پژوهش نامه اخلاق
سال:1397 | دوره:11 | شماره:39 |تعداد مقالات:7

هدف از این پژوهش، واکاوی عملکرد اخلاقی دانشگاه ها در مصاحبه های علمی جذب و ارتقای آن بر اساس آموزه های اخلاقی اسلام است. پژوهش حاضر، بر پایه روش توصیفی تحلیلی، و برآیند نظرسنجی از جامعه آماری معین است. جامعه مورد مطالعه، چهل و هشت نفر از استادان علوم انسانی اند که تجربه گذر از مصاحبه های علمی را دارند. بر پایه نظرسنجی از جامعه آماری، میزان نارضایتمندی مصاحبه شوندگان از فرایند جذب استادان، بسیار قابل توجه است. ازاین رو، توجه به عنصر اخلاق در مصاحبه های علمی و فرایند جذب، گامی در پیشبرد اهداف اخلاق سازمانی است. پرهیز از هرگونه ائتلاف گروهی و جذب افراد سفارشی یا مصلحتی و بدون سنجش در ترازهای علمی، در رشد گروه ها موثر است. اخلاق مصاحبه توان یاری رسانی بدین امر را دارد. بدینسان در سه مرحله: مسائل اخلاقی پیش از مصاحبه، مسائل اخلاقی ناظر بر مصاحبه و مسائل اخلاقی بعد از مصاحبه، می توان از اخلاقی سازی مصاحبه های علمی و فرایند جذب اعضای هیئت علمی سخن گفت.

تبیین مناسبات اخلاق و قدرت در اندیشه هر متفکری مبتنی بر کشف نظام اخلاقی در اندیشه آن متفکر و بررسی نسبت اضلاع آن نظام اخلاقی با مقوله سیاست یا قدرت است. بر این اساس در پژوهش پیش رو با هدف ارزیابی دیدگاه مورگنتا نخست، در مقام ارائه و تحلیل چنین ساختاری و سپس به بررسی نسبت آن با قدرت هستیم. نظام اخلاقی براساس بنیان های هستی شناختی، معرفت شناختی، ارزش شناختی، انسان شناختی و الهیاتی شکل گرفته است و در هر نظام اخلاقی، دست کم شش عنصر نظریه ارزش، اصول مبنایی، قواعد اخلاقی، بیان عوامل انگیزشی، بیان ضمانت اجرا و توجیه نظام اخلاقی مشاهده می شود. مورگنتا در مناسبات اخلاق و قدرت با تعارضات و مشکلاتی مواجه می شود که ناشی از نظام اخلاقی وی و بنیان های فکری اوست درحالی که در نظام اخلاقی اسلام عمدتا این تعارضات به هم افزایی تبدیل می شود و قدرت و اخلاق یکدیگر را تقویت می کنند. روش این مقاله تحلیلی توصیفی بوده و جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای بهره می گیرد.

در این تحقیق چالش های اخلاقی در رشته مهندسی استخراج معدن جمع آوری و در سه بخش طراحی، اجرا و نظارت دسته بندی شده اند. با توجه به نبود هرگونه تحقیق قبلی، از مطالعات و تجربیات مولف و مهندسان معدن با سابقه در این زمینه استفاده شد. در قسمت طراحی، چالش عدالت میان نسلی مهم ترین چالش ها هستند. برخی چالش های بخش طراحی مثل «بهره برداری از کانسارهای اقتصادی» بسیار اساسی است و برای جواب به آن نیاز به مطالعه و تحقیق همه جانبه است و حتی شاید مبانی فقهی در مالکیت معادن هم در راه حل آن تاثیرگذار باشد. دیگر چالش این بخش، «رهاکردن قسمتی از ماده معدنی برای سود بیشتر» و «اثرات زیست محیطی استخراج» هستند. چالش های بخش اجرا، بیشترین و مورد نیازترین چالش ها برای پیدا کردن راه حل هستند. در این بخش، «اجرایی نبودن تعهدات» در سایر رشته های مهندسی نیز پرکاربرد است. «عوارض ناشی از آتشباری»، «کنترل کم کاری کارگران» و «منافع متضاد کوتاه مدت و بلندمدت نیروی کار» دیگر چالش های بخش اجرا هستند. «تفاوت بین تعهدات و واقعیات» و «جبران هزینه های محاسبه نشده» برخی از چالش های بخش نظارت هستند.

در این تحقیق، ضمن شناخت و تبیین معیار اخلاقی مقوله طنز، ایراداتی از قبیل عدم سازگاری طنز با برخی منهیات اخلاقی بررسی و پاسخ داده می شود. به کارگیری ابزارهایی همچون مبالغه که منجر به دروغ گویی می شود، کنایه و استهزاء، کودن نمایی، تشبی هات توهین آمیز، تخریب شخصیت و سایر سازنده هایی که در طنز وجود دارد، مورد اشکال و انتقاد اخلاقی قرار گرفته و بررسی می شود. همچنین بیهودگی، خنده مذموم، غلطیدن به ورطه بی محتوایی و القاء عدم وجود آزادی های اجتماعی از اشکالاتی است که به نتایج طنز گرفته می شود. با تبیین معنای اصطلاحی طنز امروزی و توجیه و پیراستن آن از اشکالات اخلاقی، زمینه استفاده موجه تر و موثرتر از آن در جامعه دینی فراهم می گردد.

از مسائل مهم در روابط زوجین پنهان کاری آنها از یکدیگر است که عدم وضوح ضوابط و اصول اخلاقی سبب شده، زوجین به تشخیص خود پنهان کاری در زندگی مشترک را توجیه کنند. هدف پژوهش حاضر ارائه معیارها و معرفی شاخص های اخلاقی پنهان کاری در زندگی مشترک زوجین است که می تواند از وقوع پنهان کاری نامطلوب و آثار و پیامدهای منفی آن جلوگیری کند و وظیفه زوجین در قبال یک زندگی اخلاقی را مشخص سازد. روش به کاررفته در این تحقیق، توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری داده ها، مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانه ای است. مهم ترین معیارهای اخلاقی پنهان کاری مطلوب به دست آمده رعایت حدود اخلاقی، در نظر گرفتن مصلحت همسر، تداوم و تقویت رابطه و پایبندی به پیمان زناشویی است. بر اساس این معیارها، می توان شاخص های اخلاقی استخراج کرد که عبارتند از: عدم تجاوز از آموزه های اخلاقی و عدم تعارض با اصول اخلاقی، خیرخواهی و گذشت از منافع شخصی، حفظ اعتماد و صمیمت و برقراری سازگاری، ایفای نقش همسری و وفاداری. انطباق با اصول و معیارهای اخلاقی در روابط زناشویی، پنهان کاری زوجین را توجیه اخلاقی کرده، پیامدهای مطلوبی به همراه خواهد داشت.

فلاسفه، حکمت را به دو قسم، نظری و عملی و حکمت عملی را به سه قسم، سیاست مدن، تدبیر منزل و اخلاق، تقسیم نموده اند واخلاق که یک قسم از حکمت عملی است، مشتمل بر فضایل چهارگانه، عفت، شجاعت، حکمت و عدالت است. در اینجا این سوال پیش می آید که این حکمت که در زیرمجموعه اخلاق قرار گرفته با حکمت عملی که قسیم حکمت نظری است چه فرقی دارند؟ در این مقاله برآنیم تا دیدگاه بوعلی و مرحوم ملامهدی نراقی درباره فرق حکمت فلسفی و حکمت اخلاقی را بررسی کنیم. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی است و اطلاعات براساس داده های کتابخانه ای و اسناد جمع آوری شده است.

کانت، اخلاق، دین، شان استعلایی عقل عملی، پیشینی کانت در پاسخ به پرسش دیرین اندیشمندان در باب استقلال اخلاق از دین یا ابتناءاش بر آن، همانند برخی اسلاف خویش، به استقلال اخلاق از دین حکم می دهد. اما در مقام توجیه استقلال ادعایی پاسخی بدیع و متفاوت از اسلاف خویش می دهد که اجمالا بدین شرح است: عقل عملی یا اراده محض، به عنوان وجه عملی عقل محض، واجد مفاهیم و عناصری پیشین از قبیل خیر مطلق، تکلیف، امر مطلق، اصل خودمختاری اراده، اصل غایتمندی و. . . است. این عناصری استعلایی دارای ویژگی های سلبی مانند: غیر تجربی، غیرفطری، غیر عقلانی و ویژگی های ایجابی از قبیل: پیشینی، صوری، کلی و ضروری، شرطیت وعینیت است. عقل عملی بواسطه این عناصر و ویژگی هاست که می تواند با اتکا به خود و بدون ارجاع و ابتناء به مراجعی بیرون از خود، حتی خدا، منشا تصورات و تصدیقات اخلاقی قرار گیرد و احکام تالیفی پیشینی با دو صفت کلیت و ضرورت صادر نماید؛ به گونه ای که برای هر موجود عاقلی و در هر زمان و مکان، معنی دار، معرفت زا، نافذ و الزام آور باشد. مقاله حاضر با اتخاذ روشی توصیفی تحلیلی و با شیوه ای متفاوت کوشیده است تا اولا با استخراج عناصر پیشین عقل عملی و ثانیا با بیان ویژگی های ایجابی و سلبی آنها، که کانت پژوهان در بحث از فلسفه اخلاق کانت کمتر بدان توجه دارند، چگونگی استقلال اخلاق از دین را از منظر فلسفه استعلایی توجیه و تبیین نماید.