جغرافیا
سال:1397 | دوره:16 | شماره:56 |تعداد مقالات:13

آب و شیوه های کهن مدیریت و بهره برداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمه خشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی-اقتصادی و برپایی چشم اندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دوره نوگرایی در ایران و روی آوری به تدوین برنامه های میان مدت عمرانی (از 1327 به بعد)، همراه با اجرای اصلاحات ارضی (1341 به بعد) و شاید از همه مهمتر، تغییر پایه درآمدی دولت از مالیات و دیون ارضی (بهره مالکانه) به فروش نفت، در کنار رشد شتابان شهرگرایی و گسترش فعالیتهای صنعتی، زمینه ساز تحولات بیسابقه ای در عرصه حکمروایی آب در چارچوبی نوین، اما با محوریت دولت و در قالبی کاملا تمرکزگرا گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1357)، روند گسترش بهره برداری از منابع آب در ابعادی بیسابقه مطرح شد که طی آن برنامه های پیشین عمران و توسعه منطقه ای، با محوریت اب، در مناطق نوآباد و حائز مزیت نسبی، جای خود را به اجرای طرحهای توسعه در سرتاسر مناطق کشور داد. بدینسان، نگرش به مدیریت منابع آب و حکمروایی آن خصوصیات نسبتا تازه ای یافت. این مقاله می کوشد-بصورت موردی-به بررسی حکمروایی آب و نقش آن در توسعه متوازن و پایدار و همچنین ارزیابی پیامدهای فضایی آن در منطقه آبیاری کرخه (خوزستان) بپردازد. این بررسی با تکیه بر روش ترکیبی (کمی-کیفی) و با استفاده از ابزار پرسشنامه های ساختارمند و مصاحبه، جلسات بحث متمرکز گروهی و مشاهده غیرمشارکتی و گفتگو به انجام رسیده است. بر این اساس، کوشش شده است تا از نقطه نظرات همه بازیگران در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی (شامل مدیران و کارشناسان حوزه های مختلف، از جمله استادان دانشگاه و خبرگان بخش آب و کشاورزی، محیط زیست، برنامه ریزان توسعه، نمایندگان جوامع محلی و بهره برداران مستقیم از طرح، در قالب مصاحبه های فردی و گروهی بهره گیری شود.

این تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه های انتقال آب سرشاخه های کارون در ایجاد یا تشدید کانون های گردوغبارخوزستان با بهره گیری از فناوری های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ایستگاه سینوپتیک و 9 ایستگاه هیدرومتری در یک دوره ی 30 ساله جمع آوری گردید. همچنین از داده ها و تصاویر ماهواره ای جهت بررسی وضعیت پوشش گیاهی، رطوبت خاک، ذرات گردو غبار در منطقه مورد مطالعه بهره گرفته شد. با توجه به روند گاز دی اکسیدکربن طی سال های 1985 تا 2015، دوره های مورد مطالعه به دو دوره ی قبل از گرمایش جهانی(1985-1995) و بعد از گرمایش جهانی(1996-2015) تقسیم بندی گردید. سپس با استفاده از روش های آماری و سنجش از دور اقدام به بررسی دوره های مذکور پرداخته شد. نتایج حاصل از بررسی دبی رودخانه کارون نشان داد که آورد کارون در دوره ی آماری دوم نسبت به دوره ی اول 171 مترمکعب در ثانیه کاهش یافته است. گردوغبار محلی طی دوره ی دوم نسبت به دوره اول افزایش یافته اما شاخص پوشش گیاهی(NDVI) با کاهش 13/0 مواجه بوده است. وسعت و میزان رطوبت خاک در شرق حوضه روندی صعودی داشته است که نقش سدسازی در این تغییرات موثر بوده است؛ اما در غرب حوضه کارون (اطراف تالاب شادگان) این روند با کاهش مواجه بوده است، درنتیجه با عبور جریان باد از غرب حوضه، بدلیل کاهش رطوبت خاک و چسبندگی خاک، ذرات ریز از سطح زمین جدا شده و موجب بروز حداکثر گردوغبار در خوزستان و حوضه کارون شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عدم مدیریت درست منابع آب، سدسازی و اجرای طرح های انتقال آب در سرشاخه های کارون موجب کاهش دبی و رطوبت خاک در غرب حوضه و در نتیجه گسترش کانون ریزگردها در استان خوزستان شده که این امر می تواند اثرات زیست محیطی و مخاطرات انسانی از جمله ابتلا به انواع امراض تنفسی و ریوی و همچنین کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و در نتیجه کاهش امنیت غذایی را در پی داشته باشد.

جنوب غربی آسیا طی سالهای اخیر شاهد تحولات گسترده ای در میان کشورهای واقع در آن بوده است. این تحولات که در طیفی از رویدادهای سیاسی، امنیتی، ژئوپلیتیکی، اجتماعی وجود دارد. این میان یکی از مهم ترین وقایع این منطقه پدیده گرد و غبار است که طی چند سال اخیر زندگی مردم در کشورهایی مانند عراق، ایران، عربستان و کویت را تحت تاثیر خود قرار داده است. از جمله ویژگی های این پدیده طبیعی ماهیت فرامرزی آن است و این ویژگی به آن ماهیتی ژئوپلیتیک بخشیده است. بنابراین هر گونه اقدامی در این رابطه منوط به همکاری چند جانبه میان کشورهای درگیر این مسئله شده است. همچنین اتکاء برخی کشورها ( دست بالا را در منابع آب و سرچشمه های آن دارند ) به نظریات دارای اشکال و گاها عرفی شده مرتبط با نحوه دسترسی به منابع ( آب ) و مدیریت آن بر ابهام قضیه افزوده است. ولی مشکل دیگر آن است که کشورهای درگیر در این مسئله از نظر سیاسی که خود تحت تاثیر تعارضات ایدئولوژیک، مذهبی، سیاسی و اجتماعی هستند، دارای روابط بعضا متشنجی هستند، از این رو مقاله حاضر در پی بررسی این مسئله است که پدیده طبیعی گرد و غبار به عنوان مسئله ای ژئوپلیتیک چه پیامدهایی برای روابط میان کشورهای منطقه برجای خواهد گذاشت. این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات از نوع مطالعات کتابخانه ای است. نتایج حاصل از بررسی ها نشانگر آن است که با وجود مشکلات داخلی و مسائلی که در خصوص روابط میان کشورهای منطقه وجود دارد، فشار افکار عمومی و به خطر افتادن کیفیت زندگی در میان مردمان متاثر از این مسئله آنها را به سوی همکاری دو یا چند جانبه دستکم در این موضوع مشخص سوق خواهد داد.

گسترش زندگی ماشینی و افزایش روزافزون ترافیک در شهرها و جاده ها در نیم قرن اخیر، در مقابل میزان تصادفات و حوادث جاده ای موجب گردیده تا امروزه مبحث ایمنی در حوزه ترافیک به یکی از اساسی ترین موضوعات و چالش های بخش حمل ونقل جاده ایی مبدل گردد. اهمیت نقش ایمنی ترافیکی در مباحث برنامه ریزی حمل و نقل جاده ای و جایگاه ایران در میان کشورهای دارای بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات، موجب گردید تا پژوهش حاضر جهت دستیابی به یک برنامه ریزی اصولی، دقیق و مدون با تاکید بر منابع اسنادی و داده های آمارنامه سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای طی مقاطع 1392و 1391، 1390 به سنجش میزان توسعه استان های کشور در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی بپردازد. این بررسی که با هدف تبیین جایگاه هر یک از استان های کشور در بخش ایمنی و ترافیک جاده ایی انجام پذیرفته است، یک پژوهش کاربردی است که با روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نرم افزارهای SPSS، Excel و تکنیک های تاپسیس فازی و تحلیل خوشه ایسلسله مراتبی، سعی دارد داده های موجود را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. یافته های پ‍ ژوهش حاکی از آن است که به لحاظ توسعه یافتگی در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی، شکاف عمیقی بین استان های کشور وجود دارد. بطوری که یافته ها گویای این مطلب است از میان استان های کشور تنها استان تهران به لحاظ ایمنی در شرایط بسیار توسعه یافته قرار گرفته است و 16 استان در ردیف مناطق محروم و 4 استان خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و کرمان در زمره مناطق بسیار محروم قرار گرفته اند. تحلیل ها همچنین نشان می دهد استان های قم، البرز، مازندران، لرستان و زنجان در جرگه استان های توسعه یافته و استان های گلستان، مرکزی، سمنان، همدان و قزوین در رده مناطق دارای توسعه متوسط جای گرفته اند. این بررسی معتقد است مخارج صرف شده برای ایمنی راه، نه تنها هزینه نبوده بلکه یک سرمایه گذاری پایدار محسوب می شود و لذا جهت دستیابی به توسعه مطلوب و رفع خیل عظیم محرومیت در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی، می بایست ضمن توجه به شرایط خاص طبیعی مناطق، وضعیت موجود بازنگری و با توجه به طول راه های تحت پوشش هر استان، برنامه ریزی فضایی جهت افزایش کمی و کیفی منابع و استانداردسازی شاخص ها صورت گیرد.

متریک های فضایی الگوی شناسایی و سنجش رشد فضایی-زمانی شهری است. معیارهای سنجش الگوی فضایی در این پژوهش وسعت لکه های شهری، محیط لکه ها یا قطعات، مجاورت و نزدیکی آنها، فاصله لکه ها با بزرگترین لکه یا لکه اصلی شهری، تعداد لکه ها و قطعات، فضاهای خالی موجود در داخل لکه ها و اندازه قطعه اصلی شهر است. این پژوهش به بررسی و تحلیل چگونگی رشد شهر مراغه با روش های توصیفی– تحلیلی و با استفاده ازتصاویر ماهواره ای و نرم افزارهای ENVI، ArcGIS و افزونه Patch Analyst انجام گرفته است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد شاخص پیچیدگی قطعات نسبت به دوره های قبل بیشتر شده است، بطوریکه شاخص AMWS از 1. 56 به 1. 84 و شاخص AWMPFD از 1. 25 یه 1. 35 رسیده است. شاخص مرکزیت نیز در سال 1365 عدد به دست آمده 2. 14 بوده و در سال 1395 به 1. 12 کاهش یافته است و با به وجود آمدن قطعات جدید در اطراف شهر موجب کاهش مرکزیت شده است. از نظر شاخص فشردگی هم میزان آن کاهش یافته و تعداد قطعات ساخته شده شهری افزایش و پیچیدگی افزایش یافته است. از نظر تراکم شهری هم میزان تراکم در سال 1365، 333. 9 نفر در هکتار بوده که در دوره آخر به 55. 8 کاهش یافته است. نتایج گویای آن است که شکل رشد شهری بصورت افقی ناموزون با تخریب زمین های حاصلخیز کشاورزی و جایگزین کردن آنها با محله های پراکنده شهری روبرو گردیده است.

در شهرهای امروزی، مسکن بخش بزرگی از کاربری های شهری را به خود اختصاص داده است، همچنین مصرف کننده بخش زیادی از انرژی و منابع وارد شده به شهرها نیز می باشد. بر این اساس پایداری مسکن گامی مهم در دست یابی به توسعه پایدار شهری قلمداد می شود. در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی شاخص های پایداری کالبدی مسکن در دو منطقه 2و4 شهر تبریز با استفاده از مدل AHPفازی در نرم افزار GIS، اقدام به ارزیابی هرکدام از معیارهای پایداری کالبدی به صورت انفرادی گردید. با تشکیل ماتریس مقایسه زوجی، وزن هرکدام از معیارها به دست آمد و سپس با تلفیق نهایی معیارها براساس وزن های اختصاص داده شده به آن ها، در محیط GIS نقشه پایداری کالبدی مساکن دو منطقه مذکور به دست آمد. در منطقه دو طبقه با پایداری زیاد بیشترین وسعت منطقه، 315 هکتار (یعنی 71٪ از مساحت مساکن منطقه) و پایداری بسیار زیاد نیز تنها 1٪ از مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است. در حالی که طبقه با پایداری زیاد و بسیار زیاد در منطقه 4 تبریز تنها 3. 48% و طبقه با پایداری نسبتا متوسط با وسعت 437هکتار68٪ از مساحت کل منطقه 4 را به خود اختصاص داده است. طبقه با پایداری کالبدی متوسط در منطقه2حدود 8٪ (27 هکتار)و در منطقه 4این طبقه حدود 27 درصد از مساحت منطقه را در برگرفته است. بنابراین مساکن منطقه 2 شهر تبریز از سطوح پایداری کالبدی بالاتری نسبت به منطقه 4 برخوردار است.

جهانی شدن برجسته ترین ویژگی زمانه ما است که الزاماتی را برای همکاری گسترده تر در سطح منطقه ای بوجود می آورد. منطقه گرایی مکمل جهانی شدن است و توجه به آن می تواند کشورها را در حد قابل قبولی از تبعات منفی جهانی شدن مصون دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد. ایران می تواند با حضور موثر در روند های منطقه ای، ضمن بهره گیری از این مزیت، جایگاه خود را در معادلات جهانی ارتقا دهد. اما تاکید بر کدام بعد منطقه گرایی، موفقیت بلند مدت ایران را تضمین خواهد کرد؟ در این راستا اگر «سیاست و امنیت» در اولویت قرارگیرد، بر اساس نظریه نو واقع گرایی که عرصه بین الملل را فرو رفته در هرج و مرج می بیند، می توان گفت که منافع آن نصیب بازیگران قدرتمند خواهد شد. اما با محور قرار دادن بنیادهای ژئواکونومیک، با توجه به اینکه منطق موجود در نظام بین الملل بعد از جنگ سرد، اقتصادی است و متعاقب آن حجم عمدهای از مولفه های قدرت در سطح ملی و بین المللی، در چارچوب منافع اقتصادی ظاهر می گردد، دیپلماسی اقتصادی می تواند با استفاده از فرصت ها و امکانات بین المللی به اهداف خود دست یابد. برای این منظور سازمان همکاری های اقتصادی اکو که با هدف گسترش تجارت و همکاری های اقتصادی میان کشورهای عضو آن ایجاد شده و همچنین با توجه به مزیت هایش برای کشورمان همانند همبستگی های اجتماعی شامل اشتراکات زبانی، دینی و فرهنگی، نزدیکی جغرافیایی و همچنین مرکزیت ایران نسبت به آن، ظرفیت های بالقوه فراوانی دارد تا با برنامه ریزی بهتر در بهره گیری از ظرفیت های بالای آن بتوان در تامین هر چه بهتر منافع کشورمان تاثیر گذاشت.

گردشگری خانه های دوم یکی از الگوهای گسترش گردشگری در نواحی روستایی است که برای مقاصد تفریحی و فراغتی خریداری و یا ساخته شده و سبب تاثیرات مختلف از جمله تاثیرات کالبدی-فضایی در روستاها می شود. هدف این پژوهش بررسی نقش گردشگری خانه های دوم در تحولات کالبدی-فضایی روستاهای هدف گردشگری شرق استان گیلان در دهه اخیر(1395-1385) است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی-تحلیلی است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که دهه اخیرگردشگری خانه های دوم در زمینه کالبدی فضایی اگرچه سبب اثرات و پیامدهای مثبت همچون نوسازی ساختمان ها و بهبود کالبد روستا، استفاده از مصالح پردوام در ساخت و سازها، کاهش اراضی متروک و بی استفاده جهت احداث خانه های دوم، بهبود تاسیسات و تجهیزات روستا در این روستاها شده اما اثرات و پیامدهای منفی از قبیل تغییر و تخریب اراضی کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، برهم زدن و تخریب چشم انداز روستا و تغییر الگوی مسکن و. . . را به همراه داشته است. براساس یافته های تحقیق در سال 95 تعداد 169 خانه دوم در ناحیه مطالعاتی احداث شده که از رشد 6/110 درصدی نسبت به سال 85برخوردار بوده که این راستا روستاهای انبارسر و بالارود به ترتیب با دارا بودن 55 و 42 خانه دوم بیشترین تعداد خانه های دوم را در بین روستاهای مورد مطالعه داشته و همچنین بیشترین تغییرات کاربری اراضی در دهه اخیر به ترتیب در روستاهای حسن سرا(6/56هکتار) و انبارسر(3/22هکتار) رخ داده است.

توجه به بافت های کهن و فرسوده شهری بعنوان بافت های مسئله دار، سابقه دیرینه نه فقط در ایران بلکه در جهان دارد. ساماندهی و بهبود این بافت ها که اغلب در مرکز و هسته تاریخی شهر قراردارند، بهترین روش برای بیان تاریخ و هویت ملی هر کشور و یکی از بستر های تحقق آرمان های توسعه درونزا است. GIS با توجه به توابع، الگوریتم های کاربردی و توانائی هایی که دارد، قادر است بعنوان ابزاری کارامد، مدیریت بافت های فرسوده را در راستای فائق آمدن به دغدغه های مذکور یاری رساند. تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و با تاکید بر جنبه کاربردی آن و با استفاده از داده های فراهم آمده در پایگاه سیستم های اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته است. منطقه مورد مطالعه درتحقیق حاضر محله سرتپوله سنندج می باشد، این منطقه به جهت دارا بودن فاکتور های شاخص فرسودگی انتخاب شده است. در راستای دستیابی به هر یک از الگوی های بهینه مدیریت بافت های فرسوده منطقه مورد مطالعه اعم از بهسازی، نوسازی، بازسازی و. . . براساس شاخص های اساسی شناسایی نوع فرسودگی بافت های فرسوده شهری لایه های متعدد اطلاعاتی نظیر نقشه قیمت، نقشه قدمت ابنیه، نقشه دسترسی ها، نقشه تعداد طبقات، نقشه شیب معابر محله، نقشه کاربری ها، نقشه مساحت قطعات بافت محله، نقشه پوشش معابر، نقشه نوع مصالح بافت، و. . . تولید گردیدند. در نهایت با تجزیه و تحلیل های فضایی و بکارگیری الگوریتم های فضایی موجود در محیط GIS و استفاده از منطق Fuzzy Logic مناطق اولویت دار برای توسعه بافت فرسوده براساس راهکارهای پیشنهادی بهسازی، نوسازی، مرمت شناسایی شدند.

رشد سریع نواحی سکونتگاهی سبب شده است تا تعیین نقاط مناسب جهت اهداف توسعه شهری به عنوان یکی از دغدغه های مدیران شهری محسوب شود. بر این اساس در تحقیق حاضر سعی بر آن است تا فضای طبیعی شهر هرسین جهت توسعه نواحی سکونتگاهی با نگاه توسعه آتی و بینش پیراشهری مورد واکاوی قرار گیرد. پژوهش حاضر مبتنی بر روش-های کتابخانه ای، میدانی و نرمافزاری است. در این تحقیق به منظور بررسی و پهنه بندی مناطق مساعد برای توسعه شهری از 8 معیار ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، لیتولوژی، راه ارتباطی و کاربری اراضی استفاده شده است. برایند روش کار ترکیبی از تهیه لایه های اطلاعاتی در محیط ARC GIS، استاندارد سازی به روش منطق فازی، وزن دهی در قالب مدل AHP و پهنه بندی با استفاده از دو مدل OWA و WLC بوده است. نتایج نشان داد که محدوده و پهنه شهری فعلی هرسین به لحاظ پارامترهای محیطی و ژئومورفولوژیکی موجود در پژوهش در شرایط نسبی مناسبی قرارداشته و بر مبنای مدل های به کارگیری شده OWA و WLC به ترتیب داری 8/8 و 6/9 کیلومترمربع وسعت است. با این وجود مناطق نامناسب و نیز بسیار نامناسب در مسیر توسعه و مکانیابی شهری هرسین وجود دارند که غالبا شامل واحد کوهستان و مناطق پرشیب و مرتفع، حریم رودخانه و گسل ها هستند. نتیجه نهایی پژوهش بیانگر نقش قابل توجه واحدهای ژئومورفیک در شکل گیری سیستم های شهری بوده و بر این اساس می توان گفت که پژوهش حاضر با نگرش سیستمی-مقایسه ای موجود الگویی کارا در مسیر مدیریت توسعه های پیراشهری در آینده می باشد.

آب وهوا همواره بستر مناسبی برای ایجاد تنش های سیاسی و نظامی و به مخاطره افتادن امنیت ملی کشورها فراهم آورده است. تجارب جنگ تحمیلی و سایر جنگ های دنیا نشان داده است علم آب و هواشناسی می تواند سرنوشت یک قدرت بزرگ در جنگ را به دست گیرد. لذا در این پژوهش به ارزیابی وضعیت اقلیم دفاعی کشور در مناطق کویری، بیابانی و سواحل مکران با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و شاخص اقلیم نظامی پرداخته شد. بدین منظور از آمار پارامترهای مختلف هواشناسی 32 ایستگاه همدید در سطح منطقه در طول دوره آماری 30 ساله (2016-1987) بهره گرفته شد. نتایج حاصل نشان داد در فصل بهار اکثر نواحی شمالی منطقه مورد مطالعه در شرایط اقلیم نظامی خوب و نواحی جنوبی منطقه در شرایط اقلیم نظامی قابل قبول قرار دارند. وضعیت اقلیم نظامی در فصل تابستان در بخش های شمالی منطقه نسبتا مطلوب بوده و در بخشهای جنوبی به ویژه اواخر فصل تابستان شرایط نامناسب و بی نهایت ناخوشایند میگردد، در اوایل فصل پاییز اکثر بخش های شمالی و مرکزی منطقه دارای شرایط عالی و نواحی جنوبی استان های سیستان و استان هرمزگان دارای شرایط نامناسب هستند و در اواخر این فصل، شرایط نامطلوب اقلیم نظامی به ویژه در نواحی شمالی منطقه مشاهده می شود و با شروع فصل زمستان شرایط نامطلوب اقلیمی در بخش های شمالی منطقه به شدت افزایش می یابد و در اواخر زمستان، استان هرمزگان و نواحی شمال شرقی دارای شرایط قابل قبول و سایر نواحی منطقه مورد مطالعه اکثرا دارای وضعیت خیلی خوب و خوب از نظر اقلیم نظامی هستند.

استان خوزستان در هم جواری با بیابان های بزرگی قرار دارد که ریز گردهای این بیابان ها به طور مستمر وارد این استان می شود. شناخت الگوی فضایی این ریز گردها درزمینه برنامه ریزی برای کاهش اثرات آن کمک شایانی به ما می کند. لذا هدف از پژوهش حاضر تعیین بهترین روش درون یابی ریز گرد و سپس تحلیل آمار فضایی ریز گردها در استان خوزستان در دوره زمانی (1995-2016) می باشد. نتایج نشان داد که روش که روش وزن دهی معکوس با ضریب تعیین 75/0 بهترین مدل جهت پهنه بندی ریز گرد می باشد. تحلیل آمار فضایی پدیده ریز گرد در استان خوزستان نشان می دهد که در تمامی سال ها شاهد خوشه بندی روزهای همراه با ریز گرد در این استان بوده ایم. نقشه های خوشه بندی خودهمبستگی فضایی ریز گردها با استفاده از آماره موران نشان می دهد که به طور کلی مناطق شمال غربی و غربی این استان در دوره زمانی مورد مطالعه دارای خوشه های بالای ریز گردها در این استان بوده اند و مناطق جنوبی، شرقی، جنوب شرقی، و جنوب غربی دارای خوشه های پایین ریز گردها بوده اند. در سال 1995، بیشترین ضریب موران(Moran، s Index= 1/008797) و در سال 2008، کمترین ضریب موران (Moran، s Index= 0/996831) روی داده است و نشان می دهد که به ترتیب بیشترین و کمترین خوشه ایبودن تعداد روزهای ریز گرد در سال های 1995 و 2008 اتفاق افتاده است. نتایج نقشه های لکه های داغ و سرد استان خوزستان در دوره آماری مورد مطالعه نشان می دهد که عمدتا مناطق شمال و شمال غربی استان لکه های داغ را نشان داده اند که به معنی وقوع بیشتر روزهای توام با ریز گرد در این مناطق از استان در دوره زمانی مورد مطالعه بوده است.

«شهرها» نه تنها بستر شکل گیری نهادهای سیاسی و مدنی، و بخش جدایی ناپذیر فرآیند نوسازی و توسعه اجتماعی-اقتصادی هستند، بلکه کانون اصلی رویدادها، کنش و واکنش ها، و انواع مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی نیز می باشند. شهر به عنوان یک پدیده مدرن، معرف جایگاه و نقش ملت ها در روند توسعه تعاملات و مناسبات مذکور است. امروزه با طرح الگوهای جدید و راهبردهای کارساز برای سازماندهی فضای شهری و افزایش نقش سیاسی و استراتژیک شهرها، شهرها به کانون مطالعات در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک تبدیل شده اند. دراین راستا، جغرافیدانان سیاسی، بیش از هر چیز بر بعد سیاسی فضای-شهری، شهروندان، حکومت محلی، اقتصادشهری، وکلانشهرها/جهان شهرها تمرکز یافته اند. اما اینکه چگونه پدیده شهر از نگاه جغرافی دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها مورد مطالعه قرار می گیرد، پرسشی است که مقاله حاضر همراه با تحلیل نظریه ها و دیدگاه های دو تن از برجسته ترین جغرافی دانان سیاسی به آن می پردازد. نتایج این تحقیق با روش توصیفی_تحلیلی نشان می دهد، پدیده شهر بصورت چندبعدی در قالب مباحث نظری و کاربردی از سوی جغرافی دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها با تاکید بر عناصر محوری سه گانه فضا، سیاست و قدرت مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. بعنوان نمونه، ژان گاتمن با ارائه نظریه مگالوپلیس ها، براین باور است که رشد مگالوپولیس ها منجر به ایجاد یک نظم سیاسی جدید بر اساس جامعه شهرهای جهانی خواهد شد. همچنین، کوین کاکس به بررسی رابطه «جغرافیا و سیاست شهری»؛ می پردازد. و ضمن تمرکز بر مناقشات موقعیتی و سیستم های سیاسی براین باور است که تحلیل گران مدرن مناقشات، نسبت به روابط فضایی– فاصله طبیعی، مجاورت، توزیع و پرسش های نظری و تجربی مربوط به مقیاس جغرافیایی– بی توجه بوده اند.