بیماریهای گیاهی
سال:1397 | دوره:54 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

با استفاده از تکنیک cDNA-AFLP واکنش مولکولی رقم حساس (مارفونا) و رقم متحمل (الس) در گیاه سیب زمینی (Solanum tuberosum) و ژنوتیپ مقاوم (S. phureja) برای شناسایی ژن های دخیل در مکانیسم های دفاعی مورد بررسی قرار گرفت. بیان ژن های مرتبط با دفاع در چهار زمانهای 0، 2، 4 و 7 روز بعد از آلوده سازی ریشه گیاهان با باکتری R. solanacearum در شرایط درون شیشه ای بررسی گردید. حدود 2820 قطعه مشتق از رونوشت مشاهده شد که در این میان 206 قطعه الگوهای بیان متفاوتی نشان دادند. در مجموع 20 قطعه با بیشترین اختلاف، توالی یابی شدند و همولوژی آنها با ژن های شناخته شده قبلی در بانک ژن بررسی گردید. این ژن ها تشابه قابل توجهی با برخی ژن های درگیر در فرایند های فیزیولوژیکی واکنش به استرس ها، دفاع، ژن های ساختاری وژن های دخیل در نسخه برداری، سنتز و بسته بندی پروتئین داشتند. تغییر بیان این ژن ها در S. phureja نسبت به S. tuberosum پس از آلودگی با R. solanacearum بیشتر بود.

مناطق جنوبی ایران شامل استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، فارس و کرمان سابقه ای طولانی در تولید لیموترش (مکزیکن لایم) [Citrus aurantifolia (Chrism. ) Swing. ] دارند. در دو دهه اخیر بیماری جاروک لیموترش که عامل آن 'Candidatus Phytoplasma aurantifolia' می باشد هزاران اصله از درختان لیموترش را در جنوب ایران نابود کرده است. یکی از راه های مدیریت بیماری جاروک لیموترش به کار گیری ارقام مقاوم و متحمل می باشد. هدف از این پژوهش تولید هیبریدهای مرکبات اسیدی مقاوم به بیماری جاروک لیموترش بود. برای این منظور در چهار نوع تلاقی، لیمو ترش ʼ یورکاʻ (C. limon (L. ) Burm. F. ) به عنوان والد مادر و گونه های یوزو (C. junos Sieb. ex Tan. )، کلئوپاترا ماندارین (C. reshni Hort. ex Tan. )، لیمو ترش ʼ کوسایʻ (C. limonia Osb. ) و پرتقال ʼ هاملینʻ (C. sinensis (L. ) Osb. ) به عنوان والدین پدر به کار رفتند. تعداد 79 گیاه هیبرید از والدین بالا به روش پیوند T واژگون با عامل بیماری جاروک لیموترش مایه زنی شدند. هیبرید های مایه زنی شده از نظر ظهور علائم بیماری جاروک و واکنش در آزمون پی سی آر (PCR) آشیانه ای ارزیابی شدند. دو سال بعد از مایه زنی در 63 هیبرید علائم بیماری جاروک ظاهر نشد که از بین آن ها از نظر وجود فیتوپلاسمای جاروک لیموترش 35 هیبرید منفی و 28 هیبرید مثبت بودند. هیبرید های فاقد علائم که در آن ها فیتوپلاسما ردیابی نشد تحت ارزیابی فنوتیپی بیشتری قرار دارند و می توانند در آینده به عنوان مرکبات اسیدی جدید مقاوم به بیماری جاروک لیموترش معرفی شوند.

تعداد 84 نمونه ی ریشه و خاک فراریشه ی گیاهان دارویی شهرستان بویراحمد در طی سال های 1394 و 1395 جمع آوری گردید. نماتدها با استفاده از الک و سانتریفیوژ از خاک استخراج و بر طبق روش تکمیل شده ی دگریسه تثبیت و به گلیسرین انتقال داده شدند. شناسایی نماتدهای درون ریشه ها نیز پس از رنگ آمیزی ریشه با روش هوپر انجام گرفت. پس از تهیه ی اسلایدهای میکروسکپی دائمی، مشخصات ریخت شناختی و ریخت سنجی جمعیت های جمع آوری شده مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از منابع و کلیدهای معتبر، گونه های آن ها شناسایی گردید. در این بررسی 28 گونه از 14 جنس به شرح ذیل تشخیص داده شد: تعداد 84 نمونه ی ریشه و خاک فراریشه ی گیاهان دارویی شهرستان بویراحمد در طی سال های 1394 و 1395 جمع آوری گردید. نماتدها با استفاده از الک و سانتریفیوژ از خاک استخراج و بر طبق روش تکمیل شده ی دگریسه تثبیت و به گلیسرین انتقال داده شدند. شناسایی نماتدهای درون ریشه ها نیز پس از رنگ آمیزی ریشه با روش هوپر انجام گرفت. پس از تهیه ی اسلایدهای میکروسکپی دائمی، مشخصات ریخت شناختی و ریخت سنجی جمعیت های جمع آوری شده مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از منابع و کلیدهای معتبر، گونه های آن ها شناسایی گردید. در این بررسی 28 گونه از 14 جنس به شرح ذیل تشخیص داده شد: Amplimerlinius globigerus, Aphelenchoides cyrtus, A. haguei, A. varicaudatus, Helicotylenchus digitiformis, H. digonicus, H. exallus, H. pseudorobustus, H. varicaudatus, H. vulgaris, Longidorus africanus, Meloidogyne hapla, M. javanica, Merlinius brevidens, Mesocriconema antipolitanum, M. lobellum, Nagelus obscurus, Pratylenchoides ritteri, Pratylenchus cruciferus, P. delattrei, P. neglectus, P. sefaensis, P. sudanensis, P. thornei, Rotylenchus cypriensis, Scutylenchus rugosus, Xiphinema pachtaicum, Zygotylenchus guevarai. گونه ی Mesocriconema lobellum جمع آوری شده از فراریشه ی گیاه دارویی ختمی و گونه ی P. sudanensisجمع آوری شده از فراریشه ی گیاه گندنای کوهی برای اولین بار از ایران گزارش شده و شرح کامل آن ها ارائه گردیده است.

نماتد های ریشه گرهی Meloidogyne spp. با داشتن پراکندگی وسیع در مزارع گوجه فرنگی، از مهم ترین نماتدهای انگل در گوجه فرنگی محسوب می شوند. شناسایی و استفاده از ارقام مقاوم و یا متحمل مناسب ترین روش در کنترل این نماتدهاست. به این منظور طی سال های 95-1394، واکنش تعداد 14 نمونه ژنتیکی گوجه فرنگی موجود در بانک ژن گیاهان ملی ایران، نسبت به گونه M. javanica مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلدانی انجام شد. پس از کاشت بذور مورد آزمایش و رسیدن نشاء به مرحله 4-3 برگی، هر تیمار با تعداد 6000 تخم و لارو نماتد، تلقیح گردید و 60 روز پس از آلوده سازی، صفات رویشی و صفات وابسته به جمعیت نماتد در هر تیمار تعیین شد. بر اساس نتایج، از 14 نمونه ژنتیکی گوجه فرنگی محلی ارزیابی شده در این آزمایش، هشت نمونه ژنتیکی شامل TN-72-950، TN-72-997، TN-72-955، TN-72-992، TN-72-918، TN-72-1088، TN-72-1019 و TN-72-1126 با داشتن شاخص های Rf ≤ 1 وGI> 2 واکنش فوق حساس، تعداد سه نمونه ژنتیکی شامل TN-72-1109، TN-72-939، TN-72-1122 و تیمار شاهد رقم فلات با داشتن شاخص های Rf >1و GI> 2 واکنش حساس و تعداد سه نمونه ژنتیکی دیگر شامل TN-72-938، TN-72-1041 و TN-72-1012 با داشتن شاخص های Rf ≤ 1 و GI> 2 عکس العمل نسبتا مقاوم (با ویژگی فوق حساسیت) نشان دادند.

در حال حاضر، عارضه واکاری یا کوتاهی عمر درختان هلو، در باغ های واکاری شده، به عنوان مهم ترین عامل محدودکننده تولید این محصول در استان چهارمحال و بختیاری است. طی سال های 96-1393 ضمن بازدید از باغ های هلو واکاری شده در این استان 108 نمونه از اندام های گیاهی و خاک اطراف ریشه (فراریشه) جمع آوری شد و موردبررسی آزمایشگاهی جهت جداسازی و شناسایی میکروارگانیسم ها و بیمارگرهای همراه با علائم عارضه واکاری هلو قرار گرفت. علائم عارضه به صورت زردی عمومی و کلروز، کم رشدی، خزان زودرس، تغییر رنگ برگ ها، پوسیدگی طوقه و ریشه، شانکر و مرگ درختان جوان بود. از نمونه های گیاهی و خاک به ترتیب فراوانی جدایه هایی از تاکسون های Bacillus sp، Fusarium sp، Pseudomonas flourescens، Mesocriconema xenoplax، Aspergillus sp، Alternaria sp، Pantoea agglomerans، Arthrobacter sp، Phytophthora sp، Pseudomonas syringae، Pseudomonas putidae، Verticillium dahliae، Dematophora necatrix، Trichoderma sp، Streptomyces sp، Meloidogyne sp، Pratylenchus sp، Paratylenchus sp، Stenotrophomonas maltophilia، Pythiumsp و Rhizoctonia sp جداسازی و شناسایی شد. حدود 11% جدایه ها نیز ناشناخته بودند. میزان عارضه واکاری و جداسازی این میکروارگانیسم ها در باغ هایی که بلافاصله پس از امحاء درختان کشت قبلی احداث شده و یا گونه مشابه قبلی کشت شده حدود 30% بیشتر از باغ هایی است که حداقل یک سال به صورت نکاشت (آیش) بوده است. بر این اساس می توان گفت این عوامل مهم ترین عوامل زنده همراه با عارضه واکاری و کوتاهی عمر درختان هلو در استان چهارمحال و بختیاری هستند. آزمایش های اصول کخ برای تعیین نقش و سهم این میکروارگانیسم ها در ایجاد این عارضه ضروری است.

ویروس موزاییک خیار(Cucumber mosaic virus; CMV) عضوجنس Cucumovirus از خانواده Bromoviridae است. این ویروس در مقایسه به دیگر ویروسهای گیاهی دارای وسیع ترین دامنه میزبانی بوده و در ایران از مناطق مختلف گزارش شده است. در این مطالعه تنوع ژنتیکی جدایه های ایرانی این ویروس بر اساس ترادف همه ژنها بررسی و با ترادفهای همتا در جدایه های کشورهای دیگر مقایسه شده است. در این مطالعه ترادف کامل ژنوم دوجدایه از CMV از کدو(SqSh) و خربزه (MeEs) از استان های فارس و اصفهان گزارش شد. بررسی تبارزائی با هر سه آر ان ای و نیز با هر کدام از پنج ژن روی ژنوم CMV نیز نشان از قرابت بسیار نزدیک دو جدایه ی مذکور داشت. بررسی ترادفهای نوکلئوتیدی موجود نشان داد که اکثر جدایه های ایرانی که تاکنون تعیین ترادف شده اند به زیرگروه IA متعلق بودند هرچند براساس آر ان ای های 2 و 3 همگی یک نیای مشترک نداشتند. بر اساس نتایج این مطالعه تصور میشود که رخداد نوجوری (Reassortment) از نوع IA-IA-IB در ایجاد تنوع ژنتیکی جدایه های ایرانی نقش داشته باشد. ژن 1a کمترین تنوع و CP بیشترین تنوع را در جدایه های ایرانی زیرگروه I نشان دادند. احتمالا مهاجرت در فواصل دور و نیز نزدیک نقشی در تکامل و ساختار ژنتیکی CMV در جدایه های ایرانی داشته است.

کشت گیاهان دارویی و معطر در کشورهای گرمسیری جهان به نحو چشم گیری افزایش یافته است تا نیازهای صنایع دارویی، لوازم آرایشی و غذایی را تامین کند. بسیاری از گیاهان تامین کننده مواد خام این محصولات به انواع بیماری ها و آفات حساس هستند. نماتد سیستی کلم (Heterodera cruciferae Franklin, 1945) از نماتدهای انگل داخلی ساکن است که در سبزی کاری های اطراف تبریز به عنوان یکی از عوامل بیمارگر گیاهی علاوه بر میزبان های اصلی، برخی از سبزیجات و علف های هرز از خانواده های مختلف را نیز آلوده می کند (Jabbari & Niknam, 2014). امکان آلوده شدن برخی گیاهان دارویی موجود در منطقه به نماتد سیستی کلم تحت شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان مورد استفاده در این تحقیق به تفکیک خانواده عبارت بودند از:...

پوسیدگی طوقه و ریشه در غلات از مهم ترین بیماری های قارچی بوده و سالانه در بیشتر مزارع دیده می شوند. از مهم ترین عوامل این بیماری، گونه های مختلف Fusarium هستند که در محصولات زراعی از جمله ذرت خسارت فراوانی وارد می کنند. در بررسی های انجام شده در مزارع غلات استان های لرستان و ایلام در سال 1395، گیاهان دارای علایم مشکوک به پوسیدگی طوقه و ریشه فوزاریومی جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. بررسی های آزمایشگاهی نمونه ها بلافاصله آغاز گردید. جدایه های به دست آمده در محیط کشت اختصاصی نش و اسنایدر و DCPA پس از خالص سازی و انتقال به محیط کشت های PDA، CLA، KCl، SNA و آب مقطر استریل از نظر ویژگی های میکروسکوپی مورد بررسی قرار گرفتند. مشخصات ماکروکنیدی، میکروکنیدی، یاخته های کنیدیوم زا، کلامیدوسپور و مشخصات کلنی با کلیدهای معتبر موجود (Marasas, 1986; Leslie & Summerell, 2006) تطبیق داده شدند. نتایج نشان داد گونه جداشده با Fusarium polyphialidicum Marasas کاملاً مطابقت دارد. سرعت رشد متوسط، تولید ریسه های هوایی به رنگ سفید تا نارنجی کمرنگ، و رنگ سفید مایل به زرد در پشت پتری روی محیط کشت PDA مشاهده شد. ماکروکنیدیوم در اسپوردوکیوم های سفیدرنگ تشکیل شد....