تحقیقات اقتصادی
سال:1384 | دوره:- | شماره:68 |تعداد مقالات:4

از آنجایی که قسمت اعظم صادرات غیرنفتی کشورمان را محصولات کشاورزی و سنتی تشکیل می دهد و از طرف دیگر کوچک بودن و وابسته بودن اقتصاد ایران به درآمدهای صادراتی سبب می گردد در صورت مواجه شدن با شوک های غیرقابل انتظار و زودگذر، رقابت پذیری صنایع صادراتی کاهش یابد. برهمین اساس در این مقاله با پیروی از مدل فدر (1982) به بررسی اثر بی ثباتی درآمد صادراتی بر رشد کشاورزی در طی دوره زمانی 80-1350 پرداخته شده است. تمایز عمده این مقاله را با سایر مطالعات را می توان در سه بعد ذکر کرد. اولا ً اغلب مطالعات به بررسی تأثیر رابطه بی ثباتی صادراتی بر رشد اقتصادی به صورت جمعی پرداخته اند ولی به لحاظ این که مدلسازی برروی متغیرهای جمعی می تواند به تورش جمعی سازی منجر شود و روابط صحیح شناسایی نشود، مطالعه حاضر این موضوع را به صورت بخشی مورد مطالعه قرار داده است. ثانیاً تقریباً در تمامی مطالعات قبلی چنین رابطه ای بر اساس داده های مقطعی صورت پذیرفته است. مشکل کار با این نوع از داده ها آن است که تنها یک تخمین متوسط از اثرات را میسر ساخته و هیچ اطلاع بیشتری در باره کشور تحت بررسی ارائه نمی دهد به همین دلیل در این مقاله از داده های سری زمانی استفاده شده است. ثالثاًً برای اجتناب از رگرسیون ساختگی از رویکرد نوین اقتصادسنجی سری زمانی، هم انباشتگی جوهانسن (1988) استفاده شده است. نتایج حاکی از وجود یک رابطه بلندمدت منحصربه فرد میان متغیرهای الگوسازی شده است. به لحاظ این که در بلندمدت رشد تولید به عواملی نظیر جمعیت و بهبود تکنولوژی و نظایر بستگی دارد، اثر بی ثباتی صادراتی بر ارزش افزوده کشاورزی برون زا فرض شده و تنها درکوتاه مدت مؤثر خواهد بود که این اثر در این مقاله مثبت ارزیابی شده است.

مسأله خنثایی پول سالیان سال موضوع مورد بحث بسیاری از مطالعات انجام گرفته در اقتصادهای گوناگون بوده است و با آن که در هنگامه حاضر یافته های فراوانی مبنی بر نحوه اثر گذاری سیاست های پولی در بخش حقیقی به دست آمده است، باز درک روشنی راجع به تأثیرات نهایی این متغیر وجود ندارد. بررسی حاضر با استفاده از داده های مربوط به دوره زمانی1381-1338، از تکنیک های متفاوتی همچون روش TS، الگوهای سری زمانی خود رگرسیو با وقفه های توزیعی (ARDL) و روش همگرایی فصلی یوهانسن و آزمون هگی برای بررسی رابطه بین متغیر تولید حقیقی، نرخ ارز، شاخص قیمت مصرف کننده و حجم پول (که به دو بخش درونی و بیرونی خود تقسیم گردیده است) استفاده می کند. نتایج حاکی از آن است که هر دو متغیر پول درونی و بیرونی برخوردار از دو اثر بسیار ناچیز غیر صفر، اما قرینه بر سطح تولید در اقتصاد هستند و در بلندمدت تنها قادر به توجیه به ترتیب 25/0 و 33/0درصد از نوساناتند. این مسأله در حالی است که نرخ ارز قادر به توجیه حدودا 16 درصد از تغییرات صورت گرفته در سطح تولید اقتصاد می باشد. تحلیل های انجام گرفته با استفاده از الگوی خودرگرسیو با وقفه توزیع شده نیز نشان داد که کشش تولید ناخالص داخلی حقیقی اقتصاد ایران نسبت به دو جزء پول بیرونی و درونی آن طی بلندمدت برابر با به ترتیب 395/0- و 403/0 است. به عبارت دیگر تأثیرات وارده از سوی پول درونی و بیرونی بر سطح تولید حقیقی تقریبا برابر با یکدیگر، اما در دو جهت عکس یکدیگر عمل می نمایند. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون همگرایی فصلی و تکنیک هگی نیز حاکی از عدم وجود رابطه همگرایی میان پول درونی و بیرونی با تولید ناخالص داخلی حقیقی و وجود رابطه بلندمدت میان این دو متغیر با شاخص قیمت ها است. به این ترتیب فرضیه خنثایی پول در اقتصاد ایران تائید می شود و در عین حال مشخص می شود که متغیر مهمی که قادر است تولید را طی بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد، نرخ ارز است. آزمون های فوق به خوبی نشان داد که مقامات پولی می توانند با هدف تورم زدایی از سیاست های پولی بهره بگیرند، چرا که سطح تولید اقتصاد تأثیر قابل توجهی از تغییرات حجم پول نمی پذیرد.

روند فزاینده وابستگی اقتصادی متقابل کشورهای جهان، به واسطه رشد تجارت فرامرزی، نقل و انتقال بین المللی سرمایه و تحولات اساسی فناوری، که به جهانی شدن اقتصاد شهرت یافته، مهمترین پدیده دهه اخیر بوده است. این پدیده در کنار فرصت های عظیمی که خلق کرده، نگرانی های زیادی را از جمله در زمینه اشتغال موجب شده است. دراین مقاله رابطه بین جهانی شدن اقتصاد وسطح اشتغال (نرخ بیکاری) در هیجده کشور برای دوره زمانی 2000-1980 از طریق ابزار ضریب همبستگی و آمارهt مطالعه و بررسی شده است. برای اندازه گیری کمی جهانی شدن اقتصاد از سه شاخص نسبت صادرات به GDP، سهم مصنوعات از صادرات و نسبت FDI به GDP استفاده شده است. براساس یافته های تحقیق، درمطالعه انفرادی کشورها، ضریب همبستگی در برخی کشورها دارای علامت منفی (عمدتاً کشورهای آسیای شرقی) و در برخی کشورها دارای علامت مثبت (عمدتاً کشورهای آمریکای لاتین) بوده است. در مطالعه همزمان کشورها، از طریق میانگین سری زمانی شاخص های جهانی شدن اقتصاد و نرخ بیکاری، علامت ضریب همبستگی در هر سه مورد منفی و برای شاخص سهم مصنوعات از صادرات معنی دار بوده است. همچنین همبستگی بین نرخ بیکاری و سرعت جهانی شدن اقتصاد، در چارچوب شاخص مرکب تعریف شده، مطابق انتظارات و در سطح معنی داری بوده است.

هدف مقاله حاضر بازنگری عملکرد اقتصاد ایران از سال 1350تا 1377 و اندازه گیری اهمیت نسبی منابع ارزی، پس اندازهای داخلی و منابع بخش دولتی در رشد اقتصادی ایران است که به وسیله یک مدل ساده سه شکافه پیگیری شده است نتایج حاصله نشان می دهد که ارتباط مثبت، قوی و معنی داری مابین سرمایه گذاری و نرخ استفاده از ظرفیت وجود دارد الگو سپس برای دوره 1378 تا 1383 تحت دو سناریو یا دو مسیر رشد gdp، 5/5% و 6% شبیه سازی شده است. نتایج نشان می دهد که با توجه به ساختار دولتی اقتصاد ایران محدودیت منابع مالی دولت یا پس انداز های بخش دولتی تا پایان برنامه سوم رشد اقتصادی را محدود می کنند. در عین حال بایستی توجه داشت که در آمد دولت شدیداً به درآمد حاصله از فروش نفت متکی است همچنین از دیگر نتایج که می توان اخذ کرد اینست که سرمایه گذاری مورد نیاز برای رشد یک درصد نرخ استفاده از ظرفیت در سناریوی اول 3/7% gdp و در سناریوی دوم 2/7% gdp است.