زمین ساخت
سال:1397 | دوره:2 | شماره:6 |تعداد مقالات:7

توده گرانیتوئیدی بروجرد و سنگ های دگرگونی در منطقه خاور و شمال خاور بروجرد توسط دایک های اسیدی و حدواسط-بازیک قطع شده اند. دایک های اسیدی شامل دایک های آپلیتی و پگماتیتی می باشند و دارای دو روند شمال خاور-جنوب باختر و شمال باختر-جنوب خاور بوده و در واحدهای کوارتزدیوریت، گرانیت-گرانودیوریت و هورنفلس رخنمون دارند. دایک های حدواسط-بازیک جوان ترین فعالیت ماگمایی منطقه می باشند و فقط در گرانیت-گرانودیوریت با روند شمال خاور-جنوب باختر رخنمون دارند. برخی از دایک های آپلیتی چین خورده و دگرشکل و برخی بدون تغییر شکل می باشند. با توجه به شواهد و جهت یابی دایک های اسیدی، این دایک ها در چند مرحله در منطقه نفوذ کرده اند. همچنین برخی از دایک های اسیدی همزمان با دگرشکلی توده گرانیتوئیدی بروجرد در پهنه برشی، دگرشکل شده و شواهد میلونیتی نشان می دهند. شواهد حاکی از تشکیل دایک های اسیدی در رژیم دگرشکلی پیش رونده در این منطقه است. دایک های حدواسط-بازیک هیچ تغییر شکل شکل پذیر نشان نمی دهند ولی اغلب درزه شدگی دارند و برخی از آن ها توسط گسل ها شکسته و جابجا شده اند. دایک های حد واسط-بازیک در جهت شکستگی های ایجادشده در اثر فشار حاصل از برخورد خرده ورقه عربی و ایران، به صورت عمود بر پهنه برخورد تشکیل شده اند.

مطالعه پالئواسترس با استفاده از داده لغزش گسلها و تراژکتوری دایکها در منطقه سلفچگان در باختر استان قم موجب افزایش آگاهی از تغییرات رژیم زمینساختی انتهای سنوزوییک در این بخش ازکمربند ارومیه-دختر شده است. مطالعات صورت گرفته روی استفاده از روش (MIM) مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجه تحلیل تنش با روندهای تنش تراژکتوری دایکها مطابقت داشته و وجود دو رژیم تنشی در طی میوسن-پلیوسن را تایید می کند. تاقدیس برش خورده وگسلیده خراب-سرهرود ساختار یک چین نامتقارن با تغییر موقعیت سطح محوری در بخشهای مختلف را دارد که الگوی Z شکل را ایجاد کرده و در نهایت توسط گسلهای چپ بر باروند شمال خاوری-جنوب باختری بریده شده است. با توجه به الگوی ترافشارش راستگرد درکمربند ماگمایی ارومیه-دخترکه ازمیوسن تاکنون فعالن بوده است، گستره مورد مطالعه تحت تاثیر پهنه گسلی ایندس درشمال و خاور با عملکرد راستالغز راستبر با مولفه فشارشی وگسل خورهه در جنوب با سازوکار فشارشی قراردارد. با توجه به چین خوردگی واحدهای الیگومیوسن تاقدیس خراب-سرهرود، سن تشکیل این تاقدیس احتمالا اواخر میوسن و پلیوسن بوده سپس با تغییر راستای اصلی تنش و فعالیت ترا فشارشی سبب تغییرموقعیت و حالت Z شکل در تاقدیس گردیده است. عملکردگسلهای چب بر آخرین مرحله دگرشکلی تاقدیس درکواترنری است. دایکهای گستره و تراژکتوری رسم شده براساس موقعیت آنها، دو سری روند را نشان می دهد که یکی دارای روند تقریبا شمالی-جنوبی و دیگری روند شمال خاوری-جنوب باختری است. با استفاده از برداشت خط خشها از 150 سطوح گسلی، تنش دیرین با

هدف از پهنه بندی خطر زمین لرزه و زمین لغزش تقسیم بندی سطح زمین به پهنه های مجزا بر اساس درجه واقعی بروز این خطرها می باشد. در این تحقیق پس از تهیه نقشه زمین لغزش ها با استفاده از کارهای میدانی و نقشه های زمین شناسی، عوامل موثر در وقوع زمین لرزه و زمین لغزش در کوه باقران تهیه شد و تراکم سطح آنها (وزن داخلی) محاسبه گردید. مقایسات زوجی بین این پارامترها صورت گرفت در این زمینه پارامترهای موثر، اولویت بندی شد. در مرحله بعدی با استفاده از منطق فازی، درجه عضویت پارمترها مشخص شد و در پایان با هم تلفیق شدند. از بین عوامل موثر بر زمین لرزه، پارامتر هم شتاب بیشترین وزن را به خود اختصاص داد و از بین عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش پارامتر هم شتاب لرزه ای و فاصله از گسل بیشترین وزن را به خود اختصاص دادند. در پایان پس از تلفیق نقشه های حاصل از زمین لغزش و زمین لرزه مشخص شد که به ترتیب 16/0، 35/0، 2/0، 19/0 و 1/0 از منطقه در کلاس های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد نهایی حاصل از تلفیق زمین لرزه و زمین لغزش قرار دارد.

منطقه سقز واقع در بخش شمال باختری زون دگرگونی سنندج-سیرجان متاثر از فازهای متعدد دگرریختی قرار گرفته است و این مسئله را می توان به صورت ایجاد نسل های مختلف گسلش در محیط های شکل پذیر تا شکنا مشاهده نمود. توسعه گسل ها نقش عمده ای در ایجاد چارچوب ساختاری و دگرریخت کردن منطقه ایفا نموده است. در طی این پژوهش، با کمک روش های سنجش از دور، GIS و پیمایش های صحرایی، رخنمون واحدهای سنگی و خطواره های اصلی استخراج گردیدند و گسل های اصلی و فرعی مشخص شده و پارامترهای ساختاری آن ها اندازه گیری شد. نتایج حاصل تحلیل های هندسی و حرکتی نشان می دهد که سه روند اصلی گسلش در منطقه رخ داده است که ترتیب تقدم و تاخر به گونه ای است که نسل اول (با امتداد N130-140) دارای دگرریختی هایی در محیط شکل پذیر (در بخش باختری) می باشد. این روند توسط نسل دوم گسلش در محیط های شکل پذیر تا شکنا-شکل پذیر بریده و جابجا شده است. تمامی گسل های ایجاد شده در دو نسل اول و دوم توسط گسل هایی با امتداد N10-20 در محیطی شکنا بریده و جابجا شده اند. این سه نسل گسلش سبب ایجاد شکلی خمیده از ساختارها و همچنین واحدهای سنگی منطقه شده است.

تحلیل مقاطع لرزه ای عمود بر محور چین و ترسیم دوایر محاطی بر روی این مقاطع نشانگر خمش بیشتر در یال جلویی به علت فرازگیری بیشتر واحد های رسوبی در اثر عملکرد فشارش و حرکت گسل های راندگی می باشد که باعث توسعه وتراکم شکستگی در یال جنوب غربی شده است. افزایش هرزروی گل حفاری در چاه های یال جلویی تاقدیس در ارتباط با گسترش شکستگی های کششی و طولی وابسته به افزایش کوتاه شدگی و برخاستگی تاقدیس، انتشار گسل های راندگی و تشکیل ساختارهای دوپلکسی در مجاورت این چاه ها میباشد. جهات تنش بیشینه و کمینه در چاه شماره 2 واقع در بخش میانی تاقدیس به ترتیب N50و N140می باشد. تش بیشینه برجا در بخش میانی میدان متاثر از چین خوردگی نئوژن زاگرس می باشد. در بخش شرقی تاقدیس، جهت شکستگی کششی-القایی و یا جهت تنش بیشینه برجا منحرف شده و راستایN30E را نشان میدهد. ریختگی ها و یا جهت تنش کمینه برجا در راستای عمود بر راستای شکستگی های کششی بوده و دارای روندN120 هستند. نقشه های هم عمق زیرسطحی نشان می دهند که در بخش جنوب شرقی این تاقدیس کانتور ها منحرف شده و نسبت به تاقدیس مجاورجابجایی چپگرد را نشان می دهد. هرزروی بسیار زیاد گل حفاری چاه شماره 4 (پلانژ جنوب شرقی چین) به دلیل واقع شدن این چاه در کمترین فاصله از خط اثر گسل امتداد لغز بین دو تاقدیس و قرار گرفتن در منطقه تمرکز تنش ناشی از برهم کنش توام خطواره های گسلی شمال غربی وابسته به چین خوردگی و شمال شرقی به دلیل عملکرد فعالیت گسل امتدادلغز چپگرد متعاقب رویدادهای چین خوردگی نئوژن در زاگرس می باشد.

هدف از این مطالعه، تحلیل قیاسی تمرکز و توزیع تنش در سطوح گسلی با استفاده از یک مدل تحلیلی بر اساس بازتاب طیف آشکارساز بر روی ناهمواری های سطوح گسل هنگام شکست می باشد. مدلسازی گسل ها به صورت نیم فضاهای جدا از همدیگر انجام می شود. این مدل برای تعامل مکانیکی مابین نقاط تماس است و لذا می تواند یک توضیح فیزیکی در خصوص نحوه توزیع دوباره استرس در زمان شکست در یک سطح قفل شده گسلی ارائه دهد. برای شرایط مرزی یک جابجایی مشخص، نیروهای نرمال و برشی در نقاط تماس محاسبه و با معیار شکست مقایسه می شوند. اگر یک یا چند سطح قفل شده گسلی عمل نکند، تنش ها دوباره محاسبه می شوند. توزیع مجدد تنش که ناشی از شکست است، ممکن است موجب شکست سطوح قفل شده دیگرشود. این فرآیند تا به دست آمدن هریک از حالت های پایدار و یا شکست تمام سطوح گسلی جهت تحلیل طیف آشکارساز ادامه می یابد. توزیع تنش ها و همچنین شروع و پیشرفت شکست، به هندسه کنتاکت و ناهمواری سطوح بستگی دارد.

پهنه ماهنشان در شمال باختر استان زنجان از دیدگاه گوناگونی واحدهای ریخت شناسی بسیار سرشار است. این تنوع ریخت شناسی در اثر عوامل اقلیمی، حرکات زمین ساختی، ویژگی های سنگ شناختی و فرایندهای فرسایشی شدید شکل گرفته است. فرسایش بادی یکی از مهمترین عوامل ایجاد پدیده های زیبای زمین شناسی از قبیل ستونهای فرسایشی در این ناحیه محسوب می شود. در این پژوهش با بهره گیری از مشاهدات صحرایی به تحلیل ویژگی های ساختاری و ریخت زمین ساختی از زمین ساخت پویا در محدوده ماهنشان پرداخته شده است. در گستره چین خورده ماهنشان لایه های شکل پذیر در سازند سرخ بالایی نقشی کلیدی در کینماتیک دگرریختی ناحیه دارند. دو گسل اصلی پهنه ماهنشان، راندگی ماهنشان و راندگی انگوران با راستای شمال باختری هستند. گسلهای فعال در تصاویر ماهواره ای ترسیم شده اند. بررسی های صحرایی نشان می دهد پویایی زمین ساختی حاکم در این منطقه، همزمان با رسوبگذاری واحدهای سنگی در محدوده زمانی پلیوسن-کواترنری بوده است. همگرایی عربی-اوراسیا در گسلش فعال گسلهای اصلی راندگی با روند شمال باختری در محدوده مورد مطالعه نقش دارد.