تحقیقات آفات گیاهی
سال:1398 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

ساقه خوار ذرت، Sesamia cretica Led. (Lepidoptera: Noctuidae)، یکی از آفات مهم گیاه ذرت در ایران محسوب می شود. به دلیل فعالیت لاروهای آفت داخل ساقه، کنترل آن با روش های شیمیایی مشکل است. با توجه به نقش مواد غذایی در مقاومت گیاه به آفت، کود دهی مناسب محصول می تواند یک روش پیشگیرانه در کنترل این آفت باشد. فسفر، یکی از عناصر ضروری مورد نیاز گیاه می باشد که محدود کردن آن می تواند عواقب شدیدی بر عملکرد سلول ها و در نهایت، نرخ رشد داشته باشد. در این پژوهش، تاثیر فرمولاسیون های مختلف فسفر بر میزان آلودگی به ساقه خوار ذرت در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. آلودگی به ساقه خوار ذرت از طریق مرگ جوانه مرکزی و درصد ساقه آلوده بررسی شد. میزان استقرار لارو در تیمارهای مختلف در شرایط گلخانه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که کمترین و بیشترین میزان آلودگی جوانه مرکزی به آفت به ترتیب مربوط به تیمار فسفر آهسته رهش با 15/1 درصد بوته آلوده و تیمار شاهد با 53/4 درصد بوته آلوده بود. در بررسی ساقه ها قبل از برداشت، تیمار فسفر آهسته رهش با 10 درصد آلودگی در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها کاهش معنی داری را نشان داد. کمترین و بیشترین درصد استقرار لارو به ترتیب مربوط به تیمار فسفر آهسته رهش با 10 درصد و تیمار شاهد با 5/57 درصد در هر بوته بود. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، کاربرد فرمولاسیون آهسته رهش کود فسفر در برنامه مدیریت ساقه خوار ذرت قابل توصیه است.

کنترل شیمیایی یکی از متداول و پرکاربردترین روش های کنترل آفات می باشد. استفاده از کنترل شیمیایی همراه با سایر روش های کنترلی کم خطر مانند کنترل بیولوژیک در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات توصیه می شود. بنابراین، در این چارچوب یافتن حشره کش مناسب و زمان مناسب سم پاشی ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه، سه مرحله مختلف رشدی زنبور Trichogramma evanescens Westwood (Hymenoptera: Trichogrammatidae) شامل لارو، پیش شفیره و شفیره با روش غوطه وری در معرض غلظت توصیه شده مزرعه ای حشره کش های دلتامترین، اسپیروترامرات و فلوپیرادیفورون قرار گرفتند. سپس، ویژگی های تولیدمثلی، زیستی و فراسنجه های جدول زندگی زنبور T. evanescens برآورد شد. در تخم های تیمار شده با دلتامترین در هر سه مرحله رشدی زنبور T. evanescens کاهش معنی دار باروری و طول دوره تخمریزی حشرات ماده زنبور پارازیتوئید مشاهده شد. تیمار مراحل لاروی و پیش شفیرگی زنبور T. evanescens با اسپیروتترامات و فلوپیرادیفورون تاثیر معنی داری بر نرخ ناخالص تولیدمثل (GRR)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ )، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ خالص تولیدمثل (R0) نداشت. در صورتی که شفیره حساس ترین مرحله رشدی زنبور پارازیتوئید بوده و در صورت مواجه با هر سه حشره کش، همه فراسنجه های جدول زندگی تحت تأثیر قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از سازگاری نسبی اسپیروترامات و فلوپیرادیفورون با زنبور پارازیتوئید T. evanescens است. با این حال، برای تأیید نتایج، آزمایش هایی برای ارزیابی تأثیر حشره کش های مورد آزمایش روی T. evanescens در شرایط مزرعه ای مورد نیاز است.

کفشدوزک کنه خوار (Col.: Coccinellidae) Stethorus gilvifrons Mulsant از مراحل مختلف رشدی کنه های تارتن تغذیه می کند. با توجه به اینکه کنه شرقی، Eutetranychus orientalis (Klein) در فصل های پاییز، زمستان و بهار روی کرچک فعالیت می کند، بنابراین امکان استفاده از آن کنار مزارع نیشکر به منظور جلوگیری از مهاجرت کفشدوزک کنه خوار در این فصل ها و حفظ آن تا زمان حمله کنه به مزارع نیشکر وجود دارد. در این بررسی، نقش گیاه کرچک به عنوان گیاه حامل کفشدوزک کنه خوار در کنار مزارع نیشکرمورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا، 30 بوته کرچک در مرداد ماه 1395 کنار مزارع نیشکر در خوزستان کشت شد و جمعیت کنه و کفشدوزک با نمونه برداری ماهانه به مدت یک سال (1395-1396) روی کرچک تعیین شد. نتایج نشان داد که کفشدوزک در تمام سال روی گیاه کرچک فعال است، البته در ماه های آبان تا اسفندماه فقط به صورت حشره بالغ دیده می شود، اما در ما ه های فروردین تا مهر تولیدمثل دارد و به صورت لارو و حشره بالغ مشاهده می شود. همچنین بررسی داده های دستگاه بویایی سنج نشان داد که کفشدوزک بالغ به بوی اسانس گیاه کرچک پاسخ مثبت می دهد، بنابراین به نظر می رسد که گیاه کرچک توانایی جلب کفشدوزک کنه خوار را دارد و می تواند به عنوان یک پناهگاه مناسب برای استقرار و جلوگیری از مهاجرت این کفشدوزک در کل ماه های سال در کنار مزارع نیشکر عمل کند.

فون کنه های زیرراسته نهان استیگمایان (Acari: Oribatida) مرتبط با گیاه چای، Camellia sinensis (L. ) در استان گیلان طی سال های 1398-1397 جمع آوری و شناسایی شد. کنه های موجود در نمونه های خاک با استفاده از قیف برلیز و کنه های موجود روی برگ از طریق بررسی زیر استریومیکروسکوپ جداسازی و در محلول نسبیت شفاف شدند. سپس از کنه ها در محیط هویر اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. در مجموع 34 گونه، متعلق به 27 جنس و 20 خانواده از کنه های نهان استیگما جمع آوری و شناسایی شدند که در بین آن ها 30 گونه، 20 جنس و 9 خانواده برای اولین بار در ارتباط با گیاه چای از ایران گزارش می شوند. اسامی خانواده ها، جنس ها و گونه های شناسایی شده در این بررسی به همراه اطلاعات جمع آوری آن ها آورده شده است. علاوه بر این فهرست جنس ها و گونه های کنه های اریباتید مرتبط با گیاه چای در ایران به همراه کلید شناسایی آن ها در سطوح خانواده، جنس و گونه نیز ارائه شده است.

در شهرستان طارم، استان زنجان، سپردار بنفش زیتون Parlatoria oleae Colvee و پسیل زیتون Euphyllura straminea Loginova از آفات مهم درختان زیتون می باشند. بر اساس پژوهش های سال های گذشته، برای کنترل این آفات، استفاده از روغن زمستانه توصیه شده است. با توجه به گزارش هایی مبنی بر عدم کارایی روغن زمستانه در کنترل سپردارها و پسیل زیتون، این پژوهش به منظور ارزیابی نتایج یافته های پیشین و بررسی امکان کنترل هم زمان سپردار و پسیل زیتون با کمترین تعداد دفعات سم پاشی اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش کرت های خرد شده با عامل اصلی زمان، محلول پاشی در سه سطح 1-محلول پاشی زمستانه، 2-محلول پاشی زمستانه + محلول پاشی بهاره و 3-محلول پاشی بهاره و عامل فرعی نوع محلول پاشی در چهار سطح: 1-روغن زمستانه با غلظت 2 درصد، 2-روغن زمستانه با غلظت 5/1 درصد + حشره کش کلرپایریفوس با غلظت 2 در هزار، 3-حشره کش کلرپایریفوس با غلظت 2 در هزار و 4-شاهد بدون اعمال عملیات کنترلی)، با چهار تکرار انجام شد. یک مرحله نمونه-برداری قبل از اعمال تیمارها و سه مرحله نمونه برداری در 14، 21 و 28 روز پس از اعمال تیمارها انجام شد و تعداد حشرات زنده و مرده شمارش شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، کاربرد مخلوط روغن زمستانه + حشره کش کلرپایریفوس موجب 25/94 و 100 درصد تلفات و حشره کش کلرپایریفوس موجب 75/85 و 100 درصد تلفات به ترتیب روی سپردار بنفش زیتون و پسیل زیتون به صورت کاربرد در زمستان (ترجیحا نیمه دوم اسفند در شرایط اقلیمی طارم) شد.

سن شکارگر Andrallus spinidens Fabricius از شکارگرهای مهم مزارع برنج در شمال کشور است. در پژوهش حاضر، پراسنجه های جدول زندگی و نرخ شکارگری این سن با تغذیه از لارو Plodia interpunctella Hü bner در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس نظریه سن-مرحله رشدی دوجنسی و نظریه نرخ مصرف دوجنسی صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، کل دوره رشدی قبل از بلوغ برای جنس نر و ماده به ترتیب 23/0± 39/23 و 29/0± 66/23 روز بود. طول دوره پیش از تخمگذاری (APOP) و طول کل دوره پیش از تخمگذاری (TPOP) به ترتیب 21/0± 46/7 و 41/0± 07/31 روز محاسبه شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ )، نرخ خالص تولیدمثل (R0) و متوسط طول یک نسل (T) به ترتیب 004/0± 136/0 بر روز، 005/0± 146/1 بر روز، 61/26± 52/188 نتاج به ازای هر فرد و 49/0± 54/38 روز برآورد شد. میانگین نرخ شکارگری کل مراحل پورگی 80/0± 70/21 لارو بود. همچنین میزان شکار خورده شده توسط پوره های جنس ماده به صورت معنی داری بیش تر از پوره های جنس نر بود. حشرات بالغ ماده از 32/5± 93/101 عدد لارو و حشرات بالغ نر از 8/4± 43/96 لارو شب پره هندی تغذیه کردند. علاوه بر این، نرخ خالص شکارگری (C0) سن آندرالوس 22/6± 32/104 لارو به ازای هر شکارگر بود. نرخ تبدیل شکار خورده شده به نتاج (Qp) نشان داد که سن شکارگر A. spinidens برای تولید یک تخم بارور به 55/0 لارو P. interpunctella نیاز داشت. با توجه به پراسنجه های نرخ شکارگری و جدول زندگی، به نظر می رسد می توان لارو شب پره هندی را به عنوان یک طعمه واسط مناسب برای پرورش سن آندرالوس در نظر گرفت.

تریپس گندم Haplothrips tritici (Kurdjumov) (Thysanoptera: Phlaeothripidae) یکی از آفات مهم مکنده در مزارع گندم است. در این مطالعه، به منظور انتخاب الگوهای مختلف نمونه برداری و مناسب ترین روش جهت تخمین جمعیت تریپس گندم، نمونه-برداری های منظمی در طول دوره رشدی گندم در مزارع گندم شهرستان ایوان (استان ایلام) در سال زراعی 97-1396 انجام شد. بدین ترتیب، پس از شروع رشد گندم، نمونه برداری ها از تریپس گندم به صورت هفته ای یکبار و با به کار بردن چهار الگوی نمونه برداری دو قطر، زیگزاگ، U و S شکل در مزرعه انجام شد. در هر نمونه برداری تعداد 100 بوته به صورت تصادفی از هر مزرعه انتخاب شده و تعداد تریپس گندم شمارش و ثبت شد. برای تعیین بهترین الگوی نمونه برداری از دو شاخص تغییرات نسبی (RV) و دقت خالص نسبی (RNP) استفاده شد. نتایج مقایسه چهار الگوی نمونه برداری نشان داد که الگوی دو قطر بهتر از سه الگوی دیگر یود. هم چنین برای تعیین بهترین فضای نمونه گیری از روش تجزیه واریانس و مقایسه میانگین بین تراکم تریپس گندم بین الگوهای مختلف و مراحل رشدی گندم استفاده شد. نتایج نشان داد که بین الگوها و مراحل رشدی اختلاف معنی داری وجود دارد و بر اساس این نتایج بیش ترین تراکم تریپس گندم در بین الگوهای نمونه برداری مربوط به الگوی دو قطر و در بین مراحل رشدی گندم مربوط به مرحله گلدهی می باشد. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده، مرحله گلدهی به عنوان مناسب ترین فضای نمونه تریپس گندم تعیین شد.