محیط زیست طبیعی
سال:1399 | دوره:73 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

عناصر سنگین با توجه به اینکه دارای ماهیتی غیرتخریب پذیر و قابلیت زیادی برای تجمع زیستی در بافت جانداران آبزی هستند، مخاطره ای جدی برای آبزیان و همینطور سلامت انسان ها به حساب می آیند، بنابراین این پژوهش با هدف ارزیابی مقدار و ترتیب انباشت عنصرهای سنگین فلزی تجمع یافته در بافت خوراکی عضله ماهی سیم (Abramis brama orientalis) نمونه برداری گردیده از رودخانه سیاه درویشان به عنوان یکی از گونه ماهیان قابل توجه و بهره مند از ارزش اقتصادی و بوم شناسی بالا و در نهایت تشخیص میزان سطح سلامت بهداشتی آن برای مصارف انسانی، انجام شده است. در آزمایش کنونی، مقدار انباشت یازده عنصر (نیکل، سلنیوم، آهن، کروم، سرب، روی، کادمیوم، آرسنیک، جیوه، منگنز و مس) در بافت عضله 30 قطعه ماهی سیم صید شده با کمک تور سالیک پرتابی از رودخانه سیاه درویشان استان گیلان با به کارگیری دستگاه طیف سنجی جذب اتمی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفتند. مقدار تجمع عنصرهای مورد بررسی در بافت عضله به ترتیب: روی (2/443± 34/807)، آهن (2/325± 27/110)، مس (0/361± 4/264)، منگنز (0/073± 2/087)، سلنیوم (0/045± 0/843)، سرب (0/079± 0/821)، آرسنیک (0/025± 0/713)، کادمیوم (0/016± 0/293)، نیکل (0/015± 0/183)، کروم (0/018± 0/151) و جیوه (0/005± 0/088) میکروگرم بر گرم وزن خشک، بود. نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان داد، میانگین انباشت بیولوژیک تمامی عنصرهای بررسی شده در بافت عضله ماهی سیم به غیر از منگنز، آرسنیک، سرب و کادمیوم در سطحی پایین تر از استاندارد مورد تأیید نهاد FAO/WHO بودند. این یافته ها نشان دهنده اهمیت توجه دقیق تر به عوامل افزایش دهنده این عنصرها در محیط زیست گونه مذکور می باشد.

امروزه استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی در زمین های کشاورزی به دلیل نگرانی های زیست محیطی مورد بحث است، بنابراین یافتن راهکارهای جایگزین برای کاهش اثرات مضر فعالیت های کشاورزی حائز اهمیت است. هدف از این تحقیق، بررسی پتانسیل جدایه های فراریشه ای و درون رست جداسازی شده از ریشه گیاه گندم به منظور بررسی ویژگی های محرک رشد و اثر آن ها بر شاخص های رشد گیاه گندم و کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفر بود. به این منظور ابتدا باکتری ها از نظر تولید هورمون ایندول استیک اسید در محیط کشت حاوی ال-تریپتوفان غربال گری شدند و توانایی آن ها در انحلال فسفات های نامحلول معدنی و آلی ارزیابی شد. در ادامه توانایی این باکتری ها در بهبود رشد گیاه گندم در یک آزمایش گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. جدایه های فراریشه ای R185 و درون رست E240 به ترتیب با تولید 2/299 و 1/330 میکرو گرم بر میلی لیتر فسفر و همچنین تولید 2/19 و 22 میکروگرم بر میلی لیتر هورمون ایندول استیک اسید به عنوان جدایه هایی با توان انحلال فسفات های نامحلول و مولد ایندول استیک اسید انتخاب شدند. نتایج حاصل از تعیین توالی 16S rRNA نشان داد که جدایه های باکتریایی فراریشه ای (R185) و درون رست (E240) از جنس Pseudomonas بودند. به استناد نتایج حاصله، مایه کوبی تلفیقی با باکتری های فراریشه ای و درون رست موجب افزایش 6/55 درصدی در مقدار فسفر گیاه شد در حالی که این مقدار در مورد مایه کوبی جداگانه با باکتری های فراریشه ای و درون رست به ترتیب 6/35 و 4/36 درصد بود. در ارتباط با ارقام گندم، رقم روشن نسبت به رقم مرودشت درصد فسفر بالاتر (7/4 درصد) و بیومس ریشه بیشتری (2/14 درصد) تولید کرد.

حوزه آبخیز انزلی از مهمترین حوزه های استان گیلان بوده که تالاب بین المللی انزلی را در خود جای داده است. هدف این تحقیق بررسی تغییرات ساختاری حوزه آبخیز انزلی از طریق بررسی تغییرات زمانی الگوی سیمای سرزمین وکمک گرفتن از چارچوب مفهومی DPSIR برای شناسایی وضعیت حوزه آبخیز تالاب انزلی و ارائه راهکارهای مناسب برای حفاظت و مدیریت یکپارچه سیمای سرزمین بوده است. در تحقیق حاضر جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از سنجش ازدور، از تصاویر ماهواره ای لندست برای سال های 1994، 2008و 2018 استفاده شد. سپس از سنجه های سیمای سرزمینNP, CA, PD, PLAND, LPI, CORE-AM جهت کمی سازی و بررسی پدیدهای رخ داده در سرزمین استفاده گردید. در این راستا، پوشش اراضی جنگل، کشاورزی، شهری و آب که مهم ترین تغییرات را داشتند مد نظر قرار گرفتند. سپس با کمک گرفتن از چارچوب مفهومی DPSIR مهمترین نیروهای محرکه، تغییرات و فشارها و پیامد های مترتب بر آنها تعیین گردید. تحلیل سنجه هانشان داد که در سطح اراضی جنگلی و بدون پوشش پدیده حذف، اراضی کشاورزی وشهر پدیده خلق یا ایجاد، اراضی مرتعی پدیده توسعه و در سطح کلاس آب پدیده قطعه قطعه شدن روی داده است. نتایج مدل کیفی DPSIR نشان داد که عامل اصلی تغییر در حوزه آبخیز انزلی رشد جمعیت، سکونتگاه ها و مناطق شهری و توسعه کشاورزی است. در مجموع پدیده های رخ داده در سیمای سرزمین مورد بررسی بیانگر آن است که لکه های اختلالی شهری و کشاورزی از طریق وقوع الگوی خلق یا ایجاد، توسعه یافته و لکه های طبیعی مانند جنگل و آب از طریق وقوع الگوهای حذف و تکه تکه شدن تخریب شده اند.

محدودیت های منابع طبیعی و بروز آلودگی های زیست محیطی به عنوان تهدیدی برای بشر در دهه اخیر افزایش یافته است. محصولات سبز کشاورزی ارتباط تنگاتنگی با محیط زیست و مصرف کننده دارد. از همین رو، توجه به عواملی که در فرآیند تصمیم-به خرید محصولات سبز توسط مشتری تأثیر می گذارد، از اهمیت خاصی برخوردار است. در مطالعه حاضر تلاش می شود قصد مصرف کننده به خرید محصولات سبز کشاورزی بررسی شود. در این راستا از تئوری رفتار برنامه ریزی شده (TBA) به عنوان چارچوب نظری استفاده، و سعی شده با ترکیب سازه های اضافی (نگرانی زیست محیطی و دانش زیست محیطی) در آن تئوری بسط داده شود. در این راستا پرسش نامه ای تنظیم و نمونه ای به روش خوشه ای تصادفی به حجم 384 نفر از مصرف کنندگان شهر کرمان گرفته و داده های مورد نیاز جمع آوری و با کمک مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) تحلیل شد. یافته ها نشانگر مناسب بودن TPB در پیش بینی قصد مصرف کنندگان برای خرید محصولات سبز کشاورزی است. نتایج همچنین قابلیت استفاده از ساخت سازهای اضافی در TPB را پشتیبانی می کند، زیرا ابزار پیش بینی مدل پیشنهادی را بهبود بخشیده و اثر نگرانی زیست محیطی و دانش زیست محیطی بر قصد خرید محصولات سبز مثبت بوده است. در پایان به کاربرد نتایج برای سیاست گذاران پرداخته شده است. یکی از کاربردهای قابل توجه کمک به دولت، بخش خصوصی، کارفرمایان و بازاریابان است تا استراتژی های مناسبی را برای محصولات سبز و خرید آن ها تدوین کنند.

مدیریت اکوسیستم های طبیعی در مناطق تحت حفاظت گردشگری اثرات زیست محیطی بسیاری ایجاد می کند که یک موضوع چالش انگیز جهانی در زمینه حفاظت است. هدف از این پژوهش مدل سازی کاهش درصد پوشش تاجی گیاهی جهت ارزیابی اثر گردشگری با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و تعیین میزان اثرگذاری متغیرهای اکولوژیکی و شدت گردشگری بر آن است. پژوهش حاضر در پارک ملی و پناه گاه حیات وحش قمیشلو با مساحت 10 هکتار زون تفرج متمرکز و 100 هکتار زون تفرج گسترده انجام شده است. در این مطالعه از 100 قطعه نمونه آماربرداری و اندازه گیری متغیرهای اکولوژیکی و گردشگری و تغییرات درصد پوشش تاجی گیاهی در طی یک سال (بهار 1396 تا بهار 1397) استفاده شد. روش مدل سازی شبکه عصبی مصنوعی جهت پیش بینی کاهش درصد پوشش تاجی گیاهی با استفاده از 11 متغیر محیطی انجام شده است. با توجه به نتایج، مدل با ساختار 1-8-11 (11 متغیر ورودی، 8 نورون در لایه مخفی و یک متغیر خروجی) با توجه به بیشترین مقدار ضریب تبیین در سه دسته داده آموزش، اعتبارسنجی و آزمون معادل 95/0، 87/0 و 93/0، بهترین عملکرد بهینه سازی ساختار را نشان می دهد. بر این اساس طبقه شدت گردشگری، شیب زمین، شوری خاک، عمق خاک و درصد ماده آلی خاک با ضریب اثرگذاری 59/8، 02/2، 88/1، 81/1 و 65/1 به ترتیب بیشترین تأثیر را در میزان کاهش درصد پوشش تاجی گیاهی در منطقه از خود نشان می دهند. مدل ارائه شده در این پژوهش یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری در ارزیابی اثرات گردشگری در مناطق تحت حفاظت شناخته شده و امکان پیش-بینی میزان کاهش درصد پوشش تاجی گیاهی در زون های تفرجی پارک های ملی را فراهم می کند.

ریشه مسائل محیط زیستی امروز را می توان در رفتارهای غیر مسئولانه ی انسان ها با محیط زیست دانست. این رفتارها نیز تحت تأثیر عوامل مختلف در محیط بروز می نمایند. محیط های طبیعی و انسانی زمینه ساز فعالیت های گردشگری هستند و ممکن است رفتارها و فعالیت های تفریحی نامناسب گردشگران تأثیر منفی بگذارد و آنها را در معرض آسیب قرار دهد. این پژوهش با هدف مدلسازی رفتارهای محیط زیستی گردشگران در شهرستان بیرجند انجام شده است. در روش کار این پژوهش به منظور سنجش رفتار گردشگران (متغیر وابسته)، متغیرهای موثر ادراکی، رضایت، نگرش و درگیری فعال (متغیرهای مستقل) از طریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران در جاذبه های طبیعی و فرهنگی شهرستان بیرجند ارزشیابی شده اند. بدین ترتیب بعد از تکمیل پرسشنامه از در جامعه گردشگران شهرستان بیرجند در شش ماهه ابتدای سال 1398، نتایج به روش رگرسیونی خطی با نرم افزار SPSS 13. 0 تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل آزمون های اسپیرمن و پیرسون حاکی از همبستگی بالا بین متغیرهای مورد مطالعه بود. در مدل رفتاری بدست آمده از تحلیل رگرسیونی در جامعه گردشگران بیرجند نشان داد که دو متغیر ادراک گردشگران و رضایت آنها از مکان های گردشگری و جاذبه های طبیعی بیرجند تأثیر زیادی بر رفتار آنها می گذارد. درحالی که متغیرهای نگرش و درگیری فعال در مدل رفتاری بی تأثیر بودند. در این مدل رفتاری میزان R و R2 بترتیب مقدار 99/0 و 98/0 بدست آمد که بیانگر قدرت برازش بالای مدل است. از نتایج دیگر این تحقیق، معنادار بودن تفاوت رفتاری در جنسیت، سن و میزان تحصیلات در جامعه گردشگران مورد مطالعه است. به نظر می رسد رفتار محیط زیستی گردشگران ناشی از متغیرهای درون گرایانه افراد بوده است. بنابراین لازم است به منظور تقویت رفتار مسئولانه در گردشگران و ایجاد نگرش و درگیری فعال، اقدامات آموزشی و ترویجی از سوی سازمان های مربوطه در دستور کار قرار گیرد.

با توجه به آثار منفی افزایش دمای مناطق انسان ساخت روی مصرف انرژی و رفاه انسانی، جبران این اثرات منفی از طریق کنترل الگوی پوشش های سبز و اثر خنک کنندگی آن از اهمیت زیادی برخودار است. هدف از این مطالعه تعیین مناسب ترین رابطه رگرسیونی الگوی مکانی سرزمین با دمای سطحی شهرستان رشت بوده است و بدین منظور از سنجه های سیمای سرزمین به عنوان متغیرهای ورودی به مدل سازی استفاده شد. کاربری/ پوشش و دمای سطحی زمین با استفاده از طبقه بندی تصویر سنجنده های OLI/TIRS خرداد ماه سال 1397 ماهواره لندست 8 نقشه سازی شدند. سپس سنجه های ترکیب و پیکره بندی محاسبه و در نهایت مدل های رگرسیونی مختلف برازش یافته و با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد گرچه هر چهار مدل خطی، لگاریتمی، نمایی و توانی کارایی مناسبی در پیش بینی دمای سطحی از طریق سنجه های سیمای سرزمین دارند، ولی بیشترین کارایی در منطقه مطالعاتی مربوط به مدل توانی است و این موضوع متاثر از الگوی چیدمان پوشش زمین در منطقه است.

تأمین و تخصیص حقابه های محیط زیستی رودخانه ها، جهت حفاظت از اکوسیستم منابع آب و اکوسیستم های وابسته به این منابع، نظیر تالاب ها و دریاچه ها، باید به عنوان یک ضرورت در مدیریت پایدار منابع آب کشور در نظر گرفته شود. در این تحقیق، در یک دوره 44 ساله (از 1970 تا 2013)، جریان محیط زیستی رودخانه بالیخلوچای، با استفاده از سه روش تنانت، تسمن و منحنی تداوم جریان مورد مطالعه قرار گرفت. با استفاده از نرم افزار IHA به بررسی تغییرات هیدرولوژیکی و محیط زیستی ناشی از احداث و بهره برداری از سد یامچی پرداخته شد. نتایج نشان داد که با استفاده از روش تنانت و برای حفاظت از رژیم جریان رودخانه در محدوده بهینه، برای تمام ماه های سال نیاز به جریانی در محدوده ی 96/1 تا 27/3 مترمکعب بر ثانیه است این درحالی است که روش تسمن برای حفاظت از اکوسیستم های رودخانه ای جریانی معادل 31/1 مترمکعب بر ثانیه را تخمین زده است. نتایج روش منحنی تداوم جریان، حاکی از تأمین دبی 95/2و 46/2 مترمکعب بر ثانیه به ترتیب برای حفاظت از رودخانه در شرایط مناسب و نسبتاً مناسب است. بهره برداری از سد بر پارامترهای هیدرولوژیکی و محیط زیستی پایین دست تأثیرگذار بوده است به نحوی که میزان این تأثیرات بر پارامترهای هیدرولوژیکی مانند مقادیر جریان های ماهانه، زمان وقوع مقادیر حدی در سال، مقدار و تداوم جریان های حدی در سال و تناوب تغییر وضعیت جریان به میزان 38/61 درصد با درجه تغییرات متوسط است. همچنین با وجود سد به میزان 6/51 درصد پارامترهای محیط زیستی مانند جریان های کم آبی ماهانه، جریان های کم آبی شدید، سیلاب های کوچک و سیلاب های بزرگ تغییر یافته است.

هدف اصلی این مطالعه شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار زنان روستایی جهت جلوگیری از تغییرات کاربری اراضی جنگلی در استان لرستان بود. جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمامی زنان روستایی بالای 15 سال در استان لرستان بود (N= 231000). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 235 نفر با روش طبقه بندی با انتساب متناسب (براساس سطح جنگل) برآورد گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن از طریق برآورد مدل اندازه گیری و ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. داده های پژوهش با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربات جزئی و با کمک نرم افزارهای SmartPls3. 0 و SPSS19 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد افرادی که دوره های ترویجی حضور داشته اند و از تحصیلات بالاتری برخوردار بودند، نوع نظام بهره برداری مشاعی و تعاونی دارند و فاصله مزرعه آنان با جنگل بیشتر از دو کیلومتر بود رفتار جلوگیری از تغییرات کاربری اراضی را بیشتر انجام می دهند. علاوه بر این، نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده و تمایل قادرند 4/73 درصد از تغییرات متغیر رفتار زنان روستایی در جلوگیری از تغییرات کاربری اراضی را تبیین نمایند.

در چندسال اخیر در منابع علمی استفاده از شبیه سازی فیزیک زیستگاه در رودخانه ها برای محاسبه جریان زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته است اما مطالعات انجام شده عمدتا برپایه روش تک متغیره PHABSIM بوده است. در مقاله حاضر روش منطق فازی در مطالعات شبیه سازی فیزیک زیستگاه که در سطح جهان در تخمین جریان زیست محیطی مورد توجه کمتری بوده است مطالعه شده و در رودخانه جاجرود نتایج دو روش مورد مقایسه قرار گرفته است. براساس نتایج در روش منطق فازی به دلیل اینکه اثر ترکیبی پارامتر به طور همزمان بر میزان جمعیت و مطلوبیت در یک زیستگاه در نظر گرفته می شود بنابراین مطلوبیت زیستگاهی حقیقی موجود در زیستگاه استخراج میشودکه مقایسه نتایج محاسباتی با مشاهدات واقعی زیستگاه نیز این موضوع را اثبات می نماید. در صورت استفاده از روش تک متغیره PHABSIM در پروژه های منابع آب ممکن است میزان اب قابل برداشت از رودخانه را به طرز قابل توجهی پایین تخمین بزند که صحیح نبوده و باعث ایجاد تعارض منافع برای ذینفعان و حقابه داران می باشد. بنابراین به طور اکید توصیه می شود که روش تک متغیره در مطالعات جریان زیست محیطی حذف و با روش منطق فازی جایگزین شود.

با توجه به اهمیت مناطق ساحلی-دریایی و حساسیت بالای آن، طرح های مدیریت یکپارچة مناطق ساحلی برای مدیریت و استفادة پایدار از این منابع در سطح جهانی تعریف و تحدید حدود شده است که استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره، برای نیل به این اهداف معمول است. معیارهای انتخاب این مناطق در ایران، نیاز به بازنگری دارد تا دستورالعملی واحد بر اساس شرایط کنونی تدوین شود. در تحقیق حاضر، نتایج آخرین تحقیقات که اولویت معرف بودن زیستگاه ها را با روش AHP و درجة حساسیت نسبت به عوامل بیرونی را با روش ANP تعیین کرده اند، تلفیق شده و اولویت نهایی معرف بودن به دست آمد. سپس با توجه به اکوریژن های تعیین شده در تحقیقات پیشین، اولویت زیستگاه ها بر اساس اکوریژن ها تعیین گردید. سپس وضعیت حفاظتی کدهای نهایی در کل منطقه و در هر اکوریژن به دست آمد. نتایج نشان داد که کل منطقة مورد مطالعه از نظر حفاظتی کامل بوده و اکوریژن تنگة هرمز دارای بیشترین تنوع زیستگاهی، بیشترین تنش زایی و بهترین وضعیت حفاظتی است. آنالیز حساسیت مدل ها، نسبت به تغییر هیچ یک از معیارها حساسیتی نشان نداد. از آنجا که بخشی از اکوریژن های شمال خلیج فارس و مکران در استان هرمزگان قرار ندارند، قضاوت نهایی در مورد آنها انجام نشد. سپس کاربری های بالقوه در سطح استان تعریف شده و الگوریتم تصمیم گیری برای مناطق ساحلی-دریایی جنوب ایران به دست آمد.

پدیده گردوغبار در نیمه غربی ایران معضلات محیط زیستی زیادی به بار آورده، بنابراین شناخت جنبه های کمی و کیفی آن ضروری است. این تحقیق به بررسی نسبت یون ها و مرفولوژی ذرات گردوغبار با هدف تعیین منابع احتمالی دخیل در ایجاد گرد-وغبار می پردازد. نمونه برداری بمدت یک سال در شهرهای سنندج، خرم آباد و اندیمشک به روش غیرفعال صورت گرفت. مقادیر سنجش شده بوسیله IC با استفاده از نسبت های Cl-/Na+، Mg2+/Na+ و NO3-/SO42-ارزیابی شدند. آنالیز داده ها با نرم افزارهای Spss-ver23 وExcel-2016 انجام پذیرفت. نتایج نشان داد کلسیم میانگین درصد بیشتری نسبت به سایر کاتیون ها در سه ایستگاه (684/3 %، 488/5%، 444/4 %) دارد. آنیون ها در سه ایستگاه میانگین درصد مشابهی داشتند. بالا بودن درصد یون ها موید منشا خاکزاد و نقش رسوبات تبخیری در پدیده گرد و غبار می باشد. میانگین نسبت Cl-/Na+ در ایستگاه های سنندج و اندیمشک (815/0، 432/0) کمتر از استاندارد منابع دریایی (17/1) بدست آمد. نسبت Mg2+/Na+ در سه ایستگاه بالاتر از حد استاندارد منابع دریایی بود (23/0). بررسی نسبت یون ها نشان داد ذرات گرد و غبار از بسترهای خشک شده منابع آبی (مناطق تولید گردو غبار فرامرزی و داخلی) که با خشکسالی از بین رفته اند منشا گرفته اند و در مسیر انتقال، بوسیله جریان هوا ترکیب یون ها بواسطه ترکیب با عوامل مختلف دچار تغییرات، واکنش ها و نوساناتی گردیده است. اندازه ذرات گرد وغبار با دور شدن از منبع شکل گیری آن ها (غبارهای فرامرزی) تمایل به ریز شدن داشتند. بطوریکه میانگین اندازه ذرات در سنندج 9/7، خرم آباد 9/8 و اندیمشک 6/10 میکرومتر بود. مرفولوژی ذرات در سه ایستگاه به شکل کروی، نیمه کروی و زاویه دار بود.

در سال های اخیر، همزمان با تشدید مشکلات محیط زیستی در سطح جهانی، پایداری مقاصد طبیعت گردی نیز با چالش هایی روبرو شده است. از آنجا که در اکثر موارد، انسانها مسبب اصلی مشکلات محیط زیستی هستند، در صورت عدم تغییر رفتار، اثرات تخریب های غیرقابل برگشت انسانی، حیات در کره زمین را به خطر خواهد انداخت. از این روی نظارت و مدیریت بر عرصه های طبیعی نیاز به رفتارهای حامی محیط زیست برای به حداقل رساندن تأثیرات منفی فعالیت های انسانی بر محیط زیست دارد. این رفتارهای حامی محیط زیست در جوامع مختلف تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی (جمعیت شناختی)، بیرونی و دورنی قرار دارند. هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر فاکتورهای جمعیت شناختی (جنسیت، وضعیت تأهل، سن، تحصیلات، درآمد و وضعیت شغلی، تحصیلات و شغل والدین) بر میزان رفتار حامی محیط زیست طبیعت گردان است. جمعیت آماری تحقیق شامل کلیه طبیعت گردان مناطق طبیعت گردی پارک طبیعت شمخال و پارک جنگلی طبیعی ارتوکند است. برای رسیدن به این هدف، بر اساس فرمول کوکران تعداد 760 پرسشنامه (384 پرسشنامه در ارتوکند، 376 پرسشنامه در شمخال)، در تابستان و پاییز 1398 به روش نمونه-گیری تصادفی و به صورت مصاحبه حضوری تکمیل گردید. داده های مربوط به فاکتورهای جمعیت شناسی و رفتارهای محیط زیستی طبیعت گردان از طریق این پرسش نامه ها جمع آوری شد. متناسب با نوع داده ها و اطلاعات، از آزمون T دو نمونه مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه(ANOVA) جهت تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر این است که سن، تحصیلات، شغل، درآمد، تحصیلات مادر و شغل پدر تاثیر معناداری بر میزان رفتارهای حامی محیط زیست طبیعت گردان دارند. همچنین یافته ها اشاره دارند که خانم های شاغل و طبیعت گردان تحصیل کرده با درآمد متوسط، که مادران تحصیل کرده و پدرانی با شغل های دولتی دارند، افراد محیط زیست گرا تری هستند و رفتارهای حامی محیط زیست بیشتری نسبت سایر طبیعت گردان دارند.

سوزاندن نیشکر عملی است که قبل از برداشت نیشکر به منظور تسهیل برداشت و یا بعد از برداشت سبز به منظور حذف بقایای گیاهی مانده در مزرعه انجام می گیرد. هدف از این مطالعه، مقایسه روش های برداشت سبز و سوخته نیشکر و بررسی اثرات زیست محیطی آتش زدن مزارع در برداشت سوخته نیشکر در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در استان خوزستان است. برای بررسی روش های برداشت سبز و سوخته نیشکر از تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. جهت تعیین معیارها، پس از مطالعات و مذاکره با کارشناسان برداشت نیشکر در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی، معیارهای احتمالی تأثیرگذار بر برداشت نیشکر، شناسایی و در چهار گروه میزان خاشاک ارسالی به کارخانه، میزان ضایعات در زمان برداشت، آلودگی زیست محیطی و مدیریت بقایا در عملیات بازرویی و آبیاری تقسیم بندی شدند. اطلاعات مورد نیاز در قالب پرسشنامه هایی توسط 31 کارشناس عملیات برداشت شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در سال زراعی 1398 جمع آوری و برای تجزیه و تحلیل با استفاده از نرم افزار Expert Choice 11. 0 مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از رویکرد تلفیقی SWOT-AHP اقدام به شناسایی و طبقه بندی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای برداشت سبز و سوخته نیشکر گردید. نتایج حاصل از ارزیابی ماتریس های عوامل داخلی و خارجی نشان داد میانگین وزن نهایی عوامل داخلی و خارجی به ترتیب برابر181/3 و 693/2 است که نشان می دهد روش های برداشت نیشکر از نظر عوامل داخلی دارای نقاط قوت برجسته است و در بهره برداری از عوامل خارجی با نقاط تهدید مهمی روبه رو است. همچنین نتایج نشان داد از بین روش های برداشت سبز و سوخته نیشکر در حال حاضر با توجه به امکانات و تجهیزات فعلی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی، روش برداشت سوخته با وزن نسبی 634/0 در اولویت می باشد. نتایج مربوط به نشر گاز گلخانه ای دی اکسیدکربن ناشی از آتش زدن مزارع نیشکر شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی نشان داد میزان نشر این گاز معادل 1641780000 کیلوگرم برای یک فصل زراعی می باشد. در نهایت با توجه به نتایج تحقیق حاضر و بررسی های انجام شده، برداشت سبز تنها راهکار کاهش آلاینده های زیست محیطی در صنعت تولید نیشکر در استان خوزستان می باشد. اما از آنجا که برداشت سبز برای اجرایی شدن نیازمند مدیریت همه جانبه است، در حال حاضر، مدیریت دود و خاکستر ناشی از آتش زدن مزارع نیشکر به صورت سوزاندن مجاز تحت شرایط توصیه شده آب و هوایی، به منظور کاهش اثرات مخرب بر محیط زیست و سلامت عمومی الزامی است.

آشفتگی، نتیجه تبدیل سیمای سرزمین به قطعات کوچکتر با ارتباطات کمتر است که کاهش پایداری آن را در پی دارد. هدف از انجام این پژوهش، ارایه روشی برای کمی سازی تغییرات آشفتگی مکانی اراضی جنگلی که اصلی ترین پوشش منطقه حفاظت شده ارسباران است، بر پایه سنجه های سیمای سرزمین در یک دوره زمانی می باشد. در همین راستا از تصاویر ماهواره لندست برای تهیه نقشه های کاربری اراضی سال های 1369 و 1393 استفاده شد. برای تعیین مساحت بهینه پهنه ها، در 10 نقطه تصادفی روی نقشه پوشش سرزمین سال 1393 پهنه هایی با مساحت های مختلف انتخاب و با رسم منحنی نتایج سنجه ها در مساحت های فوق، اندازه بهینه تعیین شد. سپس برای کمی سازی عناصر سیمای سرزمین، سنجه های شکل، بزرگی، تعداد، تراکم، چگونگی پراکنش و همجواری محاسبه شدند. پس از محاسبه سنجه ها مقدار آن ها به روش انحراف معیار استاندارد سازی و وارد تحلیل PCA شد تا سنجه های تاثیرگذار در آشفتگی بر اساس مقادیر ویژه آن ها گروه بندی شوند. سپس بر اساس میزان بارعاملی هر یک از سنجه ها، نقشه های آشفتگی برای هر یک از مقاطع زمانی ایجاد شد. بر اساس نتایج، در هر دو مقطع زمانی، بیشترین آشفتگی (طبقه آشفتگی زیاد) در اطراف مناطق مسکونی و کشاورزی و کمترین آشفتگی در مناطق کوهستانی و دور از دسترس که عمدتا جنگل های پیوسته و متراکم اند، مشاهده شد. نتایج نشان داد میزان آشفتگی در سال 1393 افزایش یافته است، که تغییرکاربری از جنگل به مرتع با مساحت 170/24 هکتار بیشترین سهم را در افزایش آشفتگی داشته است. روش معرفی شده در این مطالعه می تواند در راستای ارزیابی، برنامه ریزی و مدیریت مناطق ویژه اکولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد.