فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:3 (پیاپی 47) |تعداد مقالات:8

در این آزمایش اثر کودهای زیستی (عدم کاربرد کود های زیستی، باکتری بیوسوپرفسفات، باکتری بیوسولفور، باکتری ریزوبیومی و قارچ میکوریز) و محلول پاشی اسید سالیسیلیک (عدم کاربرد، مصرف نیم و یک میلی مولار) بر ویژگی های بیوشیمیایی و عناصر دانه دو رقم نخود (بیونیج و آزاد) به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم در سال زراعی 96-1395 در کرمانشاه انجام شد. بیشترین میزان پرولین در ارقام بیونیج و آزاد در تیمار اسید سالیسیلیک 5/0 میلی مولار همراه با بیوسوپرفسفات (به ترتیب 049/0 و 048/0 میلی گرم بر گرم وزن تازه برگ)، بالاترین میزان قند محلول برگ در تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک در ارقام بیونیج همراه با میکوریز و آزاد همراه با ریزوبیوم (به ترتیب 49/2 و 48/2 میلی گرم بر گرم وزن تازه برگ) و بیشترین میزان پروتئین محلول در تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک و همراه با میکوریز و بیوسولفور (به ترتیب 172/0 و 167/0 میلی گرم بر گرم وزن تازه برگ) به دست آمد. بالاترین میزان پروتئین دانه در رقم آزاد با کاربرد بیوسولفور و میکوریز (83/24 درصد)، بیشترین رافینوز دانه (853/0 درصد) در رقم آزاد و با تیمار عدم کاربرد کودهای زیستی، بیشترین میزان پتاسیم دانه (65/971 میلی گرم در 100 گرم) در تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک همراه با قارچ میکوریز، بالاترین عملکرد دانه (1821 کیلوگرم در هکتار) با محلول پاشی اسید سالیسیلیک نیم میلی مولار به همراه ریزوبیوم در رقم بیونیج به دست آمد. محلول پاشی 5/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک همراه با باکتری ریزوبیومی و قارچ میکوریز علاوه بر بهبود ویژگی بیوشیمیایی و محتوای عناصر، منجربه افزایش 31 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد گردید که به لحاظ اقتصادی بسیار قابل توجه بود.

در این تحقیق به منظور بررسی اثر محلول پاشی عنصر روی (Zn) بر برخی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام گلرنگ تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (96-1395 و 97-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل آبیاری در دو سطح شامل آبیاری کامل و تنش خشکی به صورت قطع آبیاری از مرحله پرشدن دانه در کرت های اصلی، عامل های فرعی شامل محلول پاشی عنصر روی از منبع کلات روی در سه سطح عدم محلول پاشی (شاهد) و محلول پاشی به میزان 6/0 و 2/1 کیلوگرم در هکتار و ارقام، شامل 5 رقم گلرنگ (صفه، گل مهر، گلدشت، پدیده و پرنیان) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برهم کنش آبیاری×رقم بر دمای طبق، شاخص کلروفیل (Spad) و اجزای عملکرد دانه، برهم کنش رقم×محلول پاشی روی بر اجزای عملکرد دانه و برهم کنش آبیاری × رقم × محلول پاشی بر درصد روغن دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. محلول پاشی روی به دلیل افزایش محسوس تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق سبب زیادتر بودن عملکرد دانه به میزان 5/16 درصد در مقایسه با شرایط بدون کاربرد روی، در گیاه گلرنگ شد. همچنین محلول پاشی روی به میزان 2/1 کیلوگرم در هکتار در مرحله پر شدن دانه بیشترین اثر مثبت را در افزایش اجزای عملکرد دانه ارقام گلرنگ به خصوص رقم پرنیان داشت. در این بررسی رقم پرنیان به واسطه دمای طبق کم تر (4/28 درجه سانتی گراد) و شاخص کلروفیل (1/69) زیادتر از نظر تعداد طبق در بوته (4/28)، تعداد دانه در طبق (8/89) و وزن هزار دانه (46/40 گرم) برتری محسوسی نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه گلرنگ در شرایط تنش خشکی داشت. توجه به نتایج بهدست آمده، اگرچه تنش خشکی موجب خسارت به گلرنگ شد، اما محلول پاشی روی توانست بخشی از خسارت ناشی از تنش خشکی را جبران نماید.

مدیریت کود نیتروژن برای تولید اقتصادی کلرنگ از اولویت خاصی برخوردار است. افزایش کارایی این عنصر علاوه بر افزایش سود اقتصادی، موجب کاهش آلودگی محیط زیست نیز می شود. بنابراین آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد طی دو سال(1391 و 1393) اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل چهار مقدار نیتروژن خالص صفر شاهد (بدون مصرف نیتروژن)، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار و چهار سطح زمان مصرف نیتروژن به صورت تقسیط شده (مصرف تماماً هنگام کاشت T1، مصرف دو سوم هنگام کاشت و یک سوم شروع ساقه دهی T2، مصرف یک سوم هنگام کاشت و دو سوم شروع ساقه دهی T3 و مصرف یک سوم هنگام کاشت، یک سوم شروع ساقه دهی و یک سوم اوایل گلدهی T4) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش تیمارها بر ارتفاع بوته، تعداد طبق بارور در متر مربع، عملکرد دانه، عملکرد روغن، کارایی مصرف و جذب نیتروژن توسط دانه معنی دار بود. اثر اصلی نیتروژن بر تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن و کارایی جذب نیتروژن معنی دار گردید. همچنین، اثر اصلی تقسیط بر تعداد دانه در طبق، درصد روغن و کارایی جذب نیتروژن معنی دار بود. برهمکنش تیمارها در مقایسه با تیمار شاهد(بدون مصرف نیتروژن)حاکی از افزایش عملکرد دانه و به تبع آن عملکرد روغن بود. از طرفی، با افزایش مصرف نیتروژن در مقایسه با تیمار شاهد و نیز با تقسیط دو و سه مرحله ای آن (T2، T3وT4) به ترتیب شاخص های کارایی نیتروژن کاهش و افزایش نشان داد. بنابراین، با توجه به شرایط اجرای این آزمایش و محاسبه نسبت فایده به هزینه، مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در هر بار یک سوم (T4) با عملکرد دانه 2226 کیلوگرم در هکتار و بیشترین نسبت فایده به هزینه (18/43) و کارایی مصرف نیتروژن (31 کیلوگرم در کیلوگرم) توصیه می گردد.

به منظور بررسی امکان کاهش خسارت کمی و کیفی کلزا رقم نپتون در شرایط کم آبی با کاربرد محلول پاشی اسید سالیسیلیک و عناصر ریزمغذی در شرایط آب و هوایی خرم آباد، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-95 در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا گردید. آبیاری در دو سطح 20 و 70 درصد تخلیه ظرفیت زراعی در کرت های اصلی و ترکیب عناصر ریزمغذی (B1 عدم مصرف و B2 محلول پاشی با نسبت 2 در هزار) و عامل اسید سالیسیلیک (غلظت های صفر، 5/0، 1 و 5/1 میلی مولار) در کرت های فرعی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثرات ساده تنش کم آبی، محلول پاشی کود ریزمغذی و اسید سالیسیلیک بر کلیه صفات مورد آزمایش معنی دار بود. هم چنین برهم کنش سه گانه بر تعداد خورجین در بوته، عملکرد دانه، عملکرد روغن و کارتنویید معنی دار شد. بیش ترین عملکرد دانه و عملکرد روغن به ترتیب با میانگین 7/4424 و 7/2036 کیلوگرم در هکتار در تیمار آبیاری مطلوب و محلول پاشی کود ریزمغذی با غلظت 2 در هزار و اسید سالیسیلیک با غلظت 5/1 میلی مولار به دست آمد. تنش کم آبی کلروفیل کل، کارتنویید، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن را به ترتیب 14، 28، 20، 17، 27، 42، 14 و 49 درصد کاهش داد، اما محلول پاشی اسید سالیسیلیک و عناصر ریزمغذی توانست ضمن افزایش مقاومت به شرایط تنش کم آبی، از طریق بهبود ویژگی های رشدی و فیزیولوژیک گیاه از جمله افزایش رنگیزه های فتوسنتزی شرایط مساعدی را برای رشد مطلوب تر گیاه، فراهم نموده و با افزایش اجزای عملکرد دانه نهایتاً عملکرد دانه را در شرایط عدم تنش 29 درصد (5/1281 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط تنش 36 درصد ( 9/1064 کیلوگرم در هکتار) افزایش دهد. لذا کود ریزمغذی فرتی میکس سه گانه (آهن+روی+منگنز) با غلظت 2 در هزار به همراه غلظت 5/1 میلی مولار اسید سالیسیلیک جهت کاهش اثرات سوء تنش کم آبی و حصول عملکرد مناسب توصیه می گردد.

به منظور بررسی اثر تاریخ و عمق کشت غده بر برخی صفات زراعی ارقام سیب زمینی در کشت های پاییزه و بهاره، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در طی دو سال زراعی 1396 و 1397 اجرا شد. تاریخ کشت به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (10 آبان، 10 آذر و 10 اردیبهشت) و ترکیب چهار رقم سیب زمینی (اسپریت، مارفونا، ساوالان و آگریا) و چهار عمق کشت (10، 15، 20 و 25 سانتی متر) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتیجه صفات مورد بررسی نشان داد ارتفاع هر چهار رقم به طور میانگین 68 سانتیمتر در تاریخ کاشت آذرماه معنی دار بوده و در بالاترین ارتفاع بوته قرار گرفتند. بیشترین میانگین تعداد ساقه اصلی (4 ساقه) در طی دو سال در تاریخ کشت آبان ماه مشاهده شد. رقم ساوالان با 9 غده در بوته درکشت آبان ماه در عمق 10 و 15 سانتی متر دارای بیشترین تعداد بود. در تاریخ کشت 10 اردیبهشت، رقم مارفونا در چهار عمق کشت بیشترین وزن غده (به طور میانگین با 675 گرم) در بوته را داشت. تک ساقه ای در بوته ها صفت مطلوبی نیست. در رقم مارفونا درکشت آبان ماه سه عدد بود و در بوته های تک ساقه ای در کشت آذرماه کمتر از کشت آبان و اردیبهشت بود. بیشترین کارایی مصرف آب در تاریخ کاشت آبان و آذرماه در عمق های 10، 15 و 25 در رقم اسپریت مشاهده شد. بیشترین عملکرد غده در تاریخ کاشت اردیبهشت نسبت به دو تاریخ کاشت آبان و آذر بود. رقم مارفونا در هر چهار عمق کشت در تاریخ کشت اردیبهشت ماه به ترتیب 86/35، 39/32، 45/27 و 02/25 تن در هکتار شد. درنهایت می توان نتیجه گرفت، کشت پاییزه سیب زمینی بخصوص در مناطقی که از کمبود آب دارند، مناسب است. بیشترین کارایی مصرف آب در کشت پاییزه در عمق های 10، 15 و 25 سانتی متر، مربوط به رقم اسپریت بود.

به منظور بررسی اثر متانول بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، برخی اسمولیت های سازگار و صفات بیوشیمیایی گندم تحت شرایط قطع آبیاری، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح آبیاری (آبیاری کامل به عنوان شاهد، قطع آبیاری در 50 درصد مرحله سنبله دهی و قطع آبیاری در 50 درصد مرحله شکم خوش (آبستنی) به ترتیب به عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی بر اساس کد 55 و 43 مقیاس BBCH) و محلول پاشی متانول در چهار سطح (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد و محلول پاشی 10، 20 و 30 درصد حجمی متانول) بود. نتایج نشان داد محلول پاشی 30 درصد حجمی متانول در شرایط آبیاری کامل موجب افزایش 83/42، 01/36، 69/29، 93/57 و 98/49 درصدی محتوای کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنویید، درصد پروتئین و عملکرد دانه و کاهش 77/63 و 58/75 درصدی به ترتیب محتوای پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدهید، نسبت به عدم محلول پاشی تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله شکم خوش گردید. محلول پاشی 30 درصد حجمی متانول در شرایط قطع آبیاری در مرحله شکم خوش موجب افزایش محتوای پرولین و قندهای محلول (به ترتیب 42/125 و 93/91 درصد) نسبت به عدم محلول پاشی متانول در شرایط آبیاری کامل شد. همچنین محلول پاشی 30 درصد حجمی متانول در شرایط آبیاری کامل موجب کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز) شد. به-نظر می رسد محلول پاشی 30 درصد حجمی متانول می تواند عملکرد دانه گندم را در شرایط قطع آبیاری به واسطه ی بهبود صفات بیوشیمیایی افزایش دهد.

به منظور بررسی تجزیه و تحلیل شاخص های رشد و صفات مرفوفیزیولوژیک برنج، آزمایشی در قالب طرح آماری به روش کرت های یک بار خرد شده با سه سطح آبیاری و شش سطح محلول پاشی با سه تکرار در معاونت مؤسسه تحقیقات برنج (مازندران، آمل) در سال 1396 به اجرا در آمد. با اندازه گیری وزن خشک کل و سطح برگ در شش نوبت در طول رشد برنج، روند تغییرات شاخص های رشد به روش تابعی نسبت به روز پس از نشاکاری رسم شد. نتایج نشان داد که عامل آبیاری از نظر عملکرد شلتوک، عملکرد بیولوِژیک و ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد و از نظر تعداد پنجه بارور در سطح پنج درصد معنی دار شد. عامل کود در هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی دار نگردید. برهم کنش آبیاری و کود از نظر عملکرد شلتوک در سطح احتمال پنج درصد و از نظر عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. بیش ترین عملکرد شلتوک با میانگین 7284 کیلوگرم در هکتار و کم ترین آن با میانگین 4690 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به آبیاری غرقابی در شرایط محلول پاشی نیتروژن+ پتاسیم و آبیاری تناوب خشکی و رطوبت در شرایط محلول پاشی با آب معمولی بوده است. بیش ترین شاخص سطح برگ در آبیاری اشباع به مقدار (27/5) و کم ترین آن مربوط به تیمار آبیاری تناوب خشکی و رطوبت به مقدار (17/4) در رقم کشوری به دست آمد. بنابراین با توجه به دستیابی حداکثر شاخص سطح برگ، تجمع کل ماده خشک و سرعت رشد محصول در آبیاری اشباع می توان آن را در بین روش های آبیاری برنج به عنوان گزینه برتر تحت شرایط مشابه با مطالعه حاضر پیشنهاد نمود.

یکی از مهم ترین دلایل کاهش عملکرد در خاک های تحت اثر شوری، سمیت نمک، ویژگی های شیمیایی و فیزیکی نامناسب خاک ها می-باشد که می تواند اثر منفی زیادی بر بوم نظام های زراعی و عملکرد گیاهان زراعی بگذارد. این تحقیق با هدف بررسی میزان اثر باکتری های محرک رشد و کود گوگرد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در خاک های شور سدیمی انجام پذیرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. فاکتور اول سه سطح خاک شور سدیمی شامل نسبت سدیم جذب سطحی شده 13 با هدایت الکتریکی 8، نسبت سدیم جذب سطحی شده 15 با هدایت الکتریکی 10 و نسبت سدیم جذب سطحی شده 17 با هدایت الکتریکی 14، فاکتور دوم چهار سطح باکتری های محرک رشد شامل شاهد، B. subtilis، P. alcaliphila، R. pusense و فاکتور سوم دو سطح کود گوگرد شامل عدم کاربرد و 10 تن در هکتار بود. نتایج نشان داد که برهم کنش کود گوگرد و خاک های شور سدیمی بر زیست توده، تعداد سنبله در گلدان، عملکرد در گلدان، شاخص برداشت و سطح برگ معنی دار بود. کاربرد کود گوگرد در سطح شور سدیمی (نسبت سدیم جذب سطحی شده 13 با هدایت الکتریکی 8) نسبت به عدم کاربرد آن در همان سطح شور سدیمی، عملکرد دانه را به طور معنی دار به میزان 54/5 درصد افزایش داد. هم چنین بیش ترین عملکرد دانه (57/11 درصد) و شاخص برداشت از کاربرد باکتری R. pusense در سطح شور سدیمی (نسبت سدیم جذب سطحی شده 13 با هدایت الکتریکی 8) حاصل شد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده اثر مثبت کاربرد کود گوگرد و باکتری های محرک رشد در افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گندم در خاک های شور سدیمی بود.