بیماریهای گیاهی
سال:1397 | دوره:54 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

پوسیدگی صورتی ناشی از Phytophthora erythroseptica بیماری خاک برد مهمی در سیب زمینی است که سبب بروز خسارت قابل توجهی در مزرعه و انبار می شود. مجموعه ای از جدایه های P. erythroseptica به دست آمده از مناطق تولید سیب زمینی در چهار قاره ی مختلف شامل آمریکا، آسیا، اروپا و استرالیا مورد ارزیابی های فیلوژنتیکی، ریخت شناختی و فیزیولوژیک قرار گرفت. در تمام درخت های فیلوژنتیکی رسم شده بر اساس توالی های هسته ای (فاصله ی ترانویسی شده ی داخلی، بتاتوبولین و پروتئین شوک حرارتی 90) و میتوکندریایی (زیرواحد یک سیتوکروم اکسیداز سی) و درخت برآیند توالی های هسته ای، جدایه های P. erythroseptica همراه با جدایه ی تیپ، یک دودمان فیلوژنتیکی مجزا تشکیل دادند. همچنین هیچ گونه تنوع ریخت شناختی و فیزیولوژیک در جدایه ها مشاهده نشد. کلیه ی جدایه ها هم تال بوده، آنتریدیوم های انتهایی پیراماده، اُاُگونیوم های گرد و ناپُرساز و اسپورانژیوم های بدون پستانک، بیضی تا تخم مرغی شکل تولید کردند. نتایج نشان که داد جدایه های P. erythroseptica متعلق به مناطق جغرافیایی مختلف از نظر خصوصیات فیلوژنتیکی و ریخت-شناختی یک نواخت اند. این یکنواختی ممکن است ناشی از طبیعت هم تال P. erythroseptica یا انتشار یک همسانه ی منفرد توسط غده های آلوده ی سیب زمینی باشد.

این تحقیق با هدف مقایسه بیماری زایی و برخی ویژگی های زیست شناختی و ریخت سنجی ماده های چهار جمعیت نماتد سیستی Heterodera schachtii، جمع آوری شده از مزارع چغندرقند استان های اصفهان، شیراز، آذربایجان غربی و خراسان و واکنش ژنوتیپ های چغندرقند در برابر آن ها انجام شد. واکنش 12 ژنوتیپ چغندرقند در گلخانه و بر اساس تعداد ماده بالغ تشکیل شده بر روی ریشه ها بررسی شد. همچنین در هر جمعیت اندازه ماده های تشکیل شده روی هر ژنوتیپ اندازه گیری و میزان تفریخ تخم و خروج لارو از سیست در جمعیت ها نیز در شرایط آزمایشگاهی مقایسه گردید. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها بر اساس تعداد و اندازه ماده های تشکیل شده روی گیاهان نشان داد که ارقام Toucan، Cactus، Fernando، Sanetta و رقم مقاوم Pauletta در یک خوشه و ژنوتیپ های 035، 7112*SB36*SB30، 031، 034، 7112*SB36*SB28 و رقم حساس 7112*SB36*SB29 نیز در یک خوشه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در ژنوتیپ های مقاوم علاوه بر کاهش تعداد ماده های تشکیل شده روی ریشه، اندازه آن ها نیز کوچک تر بود. نتایج مقایسه جمعیت ها نشان داد که جمعیت آذربایجان غربی از نظر بیماری زایی تفاوت معنی دار ی با جمعیت اصفهان داشته و ماده های کمتر و کوچک تر روی گیاهان آلوده به این جمعیت تشکیل داد. بیشترین تفریخ تخم و خروج لارو از سیست در جمعیت مشهد صورت گرفت.

یکی از عوامل زردی، کوتولگی و پیچیدگی در حبوبات که باعث کاهش محصول می شود ویروس برگ قاشقی باقلا (Bean leaf roll virus, BLRV) می باشد. به منظور بررسی تنوع جدایه های ایرانی این ویروس از مزارع حبوبات در استان های مرکزی، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، گلستان، زنجان و قزوین بازدید و از گیاهان یونجه، عدس، نخود، لوبیا، شبدر، باقلا، نخودفرنگی و شنبلیله نمونه برداری انجام شد. درمورد نمونه های انتخابی مراحل استخراج آر ان ای ویروس، تکثیر بخشی از ژن کد کننده ی پروتئین پوششی (از نوکلئوتید 3250 تا نوکلئوتید 3638) با آغازگر های اختصاصی، همسانه سازی و تعیین ترادف به عمل آمد. به این ترتیب، BLRV در گیاهان یونجه، عدس، نخود، لوبیا و شبدر عمدتاً با علائم زردی و در گیاه باقلا با علائم قاشقی شدن برگ ها و زرد شدن برگ های جوان تشخیص داده شد. همردیف سازی چندگانه ترادف بخشی از ژن پروتئین پوششی 15 جدایه ی ایرانی با ترادف ناحیه مشابه سایر جدایه های BLRV موجود در بانک ژن نشان داد که میزان شباهت نوکلئوتیدی و ترجمه آمینواسیدی این ناحیه از ژن پروتئین پوششی به ترتیب 98– 94% و 100– 96% می باشد. مطالعات تبارزایی نشان داد که تمام جدایه های BLRV از ایران در یک گروه مجزا از جدایه های غیرایرانی قرار می گیرند. میزان شباهت ژن در این بخش از ژنوم می تواند نشان دهنده ی پایستگی و ثبات نسبی ژنتیکی ژن پروتئین پوششی ویروس مورد بررسی باشد.

ویروس موزاییک ایرانی ذرت یک گونه منحصر به فرد در جنس نوکلئورابدوویروس می باشد. تنوع ژنتیکی جدایه های مختلف ویروس موزاییک ایرانی ذرت جمع آوری شده از مناطق جغرافیایی مختلف ایران و از میزبان های مختلف ویروس با علایم متفاوت در سال های 1394 و 1395 مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. توالی مربوط به ژن های نوکلئوکپسید، گلیکوپروتیین و یک قطعه با اندازه 500 جفت باز از ژن پلی مراز و نواحی غیر کد شونده بین ژن ها تعیین شد. تنوع ژنتیکی در نواحی ژن های نوکلئوکپسید و گلیکوپروتیین به میزان 3/1 در صد و درژن پلی مراز 8/0 درصد بود. تنوع ژنتیکی در نواحی غیرکد کننده بیشتر از نواحی ژنی بودکه در ناحیه بین ژن فسفوپروتیین و ژن 3 به بیش از 14% می رسید. در تجزیه و تحلیل های فیلوژنتیکی جدایه ها، ارتباطی بین گروه بندی فیلوژنتیکی و منطقه جغرافیایی، دامنه میزبانی و نوع علایم ویروسی دیده نشد. نسبت جانشینی های نامترادف به مترادف کمتر از یک بود که بیانگر وجود فشار انتخاب منفی بر روی ژن های مورد مطالعه بود. با توجه به این که ذرت یک گیاه وارداتی به ایران است و کشت آن در سال های اخیر توسعه یافته است به نظر می رسد ویروس موزاییک ایرانی ذرت از علف های هرز و یا میزبان های زراعی به ذرت منتقل شده است. احتمالا وابستگی شدید ویروس موزاییک ایرانی ذرت به زنجرک ناقل به عنوان تنها راه انتقال شناخته شده برای ویروس، می تواند دلیل پایین بودن تنوع ژنتیکی ویروس باشد. تنوع ژنتیکی پایین در ویروس موزاییک ایرانی ذرت، می تواند به عنوان ابزاری مفید، جهت تولید واریته هایی با مقاومت پایدار استفاده شود.

Phytophthora parsiana به عنوان یک اُاُمیست مقاوم به دمای بالا با دامنه ی میزبانی محدود به گیاهان چوبی، مورد توجه است. در مطالعه ی حاضر در یک آزمایش مقدماتی، دامنه میزبانی بیمارگر روی گونه های مختلف گیاهان علفی با استفاده از شش جدایه ی P. parsiana، شامل جدایه های تیپ این گونه از منابع مختلف، در شرایط گل خانه بررسی شد. دو جدایه ی قارچ، از میان گیاهان علفی شامل کدوییان، فلفل، حبوبات و گیاهان روغنی، تنها روی فلفل بیماریزا بودند. سپس به مننظور بررسی واکنش ارقام مختلف فلفل به بیمارگر، بیماریزایی 16 جدایه ی P. parsiana روی سه رقم فلفل بررسی شد. نتایج نشان داد که P. parsiana تنها روی فلفل قرمز و نه فلفل دلمه ای بیماریزا بود. این اولین گزارش از میزبان علفی برای P. parsianaاست. بین جدایه های P. parsianaبیماریزا روی فلفل قرمز و دو جدایه ی دیگر از این گونه که از پسته رفسنجان و یزد جداسازی شده بودند و روی فلفل قرمز بیمارگر نبودند، ارتباطات فیلوژنتیکی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس توالی سنجی ناحیه ی فاصله ی ترانویسی شده ی داخلی (ITS)، جدایه ی بیمارگر روی فلفل و جدایه ی رفسنجان همراه با دیگر جدایه های P. parsiana در تبار 10 از درخت فیلوژنتیکی قرار گرفتند ولی جدایه ی یزد هیچ شباهتی با P. parsianaنداشت ودر تبار شش درخت فیلوژنتیکی با شباهت بسیار نزدیک (شباهت نوکلئوتیدی 100-99 درصد) همراه باPhytophthora taxon Walnutگروه بندی شد. این اولین گزارش ازPhytophthora taxon Walnut از پسته در ایران است.

بررسی جنگل های دست کاشت کاج اِلدار Pinus eldarica Medw. (Pinaceae) در منطقه هزار پیچ گرگان (استان گلستان) در فروردین سال 1391 حاکی از آلودگی برگ های کاج الدار به قارچ مولد زنگ بود. بررسی نمونه ها مشخص نمود که عامل بیماری زنگ به گونه ای از جنس Coleosporium از تیره Coleosporiaceae تعلق داشت. گفتنی است فقط اعضا جنس Coleosporium قادر به ایجاد آلودگی و تولید مرحله اسیومی روی برگ های جنس Pinus در منطقه اروپا-آسیا می باشند. سایر جنس های زنگ گزارش شده روی کاج یعنی گونه های Melampsora و Cronartium سرشاخه ها، شاخه ها و حتی تنه کاج را آلوده می نمایند. طی بررسی های میکروسکوپی ویژگی های زیر روی نمونه های آلوده مشاهده گردید: اسپرموگونیوم ها روی هر دو سطح برگ و زیراپیدرمی بودند. اسیوم ها، شکوفا به شکل جوش های برآمده سفید رنگ از نوع Peridermium غالبا در سطح زیرین و بعضا روی سطح فوقانی برگ، دارای پریدیوم مشخص توسعه یافته زبانه ای شکل و آماس کرده بودند. اسیوم ها به طول 3-5/1 میلیمتر، پهنای غالبا 5/0 میلیمتر و ارتفاع تا 2/1 میلیمتر اندازه گیری شدند. اسیوسپورها به صورت زنجیری در اسیوم ها تشکیل شده بودند. اسیوسپورها بیضوی، بیضوی کشیده یا کم و بیش کروی، دارای دیواره پوشیده از زگیل های میله مانند (rod-like verrucae)، ضخامت دیواره با احتساب زگیل ها 4-5/2 میکرومتر و ارتفاع زگیل ها تا 5/2 میکرومتر اندازه گیری شدند. بعضا تعدادی از زگیل ها در سطح اسپور به هم پیوسته و حالت شبه-مشبک روی دیواره اسپور مشاهده گردید. همچنین در برخی اسپورها کاهش ارتفاع زگیل ها به یک سمت اسپور قابل مشاهد بود.

جنسCampydoraCobb, 1920 تنها جنس متعلق به خانواده CampydoridaeThorne, 1935 و زیرراسته Campydorina و راسته Enoplia از نظر شکل سر و ساختار مری دارای حالتی منحصر به فرد در میان اعضا شاخهNematoda است و از این جنس منفرد فقط یک گونه Cobb, 1920Campydora demonstrans تاکنون شناسایی شده است. به استناد مطالعات انجام شده بر پایه توالی ناحیه 18SDNA ریبوزومی، این جنس دارای جد مشترک با جنس هایAlaimus، Tripylaو Ironus می باشد (Mulin et al 2003). بر اساس گزارش اشتورهان (Sturhan 2010) این نماتد، در نمونه خاک های جمع آوری شده از قزوین، مشهد و خرم آباد به ترتیب با پوشش علفی، توت فرنگی و یونجه و مزارع گندم وجود دارد، ولی تاکنون به غیر از این گزارش، از خصوصیات ریخت شناختی و ریخت سنجی این جمعیت ها اطلاعاتی ارائه نشده است....