مرتع
سال:1400 | دوره:15 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

مراتع یکی از مهم ترین و وسیع ترین اکوسیستم های طبیعی ایران هستند. بنابراین در این پژوهش، ارزش حفاظتی مرتع ریگ اسحاق آباد سیرجان با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط دوگانه یک و نیم بعدی برآورد شده و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت از این مرتع نیز با استفاده از الگوی لوجیت و روش برآورد بیشینه راست نمایی، بررسی شده است. ابتدا حجم نمونه مورد بررسی بر اساس روش میشل و کارسون، 133 نفر تعیین و سپس داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 140 نفر از مردم منطقه، جمع آوری شد. نتایج نشان داد که متغیرهای تعداد افراد خانواده، وضعیت بومی بودن، اهمیت حفظ محیط زیست از دیدگاه پاسخگو، علاقه مندی به عضویت در سازمان های حامی محیط زیست و هزینه ماهانه مخارج تفریحی، اثر مثبت و متغیرهای سن و قیمت پیشنهادی، اثر منفی و معنی داری بر تمایل به پذیرش مبالغ پیشنهادی داشته اند. بر اساس محاسبات انجام شده، میزان تمایل به پرداخت ماهانه هر خانوار سیرجانی 5/85731 ریال در ماه به دست آمد. همچنین ارزش حفاظتی کل ماهانه و سالانه مرتع ریگ اسحاق آباد سیرجان به ترتیب، 0/7 و 6/84 میلیارد ریال و ارزش حفاظتی کل سالانه هر هکتار از این مرتع 6/6 میلیون ریال برآورد شد که نشان دهنده اهمیت بالای این مرتع از دیدگاه مردم منطقه است.

استفاده از روش های دقیق و با کمترین هزینه به منظور پایش تغییرات کمی پوشش گیاهی، نقش به سزایی در مدیریت کارا و پایداری عرصه های وسیع مرتعی ایفا خواهد نمود. در این پژوهش، تغییرات طبقات پوشش گیاهی مراتع چهارباغ استان گلستان با استفاده از داده های ماهواره ای سنجنده های TM (Landsat 5) و oli (Landsat 8) در یک دوره 30 ساله آماری (2018-1988) بررسی شد. به منظور بررسی تغییرات پوشش گیاهی مقادیر عددی شاخص NDVI بر اساس طبقات پوشش شامل پوشش خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف برای سال 2018 طبقه بندی شد و تغییرات رخ داده با استفاده از فن CROSSTAB تعیین گردید. دقت ارزیابی با مقایسه تصاویر ماهواره ای و اطلاعات زمینی و محاسبه ضریب کاپا انجام شد. نتایج به خوبی تغییرات کاهشی، افزایشی و نیز طبقات پوشش بدون تغییر را نشان داد به طوری که دقت کلی و ضریب کاپای نقشه ها برای سال 2018 به ترتیب معادل 90 درصد و 86/0 به دست آمد. بیش ترین افزایش مساحت در اراضی با پوشش گیاهی خوب طی سال 1988 تا سال 2018 صورت گرفته به طوری که این طبقه از مقدار 5/ 2025 هکتار به 7/2323 هکتار افزایش نشان داد. به طور کلی بیش ترین کاهش مساحت در اراضی با پوشش خیلی ضعیف و معادل 7/22 هکتار بود و طبقه پوشش ضعیف از 1/376 به 18/103 هکتار و طبقه پوشش خوب نیز از 1/530 به 3/527 هکتار در سال 2018 کاهش یافت. ارزیابی ها نشان داد که کاربرد سنجش از دور توانایی آشکارسازی تغییرات جزیی طبقات پوشش گیاهی را تحت عوامل محیطی و مدیریتی در مناطق نیمه مرطوب در طول زمان را دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه کارایی روش های انتروپی حداکثر و رگرسیون لجستیک در مدل سازی رویشگاه بالقوه گونهThymus kotschyanus و تعیین عوامل موثر بر حضور گونه در مراتع نیمه شمالی استان اردبیل انجام شد. 28 سایت انتخاب و در هر سایت 3 ترانسکت و در طول هر ترانسکت 100 متری 10 پلات یک مترمربعی برای نمونه برداری استفاده شد. برای نمونه برداری از خاک هر سایت، 9 پروفیل حفر و از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری نمونه برداری شد. اطلاعات مربوط به خصوصیات خاک با استفاده از روش زمین آمار، اطلاعات توپوگرافی از مدل رقومی ارتفاع، اطلاعات اقلیمی با استفاده از داده های هواشناسی منطقه و سنجه های سیمای سرزمین به کمک نقشه کاربری تهیه شد. نقش عوامل محیطی در پراکنش گونه در روش انتروپی حداکثر با استفاده از روش جک نایف و منحنی پاسخ بررسی شد. برای ارزیابی مدل رگرسیون لجستیک از آزمون نیکویی برازش هوسمر-لمشاو و سطح زیر منحنی ROC استفاده شد. سپس نقشه های پیش بینی رویشگاه گونه براساس روش های انتروپی حداکثر و رگرسیون لجستیک ترسیم و شاخص کاپا برای ارزیابی میزان تطابق نقشه های پیش بینی با نقشه واقعی مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس مدل رگرسیون لجستیک، پتاسیم عمق دوم و شاخص تجمع با همبستگی منفی و شیب و خاک لخت با همبستگی مثبت و براساس روش انتروپی حداکثر، متغیرهای رس عمق اول، تغییرات ضریب اندازه لکه و شیب شیب موثرترین عوامل در حضور گونه در منطقه هستند. گونه T. kotschyanus خاک هایی با بافت سبک (رس کمتر از 15 درصد)، پتاسیم (کمتر از 18 میلی اکی والان در لیتر)، سیلت (کمتر از 20 درصد)، مناطق مرتفع (900 تا 2700 متر) و شیب (35 تا 55 درصد) را ترجیح می دهد. بر اساس مقادیر ضریب کاپای محاسبه شده، مدل رگرسیون لجستیک پراکنش رویشگاه گونه مورد مطالعه را در سطح خوب (64/0) و روش انتروپی حداکثر در سطح متوسط (42/0) برآورد کرده است. نتایج نشان می دهد که روش رگرسیون لجستیک در برآورد دامنه پراکنش گونه از صحت بیشتری برخوردار است.

در زمینه بهره برداری و مدیریت استفاده از منابع طبیعی می توان دو گروه بهره برداران و دستگاه های مرتبط و متولی منابع طبیعی را از یکدیگر تفکیک نمود. بدیهی است که هر کدام از این دو گروه اجتماعی، بسته به منافع و وظایف خود، دیدگاه، نظرات و برداشت خاصی از این منابع و طرح های تدوین شده در جهت مدیریت این منابع دارند. یافتن نقاط افتراق نظرات گروه های مختلف پاسخگو در تصمیم گیری و برنامه ریزی می تواند موثر باشد. در این تحقیق دیدگاه دو گروه بهره برداران و کارشناسان اجرا، مدیران و تسهیل گران در مراتع آزادشهر و گنبد استان گلستان در مورد دلایل پذیرش اندک طرح های چندمنظوره بررسی شده است. داده های لازم از طریق پرسشنامه و مصاحبه باز (مرکب از 6 شاخص و 90 گویه) با اعضای هر یک از دو گروه مذکور به دست آمده است. نتایج پرسشنامه ها و مصاحبه های انجام شده با استفاده از تحلیل تشخیصی در محیط نرم افزار آماری STATISTICA تجزیه و تحلیل شد. بررسی دیدگاه گروه های ذی نفع نشان می دهد بهره برداران اختلاف دیدگاهی در حدود 12/50 درصد را با گروه کارشناسان بخش های اجرایی و مدیران دارند که عمده آنها بر سر مسایل نهادی سیاستی، اجتماعی و اقتصادی است. کمترین اختلاف نظر در مسایل زیست محیطی از جمله کمبود آب (06/12 درصد) و شاخص های انسانی از جمله سواد و بعد خانوار (14/12 درصد) و بیشترین اختلاف بر سر مسایل نهادی سیاستی از جمله خدمات دهی نامناسب دولت، عدم تعامل و ارتباط کافی مسیولان با افراد بهره بردار و محلی، نبود عوامل پیشران و غیره (32/65 درصد) است. با توجه به نتایج به دست آمده توصیه می شود کلاس های آموزشی-توجیهی حسب نیاز بهره برداران برگزار شود و سازوکار اجرایی شدن طرح های چندمنظوره توسط تسهیل گران به بهره برداران آموزش داده شده و مسیر اجرای طرح تسهیل شود.

شیوه فرصت طلبانه، مبتنی بر استفاده از گیاهان یک ساله ای است که به دلیل دارا بودن بذر فراوان با حداقل شرایط ممکن در طبیعت ظاهر و دامداران از این فرصت برای تعلیف دام هایشان بهره مند می گردند. در این پژوهش بوم شناسی فردی گلرنگ وحشی (Carthamus oxyacantha M. B. ) و شاخص های معرف کیفیت علوفه آن به عنوان گیاهی زیادشونده در مراتع زرین دشت استان فارس مدنظر قرار گرفت. جهت بررسی خاک رویشگاه، پروفیل هایی تا عمق موثر ریشه دوانی گیاه حفر و برای اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به آزمایشگاه منتقل شد. به منظور تعیین درصد جوانه زنی و اثر تیمار دما آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی بذر گیاه انجام گردید. جهت بررسی کیفیت علوفه، شاخص های پروتیین خام، هضم پذیری ماده خشک، دیواره سلولی منهای همی سلولز، انرژی متابولیسمی، چربی خام، خاکستر در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های این پژوهش با استفاده از برنامه آماری SAS آنالیز و آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها به کار گرفته شد. نتایج نشان داد این گونه روی خاک هایی با بافت رسی-لومی، اسیدیته 9/7 و هدایت الکتریکی 1/1 دسی زیمنس بر متر، ماده آلی 88/0% و نیتروژن 26/0% رویش دارد. دمای 15 و 20 درجه سانتی گراد به عنوان شرایط بهینه جوانه زنی معرفی گردید. ارزیابی های صورت گرفته بیانگر بالاتر بودن کیفیت علوفه در مرحله رویشی بود. نتایج بیان می کند اگرچه این گیاه با داشتن مواد و ترکیبات شیمیایی مغذی در صورت برداشت در مرحله مناسب رشد، می تواند به عنوان یک منبع تغذیه ای مکمل در شرایط خشک و نیمه خشک برای نشخوارکنندگان در طول دوره های بحرانی کمبود علوفه مورد توجه قرار گیرد، اما از سویی دیگر با نگاهی عمیق تر از دیدگاه مراحل توالی، می توان این گیاه را در نقش یک گیاه پیشگام دانست. این مساله تاکیدی بر اهمیت نقش علم مرتع داری با نگرش اکولوژیکی به عنوان علم و هنر ایجاد تعادل در بهره برداری از اکوسیستم های مرتعی می باشد.

جوامع گیاهی حاشیه آبراهه ها در مناطق نیمه خشک کوهستانی، نقش حیاتی در فرآیندهای اکولوژیکی و خدمات اکوسیستم ها دارند. در این پژوهش، تغییرات تنوع و ترکیب گیاهی در فواصل مختلف از آبراهه و دامنه های آن، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، 15 زیرحوزه با تنوعی از مساحت و طول آبراهه، در دو جهت شمالی و جنوبی، در مراتع کوهستانی عنبران چای اردبیل، انتخاب شد. با استقرار 20 پلات یک متر مربعی در هر زیرحوزه، اقدام به آماربرداری از پوشش گیاهی در فواصل مختلف از آبراهه (25-0، 50-25 و 75-50 متر)، در فصل رویش سال 1396 شد. با گروه بندی گونه ها در قالب گروه های علمکردی و محاسبه تنوع گونه ای، مقایسه آماری پارامترها توسط آزمون تی تست و تجزیه واریانس یک طرفه، انجام شد. نتایج نشان داد؛ فاصله دوم (50-25 متر) نسبت به فواصل اول (25-0 متر) و سوم (75-50 متر) از آبراهه، دارای تنوع بالایی می باشد که بر نظریه حداکثر تنوع گونه ای در شرایط آشوب متوسط محیطی، دلالت دارد. در این ارتباط برای فواصل اول تا سوم، مقدار شاخص تنوع گونه ای شانون-وینر، 38/1، 40/1 و 39/1 بدست آمد. دامنه های شمالی به دلیل برخورداری از رطوبت بالا، دارای تنوع بیشتری (45/1) نسبت به دامنه های جنوبی (30/1) هستند. نتایج نشان داد اگر هدف از مدیریت مرتع، تعیین اولویت فواصل مختلف از آبراهه برای انجام عملیات بیولوژیک همزمان با عملیات مکانیکی آبخیزداری باشد، باید احیاء بستر آبراهه و فاصله اول از آبراهه و همچنین فاصله سوم از آبراهه یعنی فاصله منتهی به خط الراس، در اولویت قرار گیرد. زیرا تنوع گونه ای در این فواصل، از مطلوبیت کمتری نسبت به فاصله دوم از آبراهه، برخوردار است. بر همین اساس، استفاده از گونه های علفی و به طورکلی، فورب های چندساله، توصیه می گردد.

شدت چرا و حضور دام در عرصه اگر با رعایت اصول مدیریتی نباشد نه تنها باعث تخریب پوشش گیاهی می شود بلکه باعث افزایش تراکم خاک و سفت شدن آن شده که این سفتی خاک و عدم نفوذپذیری در آن، عملکرد ریشه گیاهان را تضعیف کرده به طوری که در تراکم های بالای دو مگاپاسکال، رشد ریشه و در نهایت رشد اندام هوایی گیاه متوقف می شود. این پژوهش با هدف بررسی میزان تراکم خاک در اثر لگدکوبی توسط دام در مراتع جنوب شرقی سبلان در استان اردبیل انجام شد. برای این کار از نفوذسنج دیجیتال استفاده شد و پارامترهای شدت چرا و فاصله از روستا به عنوان متغیرهای مستقل بررسی شدند (این دو متغیر به هم وابسته هستند اما چون در این پژوهش شدت چرا از حالت کیفی (کم، زیاد، متوسط) به صورت کمی درآمده و در هر منطقه و هر پلات به صورت عدد بیان شده است، بنابراین به عنوان یک متغیر مستقل توسط مدل انفیس ارزیابی شد). نتایج به دست آمده نشان داد که شدت چرا و فاصله از روستا تاثیر معنی داری روی تراکم خاک (01/0

در این مطالعه، ارزش گذاری اقتصادی میزان ترسیب کربن در زیست توده گیاهی و خاک در سایت های مرتعی با سه نوع مدیریت شدت چرای دام مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور پس از انتخاب سه سایت چرای سبک، شدت چرای متوسط و زیاد در بخشی از شوره ارهای اینچه برون استان گلستان، نمونه برداری از خاک و گیاه به روش سیستماتیک-تصادفی با استقرار سه ترانسکت به طول 100 متر در موازات هم و انتخاب نقاط تصادفی بر روی ترانکست ها به عنوان نقاط نمونه برداری صورت گرفت. بدین منظور کل بیوماس اندام هوایی و ریشه بو ته های انتخابی جمع آوری شد و سپس میزان کربن ذخیره شده در اندام های هوایی و خاک در آزمایشگاه تعیین گردید. نمونه برداری از خاک نیز در دو عمق 0-20 و 20-40 سانتی متر صورت گرفت و میزان کربن در آزمایشگاه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری وجود اختلاف معنی دار در میزان ترسیب کربن در زیست توده گیاهی و خاک را در سه منطقه نشان داد که بیش ترین میزان کربن ترسیب شده به بخش خاک اختصاص یافت. همچنین جهت ارزش گذاری این خدمت اکوسیستمی، از روش هزینه های خسارت اجتناب شده [1] استفاده شد. نتایج نشان داد، ارزش اقتصادی مناطق چرای سبک، متوسط و شدید از لحاظ کارکرد ترسیب کربن به ترتیب برابر 09/13، 67/10، 50/6 میلیون ریال در هکتار است و بیش ترین ارزش اقتصادی مربوط به سایت چرای سبک است. سایت چرای شدید نیز از لحاظ ارزش اقتصادی ترسیب کربن در پایین ترین حد قرار دارد. بر اساس نتایج با توجه به بالابودن میزان ذخیره کربن در بخش خاک اکوسیستم، خاک دارای ارزش اقتصادی بیشتری است لذا توجه به حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش نقش مهمی در حفظ ارزش اقتصادی کربن خواهد داشت.

پراکنش بذر توسط علفخواران بزرگ جثه (درون زی بری) به احیا اکولوژیکی جوامع گیاهی کمک می کند. به منظور بررسی پتانسیل درون زی بری علفخواران اهلی (گوسفند و بز اهلی) و وحشی (قوچ و میش و کل و بز) در مراتع تحت مدیریت های مختلف، 8 سایت در پارک ملی، منطقه حفاظت شده و منطقه چرای آزاد تنگ صیاد واقع در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شد. از اوایل تیر ماه تا اواخر مهر ماه سال 1395 نمونه های سرگین علفخواران وحشی و اهلی طی چهار مرحله جمع آوری شد. نمونه های سرگین به مدت 72 ساعت در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری و سپس به میزان 250 گرم از آن ها بر روی سطح هر سینی کشت در گلخانه پخش شده و تا زمان جوانه زنی کامل بذرها نگهداری گردید. نتایج نشان داد که 1732 عدد بذر شناسایی شده در 54 عدد سینی کشت، متعلق به 28 گونه گیاهی می باشند. در ماه های مرداد و شهریور بیشترین و کمترین تعداد بذر در سرگین مشاهده شد. گونه های انتقال یافته توسط سرگین در پارک ملی با تعداد 26 گونه نسبت به دو منطقه دیگر بالاتر بود. کل و بز (6/39) در مقایسه با قوچ و میش (9/36) و دام اهلی (1/20) متوسط تعداد بذر بیشتری را انتقال داده است. تجزیه و تحلیل چند متغیره DCA نشان دهنده عدم رفتار مشابه در میان علفخواران منطقه، تفاوت در ترکیب گونه ای بذرهای شناسایی شده در نمونه های سرگین هر کدام از علفخواران و ترکیب بذری انتقال داده شده بین مدیریت های مختلف منطقه است. اگر در مدیریت مناطق حفاظت شده، هدف گسترش جوامع گیاهی و پویایی اکوسیستم های مرتعی باشد، باید انتقال بذر گیاهان توسط دام های اهلی و وحشی به عنوان عاملی مهم در پراکنش گیاهان مدنظر قرار گیرد.

چاودار کوهی (Secale montanum Guss. ) گیاهی چندساله است و رویشگاه آن اغلب در اراضی شیب دار و ارتفاعات می باشد. چرای مفرط و بی رویه دام، تبدیل مراتع به زراعت و تغییرات شدید آب و هوایی از عوامل خطرساز برای بقای این گونه می باشد. از آنجاییکه چرای مفرط باعث محدودیت در تکمیل چرخه زندگی گیاه شده، میزان زاد آوری از طریق بذر در عرصه های طبیعی کاهش یافته و موجب حذف این گونه ارزشمند از پوشش گیاهی کشور در آینده خواهد بود. بنابراین نگهداری بلندمدت بذر گیاه این امکان را فراهم می سازد تا در صورت تهدید و از بین رفتن این گونه، نسبت به احیا، تکثیر و استقرار آن در عرصه های منابع طبیعی اقدام نمود. به منظور بررسی امکان نگهداری بلند مدت بذر این گونه در شرایط فراسرد (C° 196-)، بذرها از رویشگاه طبیعی آن جمع آوری شد. برای ذخیره سازی بذر در برودت (C° 196-) ازت مایع، از سه پیش تیمار Desiccation (آبگیری)، PVS2 (ویتریفیکاسیون) و 30 درصدGlycerol همراه با شاهد، استفاده شد. بذرهای تیمار شده به مدت یک هفته، یک ماه و یک سال درون ازت مایع نگهداری شدند. تعدادی از صفات مرتبط با جوانه زنی و استقرار بذر، بعد از خروج از ازت مایع، در شرایط آزمایشگاه، گلخانه و عرصه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشگاه نشان داد که بذر چاودار کوهی قابل نگهداری در شرایط فراسرد بوده و بهترین تیمار، تیمارDesiccation یا آبگیری با میانگین جوانه زنی 88 درصد برای یک سال ذخیره سازی بذر در شرایط فراسرد بود. در شرایط گلخانه و عرصه طبیعی نیز با اینکه درصد استقرار بذرهای شاهد و فراسردی بالا نبود لیکن نتایج نشان داد که بذرها در همه تیمارهای فراسردی در شرایط گلخانه و عرصه نیز مستقر شدند.

آنغوزه تلخ و شیرین هر دو گیاهی چند ساله، علفی از تیره چتریان بوده و گونه شیرین از ارزش اقتصادی بیشتری برخوردار می باشد. این مطالعه به منظور شناسایی و ارزیابی ویژگی های رویشگاه و عوامل موثر در تفاوت دو رویشگاه آنغوزه از نظر تراکم گونه ای شامل ریحان شهر (آنغوزه تلخ) و سیریز (آنغوزه شیرین) واقع در استان کرمان شهرستان زرند انجام شد. ویژگی های رویشگاه ها شامل موقعیت جغرافیایی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، اقلیمی و سالانه و فصلی و عوامل انسانی دو رویشگاه مقایسه و با استفاده از آزمون t مستقل آنالیز و ارزیابی شد. نتایج نشان داد میانگین بارندگی سالانه در رویشگاه ریحانشهر بیانگر افزایش بارندگی بیش از 48 درصدی در ریحانشهر معادل 118 میلی متر در مقایسه با سیریز میباشد. روزهای یخبندان به عنوان عامل موثر در جوانه زنی این گونه در رویشگاه ریحانشهر معادل 81 روز در سال و 47 درصد بیشتر از رویشگاه سیریز است. در پاییز میانگین بارش و رطوبت نسبی و روزهای یخبندان در پاییز به ترتیب در روبشگاه ریحانشهر 34 و 11 و 55 درصد بیشتر از رویشگاه سیریز است. در رویشگاه آنغوزه شیرین میزان رس، کلسیم، پتاسیم، کربنات کلسیم معادل، نسبت به رویشگاه آنغوزه تلخ (ریحانشهر) افزایش معنی داری نشان داد. تعداد معدن در رویشگاه ریحانشهر 4 معدن و در سیریز یک معدن و واحد دامی موجود در رویشگاه سیریز بیش از دو برابر دام مجاز است. با توجه به نتایج عوامل اقلیمی و خاکی و نیز عوامل دامی و انسانی تاثیر معنی داری در کاهش تراکم و شرایط رویشی آنغوزه شیرین در منطقه دارند.

سرما یکی از عوامل محدودکننده بقا و رشد بوده و نقش مهمی در توزیع و پراکنش اکولوژیکی موجودات دارد. در تحقیق حاضر اثر تیمار سرما بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو گونه Festuca arundinaceae و Dactylis glomerata در قالب آزمایش فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت. پس از تهیه بذور و کشت آن ها در گلدان و رشد قابل قبول نهال ها در گلخانه تعداد 10 تکرار از هر گونه به مدت دو هفته تحت تاثیر سرمای 4 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. 10 تکرار نیز در شرایط بدون تنش (شاهد) قرار داده شدند. پس از گذشت دو هفته نهال های سرمادیده به شرایط عادی گلخانه برای ادامه روند تحقیقات بازگردانده شدند. نتایج نشان داد که تیمار سرما باعث کاهش میزان زی توده هوایی و زیرزمینی هردو گونه شد. تیمار سرما باعث افت سیستم فتوسنتزی و هدایت روزنه ای و دمای برگ در گونه های مورد مطالعه شد. میزان فتوسنتز در F. arundinaceae در شاهد با 10/0 مول/2-متر/1-ثانیه بیشتر از تیمار سرما با 080/0 مول/2-متر/1-ثانیه بود. و در D. glomerata نیز میزان فتوسنتز در شاهد با 078/0 مول/2-متر/1-ثانیه بیشتر از تیمار سرما با 045/0 مول/2-متر/1-ثانیه بود. میزان کلروفیل a، b و کل در تیمار سرما کاهش و نشت الکترولیت ها در هر دو گونه تحت تیمار سرما افزایش یافت. با توجه به نقش مهم این دو گونه مرتعی در احیا و اصلاح مرتع، آگاهی از تاثیر سرما بر خصوصیات فیزیولوژی و مورفولوژی آن ها می تواند در تعیین آمادگی مرتع و ظرفیت مرتع و چرای دام در راستای مدیریت بهتر مراتع کشور بسیار مفید باشد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش عوامل محیطی (ارتفاع و خاک) بر مقادیر کمی و کیفی اسانس حاصل از اندام های هوایی گونه گل اروانه زیبا در رویشگاه طبیعی آن واقع در منطقه بلده نور (استان مازندران) انجام شد. برای این منظور، اندام های هوایی گیاه در مرحله گلدهی جمع آوری و پس از خشک شدن در دمای محیط آزمایشگاه، اسانس گیری به روش Hydrodistilation انجام گرفت. تجزیه و شناسایی ترکیبات اسانس با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام گرفت. جهت تعیین ویژگی های خاک و ارتباط آن با کمیت و کیفیت اسانس گل اروانه زیبا، نمونه ها در سه پلات در امتداد سه ترانسکت در هر طبقه ارتفاعی از عمق 30-0 سانتی متری برداشت شد و پارامترهای کربن آلی، ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس اندازه گیری شدند. براساس نتایج به دست آمده 43 ترکیب در اسانس گل اروانه زیبا در سه ارتفاع بلده شناسایی شد. بیشترین ترکیبات در ارتفاع 1000-800 متر Labda، Methanonaphthalene، Butenamide و Tetramethyl tricycle، با بافت خاک سیلتی در ارتفاع 1700-1500 متر، Heptadecanamine، Acetaldehyde Ethanal، Ethylamine، Isopropylidene-3-methyle با بافت خاک سیلتی و ارتفاع 2200-2000 متر Pyridinepropanoic acid, alpha، Ethylene oxid، Oxirane Epoxyethane، Cyclopropane, 1-bromo با بافت خاک سیلتی-لومی بودند. همچنین، نتایج نشان داد که بین درصد اسانس و اختلاف ارتفاع از سطح دریا یک رابطه خطی منفی معنی دار وجود دارد به این معنی که با افزایش ارتفاع، درصد اسانس کاهش می یابد. درخصوص ارتباط خصوصیات خاک با میزان اسانس گل اروانه زیبا، نتایج این پژوهش همبستگی متفاوتی بین پارامترهای خاک و ترکیبات اسانس نشان داد.

پایش ذخایر کربن آلی خاک در وضعیت های مختلف پوشش گیاهان مرتعی برای مطالعه چرخه جهانی کربن ضروری به نظر می رسد. به این منظور وضعیت پوشش گیاهی مرتعی سال های 1367، 1377، 1387 و 1397 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست تهیه شد. میزان ترسیب کربن در هر یک از وضعیت های پوشش اراضی مرتعی با استفاده از روش نمونه برداری میدانی و برای سایر کاربری ها از داده های پیش فرض کمیته بین المللی تغییر اقلیم (IPCC) استفاده گردید. مکان های نمونه برداری روی نقشه ها مشخص و با نمونه گیری سیستماتیک-تصادفی، تعداد 3 ترانسکت 100 متری در هر منطقه استقرار و بر روی هر ترانسکت پلات مستقر شد. در هر پلات، درصد پوشش و بیوماس گیاهی برآورد گردید. برای اندازه گیری کربن خاک در هر مکان از نمونه گیری، یک پروفیل حفر و تا عمق 30 سانتی متری نمونه های خاک تهیه و جهت تعیین ترسیب کربن به روش والکی-بلاک به آزمایشگاه منتقل شد. سپس با استفاده از نرم افزار Terrset IDRISI میزان ترسیب کربن برحسب تن در هر سال به همراه نقشه توزیع مکانی آن محاسبه گردید. نتایج نشان داد طی سال های 1367 تا 1397 مساحت مراتع درجه یک 10374 هکتار و مساحت مراتع درجه سه، 10253 هکتار کاهش داشته است. سطح مراتع درجه دو، به میزان 10758 هکتار افزایش داشته است. همچنین، مقدار کربن در وضعیت مراتع خوب، متوسط و ضعیف به ترتیب 45/112، 63/81 و 39/50 تن در هکتار است. همچنین در تمام دهه های مورد مطالعه میزان ترسیب کربن روند کاهشی داشته است. به طوری که میزان آن از 9905729 تن در کل حوزه در سال 1367 به 8860803 تن در سال 1397 کاهش یافت. ضمنا بیشترین میزان کاهش آن مربوط به سال های 1387 تا 1397 به میزان 562125 تن بوده است.