پژوهش های پنبه ایران
سال:1397 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

جهت بررسی اثرات فاضلاب شهری بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد و میزان آلودگی بذر پنبه به عناصر سنگین در منطقه شهرری، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و 5 تیمار: شامل فاضلاب تصفیه شده خانگی (T1)، فاضلاب تصفیه نشده خانگی (T2)، آبیاری با آب چاه و فاضلاب تصفیه شده به صورت یک درمیان (T3)، آبیاری با آب چاه و فاضلاب تصفیه نشده به صورت یک درمیان. (T4)، آب چاه به عنوان تیمار شاهد (T5) انجام شد. این مطالعه نشان داد که اثر تیمارها بر عملکرد و اجزاء عملکرد معنی دار و بهترین عملکرد از تیمار استفاده از فاضلاب تصفیه نشده خانگی به دست آمد. تفاوت معنی داری در سطح 1% ازنظر درصد زودرسی میان تیمارها مشاهده شد که بیشترین درصد زودرسی با 8/75 درصد مربوط به تیمار شاهد یعنی آب چاه و کمترین مربوط به تیمار فاضلاب تصفیه نشده خانگی بود. تفاوت معنی داری در سطح 1% از نظر میزان منگنز، مس، آهن، نیکل، کادمیوم و سرب در بذر پنبه میان تیمارها مشاهده گردید. این مطالعه نشان داد که اثر تیمارها بر عملکرد و اجزاء عملکرد مؤثر بوده و بهترین عملکرد از تیمار استفاده از فاضلاب تصفیه نشده خانگی به دست آمد. علت آن مواد مغذی بیشتری است که در این نوع فاضلاب می باشد که نقش مؤثری در تعداد غوزه و درنهایت تولید عملکرد داشته است. در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران استفاده مجدد از آب می تواند وسیله ای برای جبران کمبود آب باشد

عملکرد بالای وش هدف نهائی یک برنامه اصلاحی در پنبه است. به منظور دستیابی به این هدف، تولید ارقام هیبرید گام مهمی در افزایش تولید محسوب می شود. تولید بذر هیبرید در پنبه به روش تلاقی دای الل، یکی از روش های مناسب در تولید بذر هیبرید است. در این تحقیق، به منظور تعیین قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در پنبه، تعداد هفت ژنوتیپ پنبه به روش دای آلل 7×7 یک جانبه تلاقی داده شدند. این بررسی در مدت دو سال انجام شد، به این ترتیب که در سال اول تلاقی ها انجام و در سال دوم، والدین به همراه هیبریدهای دای الل حاصله (مجموعاً 28 ژنوتیپ) به منظور بررسی میزان موفقیت دورگ گیری و محاسبه درصد هتروزیس، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل Lambright، Tabladilla، B-557، Sindos-80، Zeta-2، Tashkand-2 و NO. 200 بود. در این مطالعه برخی از صفات مورفولوژیکی و کمی پنبه از قبیل درصد بوته های بارده، ارتفاع بوته، وزن متوسط قوزه، تعداد متوسط قوزه، عملکرد کل وش و درصد زودرسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده های آماری بدست آمده نشان داد که هیبرید Tashkand-2 × NO. 200 با متوسط عملکرد 5139 کیلوگرم در هکتار برتر بوده و در کلاس نخست قرار گرفت. همچنین هیبریدهای Tabladilla B. 557×، Tabladilla Tashkand-2× و B. 557 NO. 200× به ترتیب با 80، 78 و 77 درصد زودرسی، زودرس تر از بقیه بودند. از نظر درصد هتروزیس برای صفت عملکرد، هیبرید Sindos-80×Lambright با 4/33 درصد نسبت به والد برتر خود و برای صفت زودرسی هیبرید ×Lambright NO. 200 با 5/26 درصد نسبت به والد برتر جزو برترین هیبرید ها بودند. در میان والدها، ژنوتیپ های Lambright و Tashkand-2 از نظر صفات عملکرد و زودرسی ترکیب شونده های عمومی خوبی بودند. همچنین هیبریدهای NO. 200×Tabladilla و Tashkand-2×Tabladilla بیشترین ترکیب پذیری خصوصی را از نظر صفات عملکرد و زودرسی به خود اختصاص دادند. با این نتایج توصیه می شود هیبریدهای بدست آمده براساس نیازهای منطقه در سطح وسیع تکثیر و در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد.

به منظور ارزیابی اثرات علف هرز تاج خروس بر روی گیاه زراعی پنبه تحقیقی در سال 1393 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران (ورامین) اجرا شد. آزمایش بر پایه طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با نه تیمار شامل سه زمان کشت تاج خروس (همزمان با کشت پنبه، دوبرگی و چهاربرگی پنبه) و سه تراکم کاشت (سه، شش، 12تاج خروس در هر متر مربع) و در سه تکرار انجام شد. نتایج پژوهش حاکی از این بود که کلیه خصوصیات کمی مورد ارزیابی گیاه زراعی پنبه اعم از ارتفاع، تعداد شاخه رویشی، تعداد شاخه زایشی، ارتفاع اولین شاخه زایشی، طول اولین شاخه زایشی، شاخص سطح برگ، بیوماس ساقه، بیوماس برگ، تعداد قوزه، وزن بیست قوزه و عملکرد در تمام تیمارها نسبت به شاهد (کشت خالص پنبه) کاهش یافت. تفاوت بین تیمارها روی تمام صفات مورد ارزیابی به غیر از صفات کیفی (طول الیاف، درصد یکنواختی، ظرافت الیاف، مقاومت الیاف، کشش الیاف) به احتمال 99 درصد تاثیرگذار بود. به گونه ای که با نزدیک شدن زمان سبز شدن تاج خروس به زمان سبز شدن پنبه و با تراکم 12 بوته تاج خروس، صفات مورفولوژیکی پنبه و عملکرد کاهش نشان داد. با توجه به افت چشم گیر عملکرد پنبه در حضور علف هرز نسبت به شاهد، توجه به زمان وجین علف هرز تاج خروس الزامی می باشد. با توجه به اینکه نتایج کلی نشان داد که بیش ترین کاهش مربوط به تیمار تراکم 12 بوته تاج خروس و زمان سبز شدن همزمان علف هرز تاج خروس با زمان کشت پنبه بود، کنترل علف هرز تاج خروس از ابتدای فصل رشد و وجین به موقع علف هرز تاج خروس از اول زمان کاشت تا قبل از تشکیل قوزه پنبه الزامی می باشد.

این تحقیق با هدف واکاوی دلایل کاهش سطح کشت پنبه در اراضی کشاورزی بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس در استان گلستان انجام شد. تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری 15234 نفر کشاورز ساکن در دو دهستان فجر و سلطانعلی بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس بودند که 375 نفر از آنان به صورت تصادفی به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه انجام شد. روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان ترویج و زراعت به دست آمد. اعتبار پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ تعیین شد و مقدار ضریب 83/0 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 19 انجام شد. بر پایه یافته های پژوهش مهم ترین علل کاهش سطح کشت پنبه کمی یا نبود کارگر ماهر برای برداشت سنتی پنبه، کمبود کارگر و دستمزد بالای کارگر ماهر است. نتایج تحلیل عاملی نشان داد عوامل تشکیل دهنده نبود تمایل کشاورزان به کشت پنبه به ترتیب اهمیت در نه عامل اجتماعی-زراعی، نیروی کار، فنی-زراعی، زیرساخت تولید و بازار، صرفه تولید، زراعی-حمایتی، مکانیزاسیون، نهادی-فنی و کیفیت نهاده ها قرار می گیرند و 47/61 درصد از واریانس کل عوامل تشکیل دهنده نبود تمایل به کشت پنبه را تبیین می کنند. توجه به مکانیزه کردن کاشت، داشت و برداشت پنبه و توسعه برداشت ماشینی آن با هدف کاهش هزینه-ها به ویژه هزینه کارگر با تاکید بر تحقیقات کاربردی در زمینه ساخت ماشین آلات مناسب و ارزان کاشت، داشت و برداشت، از جمله پیشنهادهای این مطالعه بوده است.

ریزش سالیانه بذور علف های هرز و تجمع آنها در خاک بانک بذر پایداری را تشکیل می دهند که می تواند سالهای متمادی منشاء آلودگی های مزارع به علف های هرز باشد. به منظور بررسی ارتباط بین بانک بذر خاک و جمعیت مزرعه ای گونه های مختلف علف های هرز مزارع پنبه، آزمایشی دو ساله (84-1383) در سطح استان گلستان انجام شد. در مجموع دو سال 49 گونه علف هرز متعلق به 19 خانواده گیاهی در مزارع پنبه شناسایی شدند. بر اساس نتایج این بررسی علف های هرزCyperus rotundus L.، Amaranthus spp. Echinochloa spp.، Hibiscusterionum L. وPaspalum paspaloides(Michx. ) Scribner به ترتیب بیشترین تراکم را در مزارع پنبه داشتند. بیشترین فرکانس یا درصد مزارع آلوده نیز به ترتیب علف های هرز Amaranthus spp.، C. rotundus، Solanum nigrum L.، Abutilon theophrasti Medic.، Convolvulus arvensis L. وEchinochloa spp. داشتند. بررسی نمونه های خاک نشان داد که بعد از Amaranthus spp. که در 90 درصد نمونه های خاک مورد بررسی حضور داشتند، بیشترین فرکانس بذر در خاک را علف های هرز Stellaria media L.، Chenopodium album L.، C. rotundus، Portulaca oleracea L. دارا بودند و بیشترین تراکم بذور در خاک نیز متعلق به علف های هرز Poa annua L.، S. media، C. album، Amaranthus spp.، C. rotundus بود. نتایج نشان داد که ارتباط خطی قوی بین بذور علف های هرز موجود در خاک و گیاهچه های سبز شده در مزارع پنبه وجود دارد.

پنبه از گیاهان پر کاربرد و اقتصادی بوده که به دلیل مشکلات برداشت دستی در ایران کاشت آن رو به کاهش است. دانستن خواص مکانیکی اجزا مختلف گیاه پنبه به انتخاب و جایگزینی روش مکانیزه به جای دستی کمک خواهد کرد. غوزه-های مورد استفاده پنبه در این تحقیق از ساقه اصلی گیاه به صورت تصادفی جدا شد و با استفاده از دستگاه کشش_فشار اثرات سرعت بارگذاری و رطوبت غوزه در قالب چین های متفاوت پنبه بر روی نیرو و انرژی لازم برای جداسازی چهار رقم غوزه پنبه (گلستان، خورشید، ساجدی، کاشمر) بررسی شد. نتایج نشان داد اثرات رقم و سرعت بارگذاری و همچنین اثرات متقابل رقم در سرعت بارگذاری و چین در رقم بر روی نیروی جداسازی در سطح یک درصد معنی دار شد ولی اثر چین و اثر متقابل چین در سرعت بارگذاری معنی دار نشد. بیشترین نیروی جداسازی 7/22 نیوتن (رقم کاشمر سرعت بارگذاری 10) و کمترین نیروی جداسازی 922/4 نیوتن (رقم گلستان سرعت بارگذاری 5) بود. همچنین رقم کاشمر در چین اول بیشترین نیروی جداسازی (567/23 نیوتن) و رقم گلستان چین سوم کمترین نیروی جداسازی (967/5 نیوتن) را داشتند. اثرات چین، رقم، سرعت بارگذاری و اثر متقابل چین در رقم در سطح یک درصد و اثر متقابل چین در سرعت بارگذاری در سطح پنج درصد بر روی انرژی جداسازی معنا دار شد ولی اثر متقابل رقم در سرعت بارگذاری معنی دار نشد. بیشترین و کمترین انرژی جداسازی به ترتیب، 45/96 میلی ژول بر میلی متر (رقم کاشمر چین اول) و 476/26 میلی ژول بر میلی متر (رقم گلستان چین سوم) می باشد. به طور کلی کمترین نیرو و انرژی جداسازی در رقم گلستان و بیشترین نیرو و انرژی جداسازی در رقم کاشمر مشاهده شد.

بعضی از ژنوتیپ های پنبه، توانایی بیشتری در جذب پتاسیم از محیط رشد خود دارند و در پاسخ به مصرف کود پتاسیم نیز متفاوت اند. شناسایی این ژنوتیپ ها، راهبرد بسیار مؤثری برای تولید بهینه پنبه در خاک های دچار کمبود پتاسیم و مصرف بهینه کود پتاسیم می باشد. در این تحقیق، در شرایط کمبود و کفایت پتاسیم در محیط کشت هیدروپونیک، کارایی استفاده و پاسخ به پتاسیم 25 ژنوتیپ مختلف پنبه، با استفاده از تجزیه خوشه ای مورد مقایسه و گروه بندی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کمبود پتاسیم منجر به کاهش معنی دار وزن خشک ریشه و اندام های هوایی ژنوتیپ های پنبه شد. همچنین با تأمین پتاسیم کافی برای گیاه، غلظت و جذب آن نیز در ریشه و اندام های هوایی پنبه افزایش یافت. تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های پنبه را از نظر کارایی استفاده پتاسیم (شرایط کمبود) به چهار گروه غیر کارا، نسبتاً کارا، کارا و بسیار کارا تقسیم نمود که در آن، ژنوتیپ های SKT133، سپید و مهر در خوشه کارا و ژنوتیپ های شایان، N2G80، گلستان و ساجدی در خوشه بسیار کارا قرار گرفتند. سایر ژنوتیپ ها در گروه غیرکارا یا نسبتاً کارا بودند. همچنین، در پاسخ به مصرف پتاسیم (شرایط کفایت) ژنوتیپ های پنبه به چهار خوشه غیرپاسخ ده، کم پاسخ ده، نسبتاً پاسخ ده و پاسخ ده گروه بندی شدند. بر این اساس، ژنوتیپ های ساحل، M13، ساجدی، تابلادیلا و لطیف به عنوان ژنوتیپ های پاسخ ده شناسایی شدند. ژنوتیپ ساجدی که هم بسیار کارا و هم پاسخ ده به پتاسیم بود، برای استفاده در هر وضعیتی از پتاسیم قابل جذب خاک (کمبود یا کفایت)، توصیه می شود.