پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1397 | دوره:25 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

سابقه و هدف: یکی از مشکلات متداول در فرآیند کاغذسازی، وجود ترکیبات و فرآورده های جانبی ناخواسته از قبیل قیر، مواد چسبناک و آلودگی های خارجی در کاغذ می باشد، که هر یک از این مواد ممکن است از منابع مختلفی به وجود آیند. وجود مواد آبگریز مانند موم ها، چربی ها، اسیدهای چرب، اسیدهای رزینی، هیدرو کربن ها و. . . در چوب به عنوان ماده اولیه برای خمیرسازی عامل چنین مشکلاتی می باشد. قیر واژه ای است که در ضمن فرآیند کاغذسازی به وجود می آید و می تواند مشکلات قابل توجهی را به همراه داشته باشد. عمده ترین تاثیرات مخرب قیرها شامل مسدود شدن نمد آبگیری و چسبیدن به توری یا سیلندرهای خشک کن است که در نهایت موجب توقف های مکرر در ماشین کاغذ و یا لکه های چسبناک در محصول نهایی شود. امروزه نیز برخی از مواد برای رفع این مشکلات در مقیاس صنعتی مورد استفاده قرار گرفته است. مواد و روش ها: در این پژوهش، ابتدا خمیر CMP رنگبری نشده و رنگبری شده توسط سه حلال تولوئن، اتانول و دی کلرو متان استخراج شده و ترکیبات استخراجی موجود در آن به لحاظ کمی و کیفیاندازه گیری شد. در مرحله بعد این خمیر توسط 2/0 واحد آنزیم استراز به ازاء هر گرم خمیر در محیط آبی (H2O) و 8 درصد خشکی و دمای 50 درجه سانتی گراد به مدت 45 دقیقه همراه با عمل هم زدن مکانیکی تیمار شد. تیمار آنزیمی برای هر یک از خمیرهای رنگبری شده و رنگبری نشده به صورت جداگانه انجام شد و سپس تاثیرات ایجاد شده در خمیرها با استفاده از کروماتوگرافی گازی/ طیف سنجی جرمی (GC/MS)، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که در تیمار استفاده شده با حلال اتانول، فرآیند رنگ بری سبب افزایش مقدار آلکان ها، مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید، الکل ها، ترکیبات سیلیس دار و به مقدار جزئی آلدهیدها شده و همچنین کاهش استر اسیدهای چرب، مشتقات فنولی و کتون ها را در پی داشته است. روند فوق در حضور آنزیم نیز وجود دارد، با این استثنا که کتون ها مشاهده نشده اند و ترکیبات سیلیسیم دار و اسیدهای چرب افزایش داشته اند. افزایش ترکیبات سیلیس دار به خاطر سه ترکیب حاصل از آنزیم است. در تیمار استفاده شده با حلال دی کلرومتان، رنگبری موجب افزایش آلکان ها، کتون ها و ترکیبات سیلیس دار و کاهش اسیدهای چرب، استر اسیدهای چرب، مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید، آلکن ها، آلدهیدها و مشتقات فنولی شده است. روند فوق برای حضور آنزیم نیز وجود دارد به استثنای آلدهیدها، الکل ها، مشتقات فنولی، کتون ها و آمیدها که در هیچ کدام از دو خمیر مشاهده نشده-اند که نشان از تخریب آنها دارد. در تیمار استفاده شده با حلال تولوئن، اثر رنگبری به صورت افزایش هالوآلکان ها، استر اسیدهای چرب، مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید و آلدهیدها و کاهش مقدار آلکان ها و مشتقات فنولی مشاهده شده است. در اثر استفاده از آنزیم در این حلال و در خمیر رنگبری نشده، مقادیر بیشتری از مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید، آلدهید و الکل وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از تاثیرتیمار آنزیمی بر خمیر CMP به کمک ستگاه GC/MS، می توان اذعان داشت که آنزیم استراز عملکرد قابل توجهی در تغییر ترکیبات شیمیایی استخراج شده با حلال های مورد استفاده داشته است. عمده ترکیبات فرار قیر در غیاب آنزیم و با حلال اتانول و تولوئن، مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید هستند. در حضور آنزیم و در حلال اتانول نیز این ترکیبات عمده بودند. در حضور آنزیم و در حلال تولوئن، آلدهیدها بیشترین درصد نسبی را دارا هستند. آلکان ها، در خمیر رنگ بری شده و در حلال دی کلرومتان شاخص بودند. نتایج نشان داد در تیمار استفاده شده با حلال اتانول، فرآیند رنگ بری سبب افزایش مقدار آلکان ها، مشتقات 1و2 بنزن دی کربوکسیلیک اسید، الکل ها، ترکیبات سیلیس دار و به مقدار جزئی آلدهیدها شده و همچنین کاهش استر اسیدهای چرب، مشتقات فنولی و کتون ها را در پی داشته است.

سابقه و هدف: عفونت های مجاری ادراری از شایع ترین بیماری های عفونی هستند. عفونت های دستگاه ادراری توسط گروهی از میکروارگانیسم های بیماری زا نظیر باکتری های اشرشیاکولای، استافیلوکوکوس و ساپروفیتیکوس در دستگاه ادراری ایجاد میشود. زمانی که باکتریها از طریق مجرای ادرار وارد این سیستم شده و در مثانه تکثیر می شوند این عفونت بروز میکند. سالانه افراد زیادی برای درمان به درمانگاه ها و بیمارستان ها مراجعه میکنند و هزینههای زیادی صرف درمان این عفونتها میشود. پیشگیری از بروز این قبیل بیماری ها میتواند از پرداخت هزینههای بالا درمان آنها جلوگیری نماید. استفاده از کاغذهای بهداشتی نظیر دستمال توالت و نواربهداشتی با خواص ضدمیکروب میتوانند با حذف پیوسته میکروبها و ایجاد محیطی عاری از میکروب روشی مناسب برای پیشگیری از بروز این بیماریها باشد. رس بهعنوان یک ماده طبیعی با سابقه کاربرد در درمان بیماریها میتواند گزینهای مناسب برای این منظور باشد. مواد و روشها: از آنجا که انتظار میرود رس بواسطه بار منفی خود سبب ایجاد خواص ضدمیکروبی میشود، در این پژوهش، علاوه بر رس، نانورس نیز بهعنوان یک عامل ضدمیکروب در ساختار کاغذ مورد استفاده قرار گرفت. این مواد به صورت یک لایه پوششی در غلظتهای 1، 3 و 4 % وزنی همراه با نشاسته کاتیونی بهعنوان عامل کمک نگهدارنده مورد استفاده قرار گرفتند. خواص ضدمیکروبی روی دو باکتری اشرشیاکولای و باسیلوس سوبتیلیس بررسی شد. خصوصیات فیزیکی، مقاومتی و همچنین ویژگی نوری (ماتی) کاغذهای تهیه شده نیز مورد بررسی قرار گرفتند. یافتهها: نتایج نشان دادند که حضور رس و نانورس سبب بروز ممانعت در رشد هردو باکتری گرم منفی اشرشیاکولای و گرم مثبت باسیلوس سوبتیلیس شدند. در بررسی اثر ضدباکتری مشاهده شد که عملکرد نانورس در مقایسه با رس بهتر بود و با افزایش درصد مصرف این مواد خصوصیت ضدباکتری آنها خصوصا در نانورس بیشتر شد. همچنین مشاهده شد که حضور رس و نانورس میزان جذب آب کاغذهای اصلاح شده را افزایش داد و همچنین سبب افزایش مقاومت به نفوذ هوا در کاغذها شد. در بررسی خصوصیات مقاومتی نیز مشاهده شد که حضور رس و نانورس سبب بهبود شاخص مقاومت به ترکیدگی شدند درحالیکه شاخص مقاومت به پارگی تغییر قابل توجه ای نداشت. نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که نانورس در مقایسه با رس بخاطر ابعاد کوچکتر و درنتیجه سطح ویژه بیشتری که دارد بهعنوان یک ماده آبدوست و همچنین حاوی ویژگی ممانعتی در برابر ارگانیسمهای زنده میتواند بهعنوان ماده ای با دامنه کاربرد بالا در ایجاد خواص ضدمیکروبی در کاغذ معرفی گردد و مورد استفاده قرار گیرد.

تاثیر نانو اکسیدروی و نوع چسب بر خواص فیزیکی و مکانیکی الوار تراشه لایه ای (LSL) چکیده سابقه و هدف در اثر کاهش چوب های با کیفیت برای ساخت وساز، صنایع تولیدات چوبی، محصولات جدیدی را براساس تحقیقات پیشرفته معرفی نموده اند. تلاش برای تولید چندسازه های چوبی مقاوم، پایدار و مقاوم به رطوبت به منظور بهبود خواص فیزیکی از قبیل جذب آب، پایداری و واکشیدگی ضخامت، عمدتا بر نوع تکنولوژی و تکامل چسب چوب ها به ویژه استفاده از ایزوسیانات ها(MDI و pMDI) تمرکز دارند. یکی از محصولات چوبی پرکاربرد که در ساختمان های چوبی بکار می روند الوارهای تراشه لایه ای (LSL )می باشد. نانواکسیدروی ماده شیمیایی است که پتانسیل حفاظت LSLرا دارد و می تواند به عنوان یک ماده افزودنی بر روی خواص فیزیکی و مکانیکی آن تاثیر گذار باشد. در این تحقیق به بررسی تاثیر سطوح مختلف نانواکسیدروی و نوع چسب(PF و pMDI)، بر خواص فیزیکی و مکانیکی LSL پرداخته شده است. مواد و روش ها برای انجام این پژوهش لایه هایی از چوب راش منابع داخلی(Fagus Orientalis) با ضخامت 2 میلی متر تهیه و به محل آزمایشگاه منتقل و سپس به تراشه هایی به طول 40 و عرض 2 سانتی متر برش داده شدند، سپس چندسازه های LSL با استفاده از چسب-های فنل فرمالدئید((PF و ایزوسیانات(pMDI) و چهار سطح نانواکسیدروی(0، 5/0، 1 و 5/1 درصد) در دمای پرس 180 درجه سانتیگراد و زمان 30 دقیقه ساخته شدند. در فرایند ساخت پانل های چوبی، تراشه ها درون یک چسب زن استوانه ای دوار ریخته شده و براساس وزن خشک با 15 درصد از چسب های فنول فرم آلدئید و pMDIبه صورت اسپری توسط یک پیستوله آغشته شدند. در حین فرایند چسب زنی مقادیر مختلف نانواکسیدروی(صفر، 5/0، 1 و 5/1درصد وزن خشک تراشه های چوب) به صورت پودر به داخل محفظه چسب زن اضافه شدند. خواص فیزیکی(جذب آب و واکشیدگی ضخامت) و مکانیکی(چسبندگی داخلی، مدول الاستیسیته و مدول گسیختگی) چندسازه هایLSL به ترتیب مطابق استاندارد ASTM D 1037 اصلاح شده و ASTM D 5459 اندازه گیری شدند. یافته ها نتایج نشان داد که اثر متقابل بین تیمار نانواکسیدروی و نوع چسب برای چسبندگی داخلی و مدول الاستیسته معنی دار می باشد ولی اثر متقابل بین تیمار نانواکسیدروی و نوع چسب برای مدول گسیختگی در سطح آلفای 5 درصد معنی دار نمی باشد. نانواکسیدروی نه تنها خواص مکانیکی LSL ساخته شده را به طور معنی دار کاهش نداد بلکه در اکثر موارد خواص مکانیکی مورد مطالعه را تا حدی افزایش داد. نانواکسیدروی با کمترین میزان(5/0 درصد) واکشیدگی ضخامت را کاهش داد و ثبات ابعادی را بهبود بخشید، اما با مقادیر بیشتر نانواکسیدروی، بهبود بیشتری حاصل نگردید نتیجه گیری به طورکلی می توان نتیجه گرفت که از سطوح مختلف نانواکسیدروی همراه با هر دو نوع چسب فنل فرمالدئید و ایزوسیانات بدون تاثیر منفی معنی دار بر خواص مکانیکی چندسازه LSL می توان استفاده نمود.

چوب به عنوان یک ماده طبیعی و تجدیدپذیر دارای مصارف متعددی است که از زمان پیدایش بشر مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود برخی از معایب چوب، نظیر جذب رطوبت و به تبع آن ناپایداری ابعاد و تخریب توسط عوامل بیولوژیکی از یک سو، و رشد روز افزون جمعیت و به دنبال آن افزایش تقاضای محصولات چوبی از سوی دیگر، مصرف بهینه و حفاظت از این ماده ارزشمند را به خصوص در کشورمان با منابع جنگلی محدود، به امر حیاتی مبدل نموده است (محبی، 1382). بنابراین لازم است که چوب آلات با روش های کاربردی و موثری حفاظت شوند. حفاظت از چوب آلات، از سال های بسیار دور مورد توجه بشر قرار گرفته و کارهای زیادی در این زمینه انجام شده است که می توان به روش های خشک کردن و استفاده از مواد حفاظتی اشاره نمود (پارسا پژوه، 1375). در گذشته نچندان دور، استفاده از مواد حفاظتی محلول در آب و محلول در حلال آلی بسیار مرسوم بوده است. اما با توجه به آگاهی روزافزون از خطرات استفاده از این مواد برای حفاظت از چوب، محدودیت هایی در زمینه تولید، تجارت و استفاده از این قبیل مواد در کشورهای اروپایی و ایالت متحده اعمال شده است. در این تحقیق خواص فیزیکی و میزان مقاومت به آبشویی نمونه های چوب پلیمر صنوبر دلتوئیدس (Populus deltoides) تیمار شده با نانو ذرات اکسید مس مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های چوبی به ابعاد 20×20×20 میلی متر تبدیل شده و از پلیمر فورفوریل الکل در دو غلظت (40 و 80 درصد) به همراه نانو اکسید مس در سه غلظت (0، 4/0 و 8/0 درصد) برای تیمار استفاده شد. جهت اشباع نمونه ها، از روش سلول پر اما بدون خلا نهایی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تیمار، نمونه ها در داخل 100 میلی لیتر آب مقطر غوطه ور گشته و در فواصل مختلف زمانی، میزان جذب آب و واکشیدگی حجمی آن ها محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده نشان داد که بین نمونه های تیمار شده و تیمار نشده اختلاف معنی داری وجود دارد و نمونه های تیمار شده از جذب آب و واکشیدگی حجمی کمتری برخوردار بودند. میزان جذب آب و واکشیدگی حجمی نمونه های تیمار شده با این ماده در غلظت 80 درصد به همراه 8/0 درصد نانو اکسید مس پس از 168 ساعت غوطه وری در آب به ترتیب (30/15 و 28/1 درصد) بود. در مورد آبشویی نیز نمونه های تیمار شده با سوسپانسیون فورفوریل الکل، دارای کمترین میزان آبشویی بودند به طوری که اکثر تیمارها پس از 14 روز غوطه وری در آب، از آبشویی کمتر از 1 درصد نانو ذرات اکسید مس برخوردار بودند. در پایان آزمون نتایج بیانگر

سابقه و هدف: در سال های اخیر حجم تولید فوم های پلی استایرن بسیار زیاد شده است. بیشتر این فوم ها در صنایع غذایی و بسته بندی استفاده می شوند. افزایش نگرانی های زیست محیطی نیاز به توسعه مواد زیست تخریب پذیر را ایجاد کرده است. نشاسته زیست پلیمری قابل دسترس، قابل تجدید، ارزان و زیست تخریب پذیر و قابل ترموپلاست شدن است. این عوامل دلایل علاقه مندی زیاد به استفاده از نشاسته به عنوان جایگزین پلیمرهای سنتزی (مثل پلی استایرن) می باشد. اما فوم نشاسته دارای خصوصیات گرمایی و مکانیکی ضعیفی است. یکی از راه های مهم بهبود خواص فوم نشاسته استفاده از نانوالیاف سلولز به عنوان تقویت کننده در ساختار فوم است. چالش اصلی برسر راه فوم کردن نشاسته تقویت شده با نانوالیاف سلولز، وجود آب فراوان در ژل NFC (nanofibrillated cellulose)است. این میزان آب سبب ایجاد حفرات درشت در هنگام تشکیل فوم می شود که خصوصیات فوم را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در این مطالعه نانوالیاف سلولز در اکسترودر با نشاسته ترموپلاستیک( TPS، Thermoplastic starch) مخلوط می شود تا پخش مناسبی از NFC در ماده زمینه پلیمری به دست آید. سپس فوم TPS/NFC تشکیل شده و اثر NFC بر خواص گرمایی و مکانیکی فوم حاصل بررسی می گردد. مواد وروش ها: . به منظور ساخت نانوبیوکامپوزیت نشاسته ترموپلاستیک/ نانو الیاف سلولز گرانول نشاسته ذرت به صورت پودر، گلیسرول و ژل NFC و آزودی کربنامید تهیه شد. گلیسرول به میزان 30 درصد وزنی به عنوان ماده نرم کننده برای تولید TPS استفاده شد. نانو الیاف سلولز به میزان 5/0، 1 و 5/1 درصد وزنی برای تقویت نشاسته استفاده شد. پودر آزودی کربنامید به عنوان عامل فوم زا به میزان 2/0 درصد وزنی مورد استفاده قرار گرفت. مواد مورد نیاز برای هر تیمار در یک اکسترودر دو ماردونه همسو گرد مخلوط شدند وگرانول هایNFC TPS/ دارای ماده فوم زا تهیه شدند. در مرحله بعد گرانول های به دست آمده از اکسترودر به پرس گرم با دمایی بالاتر از دمای عملکرد ماده فوم زا منتقل شدند و فوم نانوبیوکامپوزیت TPS/NFC ساخته شد. به منظور بررسی ساختار مورفولوژیکی نمونه ها عکس های FE-SEM تهیه شد. آزمون های گرما وزن سنجی(TGA), کالری متری پویش تفاضلی(DSC) و آنالیز دینامیکی – مکانیکی – گرمایی(DMTA) برای بررسی خصوصیات گرمایی و مکانیکی نمونه ها انجام شد. یافته ها: عکس های FE-SEM نشان داد فوم نانوبیوکامپوزیت TPS/NFC حفرات بیشتر و کوچک تری در مقایسه با فوم TPS دارد و این موضوع به علت اثر هسته زایی NFC است. نتایج TGA نشان داد با افزایش NFC ثبات گرمایی نانوبیوکامپوزیت های فوم TPS/NFC بیشتر شد نتایج DSC نشان داد با افزایش NFC دمای انتقال شیشه ای نمونه ها افزایش یافت. نتایج DMTA نشان داد مدول ذخیره نمونه ها بعد از اضافه کردن NFC افزایش یافت. دلیل این امر ایجاد فوم میکروسلولی و نیز تقویت دیواره سلولی فوم توسط نانوالیاف سلولز می باشد. همچنین نتایج نشان داد مدول اتلاف و فاکتور اتلاف با افزایش NFC افزایش یافت. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان دادNFC خواص گرمایی و مکانیکی فوم TPS/NFC را بهبود داد. اضافه کردن NFC به TPS سبب می شود در هنگام فوم شدن سلول های کوچک تر و همگن تری تولید شود.

سابقه و هدف: اسکناس ها، یکی از راه های انتقال بسیاری از میکروب ها به انسان بوده و موجبات بیماری در آنها می شوند. این اسکناس ها که شامل الودگی های مختلفی از قبیل قارچ ها و باکتری ها، و میکروبها می باشند باعث ایجاد انواع مختلفی از الودگی ها و بیماریها برای انسان می شوند. از طرفی وجود این گونه الودگی ها می تواند باعث ایجاد مشکلات عدیده ای برای سلامتی و محیط زیست گردد. بنابر این استفاده از شیوه های مناسب جهت کاهش این الودگیها، بخصوص روش های سازگار با محیط زیست می تواند به عنوان راهکار مناسبی در نظر گرفته شود. در نتیجه هدف این تحقیق بررسی اثر ضد قارچی نانو ذرات کریستال سلولز با و بدون نانو الیاف کیتوزان بر روی کاهش آلودگی اسکناس ها ی رایج ایران بود. مواد و روش ها: بدین منظور، نانو ذرات کریستال سلولز توسط فرآیند هیدرولیز اسیدی با واکنشگر H2So4 از لینتر پنبه تهیه شدند. به طور خلاصه، نانوکریستال سلولوز با استفاده از فرایند هیدرولیز اسیدی (سولفوریک اسید)، سانتریفیوژ با 16000 دور در دقیقه، استفاده از دیالیز (غشای سلولوز استات) و همچنین خنثی سازی با اب مقطر صورت گرفت. قطر نانو کریستالهای سلولز و نانو الیاف کیتوزان، توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری(TEM) مشخص شد. میزان آلودگی های قارچی اسکناس های 4 مرکز نانوایی، قصابی، پایانه مسافربری و بیمارستان ارزیابی شدند. جهت بررسی فعالیت ضد قارچی، نانو کریستال سلولزی با و بدون نانو الیاف کیتوزان با غلظت های1، 2، 4 و 6 درصد به صورت امولسیون پایدار ترکیب شده و به روش پوشش دهی غلطکی بر روی سطح کاغذ های اسکناس اعمال شدند. یافته ها: تصاویر TEM نشان دادند، قطر نانوکریستالهای سلولز 5 تا 20 نانومتر و قطر نانو الیاف کیتوزان 45 نانومتر می باشد، که بیانگر این است، نانوکریستال سلولز با موفقیت از لینترپنبه تهیه شده است. نتایج نشان دادند عمده ترین قارچ های موجود در اسکناس های نانوایی و قصابی "آسپرژیلوس"، پایانه مسافربری "آسپرژیلوس نایژر" و بیمارستان " پنی سیلیوم" بود. بر طبق نتایج بدست آمده، اسکناس های پوشش داده شده توسط نانو ذرات کریستال سلولزی با غلظت 3 درصد، اثر ضد قارچی روی قارچ های پنی سیلیوم موجود در سطح اسکناس بیمارستان نداشت. افزودن نتایج نشان دادند، نانو الیاف کیتوزان با غلظت های 1، 2 و 4 درصد هیچ گونه اثر ضد قارچی روی قارچ های موجود در سطح اسکناس های نانوایی، قصابی و پایانه مسافربری نداشته است. با افزودن 6 درصد نانو الیاف کیتوزان به نانو ذرات کریستال سلولزی فعالیت ضد قارچی قابل ملاحظه ای بر روی اسکناس های پوشش داده شده مشاهده گردید. نتایج نشان داد، گرچه نانو کریستال های سلولز به تنهایی اثر ضد قارچی نشان ندادند، ولی نانوکریستال ها توانایی بهبود پایداری و چسبندگی نانو الیاف کیتوزان بر سطح اسکناس ها را دارا می باشند. نتیجه گیری: می توان نتیجه گیری کرد، که نانو مواد استفاده در این تحقیق، امکان دستیابی به راه حل جدیدی جهت کاهش آلودگی سطح اسکناس های موجود را فراهم می سازد.

سابقه و هدف: یکی از عوامل تهدید کننده جنگل های زاگرس وجود گونه نیمه انگلی موخور (Loranthus europeaus Jacq. ) می-باشد که با اکثر گونه های درختی همزیستی دارد. پژوهش پیش رو به منظور بررسی تأثیر موخور بر کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل در گونه های بلوط ایرانی (Quercus baantii Lindl. )، کیکم (Acer monspessulanum L. ) و بادام (Amygdalus elaeagnifolia Spach) به عنوان میزبان های رایج موخور در جنگل های استان ایلام انجام شد. مواد و روش ها: تعداد نه رویشگاه که آلودگی بیشتری را در استان ایلام داشتند، انتخاب شد. سپس از هر رویشگاه به طور تصادفی حداقل شش پایه با شرایط یکسان از نظر قطر، ارتفاع، شدت ابتلا به موخور و جهت یکسان از درختان بادام، بلوط ایرانی و کیکم انتخاب شد. سپس اقدام به برداشت برگ ها از شاخه های سالم و آلوده شد. از هر پایه، چهار نمونه برگ شامل برگ شاخه سالم درخت میزبان (I)، برگ درخت میزبان پایین تر از محل اثر موخور (B)، برگ درخت میزبان بالاتر از محل اثر موخور (A) و برگ موخور (M) نمونه گیری شدند و پس از انتقال به آزمایشگاه، مقدار کربوهیدرات، پرولین و کلروفیل آن ها اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مقدار کلروفیل a و b و کربوهیدرات در گونه های بادام و بلوط ایرانی اختلاف معنی داری در موقعیت های مختلف گیاه موخور و شاخه های پایین تر و بالاتر از محل اثر موخور و سالم داشتند. همچنین، بیشترین مقدار کلروفیل a و b در گیاه موخور در دو گونه مذکور مشاهده شد. مقدار پرولین، کلروفیل و کربوهیدرات در موقعیت های پایین تر و بالاتر از محل اثر موخور، شاهد موخور و شاخه غیر آلوده اختلاف معنی داری در گونه کیکم نداشتند ولی بیشترین مقدار کربوهیدرات با 282/2 میلی گرم بر گرم و پرولین 552/0میکرومول بر گرم وزن تازه در گیاه موخور وجود داشت. گونه های مورد مطالعه از نظر میزان کلروفیل b در نمونه موخور و پایین-تر از محل اثر موخور اختلاف معنی داری را نشان دادند و بیشترین مقدار کلروفیل در این دو موقعیت متعلق به گونه بادام بود. در گونه بادام، بیشترین مقدار کربوهیدرات با 017/3 میلی گرم بر گرم در برگ موخور و نمونه پایین تر از محل اثر آن به میزان 99/2 میلی گرم بر گرم وجود داشت. در حالی که در بلوط ایرانی کمترین مقدار کربوهیدرات در گیاه موخور (159/2 میلی گرم بر گرم) و بیشترین مقدار آن پایین تر از محل اثر موخور (094/3 میلی گرم بر گرم) اتفاق افتاد. همچنین گونه های مورد بررسی در موقعیت بالاتر از محل اثر موخور از نظر کربوهبدرات با هم تفاوت داشتند و گونه بلوط ایرانی و کیکم به ترتیب با 12/3 و 55/2 میلی گرم بر گرم بیشترین و کمترین میزان را نشان دادند. گونه های مورد بررسی در موقعیت برگ موخور و پایین تر از محل اثر موخور از نظر پرولین نیز تفاوت معنی داری را نشان دادند و گونه بادام بیشترین مقدار پرولین را در این موقعیت ها داشت. نتیجه گیری: مقدار کربوهیدرات و کلروفیل در برگ درختان بلوط و بادام پایین تر و بالاتر از محل اثر موخور به طور معنی داری متفاوت بود. به عبارت دیگر می توان گفت که گیاه نیمه انگلی موخور به عنوان یک تنش بیولوژیکی بر فعالیتهای فیزیولوژیکی درختان جنگلی تاثیر دارد که این اثرات در گونه های مختلف متفاوت است.

سابقه و هدف: گونه مای مرز Juniperus Sabina یکی گونه های ارزشمند در ارتفاعات استان گلستان و از جمله ارکان اصلی اکوسیستم های طبیعی جنگل های کوهستانی ایران به شمار می رود. نقش حفاظتی گونه های مختلف ارس ایران به خصوص فنوتیپ خوابیده در مدیریت احیای جنگل ها، و مدیریت آب مناطق بسیار ارزنده است. اغلب پایه های این درختان در حال حاضر در سخت ترین شرایط زیستی، برای حفظ آنچه از بقا و محدودیتشان باقی مانده، تلاش می کنند. لذا لازم است در جهت تشخیص روش های حفظ و تکثیر این گیاهان تحقیقات بیشتری صورت پذیرد. مواد و روش ها: جهت تشخیص بهترین فصل و بستر و تیمار مناسب جهت تکثیر این گیاه از طریق قلمه، تیمار هورمونی ایندول بوتیریک اسید (در 5 سطح 0، 1000، 2000، 4000 و 8000 پی پی ام) در چهار بستر پرلیت، پرلیت-کوکوپیت (1: 1)، پوکه معدنی و بستر ریشه زایی مخلوط (ترکیبی از ماسه، پرلیت، کوکوپیت، ورمی کمپوست و پیت ماس) و در چهار فصل سال بر روی قلمه های این گیاه با طول 15 سانتی متر صورت گرفت. آزمایش شامل سه تکرار و هر تکرار شامل 9 قلمه بود. هدف آزمایش انتخاب بهترین فصل و بستر و تیمار مناسب جهت تکثیر این گیاه بود. در پایان هر فصل، درصد ریشه زایی، طول، تعداد، وزن تر و وزن خشک ریشه ها در هر بستر و تیمار ثبت شد. یافته ها: نتایج نشان داد بهترین فصل ریشه زایی برای قلمه های گیاه ارس مای مرز، فصل بهار و بهترین بستر، بستر پرلیت کوکوپیت بوده است. بهترین تیمار با بیش از 50% ریشه دهی، در فصل بهار و در سطوح 4000 و 1000 پی پی ام بوده است. کمترین میزان ریشه دهی قلمه های ریشه دار شده در فصل زمستان با کمتر از 2% در همه تیمارهای مورد استفاده بوده است. بیشترین تعداد ریشه در فصل بهار و در سطح 2000 پی پی ام مشاهده شد. در بین بسترها، بیشترین تعداد ریشه در بستر ریشه زایی و پرلیت کوکوپیت و کمترین تعداد در بستر پوکه معدنی مشاهده شد. بیشترین طول ریشه بدون اختلاف معنی دار در بسترهای پرلیت-کوکوپیت، پرلیت و بستر ریشه زایی و در بین فصول مختلف، در فصل بهار مشاهده شد. همچنین بیشترین وزن تر و خشک ریشه ها در فصل بهار مشاهده شد و در بین بسترهای مختلف بیشترین میزان وزن تر در بستر ریشه زایی و بیشترین میزان وزن خشک ریشه-ها در بستر پوکه معدنی مشاهده شد. نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که جهت تکثیر قلمه های ارس مای مرز، بهترین فصل، فصل بهار می باشد که بهترین نتیجه را به همراه داشته است. همچنین ایندول بوتیریک اسید تنظیم کننده رشد موثر برای تکثیر ارس مای مرز می باشد. بهترین تیمار با بیش از 50% ریشه دهی، در فصل بهار و در سطوح 4000 و 1000 پی پی ام در بستر پرلیت کوکوپیت بوده است.

سابقه و هدف: یکی از عوامل مهم در برنامه ریزی و تصمیم گیری برای مدیریت پایدار جنگل در راستای توسعه پایدار، شناسایی دست اندرکاران و بررسی نگرش آنها نسبت به معیارهای پایداری جنگل است. پس از کنفرانس بین المللی ریو، توسعه پایدار در اروپا که توسط کنفرانس وزرا در حفاظت از جنگل ها در اروپا برگزار شد، به مدیریت پایدار جنگل تبدیل گشت و از آن پس تعریف مدیریت پایدار جنگل به کار گرفته شد و بیشتر از یک سری معیار و شاخص ها به عنوان ابزاری برای ارزیابی مدیریت پایدار جنگل استفاده شد (26). معیار ابزاری برای اندازه گیری اصل، ایسوانتورو (2001) و شاخص ابزاری برای اندازه گیری معیار است (22 و 33). به منظور تصمیم گیری برای مدیریت و برنامه ریزی، در راستای سیاست گذاری اصولی و موفق منابع طبیعی، شناخت کامل دست اندرکاران جنگل و معیارهای مربوط به شناسایی آنها بسیار مهم است. تصمیم گیری ها در مدیریت منابع طبیعی به دلیل چند منظوره بودن خدمات و فواید منابع طبیعی، مشکل بودن ارزش گذاری پولی خدمات بوم سازگانی و درگیر نمودن تعداد زیاد دست اندرکاران اغلب با پیچیدگی، تغییر ناپذیری و عدم اطمینان همراه است و تصمیم گیری ها را همواره با چالش هایی مواجه ساخته است(3). مردم، منابع و مشارکت سه رکن اساسی توسعه پایدار را تشکیل می دهند (42). در گذشته حامیان حفظ منابع طبیعی در راستای حفظ تنوع زیستی از بهره برداری سنتی جلوگیری نموده و ترجیح می دادند تا برای حفظ منابع طبیعی مردم از بوم سازگان های طبیعی خارج شوند و دلیل نگرش فوق این بود که استفاده از منابع طبیعی توسط مردم با حفظ آن، در تضاد است (43پژوهش حاضر با هدف مقایسه نگرش دست اندرکاران مختلف جنگل برای ارزیابی شاخص های مدیریت پایدار در روستای نامجو در غرب استان لرستان و از توابع شهرستان کوهدشت، انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل دست اندرکاران جنگل در ارزیابی شاخص های مدیریت پایدار در روستای نامجو واقع در دهستان اولاد قباد شهرستان کوهدشت در زاگرس میانی است. مواد و روش ها: دست اندرکاران به صورت تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای انتخاب شدند. در این رابطه تعداد 50 پرسشنامه بین دست اندرکاران توزیع شد. روایی صوری پرسشنامه ها با نظر متخصصین مرتبط تعیین و برای تعیین پایایی آنها از آزمون آلفای کرونباخ و برای امتیازدهی پاسخ ها از مقیاس لیکرت استفاده شد. سپس وضعیت اهمیت مهمترین شاخص هر معیار متناسب با فراوانی نسبی آن حاصل از نگرش سه گروه از دست اندرکاران شامل افرادی از روستای محلی، کارشناسان اجرایی و استادان دانشگاه، بدست-آمد. در نهایت به منظور بررسی رابطه معنی داری نگرش دست اندرکاران از آزمون خی – دو یا آزمون دو جمله ای استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: بررسی نتایج نگرش دست اندرکاران برای هر معیار و شاخص های مربوط به آن نشان داد که تنها برای معیار "کارکردهای حفاظتی" و شاخص"سطح دامنه های فرسایش یافته که سالانه توسط درختکاری و بوته کاری احیاء می شود" نظر یکسان از هر سه گروه حاصل شد. نتایج حاصل از آزمون خی – دو نیز نشان داد که تفاوت معنی داری بین نگرش سه گروه وجود ندارد.

سابقه و هدف: یکی از راهکارهای درختان برای مقابله با خشکی و بیماری ها، تغییرات فنوتیپی مناسب در برگ و روزنه می باشد. همچنین درخت مادری می تواند فنوتیپ نتاجش را تا حدودی کنترل نماید و در نتیجه مقاومت شان را نسبت به تنشهای محیطی تحت تأثیر قرار دهد. در این تحقیق اثرات کمبود آب و عامل بیماری زای باکتریایی که سبب خشکیدگی درختان بلوط ایرانی در جنگل های استان کهگیلویه و بویراحمد گردیده است، بر صفات برگ و روزنه نتاج حاصل از درختان سالم و خشکیده مورد مقایسه قرار گرفت. مواد و روش ها: به منظور تاثیر درختان مادری، بذر 4 درخت سالم و 4 درخت خشکیده از منطقه حفاظت شده خاییز جمع آوری گردید و در داخل 320 گلدان کاشته شدند. پس از رشد نهال ها، ابتدا باکتری Brenneria quercina به نیمی از نهال ها یا نتاج حاصل از درختان سالم وخشکیده تلقیح شد. پس از گذشت 40 روز نیمی از نهال های تلقیح شده و نیمی از نهال های تلقیح نشده تحت تنش کمبود آب قرار گرفتند، به طوری که به مدت سه هفته آبیاری نشدند اما بقیه نهال ها به طور کامل آبیاری شدند. سپس برگ نها لها در شهریورماه برداشت گردید و صفات مورفولوژیک برگ و روزنه آنها به وسیله نرم افزار Image j 1. 43 اندازه گیری شدند. سپس داده ها به صورت آزمایش فاکتوریل 2×2×2 (2 سطح باکتری، 2 سطح آبیاری و 2 سطح درخت مادری یا ژنوتیپ) در قالب طرح کاملاً تصادفی با بررسی اثرات ساده و متقابل مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و مقایسات میانگین انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر باکتری بر هیچ یک از ویژگیهای روزنه معنی دار نمی باشد اما عرض روزنه و عرض دهانه روزنه در نهالهای تحت تنش کمبود آب کوچک تر از نهال های به طور کامل آبیاری شده بود. همچنین نتاج حاصل از درختان خشکیده هم عرض روزنه کوچکتری داشتند. نتایج برهمکنش خشکی در درخت مادری نیز نشان داد که تنش کمبود آب باعث کاهش معنی دار محیط روزنه و پهنای برگ در نتاج سالم می گردد اما در نتاج درختان خشکیده، تعداد دندانه و رگبرگ پس از تنش کمبود کاهش معنی دار یافت که در نتاج درختان سالم تغییر معنی دار نداشت. همچنین تاثیر باکتری بر نتاج حاصل از درختان سالم و خشکیده یکسان نبود، به طوری که محیط، مساحت، طول روزنه و محیط و زاویه قاعده برگ در نهال های تلقیح نشده حاصل از درختان سالم بزرگ تر بود اما پس از تلقیح باکتری مساحت روزنه در نتاج درختان سالم کاهش و طول روزنه در نتاج درختان خشکیده افزایش معنی دار یافت. همچنین تلقیح باکتری باعث کاهش معنی دار مساحت برگ در نتاج درختان خشکیده شد اما بر نتاج درختان سالم تاثیری نداشت. برهمکنش سه گانه باکتری، آبیاری و درخت مادری بر عرض دهانه روزنه نیز معنی دار بود و خشکی باعث کوچک شدن عرض دهانه روزنه در نتاج درختان سالم شد اما باکتری تاثیر منفی نداشت. در مورد نتاج درختان خشکیده هر چند تفاوت معنی دار نبود اما اندازه آن کوچک تر از نتاج درختان سالم بود. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که در نتاج درختان سالم برگ و روزنه بزرگ تر می باشد که توانایی آنها در تولید و فتوسنتز بیشتر نشان می دهد. همچنین تاثیر منفی تنش کمبود آب بر روزنه و برگ بیشتر از اثر باکتری بود که می تواند تاثیر بیشتر تنش خشکی را نسبت به عامل بیماری زا در خشکیدگی بلوط را نشان دهد. همچنین نتاج حاصل از ژنوتیپ های درختان سالم توانستند با کوچک نمودن اندازه برگ و روزنه از تبخیر و تعرق در زمان تنش کمبود آب بکاهند و این کوچک شدن ابعاد روزنه در زمان تلقیح باکتری هم مشاهده شد. اما نتاج درختان خشکیده برعکس طول روزنه افزایش یافت و باعث حساسیت بیشتر آنها نسبت به تنش کمبود آب و عامل بیماری زا گردید. همچنین این مطالعه نشان داد که مطالعه صفات روزنه و برگ می تواند در شناسایی ژنوتیپ های بردبار به خشکی و باکتری کمک نماید.

سابقه و هدف: افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی در سالهای اخیر موجب افزایش تقاضا برای استفاده تفرجی از مکان های طبیعی شده است. منطقه ی قلعه گل واقع در شهرستان خرم آباد به واسطه ی موقعیت جغرافیایی، جاذبه های طبیعی و تاریخی از مناطق مهم گردشگری استان لرستان به شمار می آید. هدف این پژوهش برآورد ارزش تفرجی این مکان با توجه به نظر بازدیدکنندگان و بررسی عوامل تأثیرگذار روی تمایل به پرداخت افراد برای بازدید از منطقه است. مواد و روش ها: آمار و اطلاعات لازم از طریق تکمیل پرسش نامه ها توسط بازدید کنندگان منطقه که درآمد مستقلی داشتند با مراجعه حضوری در فصل بهار سال 1395 جمع آوری گردید. در مجموع252 پرسش نامه از روش نمونه گیری تصادفی تکمیل شد. 245 عدد از این پرسشنامه ها برای تجزیه و تحلیل های بعدی انتخاب شدند. برای این منظور از روش ارزشگذاری مشروط استفاده شد. به-منظور بررسی عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد از الگوی لوجیت به روش حداکثر راستی آزمایی استفاده شد و سپس تحلیل-های کشش نهایی و اثرنهایی انجام شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که 65 درصد از بازدیدکنندگان، حاضر به پرداخت مبلغی جهت استفاده از منطقه ی مذکور هستند. متغیرهای درآمد ماهیانه، فاصله از محل سکونت و مبلغ پیشنهادی برای ورودیه در سطح یک درصد و متغیرهای داشتن خودروی شخصی و تحصیلات در سطح پنج درصد از لحاظ آماری معنی دار هستند. کشش کل وزنی مربوط به متغیرهای تحصیلات و درآمد ماهیانه نشان می دهند که با ثابت بودن سایر عوامل افزایش یک درصدی در سالهای تحصیل و درآمد بازدیدکنندگان احتمال تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان به ترتیب 95/0 درصد و 43/0 درصد افزایش می یابد و برای متغیرهای فاصله و مبلغ پیشنهادی به ترتیب 10/0 درصد و 05/0 درصد کاهش می یابد. مقادیر اثر نهایی برای متغیر تحصیلات و درآمد ماهیانه نشان می دهد که با افزایش یک واحد از متغیرهای نام برده احتمال پذیرش تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان به ترتیب 2/4 درصد و 7/2 درصد افزایش می یابد و برای دو متغیر فاصله و مبلغ پیشنهادی منجر به کاهش احتمال پذیرش تمایل به پرداخت در بازدیدکنندگان به ترتیب به اندازه ی 4/3 درصد و 3/0 درصد می شود. اثر نهایی برای متغیر داشتن خودروی شخصی نشان میدهد که احتمال تمایل به پرداخت در دارندگان خودرو نسبت به کسانی که از آن بی بهره اند، 5/15 درصد بیشتر است. در مجموع ارزش تفرجی سالانه کل منطقه معادل 18/1266 میلیون ریال در سال 1395 برآورد گردید. نتیجه گیری: مبلغ بالای ارزش تفرجی برآورد شده نشان دهنده ی زیبایی و اهمیت این منطقه برای بازدیدکنندگان است که لزوم توجه به مدیریت صنعتِ گردشگری را در این منطقه آشکار می کند، تا از تخریب و نابودی این اکوسیستم ارزشمند و شاید درآمدزا جلوگیری شود.

سابقه و هدف: مدیریت های مختلف جنگل علاوه بر تأثیر مستقیم بر خاک، به طور غیر مستقیم نیز از طریق تغییر یا تخریب پوشش گیاهی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر خواهند گذاشت. ذخیره گاه ها از رایج ترین سیستم های حفاظتی در مدیریت اکوسیستمی جنگل های ایران می باشند که می توانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک را تحت تأثیر قرار دهند. با توجه به اینکه در ایران مطالعات کافی جهت کمی سازی اثرات این نوع حفاظت بر روی خصوصیات خاک انجام نشده است لذا، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدیریت حفاظتی کوتاه مدت بر مهم ترین خصوصیات شیمیایی خاک ذخیره گاه گلابی وحشی چم حصار دلفان، انجام شد. بدیهی است ارزیابی تاثیرات حاصل از این نوع روش مدیریتی بر خاک می تواند راه گشای مدیران در زمینه ادامه این روند باشد. مواد و روش ها: برای نمونه برداری از خاک علاوه بر نواحی مرکزی و پیرامونی ذخیره گاه مورد بررسی، منطقه ای با خصوصیات فیزیوگرافی مشابه در خارج از ذخیره گاه (شاهد) انتخاب گردید. سپس سه ترانسکت 250 متری با فواصل 40 متر از ناحیه مرکزی ذخیره گاه به سمت ناحیه پیرامونی و خارجی ذخیره گاه با جهت شمال شرقی-جنوب غربی پیاده و در فواصل 20 متری بر روی هر ترانسکت از زیر نزدیک ترین پایه درخت گلابی یک نمونه ترکیبی تا عمق 10 سانتی متری خاک برداشت سپس مقادیر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته و منیزیم خاک در آزمایشگاه اندازه گیری شد. در مجموع 36 نمونه خاک در سه ناحیه برداشت شد. پس از آزمون نرمال بودن توزیع مشاهده ها با آزمون کولموگروف اسمیرنوف، مقایسه میانگین ها با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه و مقایسه چندگانه میانگین ها با آزمون دانکن انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد از نظر آماری اختلاف معنی داری در مقادیر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته و منیزیم خاک سه ناحیه وجود دارد. بیشترین میزان کربن آلی (57/9 درصد)، نیتروژن (25/0 درصد)، فسفر (32/4 میلی گرم برکیلوگرم)، پتاسیم (33/57 میلی گرم بر کیلوگرم) و هدایت الکتریکی (70/198 میکروزیمنس بر متر) در خاک ناحیه مرکزی و بیشترین میزان اسیدیته (62/7) و منیزیم (56/8 میلی گرم برکیلوگرم) در خاک ناحیه خارجی ذخیره گاه مشاهده گردید. به عبارتی از خارج ذخیره گاه به سمت ناحیه مرکزی میزان کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی خاک روندی افزایشی و منیزیم و اسیدیته خاک روندی کاهشی داشته است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش حاکی از تأثیر مثبت مدیریت حفاظتی بر خصوصیات شیمیایی مطالعه شده در خاک است. درواقع حفاظت با کاهش تخریب ها و جلوگیری از ورود دام به عرصه حفاظتی باعث افزایش پوشش گیاهی و به دنبال آن تأثیر معنی دار بر خصوصیات شیمیایی خاک شده است. در واقع با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش می توان بیان نمود که بکار گرفتن روش-های حفاظتی مناسب می تواند با حفظ و بهبود خصوصیات خاک و به علاوه پوشش درختی و گیاهی، زمینه پایداری اکوسیستم ها، حفظ و افزایش زادآوری در جنگل ها بخصوص جنگل های زاگرس را فراهم آورد.