آرشیو توانبخشی (توانبخشی)
سال:1398 | دوره:20 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

هدف کودکان با کم توانی جسمی حرکتی به دلیل مشکلاتی که در دستیابی به استقلال، اتکای به خود، و مهارت های خودیاری دارند، تحت تأثیر نگرش های اجتماعی منفی به خود قرار می گیرند. نگرش های اجتماعی و بازخورد کودکان نسبت به کم توانی، تأثیر مستقیم بر سازگاری آن ها دارد. برخی از برنامه های حمایتی می تواند به کودکان کمک کند تا در مواجهه با شرایط اجتماعی متفاوت، مهارت های مقابله ای را به دست آورند. برنامه حمایت رفتاری یکی از رویکردهای جدید برای ارتقای شایستگی اجتماعی و هیجانی کودکان است. این برنامه در چارچوب الگویی هرمی برای حمایت و با هدف ترویج سلامتی و ارائه خدمات به این کودکان تنظیم شده است و با جایگزین کردن مهارت های اجتماعی و ارتباطی مناسب به جای رفتارهای چالش برانگیز (پرخاشگری، و رعایت نکردن قوانین)، موجب بهبود ارتباط و افزایش رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای منفی می شود. هدف از پژوهش حاضر تعیین تأثیر برنامه حمایت رفتاری بر مهارت های اجتماعی کودکان با کم توانی جسمی حرکتی در شهر تهران بود. روش بررسی پژوهش حاضر مطالعه ای نیمه آزمایشی بود که در آن از طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. نمونه پژوهش شامل 28 پسر 5 تا 7 ساله بود که از جامعه کودکان با کم توانی جسمی حرکتی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 1393-1392 در مراکز آموزشی ویژه شهر تهران انتخاب شده است. در شهر تهران، فقط سه مرکز آموزشی ویژه کودکان با کم توانی جسمی حرکتی وجود دارد و نمونه مطالعه شده به شیوه هدفمند با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه و با احتمال ریزش (28 نفر) و مطابق با معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. از منطقه 16 آموزشی، 14 نفر، از منطقه 5 آموزشی، 6 نفر و از منطقه 3 آموزشی، 8 نفر با کم توانی جسمی حرکتی انتخاب شدند. دانش آموزان منطقه 16 آموزشی در گروه کنترل (14 نفر) و دانش آموزان مناطق 5 و 3 آموزشی در دو گروه آزمایشی 6 و 8 نفری (درجموع 14 نفر)، جایگزین شدند. دانش آموزان دو گروه از لحاظ پایگاه اقتصادی اجتماعی (با توجه به میزان درآمد خانواده و سطح تحصیلات والدین) در سه گروه متوسط بالا، متوسط و ضعیف همتا شدند. سپس والدین و معلمان دانش آموزان در دو گروه آزمایشی و کنترل، پرسش نامه درجه بندی مهارت اجتماعی گرشام و الیوت (1990) را تکمیل کردند. گروه آزمایشی افزون بر برنامه آموزش متداول در مدرسه، طی 14 جلسه (هفته ای سه جلسه؛ هر جلسه 40 دقیقه) در جلسات آموزشی برنامه حمایت رفتاری شرکت کردند. در حالی که گروه کنترل تنها آموزش های متداول در مرکز را دریافت کردند. درنهایت، تمامی والدین و معلمان پرسش نامه درجه بندی مهارت اجتماعی را پس از اتمام جلسات مداخله، مجدداً تکمیل کردند. داده های به دست آمده از موقعیت های پیش آزمون و پس آزمون، با استفاده از تحلیل کوواریانس یک راهه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه برای داده های حاصل از پرسش نامه درجه بندی مهارت های اجتماعی (فرم والدین) نشان داد شرکت دانش آموزان پسر با کم توانی جسمی حرکتی در برنامه مداخله حمایت رفتاری موجب افزایش معنادار (P<0/001) مهارت اجتماعی (همکاری، جرئت ورزی، خودکنترلی و مسئولیت پذیری) شده است. درواقع، با توجه به ضریب اتا می توان نتیجه گرفت بر اساس ارزیابی والدین، به ترتیب 82، 63، 82، 66، 67 درصد از تغییرات مهارت اجتماعی (همکاری، جرئت ورزی، خودکنترلی و مسئولیت پذیری) در کودکان با کم توانی جسمی حرکتی، ناشی از شرکت در برنامه مداخله حمایت رفتاری بوده است. نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه برای داده های حاصل از پرسش نامه درجه بندی مهارت های اجتماعی (فرم معلم) نشان داد از طریق شرکت دانش آموزان پسر با کم توانی جسمی حرکتی در برنامه مداخله حمایت رفتاری، مهارت های اجتماعی، همکاری، جرئت ورزی، و خودکنترلی آن ها، به طور معنادار (P<0/001) افزایش یافته است. درواقع، با توجه به ضریب اتا می توان نتیجه گرفت بر اساس ارزیابی معلم از رفتار کودکان، به ترتیب 65، 61، 51، 70 درصد از تغییرات مهارت اجتماعی، همکاری، جرئت ورزی و خودکنترلی در کودکان با کم توانی جسمی حرکتی، ناشی از شرکت در برنامه مداخله حمایت رفتاری بوده است. نتیجه گیری با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت برنامه حمایت رفتاری در تنظیم و سیاست گذاری برنامه های آموزش خانواده به ویژه، والدین و متخصصانی که با کودکان مبتلا به کم توانی جسمی حرکتی سروکار دارند به عنوان راهکاری عملی موجب کاهش مشکلات سازگاری اجتماعی در کودکان می شود. همچنین، گنجاندن این برنامه در کنار آموزش متداول، می تواند به ارتقای مهارت های اجتماعی، جرئت ورزی، خویشتن داری و مسئولیت پذیری کودکان منجر شود و از تداوم مشکلات آن ها در زمینه ارتباط اجتماعی، مشکلات تحصیلی و هیجانی، نبود اشتغال، گوشه گیری و انزوای اجتماعی، پیشگیری کند.

هدف مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) از شایع ترین بیماری های پیش رونده نورولوژیکی است که اغلب بالغان جوان را درگیر می کند. اختلالات شناختی از علائم شایع این بیماری هستند. یکی از حیطه های شناختی عملکرد اجرایی است. با توجه به اهمیت ویژه عملکرد اجرایی در مهارت های شناختی افراد و نقش مهم آن در رفتارهای تطابقی و درنتیجه رضایت فرد از زندگی، ارزیابی دقیق این حیطه از شناخت و بررسی عوامل مؤثر بر آن در افراد مبتلا به ام اس ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی رابطه ویژگی های فردی و بالینی افراد مبتلا به ام اس با اختلال عملکرد اجرایی است. روش بررسی پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی مقطعی روی بیماران مالتیپل اسکلروزیس بیمارستان توان بخشی رفیده در سال 1396 انجام شد. 71 بیمار از طریق نمونه گیری غیراحتمالی دردسترس انتخاب شدند. از افراد مبتلا به ام اس و خانوده آنان برای شرکت در مطالعه، فرم رضایت نامه کتبی گرفته شد و مشخصات آزمودنی ها در مطالعه به صورت محرمانه حفظ و نگهداری شد. معیار های ورود به پژوهش شامل داشتن بیماری مالتیپل اسکلروزیس بر اساس معیارهای مک دونالد و با تأیید متخصص مغز و اعصاب، مبتلانبودن به بیماری های مختل کننده حافظه مانند آلزایمر، مبتلانبودن به سندرم های مادرزادی مانند سندرم داون، مبتلانبودن به اختلال تیروئیدی، مصرف نکردن داروهای مؤثر بر شناخت و حافظه مانند بنزودیازپین ها و مبتلانبودن به اختلالات شدید بینایی و حرکتی؛ به طوری که نمونه ها قادر به همکاری نباشند. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از: همکاری نکردن بیمار در تکمیل پرسش نامه و انجام آزمایش، رضایت نداشتن برای ادامه همکاری و به وجود آمدن مشکل حاد در بیمار که قادر به ادامه همکاری نباشد. در این پژوهش از ابزارهای پرسش نامه کیفیت خواب پیتزبورگ، مقیاس ارزیابی خستگی، فرم کوتاه ارزیابی افسردگی، مقیاس ناتوانی فیزیکی و آزمون عملکرد اجرایی (طبقه بندی و توصیفی) استفاده شد. داده های جمع آوری شده در نسخه 18 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون خطی تعمیم یافته استفاده شد. یافته ها نتایج این مطالعه نشان داد عوامل سن، مدت زمان ابتلا و خستگی رابطه معنادار با عملکردهای اجرایی (توصیفی و طبقه بندی) داشتند (0/05>P). آزمون عملکرد اجرایی (طبقه بندی) با اولین علامت شروع بیماری ارتباط معناداری داشت (0/05>P). نتیجه گیری یافته های پژوهش نشان می دهد از بین عوامل بالینی بررسی شده، مدت زمان ابتلا و خستگی با هر دو نوع عملکرد اجرایی، اما اولین علامت شروع بیماری تنها با عملکرد اجرایی (طبقه بندی) رابطه معنادار داشت. افرادی که شروع بیماری آنان با علائم بینایی بود عملکرد ضعیف تری نسبت به دیگران داشتند. این موضوع می تواند به عنوان یک یافته مهم در مراحل اولیه تشخیص بیماری و طراحی برنامه های توان بخشی برای به تعویق انداختن عوارض شناختی مدنظر باشد.

هدف بعد از جراحات منجر به قطع عضو، دیابت شایع ترین عامل قطع عضو اندام تحتانی است. قطع عضو پارشیال پا باعث به هم خوردن توزیع متوازن فشار و همچنین ایجاد اختلاف چشمگیر با توزیع عادی فشار کف پا می شود. پروتز ایدئال در این بیماران باید فشار را بر کل سطح پا پراکنده و از ایجاد فشار موضعی جلوگیری کند. هدف مطالعه حاضر طراحی و ساخت پروتز سیلیکونی جدید و بررسی تأثیر آن بر کاهش فشار کف پایی و متغیرهای فضایی مکانی راه رفتن در بیماران دیابتی با قطع عضو ترانس متاتارس است. روش بررسی این پژوهش شبه تجربی روی پنج بیمار دیابتی (سه زن و دو مرد) با قطع عضو ترنس متاتارسال (با میانگین سنی 4/18± 59 سال) در سال 1396 انجام گرفت. نمونه گیری به صورت غیراحتمالی ساده بود و شرکت کنندگان در آزمایشگاه گروه ارتز و پروتز دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی ارزیابی شدند. این مطالعه در سه مرحله انجام شد. در فاز اول با استفاده از سنسور سنجش فشار مقاومتی از نوع FSR-402، نقاط پرفشار کف پایی در حین راه رفتن با پروتز سیلیکونی مرسوم، شناسایی شدند. فشار کف پایی بیش از 200 کیلوپاسکال، به عنوان حد آستانه در نظر گرفته شد. در فاز دوم مطالعه پروتز سیلیکونی جدید برای هر شرکت کننده با روش قالب گیری، جداگانه طراحی و ساخته شد. تزریق سیلیکون در دو مرحله صورت گرفت. در پروتزهای سیلیکونی مرسوم قسمت ازدست رفته پا تنها با یک نوع سیلیکون سفت بازسازی می شود. در فاز سوم مطالعه، پروتز سیلیکونی ارزیابی و با پروتز سیلیکونی مرسوم مقایسه شد. متغیرهای راه رفتن و میانگین حداکثر فشار کف پایی، با استفاده از حسگر سنجش فشار مقاومتی، هنگام استفاده از پروتز سیلیکونی مرسوم و پروتز سیلیکونی جدید به صورت قبل و بعد از سه هفته استفاده از پروتز جدید ارزیابی شدند. برای بررسی عادی بودن توزیع داده ها از آزمون شاپیروویلکز و از آزمون های میانگین، انحراف معیار و میزان خطای استاندارد برای توصیف داده ها استفاده شد. داده ها با استفاده از نسخه 17 نرم افزار آماری SPSS و آزمون تی زوج در سطح معنی داری کمتر از 5 درصد تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها استفاده از پروتز سیلیکونی جدید میزان فشار کف پایی در قسمت های پاشنه، ناحیه میانی و ناحیه جلوی استامپ را کاهش داد ( 0/05>P) و به زیر حد آستانه رساند. همچنین باعث کاهش درد و فشار روی قسمت های داخل و خارج خط بخیه شد. مدت زمان فاز استانس و سرعت راه رفتن افزایش یافت، ولی تغییر مدت فاز سوئینگ معنی دار نبود ( 0/05

هدف افراد ناتوان در مقایسه با جمعیت عمومی در معرض آسیب ها و بیماری های بیشتری قرار دارند، اما سیاست گذاران حوزه سلامت و دیگر نهادهای ذی نفع متأسفانه به مسائل سلامت آن ها چندان توجه نمی کنند. هدف این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر در دستور کار قرارنگرفتن مسائل سلامت افراد ناتوان از سوی سیاست گذاران است. روش بررسی این پژوهش مطالعه ای کیفی بود که با رویکرد پدیدارشناسی انجام گرفت. از طریق روش نمونه گیری گلوله برفی با 22 نفر از سیاست گذاران در سطح ملی مصاحبه صورت گرفت. سیاست گذاران شرکت کننده در مطالعه بازیگران و ذی نفعان کلیدی بودند که در امر سیاست گذاری و برنامه ریزی حوزه سلامت و ناتوانی در ایران نقش فعال و تأثیرگذاری داشتند. سیاست گذاران از طیف های مختلفی از وزارتخانه ها، سازمان های دولتی، نهادهای غیردولتی، مجلس شورای اسلامی، شهرداری تهران و سازمان های بیمه سلامت در این مطالعه حضور داشتند. مصاحبه ها به صورت نیمه ساختاریافته و انفرادی بود و به طور میانگین 30 دقیقه تا دو ساعت به طول انجامید. برای گردآوری داده ها یک فرم راهنمای مصاحبه تدوین شد که شامل سؤالات اصلی و هدف پژوهش بود. روش تحلیل اکتشافی به منظور شناسایی مفاهیم اصلی مطالعه و در سه مرحله انجام شد. همچنین از نسخه 11 نرم افزار MAXQDA برای طبقه بندی و تحلیل داده های مطالعه استفاده شد. یافته ها در این مطالعه سه طبقه اصلی و 13 طبقه فرعی ایجاد شد. در طبقه تأثیرگذاری، چهار طبقه فرعی با عناوین نفوذ پایین در فرایندهای سیاست گذاری سلامت در سطح ملی، مستقل نبودن ساختار سازمانی، کم اهمیت بودن جایگاه انجمن ها و نهادهای غیردولتی مرتبط با افراد ناتوان برای سیاست گذاران و توانایی کم افراد معلول و نهادهای وابسته به آن ها در لابی گری و شبکه سازی ایجاد شد. در طبقه در اقلیت بودن شش طبقه فرعی با عناوین توجه بیشتر سیاست گذاران به مسائل عمومی سلامت جامعه، دیده نشدن نیازهای ویژه گروه های در اقلیت از سوی سیاست گذاران سلامت، جذاب نبودن موضوعات مرتبط با افراد ناتوان برای سیاست گذاران، ایجاد نشدن منافع مالی و سیاسی درخور توجه برای سیاست گذاران در موضوعات مرتبط با افراد ناتوان، آگاهی کم سیاست گذاران از مسائل سلامت افراد ناتوان و اهمیت کم موضوعات مرتبط به افراد ناتوان برای سیاست گذاران شکل گرفت. همچنین در طبقه نبود صدای واحد، سه طبقه فرعی با عناوین نبود انسجام میان افراد معلول و نهادهای وابسته به آن ها، توجه به منافع شخصی و حزبی و نبود شبکه های ارتباطی گسترده و منسجم ایجاد شد. نتیجه گیری به منظور توجه مطلوب به سیاست های مورد نیاز سلامت در افراد ناتوان در ایران، لازم است انجمن ها و سازمان بهزیستی ضریب نفوذ خود را در سیاست گذاری ها افزایش دهند. این مهم می تواند از طریق افزایش تعاملات بازیگران حوزه ناتوانی با سیاست گذاران کلیدی دیگر بخش ها صورت پذیرد. برگزاری کمپین ها، درگیرکردن چهره های برجسته و مشهور، به کارگیری مدیران با تجربه و بانفوذ و استفاده نظام مند و هدف دار از رسانه ها و شبکه های اجتماعی می تواند در افزایش توجه سیاست گذاران مؤثر واقع شود. آگاهی کم سیاست گذاران از مسائل سلامت افراد ناتوان، به دانش کم سیاست گذاران درباره نیازها و مسائل سلامت افراد معلول اشاره داشت. برخی از مشارکت کنندگان ابراز داشتند که نبود دانش کافی باعث می شود سیاست گذاران نتوانند تصمیمات درستی را درباره نیازهای فعلی و آینده افراد ناتوان بگیرند.

هدف نامیدن سریع، توانایی شخص در درک یک نماد بینایی و بازیابی آن به طور سریع و صحیح است. هنگام نامیدن فرد ممکن است دچار خطا شود یا خطای خود را اصلاح کند. تکالیف نامیدن سریع، بهترین وسیله برای غربالگری و ارزیابی اختلال خواندن و پیشگیری اولیه است. با توجه به اهمیت سرعت نامیدن در مهارت های خواندن و نبود اطلاعات پایه درباره وضعیت سرعت نامیدن کودکان فارسی زبان، این پژوهش در نظر داشت به بررسی این مهارت در دو گروه از کودکان فارسی زبان 7 و 8 ساله بپردازد و ارتباط این مهارت را با سن و جنسیت بررسی کند و تعداد خطاها و خود تصحیحی ها را در این دو گروه سنی مقایسه کند. روش بررسی این پژوهش به صورت مقطعی و علّی مقایسه ای روی 203 دانش آموز پسر و دختر طبیعی در پاییز 1393 به مدت 4 ماه انجام شد. نمونه ها ازمدارس پنج منطقه جغرافیایی شمال، جنوب، شرق، غرب، مرکز شهر تهران به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این مطالعه از نظر بهره هوشی، بینایی و شنیداری هنجار بودند و از رشد طبیعی زبان برخوردار بودند. از تمامی این کودکان آزمون های نامیدن خودکار سریع و محرک های متناوب سریع گرفته شد. صدای کودک حین اجرای آزمون ضبط می شد و بعد از گوش دادن به صدای ضبط شده با استفاده از کرونومتر، زمان نامیدن هر تکلیف به طور جداگانه اندازه گیری و ثبت شد و علاوه بر زمان نامیدن، تعداد خطاها و خودتحصیحی ها شمرده می شد. برای بررسی ارتباط سرعت نامیدن و سن از آزمون مانوا استفاده شد، از این آزمون همچنین برای تعیین ارتباط سرعت نامیدن و جنسیت استفاده شد و ارتباط تعداد خطاها و خود تصحیحی ها با سن، از طریق آزمون کای دو بررسی شد. یافته ها نتایج آزمون مانوا تفاوت معناداری را در زمان نامیدن بین دو گروه سنی نشان داد (9/35 =(P<001، f (6, 196). نتایج نشان داد کمترین میانگین زمان نامیدن در دو گروه سنی مربوط به تکلیف اعداد است که در کودکان 7 و 8ساله به ترتیب 34/15 و 28/47 ثانیه بود. بیشترین میانگین سرعت نامیدن مربوط به تکلیف رنگ ها بود که در دو گروه سنی 7 و 8 سال به ترتیب 89/55 و 76/47 بود. نتایج نشان داد زمان نامیدن هر شش تکلیف به تفکیک، به طور معناداری در گروه سنی 8 سال کمتر از 7ساله ها بود، اما میانگین زمان نامیدن همه تکالیف در دو گروه دختران و پسران تفاوت معناداری را نشان نداد (P>0/05)، در مقایسه میانگین تعداد خطاها بین دوپایه تحصیلی نتایج آزمون آماری کای دو نشان داد بین فراوانی تعداد خطاها در دو گروه سنی 7 و 8 سال تفاوت معناداری وجود ندارد ( df=13، P>0/05 X2=11/86). در مقایسه میانگین تعداد خودتحصیحی ها بین فراوانی تعداد خود تحصیحی ها در دو گروه سنی 7 و 8 سال نتایج تفاوت معناداری را نشان نداد ( df=13، P>0/05 X2=16/564). نتیجه گیری یافته ها نشان داد با افزایش سن، زمان نامیدن کاهش می یابد، ولی جنسیت در سرعت نامیدن تأثیری ندارد. همچنین افزایش سن روی تعداد خطاها و خود تصحیحی ها بی تأثیر است. تفاوت معنادار در تکلیف سرعت نامیدن در دو سن نزدیک به هم نشان دهنده این موضوع است که این مهارت بسیار متأثر از سن است، بنابراین لازم است داده های هنجار این مهارت در گروه های سنی مختلف و نزدیک به هم ارائه شود.

هدف اختلالات طیف اُتیسم از شایع ترین اختلالات رشدی است. معیارهای تشخیصی این دسته از اختلالات دو دسته کلی علائم شامل نقص در ارتباطات و تعاملات اجتماعی و الگوهای محدود، تکراری و کلیشه ای در رفتار، علائق و فعالیت هاست. روال های رایج روزمره، الگوهای تثبیت شده و منظمی از کارها و فعالیت ها هستند که ساختار و ثبات را برای زندگی روزمره فراهم می کنند، چارچوبی برای شکل دهی و معنا بخشیدن به زندگی روزمره هستند و می توانند بر سلامت تأثیرگذار باشند و آن را ارتقا یا کاهش دهند. ماهیت ناتوان کننده اُتیسم و مشکلات متعددی که در اثر ابتلا به این اختلال در فرد ایجاد می شود موجب می شود تا خانواده ها در ایجاد و توسعه روال های کارآمد و معنادار با مشکل روبه رو باشند و به دنبال آن یکپارچگی و همبستگی خانواده از بین برود و خانواده دچار آشفتگی می شود. به منظور بررسی روال های رایج روزمره در خانواده های کودکان مبتلا به اُتیسم نیاز به ابزاری مناسب است. در مطالعه حاضر به بررسی روایی و پایایی پرسش نامه زمان و روال های رایج روزمره خانواده در خانواده های کودکان مبتلا به اُتیسم ایرانی پرداخته شده است. روش بررسی مطالعه حاضر یک مطالعه غیرتجربی روش شناختی است که جامعه آماری آن را والدین کودکان مبتلا به اُتیسم شهر تهران تشکیل می دادند؛ از این بین 100 نفر از والدین کودکان مبتلا اُتیسم مراجعه کننده به مراکز اُتیسم و کلینیک های خصوصی شهر تهران به روش نمونه گیری دردسترس و با شرط داشتن معیارهای ورود وارد مطالعه شدند. معیارهای ورود شامل رضایت والدین برای شرکت در مطالعه، تشخیص اُتیسم برای کودک از سوی روان پزشک کودکان بر اساس معیارهای نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، قرارداشتن کودک در دامنه سنی 3 تا 11 سال و نداشتن نابینایی، ناشنوایی، صرع و معلولیت های دیگر در کودک بود. همچنین در صورت عدم تمایل به همکاری آزمودنی ها و پاسخگویی ناکامل به سؤالات پرسش نامه ها آزمودنی ها از مطالعه خارج می شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از دو پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه زمان و روال های رایج روزمره خانواده که از سوی والدین تکمیل می شد انجام شد. پس از گرفتن اجازه از طراح پرسش نامه برای ترجمه و بررسی ویژگی های روان سنجی، پرسش نامه بر اساس پروتکل پروژه بین المللی ابزار کیفیت زندگی ترجمه شد. روایی ظاهری و روایی محتوایی پرسش نامه با استفاده از نظرات متخصصین و والدین بررسی و پس از آن آزمون مقدماتی انجام شد که طی آن پرسش نامه را 10 نفر از والدین کودکان مبتلا اُتیسم تکمیل کردند تا مدت زمان مناسب برای تکمیل پرسش نامه مشخص شود. سپس 100 نفر از والدین کودکان مبتلا به اُتیسم پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه زمان و روال های رایج روزمره خانواده را تکمیل کردند. همچنین به منظور تعیین پایایی در دفعات آزمون پس از 2 هفته 33 نفر از والدین کودکان دارای اُتیسم مجدداً پرسش نامه را تکمیل کردند. به منظور بررسی کمی روایی ظاهری نمرات تأثیر آیتم ها محاسبه شد. برای بررسی روایی محتوا از شاخص های ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا استفاده شد. ضریب همبستگی درون رده ای به منظور بررسی پایایی پرسش نامه در طی زمان استفاده شد. همچنین برای بررسی همسانی درونی کل پرسش نامه و خرده مقیاس های آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها نمرات تأثیر برای همه آیتم های پرسش نامه بیش از 5/1 بود. مقدار ضریب نسبی روایی محتوا برای هریک از آیتم های پرسش نامه مقادیری بین 0/80 تا 1 و برای کل پرسش نامه 0/87 به دست آمد. مقدار شاخص روایی محتوا شاخص روایی محتوا برای آیتم های پرسش نامه مقادیری بین 0/83 و 1 و برای کل پرسش نامه 0/97 بود. ضریب همبستگی درون رده ای برای نمره کل پرسش نامه 0/96 و آلفای کرونباخ 0/88 به دست آمد. همچنین کمترین مقدار آلفای کرونباخ مربوط به خرده مقیاس روال های رایج روزمره کودک (0/70) و بیشترین میزان آن مربوط به خرده مقیاس روال های رایج روزمره مربوط به بستگان (0/86) بود. نتیجه گیری نتایج مطالعه بیانگر آن است که ابزار زمان و روال های رایج روزمره روایی و پایایی مناسبی در جامعه ایرانی دارد و می تواند ابزار پژوهشی و بالینی مناسبی برای سنجش روال های رایج روزمره خانواده باشد.

هدف متخصصان به ملاک های انجمن روان پزشکی آمریکا در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی اعتماد دارند و افراد با اختلال کم توجهی بیش فعالی را بر اساس ملاک های آن مشخص می کنند. راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، سه زیرگروه را برای اختلال کم توجهی بیش فعالی مشخص کرده است: نوع بی توجهی غالب، نوع بیش فعالی تکانشگری غالب و نوع ترکیبی. اختلال کم توجهی بیش فعالی به نحو گسترده ای به عنوان یکی از شایع ترین اختلال های رشدی عصبی و شایع ترین دلیل ارجاع کودکان به کلینیک ها به رسمیت شناخته شده است. پژوهش ها حاکی از آن هستند که کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی نسبت به کودکان عادی، در کارکرد توجه و حافظه فعال با مشکل مواجه هستند. اختلال کم توجهی بیش فعالی، تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. متأسفانه، این کودکان وضعیت یادگیری منفی را تجربه می کنند که کسب موفقیت را دشوار و به آرزویی همیشگی تبدیل می کند. به نظر می رسد توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر بتواند مشکلات توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی را کاهش دهد و مهارت های تحصیلی آن ها را بهبود بخشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی در شهر کرمانشاه انجام شد. روش بررسی این پژوهش، مطالعه ای نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش 32 دختر با اختلال کم توجهی بیش فعالی 8 تا 11 ساله که به روش نمونه گیری دردسترس از مدارس شهر کرمانشاه انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی ها به دو گروه 16 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش در برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر در 18 جلسه شرکت کردند، در حالی که گروه کنترل در این جلسات شرکت نداشت. گروه کنترل پس از پایان پژوهش به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی در دو جلسه آموزش دریافت کردند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش آزمون کانرز، مصاحبه بالینی، آزمون رنگ واژه استروپ و مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان بود. آزمون رنگ واژه استروپ و مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان را پژوهشگر برای آزمودنی ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به دست آمده از پرسش نامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه 23 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها در ابتدا مفروضه های عادی بودن و همگنی واریانس کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (P>0/05). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری برقرار است و می توان برای تجزیه و تحلیل داده ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر اثر معناداری بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی داشت (0/0001>P). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر بر همه خرده مقیاس های توجه (تعداد پاسخ صحیح، تعداد پاسخ غلط، تعداد پاسخ نداده، زمان واکنش به همخوان و زمان واکنش به ناهمخوان) در این کودکان بود (0/0001>P). بر اساس مجذور اتا می توان عنوان کرد به ترتیب 67، 66، 60، 62 و 54 درصد تغییرات هریک از مؤلفه های تعداد پاسخ صحیح، تعداد پاسخ غلط، تعداد پاسخ نداده، زمان واکنش به همخوان و زمان واکنش به ناهمخوان به علت اثر مشارکت آزمودنی ها در برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر است. بر اساس مجذور اتا می توان عنوان کرد که 61 درصد تغییر حافظه فعال به علت اثر مشارکت آزمودنی ها در برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر است. نتیجه گیری توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر، توانست کارکردهای اجرایی توجه کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی را افزایش دهد و عملکرد حافظه فعال آن ها را بهبود بخشد؛ بنابراین، برنامه ریزی به منظور استفاده از توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده نگر برای کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی اهمیت ویژه ای دارد.

هدف پارکینسون یک بیماری پیش رونده نورودژنراتیو است که در کنار علائم حرکتی، یکسری علائم غیرحرکتی نظیر افسردگی، اضطراب و استرس نیز دارد که بیشترین ویژگی های ناتوان کننده را ایجاد می کنند و همچنین سبب افزایش شدت و پیشرفت بیماری می شوند و اغلب سبب کاهش توانایی عملکردی در افراد مبتلا پارکینسون می شوند. به همین دلیل این افراد ممکن است در طول زمان، مهارت ‍ هایشان در انجام کارهای مربوط به فعالیت های روزمره زندگی (پایه و ابزاری) و مشارکت اجتماعی به شدت افت کند. هدف از انجام این مطالعه بررسی ارتباط بین حیطه های آکوپیشن و شدت میزان افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران پارکینسون بود. روش بررسی در این مطالعه ی مقطعی (توصیفی تحلیلی)، 91 فرد با بیماری پارکینسون که به مراکز توان بخشی و بیمارستان های شهر تهران مراجعه می کردند و از طریق نمونه گیری دردسترس آسان انتخاب شدند، شرکت داشتند. بدین ترتیب، پس از گرفتن مجوز از دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، به مراکز و بیمارستان ها مراجعه شد و در صورتی که مدیران مراکز تمایل به همکاری با تیم تحقیق را داشتند، مطالعه با درنظرگرفتن معیارهای ورود برای بیماران انجام می گرفت. در پژوهش حاضر از آزمون های ارزیابی عادات زندگی برای ارزیابی حیطه های آکوپیشن و از مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس-21 برای ارزیابی افسردگی، اضطراب و استرس استفاده شد. خرده مقیاس های آزمون ارزیابی عادات زندگی زیر نظر متخصصان کاردرمانی از دانشگاه مذکور، بر اساس تقسیم بندی حیطه های آکوپیشن، طبقه بندی شدند. داده های به دست آمده، با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون، همبستگی اسپیرمن، رگرسیون چند گانه، همبستگی کانونی، تی مستقل و من ویتنی در نسخه 22 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نتایج مطالعه حاکی از این است که بین سطح مشارکت در فعالیت های روزمره زندگی پایه با افسردگی همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد. همچنین همبستگی بین سطوح مشارکت در آموزش و سرگرمی با اضطراب و استرس معکوس و معنادار است. مقدار ضریب همبستگی بین حیطه های آکوپیشن و افسردگی، P=0/06، r=0/362؛ بین حیطه های آکوپیشن و اضطراب، P=0/06، r=0/49 و بین حیطه های آکوپیشن و استرس، (P=0/001، r=0/5) است. با توجه به داده ها، بین حیطه های مختلف آکوپیشن و استرس و اضطراب همبستگی معناداری وجود دارد، اما همبستگی بین حیطه های آکوپیشن و افسردگی معنادار نبود. همبستگی کانونی بین حیطه های آکوپیشن و علائم غیرحرکتی (افسردگی، اضطراب و استرس) برابر با 0/55=r=0/05، P و معنادار بودند. نتیجه گیری بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، بین حیطه های آکوپیشن و میزان بروز علائم غیرحرکتی (افسردگی، اضطراب و استرس) در افراد مبتلا به پارکینسون ارتباط معناداری وجود دارد. بنابراین ما می توانیم با شناسایی حیطه هایی از آکوپیشن که به دلیل بیماری بیشتر آسیب دیده اند، جهت دهی درمان های توان بخشی و کاردرمانی را برای درمانگران بالینی تسهیل کنیم که این مسئه ممکن است در ارائه تسهیلات مرتبط با بیماری کمک کننده باشد و همچنین صرفه های اقتصادی نیز برای مراقبان بیماران پارکینسون به همراه داشته باشد.