تئاتر
سال:1397 | دوره:- | شماره:74 |تعداد مقالات:6

تئاتر برای پویایی و ادامه حیات می تواند ضمن حفظ ارزش های سنتی خود و توجه به قوانین و ساختارها، عناصر و مولفه های تازه تری را هم تجربه کند، مورد استفاده قرار دهد و با تکیه بر فن آوری مدرن در سطوح مختلف و شاخه های متعدد و بهره وری درست از ابزارهای مولتی مدیا در جهت ایجاد فضاهای فیزیکی و عاطفی در تئاتر، پتانسیل های خود را توسعه بخشد. بر این اساس استفاده از مولتی مدیا (اتحاد رسانه ها) بدل به یکی از ویژگی های هنر معاصر و یک ضرورت شده است و با توجه به سرعت انتقال اطلاعات و پیام ها از این طریق و اثرات عمیق آن در حوزه های مختلف و ارتباط تنگاتنگی که با مخاطب برقرار می کند، چگونگی رسیدن به این راهکار و بررسی جنبه های مختلف آن و به روز شدن تئاتر در ایران، هدف اصلی این پژوهش است. در این راستا با مشاهده ی آثار و سبک و سیاق طراحان و کارگردانان پیشگام و تاثیرگذار دنیا و تعمق در تجربیاتشان، می توان پی به اثرات ژرف مولتی مدیا بر پیکره تئاتر معاصر برد و این امر، بزرگان تئاتر را به بسط و گسترش بیشتر تئاتر مولتی مدیا ترغیب می کند که یکی از اهداف آن، رسیدن به نوآوری ها و شیوه های جدید اجرایی با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا و استفاده درست از مدیاها و اتحاد بین رسانه ها و رسیدن به زبانی جدید و جهانی و احیای دوباره ی تئاتر است. بر این پایه، فرضیه پژوهش این است که با کمک ابزارهای مولتی مدیا می توان در تئاتر، فضاهای فیزیکی و عاطفی ایجاد کرد. در این راستا، تحقیق بنیادی پیش رو از طریق مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری نتایج نظری و عملی به دست آمده در آزمایشگاه تئاتر، به بررسی و شناخت مدیاهای مختلف و ویژگی ها مولتی مدیا به عنوان ابزاری کارآمد پرداخته و چگونگی بدل و نحوه ی عملکرد آن ها در تئاتر شدن هر چیزی را به مدیا (رسانه) در صحنه تئاتر بیان داشته و جنبه های تولیدی و روش های «یک نامه ی عاشقانه» کاربردی موجود در کارگردانی این شیوه ی اجرایی را در مولتی مدیای مورد بحث قرار داده و درنهایت فرضیه مطرح شده، واکاوی خواهد شد. بنابراین پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از: چگونه می توان با کمک ابزارهای مولتی مدیا، فضاهای فیزیکی و عاطفی در تئاتر ایجاد کرد؟

در این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته، پوسترهای تئاتر طراحی شده توسط میشل باتوری، طراح لهستانی، به عنوان یک متن که از لایه های مختلف تشکیل شده است، براساس نظریات نشانه شناسی لایه ای موردبررسی قرارگرفته است و سعی شده کنش دراماتیک و انتقال جوهره نمایش در آن ها مورد شناخت قرار گیرد. با تکیه بر نشانه شناسی لایه ای می توان کلیه لایه های متفاوت پدیدآورنده ی یک متن چندرسانه ای را در تعامل با یکدیگر و در نظام شبکه ای که تولید و دریافت متن را ممکن کرده است، بررسی کرد. میشل باتوری ازجمله طراحان گرافیکی است که آثارش را به خاطر قدرت زیاد در انتقال مفاهیم و طراحی های دراماتیک می شناسند. کنش دراماتیک و انتقال جوهره ی درونی نمایش از راه های مختلفی ممکن است که عنصر مشترک همه ی آن ها «دلالت یک دال تصویری در پوستر، به یک مدلول دراماتیک در اجرای تئاتری» است. انتقال اطلاعات مربوط به اجرا از طریق پوستر به مخاطب، حس کنجکاوی را در وی تشدید کرده و مخاطب را مشتاق می کند تا از دیگر عناصر و جزئیات اجرا نیز سردربیاورد و این امر می تواند اهمیت شایانی در رونق هنر تئاتر داشته باشد. فرضیه این پژوهش این است که از طریق شناخت تم و موضوع آثار نمایشی، می توان پوسترهایی برای آن ها تولید کرد که با ایجاد کنش دراماتیک، تم و موضوع را به مخاطب منتقل کنند. چنین فرآیندی می تواند در جذب مخاطب بیشتر تاثیرگذار باشد. سوال اصلی این پژوهش این است: ایجاد کنش دراماتیک اجرا در پوسترهای تئاتر از چه طریق امکان پذیر است؟ و هنرمندان و انتقال تم و مفهوم گرافیست از چه طریق می توانند پوسترهایی مناسب آثار نمایشی خلق کنند؟

مودی برای عروسک و عروسک گردانی از دیرباز در مشرق زمین علاوه بر سرگرمی، ن بیان دردها و انتقادات عامه بوده است. بررسی و مقایسه ی شیوه های مختلف عروسک و عروسک گردانی می تواند راهکاری برای پی بردن به ریشه های مشترک فرهنگ ها و ملل باشد. عروسک مبارک و کاراگز از دو نمایش خیمه شب بازی و سایه بازی در دو کشور همسایه هستند، مدت هاست که در ترکیه از روش سایه بازی با محوریت شخصیت کاراگز (قره گوز)، در جهت تربیت نسل جدید، پویایی اقتصادی برای بیان فرهنگ، ارتباط و آموزش خصوصا خاستگاه عروسک و همچنین گسترش فرهنگ و تبلیغات بهره برده شده است و باعث شناخت بیشتر کاراگز در بین عموم و همین طور معرفی او به جهان گردیده است. نگارنده پس از شرکت در جشنواره های نمایشی کشور ترکیه متوجه محبوبیت و ارتباط عمیق مردم با عروسک مذکور گردید، اما مسئله ی قابل توجه این است که با توجه به محدودیت های مشترک هر دو نمایش و هر دو شخصیت عروسکی در برهه ای از زمان، کاراگز و نمایش سایه با حمایت همه جانبه دوباره احیا شده و حتی عروسک کاراگز در فضاهایی غیر از فضای نمایشی نیز حضور دارد. برهمین اساس فرضیه این تحقیق بر این مبنا استوار است که با مطالعه تطبیقی و مقایسه این دو شیوه نمایش عروسکی و تاکید بر اهمیت کاراگز و مبارک و همچنین با توجه به جایگاه مناسب این عروسک در ترکیه می توان به راه هایی برای رشد و شکوفایی بیشتر مبارک در ایران نیز دست یافت. از این رو این سوال پیش آمد که چگونه می توان از عروسک مبارک هم مانند همتای ترکیه ای اش با توجه به کارکرد فرهنگی و اقتصادی ست؟ باید گفت در راستای مطالعه ی انجام شده به روش میدانی و جمع آوری منابع، سود ج آرا و نظرات صاحب نظران، علاوه بر معرفی دو نوع عروسک و نمایش آن ها، سعی شده است با تحلیل راه کارهای مثبت در مورد عروسک کاراگز، دلایل مهجور ماندن عروسک مبارک را بررسی کند. نتیجه اینکه با توجه به قراردادن عروسک کاراگز در فضاهای مختلف فرهنگی و تاثیر مثبت آن بر شناخت، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد کشور ترکیه می توان گفت با توجه به وجوه مشترک زیادی که بیشتر در جنبه ی شخصیت پردازی دو عروسک تبلور پیدا کرده است، با برنامه ریزی و آماده سازی بستر مناسب، عروسک مبارک نیز پتانسیل احیا را دارد و استفاده از این شیء ارزشی که باری از احساس و ادراک دارد جامعه را به سمت شناخت شاعرانه سوق می دهد، بنابراین عروسک مبارک می تواند در تعامل با تولیدات فرهنگی دیگر قرارگرفته و یک فضای کاربردی بینارسانه ای ایجاد کند. آیا الگوبرداری از روش منظم و حمایت مداوم کشور ترکیه از عروسک کاراگز، ما را به دستیابی برای ایجاد راهکارهایی که بتواند از ظرفیت های عروسک مبارک حداکثر استفاده را ببرد، رهنمون خواهد کرد؟

یکی از مهم ترین رویدادهای نمایشی، تشکیل گروه های مختلف تئاتری بود که پس از در زمینه تئاتر 40 و به دنبال آن تحولات مثبت دهه30تاثیرات منفی اتفاقات سیاسی دهه و ادبیات در ایران اتفاق افتاد. گروه آناهیتا، به عنوان یکی از این گروه های مهم تئاتری ایران که جنبه ها و تاثیرات مختلف و متنوعی داشته است، تاکنون کمتر مورد ارزیابی دقیق قرارگرفته است. تحقیق درباره گروه تئاتر آناهیتا براساس این پرسش شکل گرفته است که: توانسته در رشد تئاتر ایران 40 و 30 «آیا تئاتر آناهیتا به عنوان یکی از گروه های پرکار دهه تاثیرگذار باشد؟ » با توجه به نقش پر اهمیت این گروه تئاتری در روند شکل گیری و پیشرفت تئاتر کشور و پرورش هنرپیشه های تئاتر، هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی همه جانبه گروه تئاتر آناهیتا و شناخت تاثیرات آن بر تئاتر و هنر بازیگری در ایران در طی دوران فعالیت رسمی و همچنین بعد از آن بوده است. فرضیه این تحقیق براین 1343 تا 1337 آن ها، بین سال های مبنا استوار است که تئاتر آناهیتا با آموزش و پرورش هنرمندان تئاتر، تولید نمایش و انتشار منابع علمی و تئوری در این سه حوزه از تئاتر تاثیرگذار بوده و باعث رشد و ارتقا منابع و پرورش هنرمندان تاثیرگذاری در تئاتر ایران نیز بوده است. به همین منظور، ابتدا، مختصری از فعالیت گروه های تئاتر روسیه و کشورهای اروپایی از جمله آلمان، انگلیس و غیره که بر تئاتر جهان اثرگذار بوده اند بیان می شود. سپس از آن روی که گروه آناهیتا با هدف ترویج شیوه استانیسلاوسکی تشکیل شد، در مبحثی کوتاه به تعریف و بررسی این شیوه پرداخته می شود و در پایان نیز ضمن برشمردن تاثیرات و نتایج فعالیت تئاتر آناهیتا در تئاتر ایران، فعالیت های این گروه مورد ارزیابی قرارمی گیرد. این تحقیق با به کارگیری روش مطالعه کتابخانه ای شامل جمع آوری اطلاعات از طریق جست وجو در اسناد و مدارک، منابع تصویری و نشریات و نیز تحقیقات میدانی، از طریق مصاحبه با تعدادی از هنرمندان انجام شده است. سپس داده های مورد نیاز جمع آوری گردید و از طریق مقوله بندی آن ها، داده ها به هشت مقوله اصلی و زیرمقوله تقسیم بندی شدند. تجزیه و تحلیل و بررسی یافته ها نشان می دهد که گردانندگان گروه آناهیتا (مصطفی اسکویی و مهین اسکویی) توانسته اند شیوه استانیسلاوسکی را به هنرجویان خود معرفی کنند و به طور عملی آموزش دهند و جامعه تئاتری آن دوره را از طریق معرفی این سبک و پرورش بازیگرانی که براساس این شیوه آموزش دیده اند، تحت تاثیر قرار دهند. اجراهای گروه آناهیتا، شکلی نوین از اجراهای صحنه ای را به معرض نمایش گذاشت که تا به آن روز در تئاتر ایران وجود نداشت. اما کیفیت کار آن ها از لحاظ تکنیک در حد متوسط قرار داشت. درنهایت به این نتیجه دست یافتیم که گروه آناهیتا هنرمندان بزرگی را پرورش داد که هر یک به تنهایی توانسته اند تاثیر بسزایی بر تئاتر ایران گذاشته و تا به امروز، نام های درخشان و ماندگاری از خود در تاریخ نمایش ایران به جای بگذارند.

در اواخر دوره ی ناصری همزمان با گسترش موج انجمن گرایی، رویداد مهمی در تئاتر ایران شکل گرفت و آن ایجاد نوع جدیدی از نمایش بود که به واسطه ی آن، تحول و گذر از نمایش های تفننی دوره ی ناصری به سوی تئاتر به شیوه ی اروپایی و متعاقب آن شکل گیری نخستین گروه ها و تماشاخانه های خصوصی آغاز شد. این ساختار تازه به صورت مستقل و با تامین خود به لحاظ مالی، به سرعت گسترش بیشتری یافت و پس از چندی به طور کامل مسیر خود را از انواع نمایش های تقلید و تعزیه و معرکه گیری جدا کرد و ریشه های نخستین تئاترهای. ش پایه گذاری کرد. با این وجود جریان تئاتر 1332 تا 1300 حرفه ای در ایران را بین سال های خصوصی نتوانست در ایران مدت زمان زیادی ادامه پیدا کند و پس از یکی دو دهه متوقف شد. عوامل چندی در این توقف موثر بود: وضع قوانین سختگیرانه، منازعه میان گروه های وابسته به احزاب سیاسی و دولت ها و عدم حمایت حکومت وقت از تئاتر های خصوصی و از طرفی تمایل به ایجاد جریان تئاتری که علاوه بر پنهان کردن فترت های به وجود آمده، منطبق بر سیاست های دولت نیز باشد، از عوامل توقف این جریان تئاتری به شمار می روند. ازاین رو فرضیه این پژوهش این است که «جریانات فرهنگی و مدیریت هنری در پیشرفت یا افول تئاتر خصوصی تاثیرگذار هستند». برهمین اساس پرسش های اصلی که مورد ارزیابی قرار می گیرند عبارتند از: چه جریانات فرهنگی در تکوین تئاتر خصوصی موثر افتاد؟ تاثیر جریانات سیاسی و احزاب در توسعه و پیشرفت تئاتر خصوصی به چه صورت بود؟ ورود حاکمیت به حوزه ی نمایش چه تغییراتی در روند تئاتر خصوصی ایجاد کرد؟ جایگاه سیاسی حاکمیت به چه نحوی فعالیت های تئاتر خصوصی را تحت الشعاع قرار می داد؟ و درنهایت تاثیر عوامل اجتماعی و سیاسی بر روند توقف حرکت تئاتر خصوصی به چه طریق بود؟ تا 1280 این مقاله تلاش دارد با درنظرگرفتن عوامل موثر سیاسی و اجتماعی که بین سال ها. ش بر تئاتر ایران مسلط بوده است، از منظر تاریخی سیر شکل گیری تئاتر خصوصی در 1357 ایران را ارزیابی کرده و سپس دلایل توقف این جریان مهم تئاتری را برشمارد. روش تحقیق به کار برده شده در این تحقیق، توصیفی تحلیلی است و از تکنیک کتابخانه ای بهره برده شده است.

جغرافیای فرهنگی، آنچنان که امروزه مورد توجه متفکرین قرارگرفته است، بسیار وسیع تر از آن محدوده ای است که در یک شاخه از جغرافیای انسانی قرار بگیرد. نظریه پردازان جغرافیای فرهنگی امروزه با مسائل پیچیده اما مهمی درباره فرایندهای اجتماعی از قبیل هویت، ساختار تفاوت فرهنگی، تابعیت و تعلق داشتن روبه رو هستند. این فرایندها همچنین درک ما از زیرمجموعه های جغرافیایی مانند فضا و مکان، زمین و محیط، و درنهایت، عمومی و خصوصی را به چالش می کشند. آنچه در این مقاله بررسی می شود مناسبات بینامتنی میان جغرافیای فرهنگی و ادبیات دراماتیک با نگاهی ویژه به خشونت حاکم بر آثار سنکا به خصوص است. فرضیه تحقیق این است که با بررسی جغرافیای انسانی و محیط اطراف تی اس تیز تراژدی نویسنده و شخصیت ها می توان یک رابطه نسبی میان آن ها به وجود آورد. براساس این فرضیه، می توان به این موضوع اشاره کرد که محیط های طبیعی انسان از لحاظ رفتار اجتماعی قادرند فرهنگ های مشابهی تولید کنند. این پژوهش به یک پرسش اصلی پاسخ می دهد: چگونه سنکا، تاثیرگذاشته تی اس تیز جغرافیای فرهنگی بر مضمون خشونت در تئاتر، بخصوص تراژدی، بازتابی تی اس تیز است؟ یافته ها بر این موضوع دلالت می کند که آثار سنکا، بخصوص تراژدی از فرهنگ مردم روم معاصر او بوده است و بین خشونت و جغرافیای فرهنگی در نمایشنامه «تی اس تیز» (سنکا) در روم باستان ارتباط مستقیم وجود دارد.