انتظار موعود
سال:1392 | دوره:13 | شماره:42 |تعداد مقالات:6

چکیده فارسی:اثرگذاری دین بر تمدن در دو ساحت قابل تصور است: ساحت خرد که به ظواهر تمدن مانند بناها، آثار علمی و آداب و رسوم مربوط است و ساحت کلان که به بنیان اندیشه ای و روح حاکم بر تمدن مربوط می گردد. ساحت نخست، با مروری بر منابع مربوط، به آسانی قابل اثبات است و ساحت دوم در آثار نظریه پردازان تمدن، بیش و کم مورد توجه قرار گرفته است. در قلمرو اسلام نیز اثبات ساحت نخست به دلیل بدیهی بودن، از استدلال بی نیاز است. برای اثبات ساحت دوم می توان افزون بر تجربه تاریخی، به استدلال عقلی دست زد. اسلام، در دو مقیاس فردی و اجتماعی، برای بالابردن ضریب اثربخشی آموزه های خود و به عنوان گامی برای تکمیل این آموزه ها؛ آن ها را به الگوهایی آرمانی پیوند زده است. بر این اساس، آموزه های مهدویت، می تواند از طریق ترسیم آینده ای دست یافتنی، در شکل دادن به روح حاکم بر تمدن جدید اسلامی نقش آفرین باشد. این ترسیم از آینده را می توان «چشم اندازی تجویزی» به شمار آورد که حلقه وصل مهدویت و تمدن جدید اسلامی است. نوشتار پیش رو، به واکاوی این نکته پرداخته و در پایان برای بهره گیری از این ظرفیت چند پیشنهاد ارائه داده است. چکیده عربی:یمکن تصور وتجسید الآثار والبصمات التی یترکها الدین علی الحضارة بنحوین وهما المساحة الصغیرة والجزئیة والتی ترتبط بالظواهر الحضاریة من قبیل الأبنیة والآثار العلمیة والآداب والتقالید والرسوم لها والمساحة الکبیرة والکلیة والتی لها صلة بالرؤیة والروح التی تحکم تلک الحضارة واما المساحة والمیدان الأول فیمکن إثباته بشکل یسیر وذلک عبر مطالعة المصادر ذات الصلة واما المیدان والمساحة الثانیة فقد تم التطرق إلیه وبحثه عن طریق آثار أصحاب النظریات الحضاریة وارباب التاریخ. واما من وجهة نظر الإسلام فإن النحو الأول لایحتاج الی دلیل واستدلال لإثباته بإعتباره من البدیهیات واما النحو الثانی فإنه یمکن إثباته و ذلک من خلال الأستدلال العقلی إضافة الی التجربة التاریخیة الحاصلة. و من الواضح فإن الدین الإسلامی الحنیف قد جعل مقیاسین و هما المقیاس الفردی و المقیاس الإجتماعی لاجل تفعیل و زیادة الآثار التی جادت به تعالیمه و أحکامه و جعلها خطوة مؤثرة فی تکمیل تلک التعالیم و من ثم ربط هذان القیاسان بالمثل و القیم العلیا و علی هذا الاساس یمکن ان تلعب التعالیم المهدویة دورا مهما و اساسیا و من خلال ترسیم و تشخیص المعالم المستقبلیة فی بلورة و تعین الروح الحاکمة علی الحضارة الإسلامیة الجدیدة. و یمکن ان یکون هذا التجسیم و التجسید للمستقبل هو نوع من (الرؤیة التجویزیة) والتی تعد حلقة وصل بین المهدویة و الحضارة الإسلامیة الجدیدة، و تناولت هذه المقالة دراسة هذا الموضوع و الخروج فی النهایة الی طرح و تقدیم عدد من الأقتراحات و الرؤی من اجل الإستفادة من السعة الموجودة فیه.

چکیده فارسی:باورهای اعتقادی، همواره صحنه نقادی و طرح شبهات بوده است. اعتقاد به امام غایب نیز از این امر مستثنا نیست. یکی از شبهاتی که متوجه این باور شده است، «انتفای فواید و لغویت امام غایب» است. ریشه شبهه مذکور حاصل دو برداشت اشتباه، یا ناقص از مفهوم غیبت، شئون و مناصب امام است. طراحان این شبهه پنداشته اند غیبت یعنی عزلت، اختفا و فقدان شخص و شخصیت امام و شئون امام (رهبری و حکومت سیاسی و حضور اجتماعی). بنابراین، امام غایب، یعنی حاکمی که هیچ حضور و نمودی ندارد!در حالی که بر اساس منابع لغت عرب، قرآن و سنت، اصولا غیبت، به معنای اختفا و فقدان شخص از جامعه نیست. امام غایب موجود است؛ فعالیت دارد؛ با امت مرتبط است؛ ولی هر کسی به تشخیص او موفق نمی شود؛ درست مانند غیبت حضرت یوسف علیه السلام و حضرت خضر علیه السلام؛ نه غیبت حضرت عیسی علیه السلام. این نوشتار تلاش می کند با استناد به قرآن، سنت و منابع کلامی، پاسخی نسبتا جدید و یا دست کم با روش نو ارائه دهد که در پرتو آن، عمق بیش تری از فواید امام غایب کشف می شود. چکیده عربی:من الواضح والأکید فقد جاء طرح المسائل والمبادئ والقیم العقدیة و تزامن بنوع من النقد و جعلها دوما فی دائرة الشبهات والشکوک، و من هنا فإن الإعتقاد بالإمام الغائب غیر مستثناء عن هذه القاعدة حیث ان واحدة من تلک الشبهات التی تم تسلیط الضوء علیها فی هذا المضمار هی إشکالیة «إنتفاء الفوائد ولغویة الإمام الغائب» ولاشک فإن اصل هذه الشبهة هو ناتج من استدلالین خاطئین اما ناقص عن معرفة مفهوم الغیبة و تجاهل أبعادها و ایضا عدم معرفة مقام و منزلة و مناصب الإمام.و یؤمن من یطرح هذه الشبهة بإن الغیبة تعنی العزلة و الإختفاء و فقدان الشخص و شخصیة الإمام و وظائف الإمام (القیادة و الحکومة السیاسیة و الحضور الإجتماعی) و من هذا المنطلق فإن الإمام الغائب یعنی الحاکم الذی لاحضور له.فی حین إننا نشهد بإنه و علی اساس الکتب و المصادر اللغویة و القرآن الکریم و السنة النبویة الشریفة فإن المعنی الذی تعنیه کلمة الغیبة هو لیس اختفاء الشخص و فقدانه عن الحضور الإجتماعی و إنما الإمام الغائب هو شخص موجود و له تآثیره و حضوره الفعال و یرتبط بالأمة أرتباطا مباشرة ولکن لایتمکن کل شخص من تشخیصه و نیل الحضور فی محضره الشریف کما هو حاصل فی غیبة النبی یوسف علیه السلام وغیبة الخضر علیه السلام و لیس کما هو الحال فی غیبة النبی عیسی علیه السلام و تسعی هذه المقالة الی ایجاد إجابة جدیدة و تقدیم اسلوب یتناسب مع المفردات الحالیة و ذلک فی ظل دراسة معمقة للکشف عن أهم الفوائد التی یمکن جنیها من وجود الإمام الغائب علیه السلام و ذلک بالإعتماد علی القرآن الکریم و السنة و المصادر الکلامیة.

چکیده فارسی:بیش تر مفسران، مراد خداوند را از فتحی که در سوره نصر به پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم مژده می دهد، فتح مکه دانسته اند؛ در حالی که بررسی روایات شان نزول سوره در کنار شواهدی واژگانی، قرآنی و تاریخی در این سوره و سایر موارد فتح در قرآن، نشان از نادرستی این گمان تفسیری دارد. این پژوهش، کوشش کرده است با گردآوری، دسته بندی و بررسی روایات شان نزول سوره و ارائه شواهد پیش گفته نشان دهد سوره نصر پس از فتح مکه و در واپسین روزهای عمر پربرکت رسول الله نازل شده و مراد از فتح در سوره نصر، بر خلاف گمان بیش تر مفسران، فتح مکه نیست؛ زیرا روایاتی که به این مضمون وارد شده، علاوه بر آن که تنها از طرق اهل سنت است و شیعه بدان طریقی ندارد، در معارضه با روایات چندگانه دیگری است که برخی از این روایات از امام معصوم علیه السلام نقل شده و مضمون آن ها باهم سازگار است. سوره نصر، غلبه نهایی و پیروزی همه جانبه دین اسلام را بر همه ادیان و عقاید در همه نقاط زمین در دوران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مژده می دهد. چکیده عربی:یعتقد معظم المفسرین بإن المقصود و المراد من البشارة التی اعطاها البارئ عز وجل الی رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم فی سورة النصر هی فتح مکة المکرمة فی الوقت الذی نری و من خلال دراسة الروایات الواردة فی شأن نزول هذه السورة و الی جانب الشواهد و المصطلحات القرآنیة و التاریخیة التی تناولتها و سائر موارد معنی الفتح الوارد فی القرآن الکریم بإن هذا الأعتقاد غیر صائب و فیه نوع من المغالطة و تسعی هذه المقالة الی جمع الادلة و الشواهد و دراسة الروایات الواردة فی شأن نزولها لإثبات بإن هذه السورة المبارکة نزلت بعد فتح مکة و فی أواخر أیام العمر المبارک والمیمون لرسول الله صلی الله علیه و اله و سلم و ان المراد من الفتح فی السورة هو بخلاف ما اعتقده أکثر المفسرین؛ بإعتبار ان هناک روایات قد وردت بهذا المضمون بالاضافة الی وجود روایات قد جاءت عن طریق أهل السنة فقط و لیس فیها طریق للشیعة تعارض عدد من الروایات و الأحادیث التی نقلت عن لسان الإمام المعصوم علیه السلام حیث تتقاطع من حیث المضمون معها و علیه فإن سورة النصر تعطی البشارة بإن النصر النهائی سیکون من حلیف الدین الإسلامی الحنیف علی جمیع الأدیان و العقائد الآخری فی جمیع اصقاع المعمورة و ذلک فی مرحلة و زمان ظهور مولانا الإمام المهدی الموعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

چکیده فارسی:«عریضه نویسی» امری است که شیعیان آن را نوعی توسل دانسته که بدان وسیله حاجت خود را از خدای متعال، به واسطه امام معصوم علیه السلام، درخواست می کرده اند. این روش، در سال های اخیر و به دلیل توجه رسانه های غربی به چاه جمکران، مورد دقت قرار گرفته و در اثبات یا رد آن سخنانی مطرح شده است.این مقاله که به روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی است، تلاش می کند به این سوال پاسخ دهد که مستندات عریضه نویسی و آسیب های آن چیست.نتیجه از یک سو حاکی از بدعت نبودن اصل عریضه نویسی است و از سویی گویای عدم تقدس و موضوعیت نداشتن چاه جمکران و آسیب زا بودن توجه به این چاه می باشد. لزوم دقت مجدد در ادله اثبات عریضه نویسی، به دست آوردن مستندات تازه یافت و ارائه مستندات جدید از رسانه های غربی در این موضوع؛ از جمله دلایل نگارش این مقاله است. چکیده عربی:یعتقد الشیعة ان «کتابة العریضة» هو نوع من أنواع التوسل، حیث یطلبون و من خلالها حوائجهم من البارئ عز وجل بواسطة الإمام المعصوم علیه السلام، و قد جری الترکیز و بدقة علی هذا الاسلوب فی السنوات الأخیرة و ذلک بعد ان اخذت وسائل الإعلام الغربیة التطرق والکتابة علی بئر جمکران والحدیث عن رد أو إثبات هذا الأمر.و تسعی هذه المقالة و من خلال الاسلوب التحقیقی التوصیفی- التحلیلی الی الإجابة علی السؤال التالی ماهی المصادر والمراجع التی تم إعتمادها فی کتابة هذه العرائض و من ثم التعرض الی الأضرار الناتجة عنها.وکان النتیجة من جهة عدم البدعة فی أصل کتابة تلک العرائض و من جهة ثانیة هی عدم تقدیس و موضوعیة بئر جمکران و وجود الأضرار فی التوجه لذلک الموضوع.ولعل من جملة الدلائل التی اثارت حفیظة کتاب هذه المقالة هی ضرورة الدقة من جدید فی ادلة إثبات کتابة العرائض والإتیان بالادلة والمستندات الجدیدة التی تم الحصول علیها فی الأونة الأخیرة و طرح الوثائق والأدلة التی اوردتها وسائل الإعلام الغربیة فی هذا الجانب.

چکیده فارسی:در ایران اسلامی، امامزادگان بسیاری مدفون هستند و از جمله مباحث مطرح در این زمینه، صحت انتساب آنان به امامان علیهم السلام می باشد. در این مورد، کاوش هایی نیز صورت گرفته است. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد راستی آزمایی یک امامزاده منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام در ایران است.این جستار با بررسی و کاوش در متون کهن انساب نگاری و فضایل نگاری ائمه علیهم السلام، اثبات می کندکه امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی به جز امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نداشته است.زمانه شناسی روزگار حیات آن حضرت نیز اثبات می کند که امام علیه السلام از سامرا خارج نشده است.در پایان این نوشتار نظر کسانی که بر این باورند، امام حسن عسکری علیه السلام به ایران مسافرتی داشته و امامزاده ای را به ایشان منتسب می کنند؛ رد خواهد شد. چکیده عربی:مما لاشک فیه فإن أرض الجمهوریة الإسلامیة فی ایران تتضمن بین ربوعها العدید من أبناء الأئمة الأطهار علیهم السلام و من البحوث التی تطرح علی بساط البحث هی إنتساب هؤلاء الی الأئمة (صلوات الله علیهم اجمعین) ففی هذه المقالة تطرق الکاتب و من خلال استخدامه و إعماله الأسلوب التوصیفی- التحلیلی الی رصد احد ابناء الإمام الحسن العسکری علیه السلام فی ایران و البحث فی نسبه الشریف.وقامت هذه المقالة بالغور فی المصادر المعتبرة و دراسة الکتب التی لها ارتباط بالانساب و حیاة الأئمة الأطهار علیهم السلام وبالتالی إثبات ان الإمام الحسن العسکری علیه السلام لیس له ولد الإ الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف).و ایضا فإن أکثر المصادر التاریخیة تصرح بإن الإمام علیه السلام لم یغادر مدینة سامراء بتاتا.و فی نهایة المقالة اثبت بشکل قاطع بإن الإمام الحسن العسکری علیه السلام لم یسافر الی ایران و من ثم رفض ورد مسألة إنتساب احد ابنائه المدفونین فی هذا البلد إلیه.

چکیده فارسی:پیشوایی معصومان علیهم السلام، به دو دوره تقسیم شده است: دوره حضور و دوره غیبت. هر یک از این دوره ها، دارای ویژگی هایی متمایز از دیگری است. یکی از ویژگی های دوره حضور، فراهم بودن همه زمینه های راهنمایی مردم به سوی حق و دوری از انحرافات و بی راهه ها بوده که در دوره پس از آن، با غیبت امام علیه السلام، زمینه پدیدآمدن و گسترش جریان های انحرافی توسعه یافت.البته دیری نپایید که بیش تر این جریان های باطل و مدعیان دروغین، به سبب هدایت های ظاهری و باطنی امام غایب، روشنگری های نایبان خاص و تلاش علمای زمان، چون کف روی آب، نابود شده، به تاریخ پیوستند.این نوشتار در پاسخ به این پرسش است که چه عواملی بر فرایند شکل گیری و اضمحلال انشعابات انحرافی شیعه در غیبت صغرا، تاثیرگذار بوده و چه پیامدهایی داشته اند.بازخوانی و بررسی سه گروه: عوامل زمینه ساز، ادامه دهنده و انحطاط، و سرانجام پیامدها؛ این پژوهش را شکل داده است. چکیده عربی:لقد تم تقسیم مراحل وجود الأئمة المعصومین علیهم السلام بین ظهرانی الأمة الی مرحلتین و هما مرحلة الحضور و مرحلة الغیبة، و بطبیعة الحال فقد تمتعت کل دورة بصفات و خصائص إنفردت بها، ولاشک فإن واحدة من خصائص مرحلة الحضور هی تهیئة کل مستلزمات و متطلبات الهدایة صوب الحق و الحقیقة و الأبتعاد کل البعد عن الإنحرافات والضلالة، و من ثم جاءت مرحلة الغیبة للإمام المعصوم علیه السلام والتی تمخضت عن توطید الأسباب والبواعث فی إیجاد وظهور التیارات الفکریة والعقدیة المنحرفة و توسعتها و إنتشارها.بالطبع لم تمض فترة طویلة حتی اصبحت تلک التیارات والفرق المنحرفة والمدعین الکذبة والمحتالین فی خبر کان فآکل الدهر علیهم و شرب و هذا الفضل یعود الی الهدایة الظاهریة و الباطنیة للإمام الغائب علیه السلام و إرشادات النواب الخاصین والجهود المضنیة والحثیثة التی بذلها العلماء الأعلام کل فی زمانه.و تسعی هذه المقالة الی الإجابة عن التسأئل القائل ماهی العوامل الکامنة التی أدت بالنتیجة الی ظهور و تشکیل و إضمحلال التیارات الإنحرافیة الشیعیة فی مرحلة الغیبة الصغری وماهی النتائج و الثمارات و الإرهاصات الناتجة عن ذلک.و تضمنت هذه المقالة دراسة ثلاثة مواضیع و هی: عوامل الظهور، الإستمراریة و الإنحطاط و فی النهایة النتائج.