علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1399 | دوره:22 | شماره:10 (پیاپی 101) |تعداد مقالات:20

زمینه و هدف: دانش و اطلاعات زیست محیطی نقش اساسی در فعالیت های افراد جامعه دارد. این آگاهی ها راه را برای توسعه جوامع بشری هموار می سازد و مسایل و مشکلات زیست محیطی را کاهش می دهد. امروزه تهدید های زیست محیطی از جانب بشر مورد توجه قرار گرفته و افکار عمومی را به خود معطوف کرده است. دلیل این تهدید ها آن است که مشکلات عمده ای را در زمینه پایداری محیط زیست بوجود آورده است و از طرفی توجه بسیار زیادی به مقوله پایداری و سلامت زیست محیطی در بخش تولیدات کشاورزی به علت اثرات زیانبار آن شده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و اولویت بندی عوامل موثر بر تولید محصول گندم با تاکید پایداری زیست محیطی است. روش بررسی: در تحقیق حاضر با استفاده از تکنیک های AHP فازی و DEMATEL جهتتحلیل و اولویت بندی عوامل موثر بر تولید گندم با تاکید بر پایداری محیط زیست استفاده گردیده است. جامعه آماری شامل 50 نفر از خبرگان و کارشناسان جهاد کشاورزی منطقه سیستان و در سال 98-1397 گردآوری شده است. یافته ها: نتایج حاصل از AHP فازی، نشان دهنده در اولویت بودن بعد آموزشی-ترویجی با وزن تهایی (45/0) و پس از آن مدیریتی (31/0)، فنی (12/0) و اقتصادی (10/0) می باشد. همچنین نتایج با استفاده از روش DEMATEL، نشان می دهد که بعد آموزشی ترویجی در اولویت نخست، و پس از آن ابعاد مدیریتی، فنی و اقتصادی با مقدار 44/34، 17/32 و 33/31 را بر تولید گندم در منطقه سیستان دارا می باشد. بحث و نتیجه گیری: بنابراین توصیه به برگزاری برنامه های آموزشی-ترویجی توسط مروجان جهاد کشاورزی منطقه سیستان برای کشاورزان گندم کار با توجه به نیازمندی کشاورزان و شرایط روستایی منطقه می گردد.

زمینه و هدف: گسترش شهرنشینی و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را لازم ساخته است. امروزه با رشد روزافزون ساخت تونل ها، مسیله تامین ایمنی در آن ها مورد توجه مهندسان و نهادهای مسیول قرارگرفته است. به منظور استانداردسازی و ارتقای ایمنی تونل، ارزیابی سطح ایمنی وضعیت فعلی تونل ها اولویت دارد، تا بتوان تمهیدات لازم برای ارتقای سطح ایمنی آن اتخاذ نمود. به طور کلی با توجه به محدود بودن فضای داخل تونل های شهری، وقوع تصادفات در این فضاها دارای شرایط خاصی است. رخ دادن این حوادث می تواند موجب اختلال در عملکرد تونل ها شود در پی آن ممکن است مشکلاتی همچون آتش سوزی، مشکلات تنفسی، و غیره ایجاد شود. بنابراین با توجه به وضعیت بحرانی که در پی وقوع این حوادث ایجاد می شود، ضروری است در این شرایط روش های مناسبی برای ارزیابی فاکتورهای ایمنی، زیستی در مدیریت بحران تونل ها اتخاذ گردد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی فاکتورهای ایمنی، زیستی در مدیریت بحران تونل های شهری است و تونل توحید را با تونل رسالت و تونل شهدای غزه مقایسه می نماید. روش بررسی: در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل سلسله مراتبیAHP استفاده شده است. یافته ها: بالاترین سطح ریسک مربوط به تونل توحید1 و کمترین سطح ریسک مربوط به تونل شهدای غزه می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق در سال 1396نشان می دهد سیستم تهویه بیشترین وزن و زهکشی کمترین وزن را دارد و تونل توحید دارای رتبه اول است.

زمینه و هدف: یکی از روش های حذف آلاینده های آبی، استفاده از نانوجاذب ها است. لذا در این بررسی به منظور معرفی نانوجاذب مناسب، خاصیت مغناطیسی نانوکامپوزیت اکسیدگرافن مغناطیسی شده به دو روش همرسوبی و حلال گرمایی و امکان استفاده از آن ها برای حذف کادمیم از محلول های آبی بررسی شد. روش بررسی: اکسید گرافن سنتز شده به روش هامر، به دو روش حلال گرمایی و همرسوبی مغناطیسی گردید. سپس هر یک از جاذب ها به دو روش رفلاکس (با استفاده از اتیلن دی آمین) و سنتز سرد (با استفاده از دی کلرومتان) آمین دار شدند. حذف یون های کادمیم از محلول آبی در سیستم ناپیوسته توسط تمامی جاذب ها بررسی شد. اثر پارمترهای pH، مقدار جاذب، زمان تماس، غلظت اولیه یون های فلزی و دما توسط جاذب سنتز شده به روش حلال گرمایی و آمین دار شده به روش رفلاکس بررسی گردید. یافته ها: نتایج FTIR، XRD و VSMنشان داد که جاذب سنتز شده به روش همرسوبی دارای خاصیت مغناطیسی بهتری است. جاذب مغناطیسی شده به روش حلال گرمایی و آمین دار شده به روش رفلاکس از ظرفیت جذب بالاتری (207میلی گرم بر گرم) برخوردار است. درحالی که ظرفیت جذب نانوجاذب آمین دار شده به روش سرد 82 میلی گرم بر گرم بود. داده های به دست آمده با مدل هم دمای فرندلیخ و مدل سینتیکی شبه مرتبه ی دوم همخوانی داشتند. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج FTIR، XRD و VSM، نانوجاذب سنتز شده به روش همرسوبی خاصیت مغناطیس بهتری داشت درحالی که ظرفیت جذب آن کاهش یافت. اشغال گروه های کربوکسیل موجود در سطح اکسیدگرافن توسط ذرات آهن می تواند موجب کاهش اتصال گروه های عاملی آمین در سطح جاذب شود. نتیجه حاصل از آنالیز عنصری نیز تایید کننده این نتیجه بود. زیرا میزان عنصر نیتروژن این نانوجاذب نسبت به نانوجاذب سنتز شده به روش حلال گرمایی کاهش یافت. نانوجاذب مغناطیسی شده به روش حلال گرمایی و عامل دار شده به روش رفلاکس جهت حذف کادمیم کارآمدتر است. همچنین جذب کادمیم توسط نانوکامپوزیت سنتز شده به صورت گرماگیر و خودبه خودی است.

زمینه و هدف: امروزه تخریب محیط زیست به بحرانی جهانی تبدیل شده که روز به روز بر عمق و دامنه این بحران افزوده می شود. چنان چه به صورت علمی و جدی برای رفع آن چاره اندیشی نشود بشر با فاجعه عظیمی مواجه خواهد شد. آموزش عالی نهادی است که انتظار می رود با ارایه آموزش های مناسب، آگاهی لازم برای تغییر نگرش و رفتار دانشجویان جهت حمایت از محیط زیست را فراهم نماید. روش بررسی: تحقیق حاضر درصدد بود با روش کیفی و بر اساس رهیافت گرندد تیوری، نگرش حفاظتی نسبت به محیط زیست را موردمطالعه قرار دهد. شیوه ی نمونه گیری مبتنی بر هدف بود و از دانشجویان رشته های کشاورزی انتخاب شدند و از آن ها مصاحبه به عمل آمد. سوالات محوری پژوهش عبارت بود از: ابعاد نگرش دانشجویان چگونه است؟ راهبردهای آن ها برای حفاظت از محیط زیست چیست؟ یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد تبیین کننده های نگرش دانشجویان نسبت به حفاظت از محیط زیست، «فعالیت های مخرب زیست محیطی»، « آگاهی و دانش اندک زیست محیطی»، « فرهنگ احترام به محیط زیست»، « نگاه پایدارانه به محیط زیست»، «برنامه های حامی حفاظت از محیط زیست» و «برنامه های آموزشی حفاظت زیست محیطی» می باشد. بحث و نتیجه گیری: یکی از راهبردهای حفاظت از محیط زیست، تغییر نگرش دانشجویان به وسیله ی برنامه های آموزشی حفاظت از محیط زیست می باشد. لذا پیشنهاد می گردد دانشگاه ها، برنامه ها و واحدهای درسی را برای ترویج فرهنگ احترام به محیط زیست پایه گذاری کنند.

زمینه و هدف: امروزه خطر آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی با عناصر سنگین به نگرانی جهانی تبدیل شده است. بنابر این مطالعه فعلی با هدف ارزیابی انواع و مقادیر مختلف بیوچار بر مقدار فلزات سنگین آب آبیاری به اجرا گذاشته شده است. روش بررسی: برای این هدف دوازده بیوچار مختلف با استفاده از 6 نوع زیتوده شامل کاه گندم، کاه نخود، بقایای ذرت، برگ و ساقه نی، تفاله زیتون و تفاله چغندرقند در دو دمای 500 و C 700 و در شرایط کمبود اکسیژن تولید شد. بر اساس نتایج سطح ویژه، ظرفیت تبادل کاتیونی و طیف سنجی مادون قرمز، بیوچارهای کاه گندم، برگ و ساقه نی و بقایای ذرت که در C 700 تولید گردیدند، برای انجام آزمایش های بعدی انتخاب شدند. سپس تاثیر نه سطح مختلف این بیوچارها بر میزان عناصر سنگین (کادمیم، نیکل و سرب)آب آبیاری با استفاده از طرح کاملا تصادفی (CRD) در سه تکرار مورد پژوهش قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که افزایش دما به طور معنی داری عملکرد و درصد ترکیبات مواد فرار را کاهش داد، اما اسیدیته، ظرفیت تبادل کاتیونی، سطح ویژه و درصد خاکستر افزایش یافت. به علاوه نتایج معلوم نمود که انواع بیوچار و مقادیر مصرفی آنها توانسته است به طور معنی داری مقدار عناصر سنگین در آب آبیاری را کاهش دهد. بحث و نتیجه گیری: افزایش سطح ویژه، ظرفیت تبادل کانیونی و اسیدیته منجر به حذف عناصر سنگین از آب آبیاری شد. مصرف MB700 (در مقایسه با WB700و RB700)و WB700 (در مقایسه با MB700 و RB700) توانست به طور معنی داری به ترتیب کادمیم و نیکل را کاهش دهد در حالیکه تاثیر MB700 و WB700 در حذف سرب از RB700 چشمگیر تر بود. بیشینه کاهش کادمیم، نیکل و سرب مربوط به مصرف 32 گرم بیوچار در لیتر بود.

با توجه به اهمیت محیط زیست طبیعی برای حیات انسان، هرگونه آسیب و تخریب آن امری مذموم و غیرقابل پذیرش است. مبنای مسیولیت در برابر خسارات زیست محیطی، میان انسان یا محیط زیست در نوسان بوده و همواره میان حقوقدانان در این زمینه اختلاف وجود داشته است. بنابراین تاکنون در بحث خسارات زیست محیطی و ضرورت جبران آن همواره انسان محور اصلی بوده و ارزیابی میزان خسارات وارد شده به محیط زیست در محاکم قضایی یا داوری بر مبنای آسیب های وارد شده به حقوق بشر مطمح نظر قرار گرفته است. دیوان بین المللی دادگستری در رای اخیر خویش در اختلاف میان کاستاریکا علیه نیکاراگویه، برای نخستین بار در تاریخ رسیدگی خویش مفهوم «خسارات محض زیست محیطی» را به رسمیت شناخته و نسبت به ارزیابی این خسارات اقدام نمود. پژوهش حاضر ضمن تحلیل رای دیوان پیرامون این مفهوم، با بهره گیری از داده های کتابخانه ای درصدد تبیین و تحلیل مفهوم خسارات محض زیست محیطی و شیوه ی ارزیابی صورت گرفته در مورد آن بوده و در پایان نتیجه می گیرد که شیوه ارزیابی مالی صرف در مورد خسارات زیست محیطی مناسب نبوده و سپس روش های مطلوب در این زمینه پیشنهاد شده است.

زمینه و هدف: لزوم رعایت نکات آینده نگری و ترسیم سیمای آینده توسعه، گرایش ها را در زمینه ی برنامه ریزی و بهره برداری عقلانی از منابع سوق می دهد. حوزه آبخیز قوری چای یکی از حوزه های شمال استان اردبیل به شمار می رود که نقش مهمی در امرار معاش مردم بومی منطقه دارد. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی توان اکولوژیک و تعیین تناسب اراضی برای فعالیت های کشاورزی و مرتع داری در حوزه آبخیز قوری چای اردبیل در سال 1394 می باشد. روش بررسی: در مرحله اول، با بررسی منابع و کسب استانداردها، معیارهای ارزیابی توان کشاورزی-مرتع داری مشخص گردید. در مرحله ی بعد، کلیه ی لایه ها با فرمت مشابه به سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS[1]) وارد و با روش فازی استانداردسازی شدند. در ادامه، از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP[2]) و ماتریس مقایسات دوتایی، برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها استفاده شد و در نهایت، کلیه لایه ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار (WLC[3]) تلفیق شدند. یافته ها: بر اساس نتایج، 42/ 9811 هکتار (85/82%) از منطقه برای فعالیت کشاورزی و 31/2027 هکتار (15/17%) برای فعالیت مرتع داری دارای پتانسیل است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، بین کاربری فعلی اراضی و پتانسیل سرزمین برای کشاورزی و مرتع داری در منطقه، رابطه ی متعادلی برقرار نیست.

زمینه و هدف: تغییر اقلیم معضل امروز و بحران فردا است. در این تحقیق اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات منتخب و کاربری اراضی در چهار ناحیه از استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور ابتدا روند تغییرات سری زمانی متغیرهای دما و بارش طی سال های 1390-1360 مورد مطالعه قرارگرفت. هم چنین با استفاده از تحلیل های رگرسیونی اثر متغیرهای متوسط دمای سالانه و بارش سالانه به عنوان شاخص های تغییر اقلیم بر عملکرد و سطح زیرکشت محصولات گندم، جو و برنج در سال های زراعی 1390-1360 مورد بررسی واقع گردید. در مرحله بعد با استفاده از نتایج تحلیل رگرسیونی و لحاظ نمودن آن ها در مدل برنامه ریزی ریاضی مثبتPMP، اثر سناریوی 1 درجه افزایش دما و 1 میلی متر کاهش بارش بر کاربری اراضی و عملکرد محصولات کشاورزی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل های رگرسیونی نشان داد که دمای هوا روند افزایشی محسوس و بارش روند کاهشی تقریبا محسوسی داشته، و تغییر اقلیم اثر معنی داری بر عملکرد برنج، گندم و جو دارد. نتایج تحلیل های مدل PMP مشخص کرد که کاربری در جهت افزایش کشت اراضی برنج و جو تغییر یافت. بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که اثر تغییر اقلیم بر همه محصولات الزاما منفی نیست و لذا می توان به جنبه های مثبت تغییر اقلیم نیز توجه داشت و از آن در جهت بهره برداری بهینه از منابع و امکانات منطقه استفاده کرد.

زمینه و هدف: به دلیل ایجاد تغییرات سریع در وضعیت رقبا، تکنولوژی و تمایلات مشتریان، شرکت ها نمی توانند همواره به محصولات موجود خود تکیه کنند. مشتریان در جستجوی محصولات با کیفیت بهتر و پیشرفته تر هستند و شرکت ها ناچارند محصولات جدیدی تولید و عرضه کنند که جواب گوی نیازها، سلیقه ها و انتظارات مشتریان باشد، یکی از روش های مهم در طراحی محصول جهت عرضه محصولات با کیفیت و کارکرد بهتر، تحلیل شکست یا ارزیابی ریسک است. روش بررسی: این مقاله به ارزیابی عملکرد مولفه های محصول در صنعت خدمات کامپیوتری می پردازد. به منظور ارزیابی ریسک، داده ها از ده نفر از خبرگان دارای صلاحیت علمی جمع آوری گردید و جهت تکمیل ماتریس تصمیم گیری شاخص های رویکرد FMEA و ماتریس های مقایسات زوجی مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از روش های چندمعیاره فازی در محیط اکسل مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: براساس نتایج ویکور فازی گزینه ی A5 در ارزیابی ریسک با رویکرد فازی دارای کم ترین مقدار بوده بنابراین در مقایسه با گزینه های دیگر عملکرد بهتری داشته است. براساس نتایح پرومته فازی گزینه ی A4 در ارزیابی ریسک با رویکرد فازی دارای φ (a) بزرگتری بوده بنابراین در مقایسه با گزینه های دیگر عملکرد بهتری داشته است. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج بدست آمده از ویکور فازی گزینه پنجم دارای رتبه اول و براساس نتایج پرومته فازی گزینه چهارم رتبه اول را به خود اختصاص داده است.

زمینه و هدف: در ایران با وجود روند فزاینده فعالیت های توسعه ای که سبب تغییر ساختار و در نهایت تغییر یا از بین بردن عملکردها و فرآیندهای سیمای سرزمین می شوند، لزوم در نظرگیری اثرات بصری در مطالعات EIA به ویژه در اکوسیستم های شمالی کشور احساس می شود. این مطالعه با هدف کمی سازی معیارهای بصری پوشش اراضی با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه در سال 1395، با هدف کمی سازی معیارهای بصری طبیعی بودن و پیچیدگی با استفاده از سنجه های SHDI، SHEI، PLAND، LPI، PR، PD و NP در حوزه آبخیز دو هزار و سه هزار تنکابن از دو نقطه دید ناظر صورت گرفت. پس از تهیه نقشه کاربری اراضی و تولید DSM و انتقال نقاط دید به GIS با استفاده از دستور Visibility در GIS، محدوده قابل دید به دست آمد و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: با توجه به شاخص PLAND که بیشترین مقدار آن مربوط به کاربری جنگل بود و مقادیر آن برای کاربری های جنگل، کشاورزی و مرتع به ترتیب 1499/0، 0001/0 و 0021/0 به دست آمد، مشخص شد که طبیعی بودن در محدوده دید نقطه اول بیشتر از نقطه دوم است و این منطقه دید، کمتر دستخوش مداخلات انسانی بوده است. در نقطه دوم به جز ارزش SHEI که کمتر از نقطه اول (0927/0) بود، مقادیر شاخص های SHDI (0927/0)، PR (70000)، PD (507/2)، NP (2058000) بیش از نقطه دوم به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: استفاده از متریک های سیمای سرزمین با توجه به قابلیت های آن ها، می تواند گامی مفید در راستای شناسایی زود هنگام اثرات توسعه بر ساختار سیمای سرزمین باشد. رویکرد ارایه شده می تواند پایه ای برای توسعه یک روش جدید در درک اثرات تغییر سیمای سرزمین در زمینه برنامه ریزی و مدیریت باشد.

زمینه و هدف: افزایش آگاهی و نگرانی در مورد آسیب های زیست محیطی موجب شده است جوامع برای رفع این مشکل راهکارهایی اتخاذ نمایند. وضع مالیات بر انتشار آلاینده ها یکی از راهکارهایی است که برای دستیابی به برخی از اهداف زیست محیطی و دفع آلودگی توسط اقتصاددانان توصیه می شود. هدف این پژوهش برآورد تمایل به پرداخت مالیات زیست محیطی بر بنزین در شهر مشهد می باشد. روش بررسی: در این تحقیق برای اندازه گیری تمایل به پرداخت افراد برای کالاها و خدمات زیست محیطی از روش ارزش گذاری مشروط (CVM) استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش، خودروهای بنزین سوز شهر مشهد در سال 1396 بوده است که با توجه به عدم اطلاع دقیق از تعداد خودروها، تعداد جامعه، نامحدود در نظر گرفته شده است. حجم نمونه برابر 500 نفر راننده خودرو است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده از میان افراد جامعه انتخاب شده اند. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که حدود 77 درصد از کل پاسخگویان تمایل به پرداخت مالیات آلودگی هوای شهر را دارند؛ در مقابل حدود 20 درصد از افراد، حاضر نیستند هیچ گونه مبلغی تحت عنوان مالیات بر آلودگی هوا پرداخت نمایند. حدود 3 درصد نیز در قبال تمایل به پرداخت، خوداظهاری نداشته اند. بحث و نتیجه گیری: مطابق با نتایج تحقیق، باورهای زیست محیطی اثر مثبتی بر تمایل به پرداخت مالیات بنزین دارد؛ از این رو، قبل از اقدام به برنامه ریزی برای اخذ این نوع مالیات، پیشنهاد می شود زمینه های فرهنگی و اطلاع رسانی جهت شفاف سازی ضرورت وجود مالیات های زیست محیطی ایجاد شود.

زمینه و هدف: با وجود پیشینه تاریخی شهرستان خلخال، هنوز مطالعات کافی در مورد شناسایی معماری بومی به ویژه معماری روستایی این منطقه صورت نگرفته است. به دلیل ایجاد ارتباط گردشگری بین شهرستان خلخال و شهر ماسوله از طریق دره توریستی شاهرود(جاده کلور)، این تحقیق درصدد مطالعه و شناخت ویژگی های کالبدی-فضایی مسکن بومی روستاهای واقع در امتداد این دره به منظور حفظ و کاربست آن در توسعه های آتی است. روش بررسی: در این تحقیق نوع مطالعه به روش کیفی و روش بررسی اطلاعات به صورت توصیفی-تحلیلی است. پس از بازدیدهای میدانی روستاهای واقع در دره شاهرود، گونه های مطالعاتی به لحاظ دارا بودن ویژگی های غالب معماری بومی از روستاهای"شال، کلور، درو، اسبو و اسکستان" انتخاب شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ویژگی های کالبدی-فضایی هم چون "فرم پلان، عناصر معماری، مصالح و روش ساخت، فرم بام، نسبت بازشوها، نسبت توده به فضا و روابط عملکردی" مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: بافت روستایی متراکم، فرم معماری برون گرا و فشرده، بازشوهای کوچک، ایوان و تلار ستوندار، طره های چوبی، بام شیبدار، هماهنگی با شیب زمین و استفاده از مصالح محلی از ویژگی های معماری مسکن روستایی این منطقه است. هم چنین در اغلب گونه ها، فضای خدماتی در طبقه همکف و فضای زیستی در طبقه اول قرار دارد. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد تمامی گونه های مورد مطالعه برون گرا، دارای ایوان، تلار و طره های چوبی به عنوان عناصر ثابت و غالب هستند و به دو گونه خانه های تلاردار با فضای پستو و تلاردار بدون فضای پستو دسته بندی می گردد. به طور کلی الگوی معماری روستاها از نظر "فرم پلان، سازه و مصالح، بازشوها، نسبت توده به فضا و روابط عملکردی" متاثر از اقلیم سرد و کوهستانی منطقه خلخال است.

زمینه و هدف: ساختار مسکن در طول تاریخ، همواره در حال شکل پذیری و تحول بوده و از هزاران پدیده و عوامل مختلف تاثیر پذیرفته است. شیوه زندگی و سلیقه زیبایی شناسی که مصداق فرهنگ زندگی هستند، به کالبد معماری شکل می دهند. خانه، مکان شکل گیری و نمایش فرهنگ است و اساسی ترین فضایی است که هر انسانی، بودن در آن را تجربه می کند. پژوهش حاضر به دنبال چگونگی تاثیر فرهنگ زندگی در معنای کلی و سبک زندگی در معنای خاص بر نظام اشیای خانگی (ذهنی و کارکردی) از دیدگاه بوردیو می باشد. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کیفی، توصیفی و تحلیلی محسوب می شود. جامعه آماری، زوج های جوان ساکن در مجتمع های مسکونی منطقه دو شهری قزوین می باشند که از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد 310 نفر از آن ها به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و پس از اطمینان از پایایی و روایی آن، در جامعه نمونه توزیع گردید. جهت تجزیه وتحلیل از روابط همبستگی و رگرسیون در نرم افزار Spss22 استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار بین سبک زندگی افراد و نظام اشیای خانگی آن ها در جامعه نمونه می باشد. بحث و نتیجه گیری: طبق تحلیل های به نظر می رسد که "مد" و آنچه به عنوان الگوی همگانی در یک جامعه فراگیر می شود می تواند نقش زیادی در نظام اشیای کارکردی خانه داشته باشد. این سلیقه همگانی می تواند در انتخاب رنگ ها، مبلمان، نوع چیدمان، نوع انتخاب وسایل کارکردی و موارد بسیار دیگر تاثیر بگذارد. همچنین نوع ساختار خانواده ازنظر سنتی بودن و یا اعتقادات مذهبی می تواند بر استفاده از اشیای ذهنی در خانه موثر باشد.

زمینه و هدف: رفتار حرارتی ساختمان های زیر زمین، نسبت به ساختمان های روی زمین متفاوت است. نزدیکی دمای درون زمین به متوسط دمای سالانه محیط، باعث کاهش تبادل حرارت این بناها، نسبت به ساختمان های روی زمین می شود. کاهش مصرف انرژی، انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش می دهد. هدف این پژوهش امکان سنجی استفاده از انرژی زمین گرمایی در ساختمان به منظور کاهش انتشار آلاینده دی اکسید کربن در شهر همدان با شرایط اقلیمی سرد در سال 1398 می باشد. روش بررسی: شبیه سازی با استفاده از نسخه 0-1-8 نرم افزار انرژی پلاس انجام شد. مدل مورد بررسی، نمونه فضایی استاندارد 900 اشری با کاربری مسکونی در نظر گرفته شد. در ابتدا، مدل روی سطح زمین مستقر و مصرف انرژی آن معادل 424/0 مگاوات ساعت بر مترمربع مشخص شد. سپس نمونه در گام های متوالی و مساوی 5/0، 1، 5/1، 2، 5/2 و 3 متری در عمق زمین واقع و در هر گام مصرف انرژی مشخص شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در عمق های یادشده، به ترتیب معادل 51/14، 38/28، 56/44، 25/57، 70/74 و 07/79 درصد نسبت به حالت اولیه نیاز سالانه انرژی نمونه کاهش یافته است. از طرفی میزان انتشار آلاینده دی اکسید کربن در محیط نیز به ترتیب معادل65/0 و 27/1 و 99/1 و 57/2 و 35/3 و 55/3 درصد کاهش یافته است. بحث و نتیجه گیری: استقرار ساختمان درون زمین، انتشار آلاینده دی اکسید کربن در محیط را کاهش می دهد.

زمینه و هدف: با توجه به محدودیت منابع آب وکمبود ماده آلی دراکثرمناطق ایران، استفاده هم زمان از پلیمرهای سوپرجاذب و کودهای آلی می تواند راه کاری موثر درجهت بهبود خصوصیات فیزیکی وشیمیایی، حاصلخیزی خاک و حفظ ذخیره رطوبتی خاک باشد. هدف از این مطالعه تعیین تاثیر پلیمر سوپرجاذب بر برخی خواص شیمیایی و فیزیکی خاک و میزان آزادسازی عناصر غذایی ازکود دامی در سطوح رطوبتی مختلف بوده است. روش بررسی: آزمایشی در سال 1393درقالب طرح فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار و جمعا 54 واحد آزمایشی به اجرا درآمد. فاکتورها شامل 1-نوع و مقدار اصلاح کننده با شش سطح شامل الف) بدون اصلاح کننده (C)، ب) پلیمر سوپرجاذب با سطح 2/0 درصد وزنی (2/0A s)، ج) پلیمر سوپرجاذب با سطح 4/0 درصد(4/0A s) (4/0As)، د) کود دامی با سطح دو درصد وزنی(M)، م) پلیمر سوپر جاذب با سطح 2/0 درصدوزنی به همراه کود دامی با سطح دو درصدوزنی(+M 2/0 As) و ه) پلیمر سوپرجاذب با سطح 4/0 درصدوزنی به همراه کود دامی با سطح دو درصد وزنی(+M 4/0 As) (+M4/0 A s) و 2-رطوبت با سه سطح شامل 80 درصد (h1)، 70درصد (h2) و 60 درصد (h3) رطوبت ظرفیت مزرعه ای بود. یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد پلیمر سوپر جاذب با سطح 2/0 درصدوزنی به همراه کود دامی با سطح دو درصدوزنی بیشترین تاثیر را بر بهبود خواص شیمیایی و فیزیکی خاک ازقبیل افزایش فسفرقابل جذب، پتاسیم قابل جذب و ظرفیت تبادل کاتیونی وکاهش سدیم قابل جذب و نیز افزایش ظرفیت رطوبت مزرعه ای داشته است. در اکثر موارد بین تیمارهای پلیمر سوپرجاذب با سطح 4/0 درصد وزنی به همراه کود دامی با سطح دو درصد وزنی و پلیمر سوپر جاذب با سطح 2/0 درصدوزنی به همراه کود دامی با سطح دو درصدوزنی اختلافی مشاهده نشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج، می توان کاربرد توام 2/0 درصد وزنی پلیمر سوپر جاذب و 2 درصد وزنی کود دامی را به عنوان تیمارمطلوب در سطوح رطوبتی پایین معرفی کرد.

زمینه و هدف: امروزه بسیاری از شهرهای کشور ما با توجه به گسترش نامحدود و بدون برنامه خود سبب دست اندازی به محیط های طبیعی و از بین بردن آن ها شده اند. در این زمینه، ارزیابی توان اکولوژیک می تواند گامی موثر در جهت برنامه ریزی استفاده درست از سرزمین باشد. در این پژوهش شهرستان مشکین شهر استان اردبیل به دلیل این که در معرض مخاطرات محیط زیستی قرار گرفته، جهت ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری انتخاب شد. روش بررسی: برای این کار با در نظر گرفتن معیارهای اصلی شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از گسل های فعال، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، اقلیم و فاصله از سکونت گاه های شهری، وزن دهی به معیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی و استانداردسازی با روش فازی انجام و در ادامه در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی لایه ها با فرایند ترکیب خطی وزنی رویهم گذاری شده و نقشه تناسب توسعه شهری تهیه شد. یافته ها: بر اساس نتایج بدست آمده، درصد شیب و دسترسی به راه ارتباطی از تاثیر بیش تری در ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در شهرستان برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد که 99/584 کیلومتر مربع (62/15%) از سطح منطقه فاقد تناسب، 24/946 کیلومتر مربع (26/25%) دارای تناسب متوسط، 86/1809 کیلومتر مربع (33/48%) دارای تناسب زیاد و 6/403 کیلومتر مربع (77/10%) دارای تناسب خیلی زیاد برای توسعه شهری است. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج قسمت های مرکزی شهرستان مشکین شهر از بیش ترین پتانسیل برای توسعه شهری برخوردار است و سایر قسمت های شهرستان با اجرای فرآیند آمایش سرزمین بهتر است به کاربری دیگری تعلق گیرد.

زمینه و هدف: چرای دام به عنوان یکی از آشفتگی های اکولوژیک باعث تغییر در خصوصیات خاک و پوشش گیاهی مراتع می شود. هدف از این تحقیق مطالعه اثر قرق بر ذخایر میکروبی زی توده و برخی خصوصیات خاک مراتع حوضه گنبد شهر همدان است. یکی از این مناطق تحت قرق 20 ساله است و منطقه دیگر در خارج از منطقه حفاظت شده تحت چرای دام است. روش بررسی: نمونه گیری خاک بر اساس روش سیستماتیک-تصادفی انجام شد. پنج ترانسکت 1000 متری با جهت شمالی-جنوبی به طور تصادفی در هر منطقه (قرق و چرا شده) به صورت جداگانه در نظر گرفته شد. نمونه برداری خاک در هر 100 متر ببا روش سیستماتیک-تصادفی و در اردیبهشت ماه سال 95 انجام گرفت. عناصر مس، آهن، پتاسیم، منیزیم، منگنز و روی به وسیله طیف سنجی جذب اتمی، اسیدیته با دستگاه pH متر، وزن مخصوص ظاهری از روش کلوخه ای، نیتروژن کل از روش کجلدال، کربن آلی و ماده آلی خاک از روش اکسیداسیون تر والکی بلک و زیتوده میکروبی کربن به روش تدخین-استخراج محاسبه شد. یافته ها: پس از انجام تجزیه و تحلیل های آماری مشخص شد که غلظت عناصر پتاسیم و روی در خاک منطقه قرق و غلظت عنصر منیزیم در خاک منطقه چرا شده افزایش معنی داری در سطح 5 درصد داشته است. اسیدیته خاک در منطقه چرا شده از 01/7 در منطقه قرق به مقدار 23/7 افزایش یافت. رطوبت خاک در منطقه چراشده کاهش معنی داری یافته و از 11/27 درصد در منطقه قرق به مقدار 12/18 درصد رسیده بود. جرم مخصوص ظاهری خاک نیز در منطقه چراشده 16/1 گرم بر سانتی متر مکعب بود که در منطقه قرق کاهش معنی داری داشته و به 98/0 گرم بر سانتی متر مکعب رسید. زی توده میکروبی کربن در خاک مناطق قرق و چرا شده تفاوت معنی داری داشت. مقایسه میانگین زی توده میکروبی کربن در خاک مراتع گنبد نشان داد که این پارامتر از 83/0 گرم بر کیلوگرم در منطقه چرا شده به مقدار 95/0 گرم بر کیلوگرم رسیده و افزایش معنی داری داشته است. بحث و نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشانگر این نکته است که در منطقه قرق با اعمال قرق، خصوصیات خاک در مسیر توالی و رسیدن به شرایط ایده آل قرارگرفته است اما همچنان این منطقه نیاز به توجه و ادامه حفاظت دارد.

زمینه و هدف: توسعه فیزیکی شهرها در تمام دنیا تحت تاثیر جغرافیای طبیعی آن و دخالت های انسانی می باشد. تجزیه تحلیل دادهای جغرافیایی بدون استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی وداده های ماهواره ای دشوار و در حالت پیچیده غیرممکن است. در این پژوهش پتانسیل ها و موانع توسعه فیزیکی شهر رودبار با رویکرد دورسنجی و GIS مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: ابتدا در سیستم اطلاعات جغرافیایی و استفاده از متغیرهای شیب، جهت شیب، کاربری اراضی, خطوط انتقال نیرو، رود، جاده و ریل، گسل و نقاط روستایی در محیط نرم افزارArcGIS و روش تلفیقیAHP-FUZZY به مکان یابی نقاط مستعد شهری پرداخته شد. و خروجی در قالب یک نقشه حاصل از AHP و همپوشانی فازی به پنج گروه دارای پتانسیل خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف استخراج گردید. برای گسترش فیزکی شهر با استفاده از سنجش ازدور به صورت تفسیر چشمی بر روی تصاویر گوگل ارث در سال 2016 و برای سال های 2016، 2009، 2004 برای 12 سال به صورت خروجی یک نقشه دست آمد و در آخر به مقایسه نتایج به دست آمده از سیتم اطلاعات جغرافیایی و تفسیر چشمی پرداخته شد. یافته ها: یافته های به دست آمده از روش تلفیقیAHP-FUZZY نشان می دهد 6/95 درصد از منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل خیلی ضعیف, 52/ 1درصد دارای پتانسیل ضعیف, 17/1 درصد دارای پتانسیل متوسط, 12/1 درصد دارای پتانسیل خوب و 69/0 درصد دارای پتانسیل خیلی خوب می باشد. و یافته های به دست آمده از روش تفسیر چشمی در مدت 12 سال نشان می دهد توسعه شهر فقط مسکن مهر می باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده از روش تلفیقیAHP-FUZZY و سنجش از درو و روی هم گذاری این یافته ها به این نتیجه رسیدیم که اکثر ساخت وسازهای شهر رودبار در نقاط غیر مستعد ساخته شده است و این شهر تحت تاثیر عوامل طبیعی و اجتناب ناپذیر ازجمله شیب تند, گسل فراوان, رودخانه دایمی سفیدرود و کاربری اراضی که بیشتر آن باغ و جنگل و زمینهای کشاورزی می باشد، قرارگرفته و مانع توسعه فیزیکی آن شده است.

زمینه و هدف: ترکیبات فنلی یکی از مهم ترین مواد آلاینده هستند که موجب سمی شدن منابع آب می گردند. حضور فنل و مشتقات آن در آب و فاضلاب به دلیل سمیت و تهدیدی که برای زندگی انسان، حیوان و محیط ایجاد می کند یک نگرانی عمده محسوب می شود. به هر-حال شناخت و ردیابی این آلاینده ها و همچنین شناخت راه های کنترل و حذف آن ها امری بسیار مهم برای حفظ محیط زیست، تصفیه انواع فاضلاب و تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی می باشد. لذا این تحقیق با هدف اصلی حذف آلاینده فنل از محیط آبی با غلظت اولیه بالا(mg/l100) توسط فرایند هتروژن فوتوکاتالیست در راکتور با پوشش شیشه ای پیرکس با بستر شبه مایع انجام یافت. روش بررسی: ابتدا آنالیز پاسخ سطحی برای نانوکاتالیست TiO2 به همراه هیدروژن پراکسید و اشعه UV 250 وات، برای یافتن شرایط بهینه حذف فنل از محیط آبی به روش هتروژن فوتوکاتالیست انجام شد. سپس جاذب SBA-15 که به دلیل ساختار متخلخل قابلیت زیادی در حذف آلاینده فنل در میان سایر جاذب ها دارد و سپس نانوکامپوزیت TiO2/SBA-15 سنتز شد. سپس ویژگی های ساختاری و فیزیکی نانوکامپوزیت توسط آنالیزهایTEM، FESEM، BET، XRD شناسایی شد. یافته ها: نتایج بیان گر کارایی حذف 96% فنل با غلظت mg/l100 در مدت زمان 420 دقیقه بود. استفاده از روش پاسخ سطحی برای تعیین شرایط بهینه یکی از روش های موثر برای دست یابی به هدف مورد نظر در این تحقیق بود. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج، ملاحظه می شود که مواد مزو متخلخل پریودیک حاوی TiO2 در مقایسه با TiO2 پشتیبانی نشده راندمان بالایی در تخریب فوتوکاتالیزوری آلاینده های آبی دارد.

زمینه و هدف: مسکن به عنوان یکی از پدیده های واقعی از نخستین مسایلی است که بشر همواره با آن دست به گریبان بوده و همواره در تلاش برای دگرگونی و یافتن پاسخی مناسب، معقول و اندیشیده برای آن است. در حال حاضر مسیله ای که راجع به مسکن در سطح جهانی از آن صحبت می شود مسیله کمبود واحد های مسکونی است و درعین حال آنچه به کیفیت واحد های مسکونی بازمی گردد تقریبا در بسیاری از نقاط دنیا رعایت نمی شود. این در حالی است که برای برنامه ریزی و برنامه ریزی مسکن هر شهر، پیدا کردن پاسخ سنجش فضایی کیفیت مسکن از ملزومات اساسی به شمار می آید. بنابراین هدف از پژوهش حاضر سنجش نابرابری های فضایی شاخص های کیفیت مسکن در سطح شهر اردبیل به منظور انجام برنامه ریزی بهتر برای بخش مسکن این شهر می باشد. روش بررسی: تحقیق حاضر ازنظر هدف از نوع کاربردی و ازنظر ماهیت و روش تحقیق مورداستفاده از نوع روش های توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز از داده های بلوک های آماری سال 1390 شهر اردبیل استخراج شده اند. جامعه آماری پژوهش بلوک های آماری شهر اردبیل در سال 1390 است. برای بررسی وضعیت نابرابری شاخص های کیفیت مسکن و شناخت الگوی فضایی گسترش این نابرابری از مدل های آمار فضایی، تحلیل لکه های داغ (Hot Spot Analysis) و خود همبستگی فضایی (Morans I)، در نرم افزار Arc/GISاستفاده شده است. یافته ها: بر اساس بررسی های انجام گرفته، بلوک های شهر اردبیل به لحاظ شاخص های کیفیت مسکن در وضعیت نا برابر قرار دارند به گونه ای که، محلات و مناطق واقع در بخش های شمالی و شمال غربی به لحاظ برخورداری از شاخص های کیفیت مسکن در وضعیت نا مطلوبی می باشند و محلات مرکزی و جنوبی شهر از این نظر از وضعیت بهتری برخوردار می باشند. بحث و نتیجه گیری: الگوی توزیع نا برابری شاخص های کیفیت مسکن در شهر اردبیل به صورت خوشه ای بوده و همچنین بین کیفیت مسکن و طبقات اجتماعی در شهر اردبیل رابطه معنا داری وجود دارد. درنتیجه می بایست برنامه ریزی های شهر به ویژه برنامه ریزی های مسکن برای شهر اردبیل در بخش های شمالی و شمال غربی (بافت روستا-شهری) بیشتر موردتوجه و مدنظر قرار گیرند.