جغرافیا و برنامه ریزی
سال:1398 | دوره:23 | شماره:70 |تعداد مقالات:15

امروزه با افزایش تولید پسماند در جوامع شهری و روستایی، سیستم مدیریت پسماند می تواند به عنوان بخشی از سیستم های جامع مدیریت به حساب آید. زیان های اقتصادی و بهداشتی حاصل از کنترل غیر اصولی مواد زاید جامد در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر، لزوم برداشتن گام های اساسی را در زمینه کنترل مواد زاید جامد روشن می سازد. این پژوهش با هدف مدیریت مواد زاید جامد شهری و نقش آن در توسعه پایدار درمنطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر انجام شده است. داده های تحقیق عمدتا از طریق روش میدانی جمع آوری شده است. با توجه به اطلاعات به دست آمده وضعیت مدیریت مواد زاید جامد شهری مورد بررسی قرار گرفت. سپس جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل SWOT استفاده شد. برای این منظور محیط داخلی (نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی (فرصت ها و تهدیدها) منطقه ی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس برای تکمیل اطلاعات به دست آمده به وسیله ی پرسشنامه از شهروندان و کارکنان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر، نظرخواهی شد که با وزن دهی به موارد مورد نظر به تکمیل ماتریس SWOT در نهایت به ارایه راهبردها و استراتژی های مناسب مدیریت صحیح جمع آوری و دفع مواد زاید پرداخته شده است. در پایان راهبردها براساس ماتریس QSPM اولویت بندی و پیشنهاد گردیده است. بررسی پرسشنامه ها نشان داد که وضعیت مدیریت مواد زاید جامد شهری در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر در بیشتر پارامترها مناسب می باشد. همچنین مدیریت و برنامه ریزی صحیح بازیافت پسماندهای سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از نظر اقتصادی توجیه پذیر است.

شهر مهم ترین عرصه زیست انسان و بزرگترین مکان تمدن است. مطالعه و تاثر این عرصه جایگاه ویژه ای دارد. امروز مسیله این است که در جامعه بسیاری از سنت های اسلامی مورد غفلت واقع شده است. تاثیر ارزش های دینی و مذهبی بر ساخت و تولید فضاهای شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است. شهر بر پایه جهان بینی ساخته می شود و عالی ترین نمود اشغال و تصرف فضا بر مبنای عقیده و ارزش های اسلامی می باشد. مسجد در شهر اسلامی محل گردهمایی سیاسی، مسایل غیر نظامی و حقوقی و مالی بوده است. امروزه برخی از آیین ها و مراسم مذهبی در فضای بیرون از مسجد برگزار می شود و به علت نبود فضای مطلوب در کالبد شهر، معمولا شبکه معابر و گره های ترافیکی را اشغال می نماید. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از روش های گردآوری اطلاعات به صورت مصاحبه با صاحبنظران علوم دینی و مطالعه ی کتابخانه ای نظریات و تعاریف مربوط به موضوع پژوهش بررسی شد و همچنین با استفاده از روش میدانی (پرسشنامه، مشاهده، و برداشت میدانی) داده های مورد نیاز جمع اوری شده و در نرم افزار spss پیاده شد و با توجه به آزمونهای متفاوت به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد. بیشتر مردم بازسازی و گسترش صحن مساجد را برای برگزاری مراسم ایام محرم مناسب دانسته اند. لذا در مقاله حاضر سعی گردیده است ضمن بررسی ضرورت برگزاری آیین های مذهبی در بیرون از فضای مسجد، پیشنهادی توسط پژوهشگران جهت تعریف و شکل گیری فضای مطلوب برای مراسمات فوق ارایه گردد.

در اتمسفر جهانی شدن، شهرها در رقابت شدید با یکدیگر سعی بر ورود بر چرخه جهانی دارند. جهانی شدن اثرات مثبت و منفی بسیاری را بر شهرها و بویژه کلانشهرها بر جای می گذارد. تدوین برنامه ها و چشم اندازها و راهبردهای مناسب، لازمه بقا و رشد در عرصه پیچیده، در هم تنیده و رقابتی جهانی کنونی می باشد. مدیریت کلانشهرها با هدف جهانی شدن و استانداردهای جهانی، مستلزم تدوین برنامه های محلی و ملی و دیپلماسی شهری و ملی می باشد و نیازمند اتخاذ تدابیر دولت به حمایت از ارتباطات بین المللی کلانشهرها در کنار اهداف ملی می باشد. این مقاله در نظر دارد وضعیت کلانشهر تبریز را، با تاکید بر پتانسیل سرمایه گذاری، در قالب برنامه ریزی استراتژیک تحلیل نموده و راهبردهای سازنده ای را به منظور توانمندی بیشتر در مسیر جهانی شدن ارایه نماید. نتایج مطالعه نشان می دهد کلانشهر تبریز در صورت سیاست گذاری فعالانه و سازنده در زمینه استفاده از پتانسیل های داخلی و فرصت های خارجی، در فرایند جهانی شدن، میتواند از مزایای آن بهره مند شده، و آن را به عنوان فرصتی برای تحقق توسعه پایدار شهری بهره برداری نماید.

در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمال غرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از داده های بارش ایستگاه های هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده شد. در ابتدا پراکندگی بارش پهنه بندی شد، سپس نقشه های ارتفاع ژیوپتانسیل، چرخندگی، امگا، سمت و سرعت باد، رطوبت ویژه، تابع همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر ترسیم و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد کانون حداکثر بارش به صورت کریدری از جنوب غرب استان آذربایجان غربی، محدوده دریاچه ارومیه تا مناطق میانی استان آذربایجان شرقی بوده است که در بازه زمانی 36 ساعت بین 30 تا 57 میلی متر بارندگی داشتند. نقشه های همدیدی نشان داد در این روز استیلای منطقه چرخندی ناوه مدیترانه در تراز میانی جو به همراه جریان هسته رودباد قطبی در سطوح فوقانی شرایط مساعدی برای ناپایدار کردن جو و صعود هوا در منطقه شمال غرب ایران فراهم کرد به طوری که مقدار امگا به کمتر از 3/0-پاسکال در ثانیه رسید. نقشه های رطوبت ویژه حاکیست که همزمان با استقرار منطقه چرخندی ناوه، شار رطوبتی قابل ملاحظه ای از مسیر دریای سرخ به سمت شمال غرب ایران صورت گرفته است. لذا تبدیل سریع رطوبت جو به بارش در منطقه چرخندی ناوه عامل اصلی وقوع بارش سنگین در این روز بوده است. این موضوع از طریق ترسیم نقشه همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر اثبات شد. نمودارهای SkewT و شاخص های ناپایداری نیز وجود رطوبت زیاد در جو و فراهم بودن شرایط مناسب جهت ناپایداری و صعود هوا در روز 14 آوریل را تایید کردند.

محدودیت ذخایر انرژی فسیلی در جهان و افزایش سطح مصرف انرژی، همواره بشر را برای جایگزین کردن منابع انرژی جدید به چالش کشیده است. در این بین، باد به عنوان یکی از مظاهر انرژی های نو از جایگاه ویژه ای برخوردار است. استان آذربایجان شرقی با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسب ترین مکان ها برای احداث نیروگاه بادی می باشد. لذا در این پژوهش برای تعیین مکان های مناسب جهت احداث نیروگاه بادی در این استان، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مد نظر قرار گرفت و با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی به لایه ها انتخاب و به کمک نرم افزار Expert choice پیاده سازی گردید. از نرم افزار Arc GIS، به منظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایه ها استفاده شد و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استان آذربایجان شرقی از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردید. در نهایت نتایج حاصله نشانگر آن است که سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک سیستم حمایتی تصمیم گیری، می تواند هم در آماده سازی داده ها و هم در مدل کردن اولویت ها و نظرات کارشناسان در رابطه با عوامل مختلف بسیار کارامد باشد و طراحان را در انتخاب مکان مناسب جهت احداث نیروگاه بادی یاری کند. در این تحقیق، 15 منطقه، با در نظر گرفتن همپوشانی و انطباق نقشه های محدودیت، شرایط اقلیمی و نیز بازدید میدانی تعیین گردیدند که این مناطق به ترتیب، تبریز، سهند، اسکو، آذرشهر، بستان آباد، شبستر، جلفا، هریس، میانه، بناب، مراغه، سراب، اهر، چاراویماق و هشترود می باشند.

مخروط افکنه ها، از بارزترین لندفرم های ژیومورفولوژی رودخانه ای هستند که به عنوان پدیده ای ژیومورفیک، نسبت به تغییرات تکتونیکی واکنش نشان می دهند و می توان از آنها به عنوان ابزاری، جهت شناخت سیمای تکتونیکی مناطق بهره گرفت. در این پژوهش ابتدا، مخروط افکنه ها و حوضه های آبریز مربوطه واقع در دامنه شمالی بزقوش از نظر ویژگی مورفومتری (تعداد، مساحت، حجم، نحوه پراکنش) و فیزیو گرافی (طول، مساحت، ارتفاع) استخراج و با بکارگیری5شاخص ژیومورفیک (β ، AF، BS، Hi، SL) وضعیت نسبی فعالیت تکتونیکی منطفه ارزیابی گردید. پارامترهای مورد نیازپژوهش شامل (R، S، Hوα ) و دیگر پارامترها از طریق تهیه DEM منطقه و همچنین رقومی کردن نقشه های زمین شناسی، گردآوری و جهت انجام محاسبات مربوط به حجم مخروط افکنه ها به ترتیب از روش های چرچ، گیلز و نرخ بالاآمدگی حوضه های آبریز از مدل نیروی جریان و نرم افزار های ArcGIS، CADوMATLAB استفاده گردید. سپس بین نتایج بدست آمده روابط همبستگی برقرار گردید. نتایج نشان داد؛ رابطه معناداری بین مساحت حوضه آبریز (BA) و حجم مخروط ها (V) وجود ندارد، در مقابل رابطه مستقیم و معناداری با ضریب همبستگی 78/. بین نرخ بالاآمدگی حوضه ها و حجم مخروط افکنه ها مشاهده گردید. در این راستا با تهیه نقشه های زمین شناسی و موقعیت گسلهای منطقه و همپوشانی آن با محدوده حوضه های آبریز و مخروط افکنه ها، مشخص گردید که تشکیل مخروط افکنه های حجیم (بیجند، اله حق) با وجود دو خط گسلی معکوس و نرمال امتدادلغز راستگرد بالادستی (در خروجی حوضه) همخوانی دارد. برطبق نتایج حاصله، در شرایط مورفوکلیمایی کنونی، می توان تکتونیک را عامل اصلی در افزایش یا کاهش حجم مخروط افکنه ها محسوب نمود.

بادهای توفنده از پدیده های مخرب اقلیمی می باشند که همه ساله خسارات جبران ناپذیری به مزارع، تاسیسات و جاده ها وارد می نمایند. با توجه به اینکه خطه شمال غرب ایران بخصوص استان اردبیل یکی از مناطق بادخیز کشور است، این پژوهش به منظور شناسایی الگوهای همدید مسبب بادهای شدید آن انجام گرفته است. بدین جهت با در نظرگیری سرعت باد برابر و بیش از 28 نات بر ثانیه، 783 روز به عنوان روزهای همراه با باد توفنده در استان اردبیل شناسایی شدند. سپس با انجام یک تحلیل مولفه مبنا برروی داده های ارتفاع ژیوپتانسیل در تراز 500 هکتوپاسکال این 783 روز، 7 مولفه تشخیص داده شد که 92% از واریانس داده ها را بیان می کرد. سرانجام با خوشه بندی این 7 مولفه 10 الگوی گردشی متمایز به عنوان الگوهای همدید عهده دار بادهای توفنده استان اردبیل شناسایی شدند. بررسی آرایش توپوگرافی تراز 500 هکتوپاسکال این الگوها گویای غلبه ی ناوه و پشته بر این الگوهاست. بدین معنی که این الگوهای عمدتا شامل ناوه، پشته و یا ترکیبی از ناوه پشته بوده و سایر سامانه ها نظیر کم ارتفاع بریده، سامانه های بندالی و. .، در این الگوها قابل مشاهده نیستند. هر چند که ممکن است سامانه های یادشده در الگوهای تکی هر یک از 783 روز مشاهده شوند اما غلبه و تاثیر نفوذ بر عهده این سامانه ها نیست. از سوی پراکنش زمانی الگوها نشان داد، در تراز 1000 هکتوپاسکال الگوهای تابستانه مشابه الگوهای زمستان بهار پاییز است اما نکته قابل توجه معکوس شدن موقعیت مکانی سامانه های فشار تراز 1000 هکتوپاسکال در دو الگوی تابستانه است به طوری که یک کم فشار به جای پرفشار برروی زاگرس و یک پرفشار به جای کم فشار برری دریایی خزر قرار می گیرد.

زمین لغزش ها و ناپایداری های دامنه از جمله مخاطرات طبیعی مهمی هستند که همه ساله موجب خسارت های جانی و مالی و از دست رفتن منابع اقتصادی می شوند. این مخاطرات بیشتر در شیب های طبیعی یا تغییر یافته به دست انسان اتفاق می افتد. پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش از جمله روش هایی است که با استفاده از آن می توان مناطقی را که در معرض خطر وقوع زمین لغزش هستند تعیین کرد و با استفاده از نقشه های پهنه بندی شده جهت تقلیل خسارات ناشی از آن برنامه ریزی و مدیریت انجام داد. در این تحقیق به بررسی پهنه بندی خطر وقوع زمین لغزش در حوضه آبریز بالقلو چای پرداخته شده است. در این تحقیق ابتدا عوامل مهم هشت گانه شیب، جهت شیب، زمین شناسی، خاک، اقلیم، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه و کاربری اراضی تشخیص داده شدند. مواد و روش مورد استفاده در این تحقیق سلسله مراتبی فازی در محیط GIS می باشد به این صورت که پس از تهیه لایه های اطلاعاتی با استفاده از پارامترهای فوق و وزن دهی به آن ها در محیط GIS نقشه پتانسیل خطر با روش سلسله مراتبی (AHP) تهیه شد و طبقه بندی با روش فازی در محیط GIS انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیشترین درصد در سطح حوضه به ترتیب مربوط به پتانسیل پایین (32. 21%) و کمترین درصد مربوط به پتانسیل بسیار بالا (13. 5%) می باشد. مناطق با پتانسیل بسیار بالا و بالا برای وقوع زمین لغزش با مساحت 327. 39 کیلومتر مربع در شمال غرب و قسمت های کوچکی در جنوب و شرق حوضه واقع شده اند و پتانسیل بسیار پایین و پایین با مساحت 504. 06 بیشتر قسمت های میانی تا شمال شرق و جنوب حوضه را در بر می گیرند.

یکی از پیامدهای ناپایداری نظام سکونتگاهی در فضاهای محلی_ منطقه ای، ناتوانی فضایی _عملکردی سکونتگاه های روستایی و شهری در برقراری پیوند سکونتگاهی از طریق شبکه فضایی کارآمد است. در بسیاری از نواحی جغرافیایی کشور، الگوهایی از شبکه نظام سکونتگاهی مبتنی بر فعالیت های اقتصادی شکل گرفته است که بدلیل بی توجهی در شناخت و تحلیل ساختاری _کارکردی این شبکه های محلی، ناپایداری سکونتگاه های شهری و روستایی تشدید یافته است. در نواحی روستایی هشترود و چاراویماق (کلان منطقه آذربایجان)، شبکه محلی-منطقه ای مبتنی بر تولید و فرآوری محصول شیر در حال شکل گیری است. برای شناخت و تحلیل ساختاری _کارکردی این محصول در روابط و مناسبات سکونتگاهی و جریانات فضایی، 119 کارگاه شیرپزی (فرآوری شیر)، 269 سکونتگاه روستایی و 5 سکونتگاه شهری تحت پوشش شبکه مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش، ترکیبی از روش های توصیفی-تحلیلی است. شیوه نمونه گیری داده ها به روش گلوله ی برفی و تحلیل داده ها با نرم افزار NodeXL و GIS صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد، روابط و جریانات شبکه تولید شیر در سطح درون قلمروی با مانع و در ارتباط با مراکز برون ناحیه ای دوسویه، تعاملی و مکمل است. برمبنای شاخص های دوسویگی مناسبات، مرکزیت درجه ای، مرکزیت بینابینی و مرکزیت ویژه، شهر بستان آباد در خارج از ناحیه مورد پژوهش به عنوان گره اصلی در ساختار شبکه ای شیر مورد مطالعه شناخته شد و بعد از آن با فاصله معنی دار مراکز شهری تبریز، مراغه، قره آغاج و هشترود و روستای گنجینه کتاب قرار دارند. الگوی پایدار شبکه محلی_منطقه ای در این کلان منطقه با اصلاح در ساختار عملکردی سکونتگاه های روستایی و شهری از طریق تخصیص عملکردی فعالیت و خدمات قابل دستیابی است.

هدف از این پژوهش بررسی تعادل یا عدم تعادل ساختار فضایی کلانشهر تبریز بر اساس هسته های عملکردی می باشد. روش تحقیق انجام پژوهش توصیفی و از نوع علی-همبستگی می باشد. ابزارگردآوری اطلاعات و داده ها به صورت کتابخانه ای بوده است. داده ها شامل فعالیت های شهری می باشند که از سرشماری کارگاه های کشور استخراج شده است. تعداد شاخص های فعالیت ها 25 مورد بود که در 5 شاخص اصلی صنعتی-تولیدی، تجاری، اداری-مالی، خدماتی و تفریحی-گردشگری گنجانده شده است و این پنج مولفه به عنوان هسته های عملکردی کلانشهر در نظر گرفته شده اند. برای تحلیل توزیع هسته های عملکردی فعالیت ها و جمعیت در سطح کلانشهر تبریز از روش تخمین تراکم کرنل، برای تحلیل الگوهای فضایی از مرکز میانگین و بیضی انحراف معیار، برای مدلسازی همبستگی های فضایی از رگرسیون وزنی جغرافیای و رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که الگوهای فضایی هسته های عملکردی به صورت تک هسته ای می باشد و ساختار فضایی شهر تبریز به صورت تک قطبی و تمایل به مرکز شهر می باشد. شهر تبریز در سیر تحول خود هنوز با شکل گیری کلانشهر چند هسته ای فاصله زیادی دارد و هسته های فرعی هنوز نتوانسته اند در جذب فعالیت ها و جمعیت موفق عمل کنند. نتایج همبستگی فضایی نیز نشان می دهد که ارتباط مثبتی بین هسته های عملکردی و توزیع جمعیت وجود دارد و تقویت هسته های عملکردی باعث تمرکز جمعیت به ویژه در مرکز شهر خواهد شد.

یکی از مهم ترین اثرات تغییر اقلیم، افزایش رخدادهای حدی اقلیمی است. هر گونه تغییر در فراوانی یا شدت رخدادهای حدی، می تواند اثرات عمیقی بر محیط طبیعی و جوامع انسانی داشته باشد؛ بنابراین تجزیه و تحلیل آنها بسیار مهم است. هدف این تحقیق، شناخت روند شاخص های حدی بارش در حوضه دریاچه ارومیه و بررسی ارتباط آنها با الگوهای پیوند از دور می باشد. بدین منظور از داده های بارش روزانه 7 ایستگاه سینوپتیک حوضه طی دوره 2014-1987 استفاده شد. شاخص های 11 گانه بارش های حدی با استفاده از نرم افزار RClimDex استخراج و روند آنها با آزمون ناپارامتری من-کندال بررسی شد و سپس ارتباط این شاخص ها با الگوهای پیوند از دور از طریق ضریب همبستگی پیرسون مشخص شد. نتایج تحلیل سری های زمانی نشان داد که به جز شاخص حداکثر طول دوره خشک (CDD)، تمام شاخص ها در حوضه دریاچه ارومیه دارای روند کاهشی هستند. توزیع مکانی روند شاخص های حدی نیز نشان داد که بیشتر شاخص ها دارای روند معنی دار در سطح اطمینان 95 درصد در سطح حوضه هستند. تنها در شاخص حداکثر طول دوره خشک (CDD) هیچ روند معنی داری مشاهده نشد. تحلیل همبستگی شاخص های حدی بارش و الگوهای پیوند از دور نشان دادکه بارش های حدی متاثر از شاخص های ENSO، شاخص نوسان جنوبی (SOI)، الگوی آرام شرقی-آرام شمالی (EP-NP)، نوسان مادن-جولیان (MJO) و نوسان دهه ای اقیانوس آرام (PDO) می باشند.

امروزه طرح هادی روستایی مهم ترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای این گونه طرح ها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای این گونه طرح ها چه نتایجی به خصوص در ابعاد فیزیکی-کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی طرح به بحث کاربری های پیشنهادی پرداخته و در این زمینه به ارزیابی میزان تحقق پذیری کاربری های پیشنهادی، و در ادامه میزان انطباق این کاربری ها را در مرحله اجرای طرح با نقشه کاربری های مصوب این طرح ها را در روستاهای شهرستان خواف مورد توجه قرار داده است. برای برآورد میزان تحقق پذیری کاربری های پیشنهادی طرح های هادی روستایی از مقایسه نقشه پیشنهادی مصوب روستاهای مورد مطالعه در سال های 80-82 و نقشه وضع موجود آن ها در سال جاری (1392) استفاده شده است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی-تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی و اسنادی استفاده شده و نیز تهیه و تحلیل کلیه نقشه ها با استفاده از نرم افزار ArcGIS انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیش ترین درصد تحقق پذیری مربوط به کاربری ورزشی با 8/87 درصد و کمترین مربوط به کاربری فضای سبز با 1/12 درصد می باشد. همچنین کمترین میزان انطباق یافتگی در بین کاربری های پیشنهادی مربوط به روستای سده با 8/71 درصد انطباق و بیش ترین مربوط به روستای خرگرد با 3/99 درصد می باشد. در زمینه اجرایی شدن کاربری های پیشنهادی، با توجه به تحقق تنها 53 درصد مساحت کاربری ها می توان نتیجه گرفت که تحقق پذیری کاربری های پیشنهادی در این روستاها ضعیف بوده اما همین میزان مساحت اجرا شده با کاربری های نقشه پیشنهادی انطباق لازم را داشته است.

تولید روز افزون زباله و چگونگی دفع مناسب آن از چالش های زیست محیطی عمده جوامع انسانی می باشد که سبب افزایش توجه بیشتر به مسیله بازیابی و بازیافت مواد خام شده است. از جمله روش های بازیابی و بازیافت مواد جامد شهری می توان به تهیه کمپوست از مواد آلی اشاره داشت. ماتریس ارزیابی اثرات سریعروش جدیدی است که برای ارزیابان مفید است به دلیل آنکه در یک مسیر شفاف و دایمی فرآیند تحلیل ارزیابی اثرات محیط زیستی را سازماندهی می کند و به طور قابل توجهی زمان صرف شده برای EIA را کاهش می دهد. جهت وزن دهی اثرات از روش فرایند تحلیل شبکه ای فازی استفاده شد و تجزیه و تحلیل و امتیاز دهی آن ها نیز با استفاده از روش ریام صورت پذیرفت. نتایج حاکی از آن است از میان تمامی اثرات شناسایی شده، 19 اثر زیست محیطی از فعالیت های کارخانه کمپوست همدان ضرر می بینند. اما برای 6 اثر زیست محیطی دیگر نتیجه مثبت داشته است و بنابراین اثرات بسیار مفیدی در مقیاس منطقه ای و در برخی موارد آثار مثبت ملی دارد.

حمع آوری داده ها بر اساس مطالعات اسنادی و روش میدانی است که در روش میدانی از پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان سروآباد را شامل می شود. روایی پرسنامه از طریق ارایه به اساتید و کارشناسان که سابقه پژوهش های مشابه را داشتند تایید گردید و پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ (میانگین81. برای تمام شاخص ها) انجام پذیرفت و با توجه به تعداد کل خانوارهای روستایی شهرستان تعداد 324 نفر به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردیده اند و از کل 60 روستای موجود 13 روستا (20 درصد روستاهای شهرستان) به صورت تصادفی انتخاب شده اند در هر روستا نیز به تعداد مساوی پرسشنامه از سرپرستان خانوار تکمیل شد. با مقایسه وضعیت 5 نوع دارایی خانوار در دو قسمت مهاجران و غیر مهاجران مشخص شد در 3 نوع سرمایه فیزیکی (مهاجرین: 4. 56غیر مهاجرین: 4. 42) و مالی (مهاجرین: 3. 28غیر مهاجرین: 2. 91) و انسانی (مهاجرین: 3. 51 غیر مهاجرین: 3. 02) وضعیت مهاجران بهتر از غیر مهاجران است و در 2 سرمایه اجتماعی (مهاجرین: 3. 39غیر مهاجرین: 3. 78) و طبیعی (مهاجرین: 1. 63 غیر مهاجرین: 2. 73) وضعیت غیر مهاجران مناسب تر است. همچنین در سرمایه کلی (مهاجر: 3. 51 غیر مهاجر: 3. 19) وضعیت مهاجران بهتر بوده و در سرمایه عینی یعنی سرمایه فیزیکی (4. 56) و طبیعی (4. 42) نیز غیر مهاجران وضعیت مناسب تری دارند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که وضعیت مهاجران فصلی و چرخشی که به طور منظم و سالانه اقدام به مهاجرت می نمایند در دو الگوی ذکر شده یعنی مهاجرت از روی ناچاری و مهاجرت انباشتی، در الگوی مهاجرت انباشتی قرار می گیرد.

جاذبه های گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامه ریزی توسعه گردشگری به شمار می آیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبه هاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبه های گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبه های تاریخی شهر بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مقیاس سنجش طیف لیکرت پنج گزینه ای می باشد. جامعه آماری گردشگران شهر بیرجند است که از میان آن ها تعداد 106 نفر به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون ویلکاکسون، بین میانه اهمیت و عملکرد جاذبه ها از دیدگاه گردشگران تنها در «عمارت اکبریه» و «مسجد جامع چهار درخت» شکاف معنی داری وجود ندارد. از میان 13 اثر تاریخی مورد مطالعه، جاذبه های «حسینه نواب»، «خانه آراسته، عمارت معصومیه» و «عمارت رحیم آباد» از نظر اهمیت به ترتیب در رتبه های 1 تا 3 قرار گرفتند و از جهت عملکرد، سه جاذبه «خانه آراسته»، «عمارت شوکت آباد»، و «حسینیه نواب» بیشترین رضایت گردشگران را ایجاد کرده اند. نتایج تحلیل اهمیت-عملکرد نیز نشان داد جاذبه های «عمارت رحیم آباد»، «پست قدیم»، «مدرسه شوکتیه» و «عمارت معصومیه» به دلیل اهمیت بالا و عملکرد ضعیف باید در اولویت توجه در برنامه ریزی توسعه گردشگری قرار گیرند و سازمان های دولتی متولی باید در بودجه بندی و تخصیص منابع برای این جاذبه ها اولویت راهبردی و عملیاتی قایل شوند. در مورد جاذبه های عمارت اکبریه، خانه شریف، مسجد جامع چهاردرخت، ارگ کلاه فرنگی، ارگ بهارستان و قلعه بیرجند که اهمیت شان کم ارزیابی شده است مهمترین راهبرد برای دست اندرکاران اطلاع رسانی و تبلیغات برای معرفی هر چه بهتر این جاذبه ها توصیه می شود.