزون کش شیمیایی متالدهید علیه حلزون H. candaharica باشد.

مگس مینوز سبزی و جالیز، Liriomyza sativae Blanchard (Diptera: Agromyzidae)، ، از نظر اقتصادی یکی از مهم ترین آفات محصولات کشاورزی از جمله سبزی و زینتی می باشد. لاروهای این حشره از مزوفیل برگ تغذیه کرده و موجب کاهش فتوسنتز و محصول می شوند. شناسایی حشره کش هایی با کارایی موثر و در عین حال انتخاب یک روش تیمار مناسب می تواند در مدیریت این آفت اهمیت بسیاری داشته باشد. در این پژوهش، تاثیر حشره کشی کلرانترانیلی پرول، اسپیروتترامات، دی متوآت و دیازینون روی لاروهای سن اول حشره ی L. sativae مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها در شرایط گلخانه ای 2 ± 26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10± 60 درصد و دوره ی نوری 8 ساعت تاریکی و 16 ساعت روشنایی انجام شدند. آزمایش های اولیه برای مقایسه ی تاثیر حشره کشی تیمار برگ و ریشه ی هر یک از حشره کش ها انجام شد. برای تیمار برگ از شیوه ی غوطه ور کردن برگ استفاده شد و برای تیمار خاک نیز مقدار مشخصی از محلول حشره کش در داخل خاک هر گلدان ریخته شد. تخمین غلظت های کشنده برای تیمارهایی که دارای بیشترین تاثیر حشره-کشی بودند، انجام شد. نتایج نشان دادند که تنها تیمار خاک دی متوآت (mg ai L-1 73/53: LC50) موثرتر از تیمار برگ (mg ai L-191/162: LC50) آن بود. مقادیر LC50 برای تیمار برگ کلرانترانیلی پرول، اسپیروتترامات و دیازینون به ترتیب 24/0، 11/6 و 72/53 میلی گرم ماده موثر بر لیتر بودند. با در نظر گرفتن نتایج حاصل از زیست سنجی ها، تیمار برگ گیاهان با حشره کش های کلرانترانیلی پرول و اسپیروتترامات و تیمار خاک گیاهان با حشره کش دی متوآت به عنوان حشره کش هایی موثر و روش های تیمار مناسب برای کنترل این آفت پیشنهاد می شوند.

کلزا به عنوان یک گیاه دانه روغنی در سطح وسیعی از جهان کشت می شود. شته خردلLipaphis erysimi (Kalt. ) (Hemiptera: Aphididae)، یکی از مهم ترین آفات کلزا است. در این تحقیق، غلظت های کشنده و زیر کشنده حشره کش فلوپیرادیفورون روی ویژگی های زیستی و فراسنجه های جدول زندگی شته خردل بررسی شد. آزمایش ها در دمای 2± 20 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. فراسنجه های جدول زندگی شته خردل به روش جدول زندگی تک جنسی کری (Carey) محاسبه شد. میزان LC50، LC25 و LC10 حشره کش فلوپیرادیفورون به ترتیب 385/0، 093/0 و026/0 میلی گرم بر لیتر محاسبه شد. مقدار نرخ ذاتی رشد جمعیت 34/0، 30/0 و 23/0 ماده به ازای ماده روز، نرخ متناهی افزایش جمعیت 41/1، 36/1 و 27/1 ماده به ازای ماده روز، متوسط مدت زمان یک نسل 84/10، 98/9 و 00/9 روز و زمان دو برابر شدن جمعیت 49/0، 50/0 و 54/0 روز به ترتیب در تیمار شاهد، LC10 و LC25به دست آمد. بیشترین میزان نرخ های تولیدمثل و نرخ های رشد جمعیت شته خردل به ترتیب مربوط به تیمار شاهد، LC10 و LC25 بود. آزمایش ها نشان داد غلظت های زیرکشنده حشره کش فلوپیرادیفورون فراسنجه های نرخ خالص تولید مثل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت و میانگین طول دوره یک نسل را به طور معنی داری کاهش و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت شته خردل را افزایش داد. بنابراین با توجه به نتایج این تحقیق حشره کش فلوپیرادیفورون پتانسیل خوبی در کنترل شته خردل در غلظت های کشنده و زیرکشنده دارد.

فعالیت استرازهای عمومی (ESTs)، کاتالاز (CAT) و گلوتاتیون اس-ترانسفراز (GST) پروانه برگ خوار توت (Glyphodes pyloalis Walker) برای بررسی واکنش داخل بدن (in vivo) حشره به نانولوله های کربنی (CNT) خالص و نانوذرات حاصل از اتصال نانولوله های کربنی به دی اکسید تیتانیوم (CNTs/TiO2-NPs) مورد ارزیابی قرار گرفت. این بررسی های بیوشیمیایی طی سه زمان مواجهه (24، 48 و 72 ساعت) با غلظت های مختلف این نانوذرات (100، 200، 300، 400 و 500 میلی گرم بر لیتر) انجام شد. نتایج نشان داد با به کارگیری آلفا-نفتیل استات (α-NA) به عنوان سوبسترا، افزایش غلظت های هر دو تیمار (یعنی CNT و CNTs/TiO2-NPs) باعث مختل شدن برگشت ناپذیر فعالیت استرازهای عمومی لاروهای سن پنجم این آفت می شود. این در حالی است که ارزیابی فعالیت آنزیم با به کارگیری بتا-نفتیل استات (β-NA) به عنوان سوبسترا نشان دهنده تاثیر مهار کنندگی شدیدتر این نانوذرات بر فعالیت آنزیم استراز بود. نتایج هم چنین نشان داد که بازدارندگی فعالیت آنزیمGST ناشی از CNT و CNTs/TiO2-NPs وابسته به غلظت تیمارها است. ارزیابی آنزیم CAT نشان داد که افزایش غلظت CNT در طول مدت زمان تماس، باعث افزایش فعالیت این آنزیم در G. pyloalis می شود. به رویه مشابه با CNT، افزایش زمان مواجهه و غلظت نانوذرات CNTs/TiO2-NPs باعث افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز شد. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که آنزیم های مورد آزمون، شاخص های بیوشیمیایی مناسبی به منظور پیش بینی و مدیریت اثرات مخرب CNT خالص و CNTs/TiO2-NPs روی حشرات هستند.

پروانه گالزای صنوبر Paranthrene tabaniformis Rott. (Lep.: Sessiidae) از آفات مهم صنوبر به شمار می رود که انتشار وسیعی در کشورهای آسیایی، اروپایی، آفریقایی و آمریکای شمالی داشته و در ایران نیز در سال 1340 توسط فرحبخش گزارش شد. در این بررسی، زیست شناسی این آفت به طور عمده در ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته و همچنین ایستگاه های فخرآباد (لشت نشاء) و پیلمبرا (پره سر)، نهالستان لاکان رشت و تعدادی از نهالستان های خصوصی در کیاشهر و ضیابر در استان گیلان مطالعه شد. حشره کامل این آفت، پروانه ای است زنبور مانند که از اواخر اردیبهشت ظاهر شده و تا اواخر شهریور فعالیت می نماید. ماده ها پس از جفت گیری تخم ها را به صورت انفرادی، دوتایی و به ندرت بیش تر در جهات مختلف در ارتفاع بین 30 سانتی متر تا 5/2 متر روی چین خوردگی های پوست ساقه، پشت برگ ها و حاشیه جوانه های جانبی قرار می دهند. دوره جنینی 10-14 روز بوده و لاروها بعد از خروج از تخم با ایجاد حفره کوچکی در پوست و به طور معمول در محل اتصال دمبرگ به ساقه به داخل ساقه های نرم نفوذ می کنند و به تدریج ایجاد دالان می نمایند. بیش ترین طول دالان لارو ی 25 سانتی متر می باشد. فعالیت لارو های این آفت روی ساقه نهال های یک ساله کلن های مختلف گونه های اورامریکن و دلتوئیدس، به صورت ایجاد گال هایی با شدت های مختلف در استان گیلان مشاهده شد. آلودگی شدید نهال ها می تواند منجر به شکستگی ساقه در هنگام وزش باد شود. زمستان گذرانی به صورت سنین سوم تا ششم لاروی است. لاروها از فروردین دوباره فعالیت خود را از سر می گیرند و بعد از مدتی تغذیه، به شفیره تبدیل می شوند. دوره شفیرگی این آفت در طبیعت بین 17-19 روز متغیر است. پروانه گالزای صنوبر دارای یک نسل در سال می باشد.

استفاده از کارت های چسبدار رنگی در ردیابی جمعیت و مدیریت آفات بسیار متداول است. میزان جلب و شکار تریپس ها به تله های رنگی بر اساس گونه ها و رنگ تله، متفاوت است. ترجیحات رنگی مختلف بسیاری از گونه های تریپس توسط دانشمندان متعددی مورد بررسی قرار گرفته است تا میزان جلب و حساسیت تله های مختلف را تقویت کند. در این مطالعه، میزان جلب تریپس ها توسط کارت های رنگی (آبی، زرد و سفید رنگ) در جنگل های بلوط دو منطقه ی خوران و کلان واقع در شهرستان ایوان (استان ایلام، غرب ایران) در سال 1397 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در دو منطقه ی خوران و کلان، در همه ماه های نمونه برداری، به جز آذر ماه، کارت های آبی رنگ به طور معنی داری تعداد بیش تری تریپس را نسبت به کارت های دیگر جلب کردند. در منطقه خوران، بیش ترین تعداد تریپس های جلب شده با مقدار 35/1± 80/19، مربوط به رنگ آبی و اردیبهشت ماه بود و کم ترین تعداد تریپس جلب شده با مقدار 44/0± 01/1 مربوط به رنگ سفید و مرداد ماه بود. هم چنین بیش ترین و کم ترین مقدار تریپس های جلب شده در منطقه کلان به ترتیب برابر با مقادیر 36/1± 80/15 و 37/0± 80/1، مربوط به کارت های آبی و زرد رنگ و ماه های اردیبهشت و آذر ماه بود. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که کارآیی کارت های چسبدار آبی رنگ بیش تر از رنگ های زرد و سفید بود. در مجموع، استفاده از کارت های چسبدار آبی رنگ در فصل بهار در ردیابی تریپس های درختان بلوط مناسب می باشد.