پژوهش های جانوری
سال:1399 | دوره:33 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

زیستگاه به عنوان مهمترین جز در حفاظت اکولوژیکی نقش بسزایی در مدیریت و حفاظت از گونه ها دارا می باشد. به همین خاطر ترجیحات زیستگاهی و انتخاب محیط امن برای گونه و عوامل محیطی موثر برای این ترجیحات می تواند راه گشایی برای مدیریت زیستگاه و گونه باشد. در این مطالعه به بررسی عوامل موثر در انتخاب زیستگاه توسط گونه قرقاول معمولی در استان اردبیل پرداخته شد. گونه قرقاول در استان اردبیل تنها در بخشی از مناطق مرزی این استان با کشور آذربایجان ساکن می باشد و به عنوان گونه مهم زیستی در این منطقه محسوب می شود. لذا هدف این مطالعه، معرفی مدل هیبریدی فرآیند تحلیل شبکه ای-فازی در اولویت بندی فاکتورهای موثر در فرایند انتخاب زیستگاه توسط گونه قرقاول بوده است. نتایج حاصل از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای-فازی نشان داد که معیار عدم حضور شکارچی، مهم ترین اولویت در تعیین مناطق خاص برای گونه قرقاول را داشته و پس از آن ایستگاه مرزبانی بوده و کمترین معیارهای تاثیرگذار مربوط به فاصله از منابع آبی، غذا و عدم حضور گونه رقیب بوده است. صحت مدل سازی انجام یافته در مطالعه حاضر، بر اساس برداشت اطلاعات میدانی و توصیفی مرتبط با 12 معیار انتخابی در 18 زیستگاه در استان اردبیل نیز بررسی شد. به این منظور روابط رگرسیونی بین ارزش گذاری زیستگاه ها برای هر معیار با تعداد جمعیت ساکن گونه قرقاول برقرار شد. نتایج مدل سازی رگرسیونی نشان داد که معیارهای عدم حضور شکارچی، ایستگاه مرزبانی و فاصله از جاده، دارای رابطه معنادار (P<0. 05) با جمعیت ساکن در زیستگاه ها هستند. نتایج این تحلیل، تطابق کاملی را با نتایج مدل فرآیند تحلیل شبکه ای-فازی نشان داده و حاکی از صحت بالای اولویت بندی و مدل سازی می باشد. بر این اساس می توان بیان کرد که شرایط زیستگاهی حاصله در مرز با توجه به اهمیت بالای خوشه امنیت، مهم ترین رکن انتخاب زیستگاه، توسط گونه قرقاول در این منطقه می باشد. این روش مدل سازی می تواند رهنمودی برای تحقیقات آینده در این زمینه و در مناطق دیگر باشد.

هدف از این مطالعه، به ارزیابی اثرات حفاظتی عصاره میوه گیاه تمشک بر میزان فعالیت آنزیمهای سوپراکسیددیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)و تغییرات سطح سرمی مالون دی آلدیید (MDA) و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC (در موش های صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین می پردازد. در این مطالعه آزمایشگاهی، موشها بوسیله تزریق داخل صفاقی STZ دیابتی شدند. میوه تمشک با روش معمول، عصاره گیری شد. موشها به پنج گروه سالم (کنترل)، دیابتی (DM (و DM + دوزهای 200، 100، 50 میلیگرم بر کیلوگرم تقسیم شدند. پس از تزریق عصاره به صورت IP به مدت 4 هفته، میزان فعالیت آنزیمهای سوپراکسیددیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز و سطح سرمی مالون دی آلدیید و ظرفیت آنتیاکسیدانی تام تعیین شد و داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. فعالیت SOD و GPx و سطح سرمی TAC در گروه DM دچار کاهش معنادار نسبت به دیگر گروه ها شد (05/0

رشد، تکوین و بقا تاثیرات مهمی بر زندگی و پویایی جمعیت ها دارند، زیرا تعامل این عوامل بر اندازه و سن افراد در گذرهای خاصی از دوره زندگی (از جمله دگردیسی و بلوغ) اثرات تعیین کننده ای دارد. برای بسیاری از دوزیستان، تراکم و غذا بعنوان عوامل اصلی و اولیه زیست محیطی به شمار می روند که بر رشد، تکوین و میزان بقا تاثیرگذار هستند. در این مطالعه، اثرات مستقل و تعاملی تراکم و سطح غذا بر رشد، دگردیسی و بقا در لاروهای وزغ سبز Bufotes variabilis مورد بررسی قرار گرفت. بطوریکه، یک آزمایش 2×2 فاکتوری از دو سطح از تراکم (تراکم بالا و پایین) و دو سطح از غذا (غذای زیاد و کم) به مدت 112 روز طراحی شد. براساس نتایج، سطح غذا تاثیر معنی داری بر رشد، دگردیسی و بقا داشت. در مقابل، تراکم تاثیر معنی داری بر رشد، بقا و سن دگردیسی نداشت اما تاثیر معنی داری بر اندازه SVL به هنگام دگردیسی و درصد دگردیسی نشان داد. بیشترین نرخ رشد، اندازه SVL به هنگام دگردیسی، درصد دگردیسی و بقای لاروها در تیمار با تراکم کم/غذای زیاد مشاهده شد. کمترین رشد و اندازه SVL به هنگام دگردیسی، و بیشترین سن دگردیسی در تیمار با تراکم بالا/ غذای کم مشاهده شد. کمترین میزان بقا و درصد دگردیسی در تیمار تراکم کم/غذای کم مشاهده شد. اثرات تعاملی غذا و تراکم بر رشد در طول زمان، اندازه SVL به هنگام دگردیسی، درصد دگردیسی و سن دگردیسی معنی دار نشان داده شد اما این تعامل برای بقا معنی دار نبود.

تعیین مراحل رسیدگی جنسی و آگاهی از شرایط فیزیولوژی تولید مثل در ماهی به منظور مدیریت صحیح مولدها انجام می شود. با این هدف، کارایی استفاده از موکوس پوست به عنوان منبع مهمی از ترکیبات بیوشیمیایی و همچنین روش کم تهاجمی در تعیین مراحل رسیدگی جنسی ماهی قرمز ماده مورد بررسی قرار گرفت. نمونه گیری از ماهیان قرمز طی پنج ماه صورت گرفت و با توجه به آنالیز بافت شناسی گناد، ماهیان به پنج مرحله تولیدمثلی شامل: رشد اولیه (I)، کورتیکال آلویولی (II)، ویتلوژنزیز اولیه (III)، ویتلوژنزیز نهایی (IV) و تخمریزی (V) تقسیم بندی و سطوح پروتیین کل محلول، کلسیم، لیپیدها (کلسترول و تری گلیسرید) و آنزیم آلکالین فسفاتاز قلیایی (ALP) در موکوس و پلاسما اندازه گیری شدند. میزان پروتیین موکوس در ویتلوژنزیز نهایی به صورت معنی داری افزایش یافت. کلسیم موکوس در کل مراحل کم تر از پلاسما بود و سطوح کلسترول و تری گلیسرید موکوس در ویتلوژنزیز افزایش یافت. سطح ALP در پلاسما پس از مراحل ویتلوژنزیز همچنان ثابت باقی ماند اما در موکوس طی مرحله تخمریزی کاهش معنی داری نشان داد. تجزیه وتحلیل شاخص گنادوسوماتیک با پروتیین موکوس همبستگی مثبت داشت. در مطالعه حاضر، سطح ALP موکوس به عنوان شاخص متمایز کننده مناسب مرحله ویتلوژنزیز و تخمریزی معرفی می شود. همچنین، نتایج نشان داد تمام فاکتورهای بیوشیمیایی موکوس پوست، قابل اندازه گیری است و از موکوس می توان بعنوان یک ابزار کم تهاجمی و جایگزین خون برای مانیتورینگ پاسخ های اندوکرینی ماهی، شاخص های تولید مثلی و مراحل رسیدگی جنسی بخصوص در مراحل ویتلوژنزیز استفاده کرد.

دوشکلی جنسی به وجود تفاوت های ریختی بین جنس های نر و ماده ی یک گونه اشاره دارد که پدیده ای گسترده در قلمرو حیوانات است. دوزیستان بی دم می توانند از جنبه های متفاوتی دوشکلی جنسی را نشان بدهند. برخی از این جنبه ها شامل اندازه، شکل بدن و رنگ می باشد. تعداد 83 فرد از قورباغه ی سبز لوانت (Pelophylax bedriagae) در منطقه ی سرفاریاب واقع در شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه ی حاضر نتایج آنالیز تک متغیره نشان می دهد که افراد نر و ماده ی قورباغه ی سبز لوانت از لحاظ تمام صفات بررسی شده تفاوت های معنی داری با یکدیگر دارند. میانگین تمام صفات بررسی شده در افراد ماده بیشتر از افراد نر می باشد (P < 0. 05). آزمون مولفه ی اصلی مشخص کرد که چهار مولفه ی اول (PC1-PC4) بیش از 83 درصد تغییرات کل داده ها را شامل می شود و بیش از 69 درصد از کل تغییرات در مولفه ی اول جای می گیرند. نمودار مولفه ی اول در مقابل مولفه ی دوم نشان می دهد که علی رغم تفاوت های معنی دار در تک تک صفات، اما بین افراد نر و ماده تا حدودی همپوشانی وجود دارد. وجود دوشکلی جنسی در دوزیستان می تواند به دلیل انتخاب جنسی، انتخاب باروری، اثرات اکولوژیک و رفتاری باشد. در 90% از دوزیستان اندازه ی افراد ماده بزرگ تر از افراد نر است. دو دلیل برای این موضوع پیشنهاد شده است: الف) با افزایش اندازه-ی بدن میزان باروری در ماده ها سریع تر از موفقیت تولیدمثلی نرها افزایش می یابد و ب) نرها نسبت به ماده ها دستخوش مرگ و میر بیشتری قرار می گیرند و در نتیجه عمر کافی ندارند تا به اندازه های بزرگ برسند.

کویر مرنجاب در جنوب و جنوب غرب دریاچه نمک آران و بیدگل استان اصفهان قرار گرفته است. این کویر با پوشش ریگزار و تپه های شنی منحصربفرد در ارتفاع 850 متری قرار دارد. پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درخت های گز و تاغ و بوته های قیچ است. در این مطالعه، 15 گونه سوسمار متعلق به 11 جنس و 6 خانواده با استفاده از شاخص های ریخت شناسی بر اساس کلید شناسایی معتبر سوسماران ایران بررسی و شناسایی شد. خانواده Lacertidae با 6 گونه بیشترین غنای حضور گونه ای را در منطقه نشان می دهد و به دنبال آن خانواده های Agamidae، Gekkonidae، Scincidae، Varanidae وSpharodactylidae به ترتیب با سه، دو، دو، یک و یک گونه در منطقه نماینده هایی دارند. در بین گونه های مشاهده شده Phrynocephalus maculatus در بیشتر منطقه قابل مشاهده است و Eremias kavirensis و Ophiomorous maranjabensis محدود به مناطق خاصی در محدوده مورد مطالعه هستند.

ساختارهای سخت ازجمله سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال ارزش تاکسونومیکی بالایی در مطالعات درون گونه ای و بین-گونه ای ماهیان استخوانی دارند. دراین پژوهش گوناگونیهای درون گونه ای در ریخت شناسی و ریخت سنجی سنگریزه شنوایی و استخوان یوروهیال در سیاه ماهی گونه (1897, Nikolskii (fusca Capoeta مورد مطالعه قرارگرفت. نمونه های ماهی از پنج جمعیت متعلق به حوضه آبریز لوت در استان خراسان جنوبی صید و در الکل 75 درصد تثبیت شد. سپس سنگریزه شنوایی و استخوان دملامه ماهیان استخراج و ریختشناسی و ریخت سنجی آنها مورد بررسی قرارگرفت. آستریسکوس در اینگونه بزرگتر از سایر سنگریزه ها، دایرهای یا مستطیلی شکل و از نوع gyro است. آستریسکوس دارای یک لب بزرگ توسعه یافته و یک لوب کوچک و آنتی روستروم میباشد و بخش داخلی آن مقعر و بخش خارجی محدب است. براساس نتایج ریخت سنجی اتولیت، جمعیتها در صفات LH، RRL و RRH اختلاف معنی دار داشتند (05/0