پژوهش و توسعه جنگل
سال:1399 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

برای تقویت و تثبیت لایه های خاک ریز باید از روش های تثبیت مناسب استفاده کرد. هدف این پژوهش ارزیابی اثر خاکستر مازاد مقطوعات در بهبود ویژگی های خاک است. برای این کار، 15 نمونه خاک از شیروانی خاک ریزی به صورت تصادفی انتخاب و با توجه به طرح اختلاط سه، شش، نه و 12 درصد وزنی با خاکستر مازاد مقطوعات ترکیب شد. برای بررسی اثر افزودن مواد تثبیت کننده بر خاک، آزمایش های حدود اتربرگ، نسبت باربری کالیفرنیا و رطوبت و هم چنین اسیدیته، هدایت الکتریکی، فسفر، نیتروژن، ماده آلی، کربن و بر روی نمونه های خاک تیمار شده و شاهد انجام شد. مقایسه کلی داده های تیمارها و شاهد برای صفات اندازه گیری شده با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک-طرفه (ANOVA) انجام و میانگین تیمارها با استفاده از آزمون توکی در سطح احتمال پنج درصد مقایسه شدند. نتایج حاصل از آزمایش ها نشان دادکهافزودن خاکستر مازاد مقطوعات به خاک، حد خمیری و نسبت باربری کالیفرنیا را افزایش و حد روانی و شاخص خمیری را کاهش داده است. نتایج حاصل از آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد اختلاف میانگین در مقدار رطوبت، اسیدیته و نیتروژن معنی دار نبود (05/0P>)، این در حالی است که هدایت الکتریکی، فسفر، پتاسیم، ماده آلی و کربن تفاوت های معنی داری را نشان دادند.

در این تحقیق که در جنگل های رامسر در استان مازندران انجام شد رویش جنگل به کمک شبکه عصبی مصنوعی برآورد و با رویش واقعی جنگل که به طور مستقیم و از اندازه گیری در 20 قطعه نمونه ثابت یک هکتاری که در سال های 1381 و 1391 از آماربرداری صد در صد محاسبه شده بود، مقایسه شد. رویش حجمی سالانه راش به ترتیب 52/4 و 35/4 سیلو در هکتار برای رویش به طریق مستقیم و رویش برآوردی به روش شبکه عصبی مصنوعی بود. سپس تحلیل رگرسیون، به روش گام به گام انجام و بهترین مدل ها گزینش شد. پس از انتخاب بهترین مدل، بررسی تحلیل حساسیت ورودی ها انجام شد. نتایج نشان داد شبکه عصبی با دقت مناسبی می تواند رویش و مقدار برش سالیانه را برآورد کند. مقدار R2، RMSE و MAE به ترتیب 75/0، 17 و 60/13 در شبکه پرسپترون چندلایه نشان داد که شبکه عصبی MLP بیشترین دقت در برآورد را دارد. در تحلیل رگرسیون خطی چندگانه هم ضرایب تشخیص به ترتیب 610/0 و 679/0 و خطای RMS مقادیر 5/1 و 42/1 برای مدل اول و دوم به دست آمد. نتایج مربوط به تحلیل حساسیت ورودی ها نشان داد که عوامل حجم، جهت، قطر برابرسینه و ارتفاع درخت بیشترین تأثیر را در مدل سازی تعیین رویش دارند. مقایسه مدل ها نشان داد استفاده از شبکه عصبی می تواند مقدار رویش را با دقت مناسبی پیش بینی کند.

این پژوهش با هدف بررسی اثر آتش سوزی بر برخی از خصوصیات شیمیایی خاک در جنگل های شهرستان سردشت که در شهریورماه سال 96 دچار آتش سوزی شد، انتخاب شد. منطقه شاهد یا نسوخته با شرایط یکسان در مجاورت منطقه سوخته انتخاب شد. پس از بررسی شرایط جنگل در هر منطقه تعداد نه قطعه نمونه با مساحت 500 مترمربع و در مجموع 18 قطعه نمونه با استفاده از روش سیستماتیک تصادفی و ابعاد 100×100 متر پیاده شد. نمونه های خاک در مرکز هر قطعه نمونه و در عمق صفر تا 10 سانتی متر طی سه نوبت: 1-بلافاصله پس از آتش سوزی 2-سه ماه پس از آتش سوزی و 3-شش ماه پس از آتش سوزی برداشت شدند. عامل های N، Mg، Ca، Oc، P، K، Ec و pH اندا زه گیری شدند. نتایج نشان داد که عناصر خاک در منطقه سوخته به مقدار اندکی بیشتر از خاک نسوخته بود که این افزایش از نظر آماری معنی دار نشد. نتایج آنالیز اندازه های تکراری نشان داد که تأثیر زمان بر مقدار اسیدیته (pH)، کلسیم و منیزیم در منطقه سوخته و نسوخته از نظر آماری معنی دار است به طوری که بیشترین تغییر در زمان سه ماه پس از آتش سوزی مشاهده شد. درمجموع می توان گفت که شدت کم آتش سوزی سطحی اتفاق افتاده در منطقه، تأثیر زیادی بر خصوصیات شیمیایی خاک نداشت به طوری که پس از گذشت 6 ماه از آتش سوزی، مقدار بیشتر عناصر به سطوح قبل از آن برگشتند.

هدف این پژوهش، ارزیابی عملکرد بهره برداران محلی گلاجارها با استفاده از نمایه های زیست سنجی (ارتفاع کل، ارتفاع تاج، سطح تاج و نسبت ارتفاع تاج به ارتفاع کل) گونه ی وی ول (Quercus libani Oliv. ) است. برای انجام این پژوهش، سه گلاجار با شرایط فیزیوگرافی تا حدودی مشابه و سن گلازنی یکسان (گذشت چهار سال از انجام آخرین گلازنی) انتخاب شد. در گلاجارهای انتخاب شده با انجام آماربرداری صد در صد، مشخصه ی قطر یقه برای تمام درختان (قطر یقه ≥ 5 سانتی متر) مورد اندازه گیری قرار گرفت. برای درختان وی ول، به عنوان یکی از گونه های اصلی در گلاجارهای بررسی شده، جدای از قطر، ارتفاع کل، ارتفاع تنه و دو قطر کوچک و بزرگ تاج در دو جهت عمود بر هم نیز اندازه گیری شد. نتایج، حاکی از وجود تفاوت معنی دار از نظر نمایه های زیست سنجی (ارتفاع کل، ارتفاع تاج، سطح تاج و نسبت ارتفاع تاج به ارتفاع کل) است که تأیید کننده عملکرد متفاوت بهره برداران محلی در انجام گلازنی و امکان استفاده از نمایه های زیست سنجی برای ارزیابی عملکرد آن ها است.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر عوامل محیطی و توده بر تغییرات انواع فرم های هوموس در جنگل مدیریت شده و دست نخورده شصت کلاته گرگان انجام شد. ابتدا نقشه های زمین شناسی، خاک، توپوگرافی و تیپ درختی روی هم گذاری شده و واحدهای همگن تعیین شدند. در هر واحد نقشه سه قطعه نمونه 20×20 متر انتخاب شد و پنج نیم رخ هوموس در هر قطعه نمونه حفر شد. انواع فرم هوموس در سطوح اصلی و ثانویه با استفاده از طبقه بندی جدید اروپایی، شناسایی شدند. عوامل محیطی و خصوصیات توده در هر قطعه نمونه به عنوان عوامل مؤثر بر تغییرات فرم هوموس بررسی شدند. از آزمون کروسکال والیس و الگوریتم جنگل تصادفی بر اساس میانگین شاخص جینی برای تحلیل استفاده شد. سه فرم هوموس اصلی و یازده فرم ثانویه در منطقه شناسایی شد به طوری که هوموس اصلی مول با 49 درصد و هوموس ثانویه الیگومول با 26 درصد فراوان ترین فرم های هوموس بودند. اختلاف معنی داری بین انواع فرم هوموس اصلی (p<0. 05) و ثانویه (p<0. 001) بین جنگل مدیریت شده و دست نخورده مشاهده شد. تأثیر اغلب متغیرهای محیطی و خصوصیات توده بر تغییرات فرم های هوموس معنی دار بود.

هدف از این تحقیق تعیین سطح بهینه موجودی در جنگل های ایران است. در این بررسی، از مدل برنامه ریزی آرمانی برای محاسبه حجم بهینه گونه های مختلف با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی استفاده شد. در این روش چندین هدف در فرآیند تصمیم گیری برای رسیدن به حداکثر ارزش خالص فعلی، ترسیب کربن و اشتغال مدنظر قرار گرفت. از تحلیل رگرسیون برای تعیین مدل رویش جنگل استفاده شد. همچنین از معادلات آلومتریک برای تعیین مقدار ترسیب کربن استفاده شد. سپس میانگین قیمت مورد انتظار با استفاده از قیمت چوب و هزینه های بهره برداری برای تعیین ارزش خالص فعلی برآورد شد. برای وزن دهی اهداف و تعیین موجودی بهینه در جنگل، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و نظر متخصصین با استفاده از پرسشنامه استفاده شد. بر اساس نتایج، حجم بهینه برای راش 2/256 مترمکعب در هکتار، ممرز 2/61 مترمکعب در هکتار، بلوط 8/38 مترمکعب در هکتار، توسکا 4/20 مترمکعب در هکتار و دیگر گونه ها 4/20 مترمکعب در هکتار به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که حجم بهینه کل 005/397 مترمکعب در هکتار محاسبه شد.

پایش و بررسی تغییرات کاربری اراضی در عرصه های جنگلی، اطلاعات قابل قبولی را به منظور مدیریت کارآمد این منابع فراهم می کند. در این پژوهش به منظور ارزیابی تغییرات پوشش جنگلی قسمتی از بخش مرکزی شهرستان بویراحمد از تصاویر ماهواره ای لندست سال 1366 و 1392 استفاده شد. طبقه بندی تصاویر با الگوریتم حداکثر احتمال در چهار طبقه شامل کشاورزی، جنگل، مرتع و مسکونی یا دیگر کاربر ی ها انجام شد و به منظور پیش بینی تغییرات پوشش جنگلی برای سال 1418 از مدل Geomod استفاده شد. ضریب کاپا حاصل از طبقه بندی سال 1366 و 1392 به ترتیب برابر 89/0 و 88/0 به دست آمد. نتایج نشان داد در دوره ی زمانی 1392-1366 حدود 6/8395 هکتار از مساحت جنگل ها کاسته شده است و در دوره 1418-1392 نیز مساحت جنگل ها با کاهش 7/9938 هکتاری روبه رو خواهد شد. نتایج مدل سازی با رگرسیون لجستیک به ترتیب با Pseudo R2 و ضریب ROC، 24/0 و 73/0، نشان دهنده توانایی مناسب مدل در برآورد تغییرات جنگل در 26 سال گذشته است. نتایج مربوط به شبیه سازی نقشه پوشش زمین سال 1392 نشان داد که مدل Geomod توانایی و قابلیت بالایی در مدل سازی تغییرات پوشش زمین دارد که در این بررسی صحت و درستی نقشه های پوشش زمین حدود 90 درصد بوده است.

این پژوهش با هدف بررسی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مانند کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات و پراکسیداز در نهال استبرق (Calotropis procera Ait) تلقیح یافته با میکروارگانیسم های میکوریزی و ریزوباکتریایی تحت تأثیر تنش خشکی در یک شرایط گلخانه-ای طی یک دوره شش ماهه انجام شد. آزمایش در سه سطح تلقیحی (شاهد یا عدم تلقیح، قارچ میکوریز رﯾ ﺰ وﻓ ﺎ ﮔ ﻮ س اﯾ ﺮ ﮔ ﻮ ﻻ رﯾ ﺲ و ریزوباکتریایی سودوموناس پوتیدا) و با سه سطح تنش خشکی دوره ای (سه، شش و 12 روز آبیاری) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تلقیح میکوریز و ریزوباکتریایی سودوموناس تحت شرایط خشکی به طور معنی داری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان را افزایش داد. بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز (57/1 واحد آنزیمی بر میلی گرم وزن تر)، سوپراکسید دیسموتاز (43/17 واحد آنزیمی بر میلی گرم وزن تر) و آسکوربات پراکسیداز (56/4 واحد آنزیمی بر میلی گرم وزن تر) در نهال های میکوریزی تحت تنش خشکی 12 روز و همچنین بیشترین مقدار فعالیت آنزیم پراکسیداز در نهال میکوریزی (96/11 واحد آنزیمی بر میلی گرم وزن تر) و ریزوباکتریایی (9/12 واحد آنزیمی بر میلی گرم وزن تر) در شرایط خشکی 12 روز مشاهده شد.

این پژوهش با هدف طبقه بندی جوامع گیاهی جنگل های شمشاد چشمه بلبل بندرگز گلستان انجام شد. برای این منظور داده های مربوط به پوشش گیاهی از سطح 97 رلوه به صورت سیستماتیک – انتخابی با ابعاد شبکه شناور 200 متری به مساحت 400 مترمربعی با استفاده از روش براون-بلانکه و با تأکید بر اصل توده معرف برداشت شد. در هر یک از رلوه ها فهرست همه گونه های گیاهی به همراه درصد تاج پوشش آن ها بر اساس مقیاس وان درمارل ثبت شدند. طبقه بندی جوامع گیاهی با استفاده از نتایج تلفیقی دو روش TWINSPAN اصلاح شده و روش سنتز جدولی براون-بلانکه انجام شد. تعیین گونه های تشخیصی نیز با استفاده از شاخص کیفی تعلقه فی تعدیل شده انجام شد. نتایج نشان داد در سطح منطقه تعداد 5 اجتماع گیاهی در قالب دو جامعه همیشک-شمشادستان (Danae racemocii-Buxetum hyrcanae) و انجیلی-شمشادستان (Parrotia persicae-Buxetum hyrcanae)، سه زیرجامعه بلندمازو (Parrotio – Buxetum quercoetosum castaneifoliae)، شیردار (Parrotio-Buxetum aceretosum cappodocicum) و آزاد (Dannae-Buxetum subasso Zelkovoetosum carpinifoliae) و دو واریانت ال (Cornus australis) و انجیر (Ficus carica) است. نتایج این پژوهش ضمن معرفی سین تاکسون های شمشاد در ناحیه شرقی هیرکانی، اجتماع پذیری بالای گونه شمشاد در تشکیل جوامع گیاهی متمایز با گونه های چوبی اشکوب بالا به دلیل عدم حضور گونه های علفی زیراشکوب را نیز دلالت می کند.

روش نمونه برداری نقطه مشترک یکی از روش های نمونه برداری فاصله ای در آماربرداری جنگل است. برای برآورد تراکم درختان در این روش برآوردکننده هایی توسط باچلر و نیز انج من و همکاران ارائه شده است که نسبت به الگوی پراکنش درختان در حالت غیرتصادفی اریب هستند. هدف این بررسی معرفی برآورد کننده جدیدی برای برآورد تراکم درختان با روش نقطه مشترک است که نسبت به الگوی پراکنش درختان اریب نباشد و نسبت به دو برآوردکننده پیشین کارآیی بیشتری داشته باشد. به همین منظور تعداد 44 نمونه برای هریک از شش روش نمونه برداری: قطعه نمونه دایره ای (10 آری به عنوان مقدار واقعی)، نزدیک ترین فرد، نزدیک ترین همسایه، روش ترکیبی، دومین نزدیک-ترین همسایه و روش نقطه مشترک در جنگل سرخه دیزه دالاهو کرمانشاه با استفاده از طرح نمونه برداری منظم تصادفی (در یک شبکه 100 متر در 100 متر) برداشت شد. بعد از آن تراکم درختان توده جنگلی با 10 برآوردکننده از روش های فوق و برآوردکننده جدید محاسبه شد و تراکم به دست آمده با رابطه جدید با برآوردکننده های باچلر و انج من و همکاران و برآوردکننده های سایر روش های فاصله ای در حالت-های مختلف الگوی پراکنش درختان (یکنواخت، تصادفی و کپه ای) از نظر معیارهای صحت و دقت مقایسه شد. نتایج به دست آمده نشان داد که برآوردکننده جدید نه تنها بالاترین کارآیی را نسبت به برآوردکننده های باچلر و انج من و همکاران نشان داد بلکه از بقیه برآوردکننده های روش های دیگر مناسب تر بود. این برآورد کننده علاوه بر مزایای فوق در مقایسه با روش قطعه نمونه دایره ای شکل نیز نتایج مناسبی را نشان داد.

استقرار نسل جوان در توده به ویژه روند زادآوری طبیعی توده های ناهمسال در دیدگاه جنگل شناسی نزدیک به طبیعت یکی از نکات مهم در حفظ پایداری جنگل است. این پژوهش در قطعات شاهد چهار منطقه از راشستان های هیرکانی انجام شد. 12 قطعه نمونه یک هکتاری در سه مرحله تحولی و سه اندازه مختلف روشنه، هرکدام با پنج قطعه نمونه چهار مترمربعی انتخاب و مشخصه های کمی و کیفی نهال ها و شدت نورنسبی (RLI) و شاخص سطح برگ (LAI) بررسی شد. نتایج نشان داد که توده ها در مراحل اولیه و بلوغ خالص و در مرحله تخریب آمیخته بودند. RLI در مرحله بلوغ و روشنه کوچک کمترین و در مرحله تخریب و روشنه بزرگ بیشترین مقدار را داشت ولی LAI در مرحله بلوغ و روشنه کوچک بیشتر بود. بیشترین متوسط رویش ارتفاعی کلیه نهال ها در مرحله اولیه و روشنه کوچک، بیشترین طول بالاترین میان گره و طول نوشاخه در مرحله بلوغ و روشنه بزرگ و بیشترین عرض تاج نهال در مرحله اولیه و روشنه کوچک دیده شد. سهم نهال های خوش فرم در مرحله تخریب و روشنه متوسط بیشتر و سهم نهال های دو و چند شاخه در روشنه بزرگ بیشتر بود. روشنه های متوسط محیط مناسب تری را برای نهال ها فراهم می کنند.