تحقیقات آفات گیاهی
سال:1398 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

مدیریت تلفیقی آفات، ترکیبی از روش های مختلف کنترل برای نگه داشتن جمعیت آفات زیر آستانه زیان اقتصادی است که یکی از این روش ها، ایجاد مقاومت در گیاه علیه آفات است. عوامل مختلفی نظیر مصرف کودها، آبیاری به موقع و ایجاد شرایط بهینه برای گیاه روی مقاومت آن نسبت به آفات تأثیرگذار است. به منظور بررسی امکان ایجاد مقاومت در خیار در مقابل کنه تارتن دولکه ای از طریق محلول پاشی دو عنصر پتاسیم و فسفر، جدول زندگی این کنه روی خیار رقم کیش مورد مطالعه قرار گرفت و کود فسفالیم-کا که حاوی هر دو عنصر پتاسیم و فسفراست، با چهار غلظت 0، 1، 10 و 30 میلی لیتر بر لیتر در سه نوبت محلول پاشی شد. تاثیر کود بر صفات گیاه میزبان شامل وزن تر و خشک، پروتئین کل، کلروفیل، کاروتنوئید، میزان فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و کاتالاز مورد بررسی قرار گرفت. جدول زندگی دوجنسی ویژه سن-مرحله زیستی کنه با استفاده از برنامه TWOSEX-MSChart تجزیه و تحلیل شد. غلظت 30 میلی لیتر بر لیتر سبب ایجاد گیاهسوزی در میزبان شد و از نتایج حذف شد. نتایج نشان داد که آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و رنگدانه کاروتنوئید در پاسخ به محلول پاشی کود (غلظت 10 میلی لیتر بر لیتر) به طور معنی داری افزایش یافت. وزن تر، خشک و کلروفیل برگ ها هم تحت تأثیر این غلظت از کود کاهش یافت. برخی از پارامترهای جدول زندگی کنه تارتن دولکه ای، شامل λ ، R0 و rدر غلظت 10 میلی لیتر بر لیتر کاهش معنی داری را نسبت به شاهد نشان داد. بنابراین، محلول پاشی گیاه خیار با کود فسفالیم-کا می تواند سبب کاهش زنده مانی و زادآوری کنه تارتن دولکه ای شود و بهترین غلظت آن، 10 میلی لیتر بر لیتر است.

گیاه گشنیز، Coriandrum sativum L.، که در بررسی حاضر به اختصار Co نگاشته می شود، گیاه علفی یکساله آروماتیکی از تیره Apiaceae است. در این مطالعه، کشت نواری گشنیز و توت فرنگی، Fragaria ananassa Duchesne که به اختصار S نگاشته می شود، در دو الگوی 2S: 2Co و 5S: 2Co (نسبت های ردیف) در کنترل کنه تارتن دولکه ای، Tetranychus urticae Koch، بررسی شد. نتایج نشان داد که کشت های نواری گشنیز و توت فرنگی تراکم تخ م های کنه تارتن دولک ه ای را در مقایسه با تک کشتی توت فرنگی به طور معنی داری کاهش دادند. همچنین، تراکم مراحل متحرک کنه تارتن دولکه ای در کشت های نواری، به خصوص 2S: 2Co به طور معنی داری کمتر از تک کشتی توت فرنگی بود. علاوه بر آن، نسبت برابری زمین (LER) (که برای ارزیابی برتری عملکرد کشت های نواری استفاده می شود) در کشت های نواری، به ویژه 2S: 2Co (413/1 در سال 1396 و 430/1 در سال 1397) بیشتر از عدد یک به دست آمد. این نتایج نشان می دهد که کشت نواری توت فرنگی با گشنیز می تواند با کاهش جمعیت کنه تارتن دولکه ای و افزایش عملکرد محصولات، در برنامه های مدیریت تلفیقی کنه دولکه ای سودمند باشد.

ویژگی های زیست شناسی کنه قرمز مرکبات، (Panonychus citri (McGregor) (Acari: Tetranychidae مانند دوره زندگی، نتاج فراوان و تولیدمثل نرزایی باعث شده تا توانایی بالایی در گسترش مقاومت به کنه کش ها داشته باشد. یکی از ترکیبات توصیه شده توسط سازمان حفظ نباتات برای کنترل کنه قرمز مرکبات، بروموپروپیلات است. در این تحقیق میزان مقاومت این کنه به بروموپروپیلات مورد بررسی قرار گرفت. آزمون های زیست سنجی سموم و سینرژیست ها با برج پاشش انجام شد. نتایج نشان دهنده مقاومت 63/10 برابری این کنه نسبت به بروموپروپیلات می باشد. پیش تیمار جمعیت حساس (SP) کنه قرمز مرکبات با بازدارنده سیتوکروم اکسیداز (PBO)، بازدارنده استراز (TPP) و بازدارنده گلوتاتیون اس-ترانسفراز (DEM) سمیت بروموپروپیلات را به ترتیب 58/5، 89/5 و 59/4 برابر افزایش داد، در حالی که این نسبت ها برای جمعیت مقاوم (RP) به ترتیب 44/2، 51/2 و 38/2 برابر بود. نتایج آزمون های سینرژیستی نشان دهنده ی عدم دخالت آنزیم های استرازی، گلوتاتیون اس-ترانسفراز و مونواکسیژناز در مقاومت به بروموپروپیلات می باشند. هرچند که میزان فعالیت سیستم مونواکسیژناز، آلفا-، بتا-استراز و گلوتاتیون اس-ترانسفراز در جمعیت مقاوم به ترتیب 39/1، 70/1، 83/1 و 34/1 برابر بیش تر از جمعیت حساس بود. اندازه گیری فراسنجه های کینتیکی نشان دهنده تغییر کیفی در آنزیم های استرازی و گلوتاتیون اس-ترانسفرازی می باشد. دلیل افزایش فعالیت آنزیم های سم زدا ممکن است ناشی از کاربرد کنه کش هایی باشد که علیه جمعیت مقاوم در باغ های مرکبات به کار برده شده است. بنابراین به احتمال سازوکارهایی غیر از مقاومت متابولیکی مانند غیرحساس شدن مکان هدف یا کاهش نفوذ، دلیل بروز مقاومت می باشد. برای جلوگیری از توسعه بیشتر مقاومت ضروری است علاوه بر کاهش مصرف بروموپروپیلات، از کنه کش هایی با شیوه تاثیر متفاوت استفاده شود.

لوبیا معمولی گیاهی است که در سراسر جهان برای تغذیه کشت می شود. کنه تارتن دولکه ای، Tetranychus urticae Koch و تریپس پیاز، Thripstabaci Lindeman از آفات مهم لوبیا هستند که همه ساله مقدار زیادی حشره کش برای کنترل آن ها به کار می رود. یکی از راهکارهای مهم در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات، روش کنترل زراعی است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر رقم و تراکم کاشت لوبیا روی تراکم این آفات در مزرعه ی لوبیا در شهرستان بروجرد (استان لرستان) ایران انجام شد. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های تصادفی کامل (سه رقم اختر، درخشان و 285 در پنج تراکم کشت 20، 30، 40، 50 و 60 بوته در متر مربع) انجام شد. روش نمونه برداری ها به صورت هفتگی بود و در هر تاریخ نمونه برداری، تعداد هر آفت به ثبت رسید. نتایج حاضر نشان داد که رقم لوبیا روی میزان تخم کنه تارتن و همچنین میزان جمعیت کل و لارو سن یک تریپس تاثیر معنی داری دارد. تراکم بوته نیز به صورت معنی داری روی جمعیت هر دو آفت تاثیر گذاشت. تاثیر متقابل رقم و تراکم روی جمعیت هر دو آفت غیر معنی دار بود. به طور کلی، بیشترین و کم ترین تراکم کل کنه تارتن به ترتیب در رقم درخشان و تراکم کشت 60 بوته در متر مربع و رقم 258 و تراکم کشت 20 بوته در متر مربع مشاهده شد. کمترین و بیشترین تراکم کل تریپس پیاز به ترتیب در رقم اختر و تراکم کشت 60 بوته در متر مربع و رقم اختر و تراکم کشت 20 بوته در متر مربع دیده شد. نتایج مطالعه حاضر به منظور توسعه برنامه IPM در مزارع لوبیا قابل توصیه می باشد.

زنبور Habrobracon hebetor Say، پارازیتوئید بیرونی مرحله ی لاروی تعداد زیادی از شب پره ها محسوب می شود. در این مطالعه، سمیت اسانس گیاه بادرشبو (Dracocephalum moldavica L. ) روی شب پره ی مدیترانه ای آرد (Anagasta kuehniella Zeller)، شب پره ی هندی (Plodia interpunctella Hü bner) و زنبور پارازیتوئید H. hebetor مورد ارزیابی قرار گرفت. اسانس گیاه بادرشبو به روش تقطیر با بخار آب با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و ترکیبات شیمیایی آن با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) شناسایی شدند. Piperitenone Oxide (03/19 درصد)، Piperitone Oxide (74/13 درصد) و Citral (79/9 درصد) به عنوان ترکیبات اصلی اسانس بادرشبو می باشند. غلظت کشنده ی 50 درصد (LC50) اسانس مذکور علیه حشرات کامل زنبور پارازیتوئید H. hebetor و حشرات کامل شب پره های A. kuehniella و P. interpunctellaبه ترتیب 995/0، 631/9 و 252/10 میکرولیتر بر لیتر هوا به دست آمد. به منظور ارزیابی تاثیر زیرکشندگی، حشرات کامل زنبور پارازیتوئید در معرض غلظت زیرکشنده 25 درصد اسانس گیاه بادرشبو قرار داده شدند و سپس شاخص های جمعیت شناسی زنبورهای پارازیتوئید زنده مورد مطالعه قرار گرفتند. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ )، نرخ خالص تولیدمثل (R0)، نرخ ناخالص تولیدمثلی (GRR) و متوسط زمان یک نسل (T) زنبور پارازیتوئید، به طور معنی داری تحت تاثیر غلظت مورد مطالعه ی اسانس کاهش پیدا کرد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که اسانس گیاه بادرشبو می تواند در مدیریت شب پره ی مدیترانه ای آرد و شب پره ی هندی موثر واقع شود. با این وجود، کاربرد هم زمان اسانس بادرشبو و زنبور پارازیتوئید H. hebetor جهت مدیریت آفات مذکور، با توجه به سمیت و اثرات دموگرافیکی منفی اسانس روی زنبور پارازیتوئید، پیشنهاد نمی شود.

بید کلم نسبت به حشره کش ها مقاومت ذاتی بالایی دارد. یکی از راه کار های کاهش سرعت رشد مقاومت به آفت کش ها، استفاده از مخلوط حشره کش ها با نحوه تاثیر متفاوت است. در این تحقیق حشره کش های هگزافلومورون و فلوبن-دیامید به تنهایی و مخلوط با هم، روی لارو سن سوم بید کلم مورد آزمایش قرار گرفتند. در اختلاط نیز سه غلظت از هر حشره کش استفاده شد. مقدار LC50 برای لارو سن سوم، 48/1 و 27/10 میلی گرم بر لیتر به ترتیب برای فلوبن دیامید و هگزافلومورون محاسبه شد. زیست سنجی ترکیب دو حشره کش فوق روی لارو سن سوم نشان داد که اختلاط در غلظت-های پایین دو حشره کش اثر تشدیدکنندگی دارد، اما اختلاط در غلظت های بالای هر دوی آن ها دارای اثر برهمکنش از نوع تجمعی است. اضافه کردن غلظت های پایین حشره کش فلوبن دیامید به هگزافلومورون می تواند ضمن افزایش مرگ و میر لاروها، فاصله زمانی بین تیمار-مرگ و میر را کاهش داده و در نهایت درصد خسارت لاروها را بعد از سمپاشی کاهش دهد. بنابراین استفاده از مخلوط حشره کش ها در مدیریت بید کلم با توصیه کارشناس و در یک محدوده غلظت از آن ها امکان پذیر است.

در پژوهشی با عنوان شناسایی بندپایان مرتبط با چای در سال های 1397 و 1398 نمونه هایی از برگ و سرشاخه های آلوده به کنه های پهن (Broad mite) خانواده تارسونمیده (Tarsonemidae) جمع آوری شد. کنه های موجود از اندام های آلوده جداسازی شدند و پس از شفاف نمودن در محلول نسبیت در محیط هویر از آن ها اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. کنه-ها با استفاده از منابع معتبر شناسایی شدند. برای اولین بار از بین کنه های جمع آوری شده گونه (Banks, 1904) Polyphagotarsonemus latus از روی چای از استان گیلان شناسایی شد. علائم خسارت این کنه به صورت بدشکلی، پیچیدگی، تیره و ضخیم شدن برگ و بدشکلی سرشاخه ها و جوانه ها، نمایان می شود. خسارت این آفت روی سرشاخه ها و جوانه ها ی چای بسیار شدید است. این اولین گزارش از وجود کنه پهن زرد (P. latus) روی چای در باغ های چای شمال ایران می باشد.