بیماریهای گیاهی
سال:1398 | دوره:55 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

دیواره سلولی گیاه میزبان، سد مکانیکی اصلی برای نفوذ و مهاجرت نماتدهای انگل گیاهی محسوب می شود. این نماتدها جهت تجزیه دیواره سلولی، انواع مختلفی از آنزیم های تجزیه کننده دیواره سلولی را ترشح می کنند. بتا-1 و 4 اندوگلوکاناز از اولین آنزیم های تجزیه کننده شناخته شده در این ارتباط است. در این پژوهش، فعالیت آنزیم مذکور در سه گونه شاملMeloidogyne incognita، Pratylenchus loosi و Aphelenchoides besseyi مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا با انجام نمونه برداری، شناسایی، خالص سازی و تکثیر هر سه گونه نماتد، استخراجDNA انجام شد. سپس با استفاده از پرایمر دژنره اختصاصی و به کمک واکنش زنجیره ای پلی مراز، ژن کد کننده آنزیم بتا-1 و 4 اندوگلوکاناز در نماتدهای مذکور تشخیص داده شد. استخراج RNA کل از هر سه گونه انجام شد. بعد از آن، cDNA تهیه و با استفاده از ژن مرجع، درستیcDNA ها مورد بررسی قرار گرفت. سپس شدت بیان ژن کد کننده آنزیم بتا-1 و 4 اندوگلوکاناز برای نمونه ها بررسی شد. نتایج نشان داد که ژن کدکننده آنزیم بتا-1 و 4 اندوگلوکاناز، بیشترین فعالیت آنزیمی و شدت بیان را در نماتد مولد گره (M. incognita) داشت. نماتد مولد زخم ریشه چای (P. loosi) و نماتد نوک سفیدی برگ برنج (A. besseyi)به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

بیماری پوسیدگی طوقه برنج یکی از بیماری های بذر زاد برنج است که از خزانه تا شالیزار روی برنج دیده می شود. تولید گیاهچه های طویل و غیر طبیعی از بذور آلوده در اثر جیبرلیک اسید در خزانه و مزرعه از مهمترین علائم این بیماری می باشد. در این تحقیق، اثر جیبرلیک اسید تولید شده توسط Gibberella fujikuroi روی افزایش رشد ساقه چه و ریشه چه و مرگ و میر بذور رقم هاشمی ارزیابی شد. بذور رقم هاشمی به وسیله سوسپانسیون کنیدیومی جدایه های G. fujikuroi سواسازی شده از گیاهچه های آلوده از مزارع برنج استان گیلان مایه زنی گردید. میزان افزایش رشد با اندازه گیری طول ساقه چه، ریشه چه و تعداد بذر مرده هر پنج روز یکبار و میزان جیبرلیک اسید تولید شده توسط جدایه های G. fujikuroi با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) تعیین شد. نتایج تعیین کمّی جیبرلیک اسید نشان داد که تمامی جدایه های مورد بررسی توانایی تولید این هورمون را داشتند. همبستگی معنی داری بین میزان هورمون جیبرلین استخراج شده از بیمارگر و طول ریشه چه و ساقه چه حاصل از جوانه زنی بذور هاشمی مایه زنی شده و نیز تعداد بذر مرده مشاهده نشد.

جو پس از ذرت، گندم و برنج یکی از مهمترین غلات جهان است. سفیدک های پودری از قارچ های انگل های اجباری مهم گیاهان هستند، که با به وجود آوردن پوشش سفید رنگ که شامل اندام های رویشی قارچ می باشد بر روی قسمت های هوایی آن ها باعث زردی، خشکی و کاهش کمی و کیفی محصول گیاهان زراعی، درختان میوه، جالیز و زینتی می شوند. به منظور مکان یابیQTLهای مرتبط با مقاومت به سفیدک پودری در نسل F3 حاصل از تلاقی ارقام جو بادیا و کویر، جمعیتی شامل 104 خانواده در قالب طرح آماری اگمنت در سال زراعی 96-95 در دانشگاه گنبد کاووس کشت شدند. برای تهیه نقشه ژنتیکی از 28 نشانگر SSR و 9 نشانگر ISSR، 3 نشانگر IRAP و 5 نشانگر iPBS (در مجموع 93 آلل) استفاده شد که به 7 گروه پیوستگی در جو منتسب شدند. در نقشه پیوستگی سانتی مورگان برابر با 5/617 و میانگین فاصله بین دو نشانگرهای مجاور برابر با 41/5 سانتی مورگان شد. چهار QTL، روی گروه های پیوستگی کروموزوم های شماره 3، 4 و 6 برای مقاومت به سفیدک پودری ردیابی شد. نتایج این مطالعه منجر به رد یابی QTL جدیدی برای صفت مورد نظر شد. qSPM-4b، بین دو نشانگر ISSR13-1 و ISSR16-4 با 26/3LOD=، 6/13 درصد تغییرات صفت را با اثر افزایشی مثبت 12/0 کنترل نمود. QTLهای ردیابی شده در این تحقیق، می توانند در برنامه های به نژادی برای ایجاد افزایش منابع مقاومت به این بیماری و افزایش عملکرد ارقام جدید تولید شده مورد استفاده قرار گیرند. از نتایج بررسی حاضر می توان پس از تعیین اعتبار نشانگر های ردیابی شده، در برنامه های به نژادی همراه با ارزیابی های مزرعه ای استفاده نمود.

سودوموناس های غیربیماری زا از مهمترین عوامل کنترل زیستی می باشند، که در مدیریت بیماری های گیاهی استفاده می شوند. در این تحقیق اثر چهار سویه از (Pf1, Pf2, Pf3, Pf4)Pseudomonas fluorescens و یک سویه از Pseudomonas putida (P13) روی بیماری برگی ناشی از Botrytis cinerea و Alternaria alternataسنجیده شد. هدف این تحقیق بررسی توانایی سودوموناس-های فلورسنت در کاهش شدت بیماری در گیاه گوجه فرنگی (ارقام کوئین و مجار) و آرابیدوپسیس بود. بررسی تاثیر عوامل کنترل زیستی در کاهش غیرمستقیم شدت بیماری های فوق نشان داد، که بیشترین کاهش بیماری مربوط به سویه های Pf3 و سویه ی P13 بود، که سویه Pf3 قادر به کاهش میانگین قطر لکه تا حدود 25 درصد و سویه P13 نیز قادر به کاهش میانگین قطر لکه تا حدود 30 درصد نسبت به شاهد بودند. بررسی توانایی عوامل کنترل زیستی در کنترل مستقیم بیمارگر نشان داد، که سویه های به کار برده شده تفاوت معنی داری در کنترل بیمارگر داشتند و سویه P13 بیشترین توانایی را در کنترل بیمارگر داشت، به طوری که قادر بود تا حدود 45 درصد بیماری را نسبت به شاهد کاهش دهد. در نهایت سویه های P. fluorescen s (Pf3) و P. putida (P13) به عنوان سویه های قوی تر معرفی شدند. این سویه ها علاوه برکاهش شدت بیماری در گیاه، توانایی افزایش رشد گیاه را نیز داشتند.

بیست و یک جدایه باکتری از توده های گندم محلی جنوب استان کرمان دارای نشانه های بیماری خوشه صمغی، جداسازی شد. ویژگی های فنوتیپی و افتراقی جدایه ها مطابق روش های متداول باکتری شناسی انجام شد. شناسایی مولکولی و تنوع ژنتیکی جدایه ها با تکثیر و تعیین توالی نوکلئوتیدی قطعه هایی از ژن های 16S rRNA، gyrB و recA بررسی شد. با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز قطعه هایی به طول 700 و 558 جفت باز به ترتیب مربوط به ژن های 16S rRNA و gyrB از تمام جدایه ها تکثیر شد. در واکنش زنجیره ای پلیمراز با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن recA، هیچ قطعه ای در نمونه های مورد بررسی و جدایه شاهد Rathayibacter tritici تکثیر نشد، در حالی که در جدایه شاهد R. iranicus قطعه ای به طول 600 جفت باز تکثیر گردید. توالی نوکلئوتیدی نواحی ژنی تکثیر شده با یکدیگر، با جدایه R. tritici و با استرین های این باکتری موجود در بانک ژن یکسان بود. نتایج آزمون های فنوتیپی و بررسی داده های حاصل از تکثیر و تعیین توالی جایگاه های ژنی یاد شده نشان داد که باکتری R. tritici عامل بیماری خوشه صمغی گندم در جنوب استان کرمان است. این اولین گزارش از وجود این گونه باکتری در استان کرمان است.

باکتری گرم منفی Erwinia amylovora عامل بیماری آتشک، یکی از مهم ترین بیماری های درختان دانه دار به شمار می رود. هدف این مطالعه ایجاد بانک جهش یافته های ترانسپوزونی در باکتری E. amylovora به منظور شناسایی ژن های دخیل در بیماریزایی باکتری بود. از ترانسپوزون mini-Tn5 lacZ1 برای ایجاد کتابخانه جهش زایی ترانسپوزونی در استرین بومی E. amylovora استفاده شد. از بین 1500 پرگنه جهش یافته، دو پرگنه که دارای قدرت بیماریزایی کمتری بر روی میوه های گلابی نارس بودند انتخاب شدند. نتایج تعیین توالی DNA جهش یافته های منتخب نشان دهنده وقوع الحاق ترانسپوزون در یک ژن از خانواده تنظیم کننده بیانی araC و یک ژن از گروه non-ribosomal peptide synthetase (NRPS) بود. این تحقیق نشان دهنده تأثیر ژن تنظیم کننده بیانی araC و ژن NRPS در بیماریزایی باکتری E. amylovora می باشد. بررسی های بیشتری برای پی بردن به نقش این دو ژن در فیزیولوژی و پر آزاری باکتری E. amylovora مورد نیاز است.

نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp. )مهم ترین نماتدهای انگل گیاهان جالیزی هستند که علاوه بر کاهش پنج درصدی محصولات کشاورزی، موجب فراهم شدن شرایط برای آلودگی گیاه به بیمارگرهای دیگر نیز می شوند. قارچ Trichoderma harzianum Rifai یکی از عوامل بالقوه در مهار زیستی اغلب عوامل بیماری زای گیاهی از جمله نماتدها است. به منظور شناسایی جدایه های مؤثر T. harzianum برای کنترل نماتد ریشه گرهی در خیار، چهار جدایه از این قارچ با کدهای 36، 39، 42 و 43 با غلظت 107 اسپور در میلی لیتر به روش خیساندن خاک مورد بررسی قرار گرفتند. گیاهچه های خیار رقم سوپر دومینوس (SuperDominus) در مرحله چهار برگی، 24 ساعت پس از تیمار با قارچ با 2000 تخم و لارو M. javanica مایه زنی شده و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه به مدت دو ماه نگهداری شدند. نتایج برررسی شاخص های تکثیر نماتد نشان داد که جدایه کد 42 قارچ نسبت به سایر جدایه ها بیشترین تأثیر را در کاهش فعالیت های زیستی نماتد داشت. تعداد تخم، گال، توده تخم و فاکتور تولیدمثل در گیاهان تیمار شده با این جدایه از قارچ T. harzianum به ترتیب 2/69، 8/81، 6/88 و 70 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان داد.

گونه­ های گل­ جالیز(Orobanche spp. )، انگل اجباری و از عوامل محدود کننده کشت تعدادی ازمحصولات مهم کشاورزی بوده و باعث ایجاد آسیب و خسارت محصول در گیاهان دولپه­ ای از قبیل گوجه­ فرنگی، توتون، آفتابگردان، بادمجان، سیب-زمینی و هویج می­ شوند (Barker et al., 1996). گرچه روش­ های متعدد سنتی برای کنترل گل جالیز در محصولات مختلف به کار رفته است اما هیچیک از آنها موثر نبوده­ اند (Amsellem et al., 2001). از طرف دیگر روشهای موثر همچون ضدعفونی خاک، گران بوده و با خطرات زیست­ محیطی همراه هستند (Foy et al., 1989).....