پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1398 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:5

عصاره های برخی گیاهان به دلیل دارا بودن اثرات زیستی مختلف مانند کشندگی، دورکنندگی و ضدتغذیه ای می توانند به عنوان آفت کش مورد استفاده قرار گیرند. در این بررسی تاثیر عصاره ی دو گیاه علف داسی، Falcaria vulgaris Bernh و کرفس، Apium graveolens L. از تیره ی چتریان، بر چند ویژگی زیستی بید سیب زمینی، Phthorimaea operculella (Zeller, 1873)، مورد بررسی قرار گرفت. حشرات در دمای 2± 26 درجه ی سلسیوس، دوره ی نوری 16: 8 ساعت (تاریکی: روشنایی) و رطوبت نسبی 5± 50 درصد، بر روی غده های سیب زمینی پرورش یافتند. اندام های هوایی گیاهان مورد بررسی پس از شستشو در سایه خشک شده و به ترتیب با روش خیساندن در حلال های هگزانی، اتیل استاتی و متانولی عصاره گیری شدند. اثرات کشندگی تماسی عصاره ها بر تخم های 24 ساعته، اثر تدخینی عصاره ها بر لاروهای سن اول و اثر بازدارندگی تخم گذاری عصاره ها بر حشرات کامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عصاره های هگزانی و اتیل استاتی گیاه علف داسی به ترتیب با مقادیر LC50معادل 5/2 و 38/3 و کرفس 12/2 و 81/2 گرم بر لیتر اثر تخم کشی خوبی در مقایسه با سایر عصاره-ها داشتند. اثر تدخینی عصاره های هگزانی و اتیل استاتی علف داسی با LC50معادل 59/5 و 43/13 میلی گرم بر لیتر به طور معنی داری بیشتر از بقیه ی عصاره ها بود. عصاره ی متانولی هر دو گیاه فاقد اثرات تخم کشی و تدخینی بودند. عصاره های اتیل استاتی، هگزانی و متانولی هر دو گیاه اثرات بازدارندگی تخم گذاری خیلی خوبی داشتند. عصاره ی اتیل استاتی کرفس به طور کامل و عصاره ی اتیل استاتی علف داسی بیش از 80 درصد از تخم-گذاری حشرات کامل جلوگیری کردند. اثرات زیستی مختلف عصاره های گیاهان مورد بررسی، توان بالای آن ها را به عنوان عامل کنترلی در برنامه های مدیریت بید سیب زمینی نشان می دهد.

ویروسی در استان سیستان و بلوچستان، تعداد 195 نمونه ی برگ دارای علایم ویروسی جمع آوری و آلودگی آن ها به برخی از ویروس های شایع کدوئیان از طریق RT-PCR با آغازگرهای اختصاصی مورد بررسی و برخی از آنها تعیین توالی شدند. نتایج بدست آمده نشانگر آلودگی 59 % نمونه ها به ویروس های غالب کدوئیان در کلیه ی مناطق مورد بررسی بود. برخی از نمونه ها به ویروس اختلال کوتولگی زرد کدوئیان (Cucurbit yellow stunting disorder virus)، ویروس زردی شته زاد کدوئیان (Cucurbit AphidBorneYellows virus)، ویروس زردی رگبرگ خیار (Cucumber vein yellowing virus)، ویروس زردی کلروتیک کدوئیان (Cucurbit chlorotic yellows virus) و ویروس کوتولگی سبززرد هندوانه ((Watermelon chlorotic stunt virus آلوده بودند. بیشترین میزان آلودگی نمونه های جمع آوری شده به ترتیب 43، 28 و 8 درصد مربوط به ویروس های WCSV، CVYV و CYSDV بود. نتایج آنالیزهای تبارزایی روی جدایه های CYSDV نشان داد که جدایه ها در دو زیرگروه شرقی و غربی و دو جدایه SB و SB2 همراه با 12 جدایه ی ایرانی و چهار جدایه ی عربستان در زیرگروه شرقی قرار گرفتند. همچنین مطالعات ژنتیکی روی بخشی از ژن پروتئین پوششی نشان داد که در جدایه های ایرانی و زیرگروه شرقی، جهش CGA به CCA اتفاق افتاده که منجر به جایگزینی آرژنین به جای گلوتامین در کدون 73 پروتئین پوششی شده است. بنابراین اختلاف نوکلئوتیدی جدایه های ایرانی در مقایسه با جدایه های مناطق مختلف نشان دهنده ی تنوع ژنتیکی بالا و قدمت طولانی این ویروس بومی در ایران است

نماتد مولد سیست، یکی از بیمارگرهای مهم چغندرقند می باشد که مطالعات زیادی جهت کنترل موثر آن صورت گرفته است. اکثر روش های کنترل نماتد سیست با مشکلات فراوانی همراه می باشد. در سال های اخیر با گسترش موارد استفاده از نانوذرات در جنبه های مختلف زندگی انسان، استفاده از نانوتکنولوژی در کشاورزی و به ویژه در گیاهپزشکی مورد توجه قرار گرفته است. با این حال بررسی دقیقی درباره اثر نانوذرات عناصری همچون روی و نقره بر نماتد مولد سیست انجام نشده است. لذا جهت بررسی امکان کنترل این نماتد، اثر نانوذرات روی و نقره بر مراحل مختلف زندگی نماتد سیست چغندر قند (H. schschtii) در شرایط آزمایشگاهی و اثر مواد مذکور بر بیماریزایی و خسارت نماتد در شرایط گلخانه انجام پذیرفت. در ازمایشگاه اثر غلظت های مختلف نانوذرات روی تخم و لارو، و در گلخانه اثر اضافه کردن غلظت های مذکور به خاک بعد از مایه زنی گیاهان با نماتد بررسی شد. نتایج حاصل از آزمون های آزمایشگاهی نشان دهنده ی افزایش مرگ و میر لاروها وممانعت از تفریخ تخم در اثر استفاده از نانو ذرات نقره و اکسید روی بود. مقایسه میانگین نانوذرات مورد استفاده نیز بیانگر تأثیر بیشتر نانو ذره نقره بر مرگ و میر لارو و بازداری از تفریخ تخم نماتد بود. نتایج حاصل از بررسی تاثیر نانو ذرات بر بیماری زایی نماتد سیست چغندرقند در شرایط گلخانه مؤید تاثیر نانو ذرات در کاهش بیماری زایی و خسارت نماتد سیست چغندر بود. براساس نتایج بدست آمده، نانو ذره نقره با غلظت 100 میلی گرم در لیتر مخلوط با خاک در کنترل نماتد مؤثرتر از تیمارهای دیگر بود. با توجه به نتایج آزمایشگاهی و گلخانه ای، احتمالا بخش عمده ی کنترل نماتد سیست چغندرقند در تیمار مذکور، ناشی از اثر مستقیم سمیت نانوذرات بر نماتد بوده است.

بید گوجه فرنگی Meyrick (Lep.: Gelechiidae) Tuta absoluta از آفات قرنطینه ای است که در سال های اخیر وارد کشور شده و تولید گوجه فرنگی را با مشکل مواجه کرده است. سن شکارگر Nesidiocoris tenuis Reuter (Hem.: Miridae) اخیراً به عنوان عامل کنترل زیستی بالقوه برای بیدگوجه فرنگی مطرح شده است. در این مطالعه، فراسنجه های زیستی این شکارگر در قالب واکنش عددی دموگرافیک به تراکم های مختلف تخم بیدگوجه فرنگی، در شرایط آزمایشگاهی (دمای ° C1± 25، رطوبت نسبی 10± 65% و دورة نوری 16: 8 ساعت روشنایی: تاریکی) تعیین گردید. برای پوره های سن اول تا پنجم و افراد بالغ به ترتیب تراکم های10، 20، 30، 40، 50 و 60 شکار (تراکم بالا)؛ 5، 10، 15، 20، 25 و 30 شکار (تراکم میانی) و 2، 5، 7، 10، 12 و 15 شکار (تراکم پایین) و یک تیمار بدون شکار در نظر گرفته شدند. N. tenuis بدون حضور شکار تا مرحلة دوم پورگی زنده ماند. در بالاترین تراکم شکار، دورة پیش از بلوغ و طول عمر حشرات نر و ماده به ترتیب 19/0± 62/21، 02/1± 2/18 و 70/1± 21/24 روز به دست آمد؛ زادآوری ماده ها 26/16± 71/100 پوره بود؛ نرخ خالص زادآوری (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، و مدت زمان یک نسل (T) به ترتیب 48/10± 57/40 پوره/فرد، 009/0± 119/0 بر روز، و 543/0± 88/30 روز برآورد شد. زادآوری سن شکارگر با تغذیه از تراکم بالای شکار هفت برابر و با تغذیه از تراکم میانی، سه برابر بیشتر از تراکم پایینی بود. این نتایج بیان می کند که N. tenuis می تواند در شرایط کمتر از بهینه (حد سیری)، بقای خود را حفظ کند و تا اتمام کامل منبع شکار، بید گوجه فرنگی را کنترل کند.

با وجود افزایش پژوهش های کاربردی در خصوص خانواده ی Trichogrammatidae، مطالعه ی ریخت شناسی مراحل رشدی نابالغ گونه های این خانواده اندک و ضروری به نظر می رسد. یکی از عوامل کنترل زیستی مهم علیه آفات متعددی از بالپولکداران Trichogramma brassicae Bezdenko (Hymenoptera: Trichogrammatidae) است. در مطالعه ی حاضر، صفات زیست شناسی شامل طول دوره ی رشدی نابالغ و صفات شکل شناختی شاخص در هر مرحله ی رشدی نابالغ این پارازیتویید (لارو، پیش شفیره و شفیره) شامل میانگین طول و عرض بدن و فاصله ی چشم های مرکب از طریق تشریح تخم های پارازیته شده میزبان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج ارزیابی صفات بیولوژیک نشان داد که در 1± 25 درجه ی سیلسیوس، میانگین طول دوره ی لاروی کمی بیش از دو روز، دوره ی پیش شفیرگی 5/2 روز و دوره ی شفیرگی 4-5/3 روز بود. لارو نئونات (جوان)، با بدنی غیرشفاف که فاقد هرگونه صفت شکل شناختی معین است، دارای میانگین بیشترین طول (0. 98± 0. 002SEM) و عرض (068± 0. 001SEM) بدن در مقایسه با سایر مراحل رشد و نمو نابالغ در این پارازیتویید بود. ظهور دیسک های اورات، نویدبخش شروع مرحله ی پیش شفیرگی، تقریبا 52 ساعت بعد از تخمگذاری ظاهر می شدند. شفیره ی زنبور، از نوع آزاد و فاقد پیله بود. با توجه به مطالعات بسیار اندک روی مراحل رشدی نابالغ پارازیتویید Trichogramma brassicae نتایج حاصل از این پژوهش می تواند به عنوان پایه ای برای سایر مطالعات آتی مورد استفاده قرار گیرد.