علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1397 | دوره:20 | شماره:4 (پیاپی 79) |تعداد مقالات:20

زمینه و هدف با توجه به توسعه فازهای مختلف پتروشیمی و پالایش گاهی در مجتمع گازی پارس و به تبع آن افزایش معضلات زیست محیطی ناشی از آن علی الخصوص و تاثیر بر هوای منطقه، انجام مطالعات دانش بنیان، دقیق و کارآمد در زمینه ارزیابی و مدیریت محیط زیست این مناطق حایز اهمیت می باشد. روش بررسی در این مطالعه به ارزیابی کیفیت زیست محیطی هوای منطقه ویژه اقتصادی و انرژی پارس در سال 2013 و 2014 با استفاده از منطق فازی پرداخته شده است. منطق فازی بر خلاف منطق کلاسیک (ارسطویی) که دو ارزشی (صفر یا 1) است، دارای بازه تغییرات بین صفر تا یک می باشد. در منطق چند ارزشی فازی می توان با متغیرهای زبان شناختی و داده های کیفی و کمی زیست محیطی، کیفیت و ریسک زیست محیطی را ارزیابی نمود. شاخص فازی کیفیت هوا FAQI در مطالعه موردی از دو سامانه استنتاج فازی 1)کیفیت هوای معیار AQI شامل: ازن O3، ذرات معلق PM2. 5، کربن مونواکسید CO، دی اکسید نیتروژن NO2 و دی اکسید سولفور SO2 و 2) کیفیت هوای خاص BTEXHQI شامل سولفید هیدروژن H2S، بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن تشکیل شده است. ضرایب وزنی در سامانه ها با بهره جویی از مطالعات پیشینه تحقیق، آنالیز حساسیت و قضاوت های کارشناسان محیط زیست به دست آمده اند. یافته ها آلاینده های موثر در بالا بردن ریسک زیست محیطی، SO2 آلاینده مسوول در AQI و تولوئن آلاینده مسوول در BTEXHQI، تعیین شده است. به عنوان نمونه شاخص های فازی کیفیت زیست محیطی هوای شهر عسلویه در سال 2013 معادل 201 (خیلی ناسالم) و در سال 2014 معادل 173 (ناسالم) محاسبه شده اند. بحث و نتیجه گیری بر اساس نتایج تحقیق، می توان روند رو به بهبود، شاخص های کیفیت و ریسک زیست محیطی را در محدوده مورد بررسی مشاهده نمود که این امر از جمله مهم ترین دستاوردهای سامانه های مدیریت 14001 ISO و HSE_MS به شمار می رود.

زمینه و هدف استان مرکزی در منطقه خشک و نیمه خشک و جزو استان های بیابانی کشور می باشد. در این استان بیش از 490 هزار هکتار از اراضی مرتعی و تالابی به اراضی بیابانی و کویری تبدیل گردیده است. که با وزش باد این مناطق بعنوان کانون انتشار گرد و غبار می باشند. همچنین ورود گرد و غبار فرا محلی از غرب کشور و کویر مرکزی ایران و استان قم از سمت شرق استان مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. و هم اکنون آلاینده اصلی استان و کلان شهر اراک ذرات معلق می باشد. هدف از تحقیق حاضر تحلیل فضایی پدیده ی گرد و غبار در استان مرکزی در بازه زمانی1386 تا1393 که از عوامل مهم آلودگی هوا در استان مرکزی میباشد. روش بررسی در این مطالعه آمار روزانه گرد و غبار با کد (06)و میزان دید افقی مربوط به آن در10 ایستگاه سینوبت یک استان از اداره کل هواشناسی استان مرکزی دریافت و به صورت روزانه، ماهیانه و سالانه محاسبه شد. سپس نقشه پهنه بندی آن برای کل دوره و سال1393 درمحیط نرم افزاری GIS ترسیم شد. یافته ها نتایج بدست آمده نشان می دهد که میزان گرد و غبار در طول دوره دارای یک بیشینه در ایستگاه های اراک و ساوه می باشد و هر چه به سمت ایستگاه های تفرش و خنداب پیش می رویم از میزان گرد و غبار کاسته می شود. ایستگاه هواشناسی اراک با1322روز بیش ترین و ایستگاه هواشناسی تفرش با 85روز کم ترین میزان روز گرد و غباری را در طول دوره داشته اند. بحث و نتیجه گیری میزان مساحت و درصد پهنه بندی در طبقات تعداد روزهای گردوغبار استان مرکزی نشان می دهد که حدود 65 درصد گرد و غبار استان فرا محلی و 35 درصد محلی می باشد.

زمینه و هدف افزایش جمعیت و رشد فعالیت های بشری در نواحی ساحلی، تنش بر آب خوان های ساحلی را افزایش داده و سبب پیش روی آب دریا به سمت آن ها شده است. مدل سازی ریاضی نفوذ شوری با استفاده از دو رویکرد امکان پذیر می باشد. در رویکرد مرز مشترک، فصل مشترک تقابل آب شور و شیرین با یک خط نشان داده می شود، حال آن که در رویکرد جریان اختلاطی، یک ناحیه انتقالی این دو سیال را از هم جدا خواهد نمود. شبیه سازی با رویکرد مرز مشترک به علت نیاز به داده های ورودی کم تر و زمان اجرای بسیار سریع تر، بیش تر مورد استفاده قرار گرفته، درحالی که در مدل سازی با رویکرد جریان اختلاطی به علت حل هم زمان معادله جریان و معادله پخش و انتقال، جواب های دقیق تری تولید می گردد. روش بررسی در این تحقیق برای آب خوان های لایه بندی ساحلی که در واقعیت از توزیع بیش تری نسبت به آب خوان های همگن برخوردارند، با استفاده از زبان برنامه نویسی فرترن، مدل عددی بر پایه رویکرد مرز مشترک (با نام SHI-SWIM) توسعه داده شده و نتایج مدل، پس از صحت سنجی و اعتبار بخشی، با مشاهدات آزمایشگاهی و کد عددی SEAWAT (با رویکرد جریان اختلاطی) مقایسه شده است. در ادامه، سناریوهای مختلفی برای آب خوان لایه بندی در مقیاس واقعی و با اعمال چاه پمپاژ تعریف شده و علاوه بر بررسی واکنش آب خوان نسبت به این تغییرات، نقاط قوت و محدودیت های مدل توسعه داده شده آشکار شده است. یافته ها شبیه سازی مدل آب خوان تحت پمپاژ نشان می دهد که مدل SHI-SWIM در حالات کاهش فاصله بین چاه و دریا، نفوذ کامل چاه در آب خوان و دبی پمپاژ بالاتر پیش بینی دقیق تری از شکل گوه شوری داشته است اما پیش بینی میزان شوری آب برداشتی از چاه، چندان متناسب با نتایج به دست آمده در آزمایشگاه و مدل SEAWAT نبوده است.

زمینه و هدف رودخانه ها به عنوان شریان های اصلی حیات بشری محسوب می شود، از این رو مهار نمودن و بهره برداری صحیح از این منابع سطحی مستلزم شناخت صحیح رفتار آن ها و سرمایه گذاری در زمینه ساماندهی رودخانه ها می باشد. با استفاده از بررسی و ارزیابی پروژه های انجام پذیرفته در این زمینه می توان جنبه های مثبت و منفی اجرای این طرح ها را بررسی نموده و از نتایج حاصله به منظور رفع نواقص طرح ها، بهبود کارایی آن ها و ثمربخشی بیشتر طرح های آتی استفاده نمود. روش بررسی رودخانه سیستان به عنوان مهم ترین رودخانه مرزی ایران و افغانستان می باشد که حیات سیستان به آن وابسته است. طول این رودخانه در خاک ایران به حدود 70 کیلومتر می رسید. در این تحقیق به بررسی عملکرد سازه های سد انحرافی سیستان و زهک و سازه های جانبی در مسیر این رودخانه به کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS پرداخته شده است. یافته ها وجود این سازه ها در مسیر رودخانه باعث افزایش حداکثر توان عبوری سیلاب رودخانه سیستان در حالت عدم وجود این سازه ها از 500 مترمکعب بر ثانیه به 810 مترمکعب بر ثانیه شده است. هم چنین با توجه به اهمیت برآورد میزان ضریب زبری مانینگ[1] با دقت بالا برای انجام محاسبات هیدرولیکی در طراحی های مهندسی رودخانه، میزان ضریب زبری بستر اصلی رودخانه سیستان 02/0 و برای سیلاب دشت ها 035/0 برآورد گردید. از دیگر یافته های این تحقیق می توان به رابطه دبی-دوره بازگشت به صورت اشاره کرد. بحث و نتیجه گیری وجود سازه سدهای انحرافی در مسیر رودخانه های غیرقابل پیش بینی چون رودخانه سیستان توان عبوری جریان را می توانند در بعضی موارد نزدیک به دو برابر افزایش دهند، در این تحقیق تاثیر افزایش 310 مترمکعبی بر توان عبوری رودخانه سیستان مشاهده گردید که یکی از دلایل تاثیر به نسبت کم(انتظار ما بیش از این بوده است) شیب ناچیز دشت سیستان و پخش شدن آب در بستر سیلابی و پس زدگی آب در مسیر جریان رودخانه سیستان می باشد.

زمینه و هدف خاک جزء اصلی بوم سازگان زیستی محسوب می شود و برای بقاء حیات در کره زمین ضروری می باشد اما توسط فعالیت های انسانی، آلوده می شود. امروزه تعیین حد و مرز در رابطه با فعالیت های بشر و پیامد آن ضروری گردیده است. این مطالعه در سال1391 با هدف ارزیابی و بررسی غلظت سه فلز آرسنیک، سرب و کادمیوم در خاک سطحی زمین های کشاورزی محدوده دشت ذهاب و تعیین ریسک محیط زیستی انجام گرفت. روش بررسی برای این منظور نقاط نمونه برداری در محیط GIS مشخص و به GPS وارد شد و نمونه های خاک از عمق 0 تا 30 سانتی متری سطح خاک برداشت گردید، سپس با انتقال نمونه ها به آزمایش گاه جهت آماده سازی اقدامات لازم انجام گرفت. غلظت کل فلزات با دستگاه جذب اتمی( مدل SHIMADZU AA-6300 ) اندازه گیری شد. هم چنین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل درصد رس، سیلت، شن، ماده آلی، آهک، گچ، درصد سنگ ریزه، EC و pH اندازه گیری شد. یافته ها با انجام آزمون هم بستگی پیرسون مشخص گردید که فلز آرسنیک با هدایت الکتریکی و مواد الی از نظر آماری ارتباط معنی دار دارند(P<0. 05). مقایسه میزان غلظت فلزات با استانداردهای جهانی نشان داد این فلزات در وضعیت مناسب قرار دارند. شاخص آلودگی نشان داد سرب نسبت به دو فلز دیگر از آلودگی بیش تری برخوردار می باشد. طبقه بندی حاصل از ریسک محیط زیستی نشان داد 22/83 درصد منطقه از ریسک متوسط برخوردار می باشد. بحث و نتیجه گیری بالا نبودن غلظت سه فلز آرسنیک، سرب و کادمیوم در دشت ذهاب به دلیل کشاورزی سنتی و خرد مالکیت باشد چرا که به دلیل بضاعت مالی کشاورزان بیش تر تکیه بر کودهای حیوانی می باشد و کودهای شیمیایی کم تر مورد استفاده قرار می گیرد. این عامل سبب شده میزان فلزات حاصل از فعالیت های کشاورزی در حال حاضر تهدیدی برای محصولات زراعی و زیسک محیط زیستی نباشد.

زمینه و هدف امروزه توجه به کیفیت آب های زیرزمینی و روند تغییرات آن برای مصارف مختلف شرب و کشاورزی و سلامت عمومی بسیار حایز اهمیت است. آلودگی آب های زیرزمینی اغلب به دلیل فاضلاب های سمی ناشی از صنایع و یا از چاه های جذبی فاضلاب اتفاق می افتد. روش بررسی در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی، از داده های کیفیت شیمیایی دشت آمل-بابل در بازه زمانی 1365 تا 1388 استفاده گردید. در دشت آمل-بابل کاربری اراضی عموما کشاورزی است و برای ارزیابی کیفیت از استاندارد FAO استفاده شده است. پارامترهای مختلفی از جمله هدایت الکتریکی، Cl-, Na+, HCO3- و pH بررسی گردید و طی آن سدیم به عنوان یکی از عوامل مهم مورد توجه بیش تر قرار گرفت. سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی وضعیت سدیم در منطقه پهنه بندی و تحلیل گردید. بحث و نتیجه گیری نتایج به دست آمده نشان داد که وضعیت آلودگی با توجه به کاربری اراضی در اطراف مناطق صنعتی و شهرهای پرجمعیت بحرانی تر می باشد. هم چنین با بررسی وضعیت آب دهی و تشخیص سال های ترسالی و خشک سالی و نرمال رابطه افزایش آلودگی در سال های با دبی کم تر کاملا مشهود می باشد.

زمینه و هدف توسعه شهرنشینی و افزایش سطوح نفوذناپذیر در بسیاری از موارد، منجر به افزایش حجم رواناب و ایجاد سیل در نواحی پایین دست شده است. یکی از روش های مفید در کاهش خطرات سیل در مناطق شهری، استحصال رواناب های شهری و استفاده از آن در مصارف غیر شرب می باشد. با توجه به توسعه شهرسازی در منطقه 22 تهران و افزایش خطر سیل، و همچنین ضرورت توسعه فضای سبز در این منطقه سعی گردیده، تا استحصال رواناب شهری به منظور تامین بخشی از آب مورد نیاز فضای سبز این منطقه صورت گیرد. این مطالعه با هدف برآورد نیاز آبی فضای سبز منطقه 22 در طول یکسال و برآورد حجم رواناب سالیانه منطقه و سپس استفاده بهینه از رواناب قابل استحصال جهت آبیاری فضای سبز می باشد. روش بررسی به همین منظور ضمن شناسایی فضای سبز منطقه پرسشنامه هایی تهیه و با کمک متخصصین، نیاز آبی گونه های موجود در منطقه طی یکسال تخمین زده شد و سپس حجم رواناب یکساله حاصل از بارش ها محاسبه گردید. یافته ها با توجه به محاسبات انجام شده نیاز آبی فضای سبز منطقه حدود 534/969/14 متر مکعب می باشد در حالیکه متوسط سالانه حجم رواناب حاصل از بارش ها حدود 441/285/33 متر مکعب تخمین زده شد. با توجه به نتایج بدست آمده چنانچه بتوان با مدیریت اصولی یک چهارم از این رواناب که حدود 360/321/8 متر مکعب است را کنترل و به مصرف آبیاری فضای سبز منطقه رسانید، می توان حدود 5/55 درصد از آب مورد نیاز این بخش، که در حال حاضر با صرف هزینه و از طریق تانکر تامین می گردد را جبران نمود. بحث و نتیجه گیری با توجه به یافته های تحقیق و شرایط موجود، روش هایی از جمله سد خاکی، پشته های هلالی و لوزی شکل در جاهایی مثل پارک های جنگلی چیتگر، وردآورد، لتمال و خرگوش دره می تواند به عنوان الگوی مناسب استحصال آب در منطقه پیشنهاد گردد.

زمینه و هدف بیودیزل سوخت مشتق شده از منابع تجدیدپذیری هم چون دانه های روغنی خوراکی و غیر خوراکی است. بر خلاف روش مرسوم تولید بیودیزل، جهت ساده سازی فرآیند و کاهش هزینه های تولید می توان ترانس استریفیکاسیون را مستقیما و بدون استخراج اولیه بر دانه های روغنی انجام داد. روش بررسی در این پژوهش بررسی تولید بیودیزل به روش میدان الکتریکی پالسی و اثرات آن بر بازده جرمی تولید استر در استخراج واکنشی دانه کلزا خرد شده در نسبت بهینه متانول به روغن و غلظت کاتالیست مورد بحث قرار گرفته است. بازده جرمی استر در فرآیندهای با میدان و بدون میدان مقایسه شده است. یافته ها نتایج نشان داد نسبت بهینه متانول به روغن 475: 1 و غلظت کاتالیست mol NaOH/kg methanol 1/0به دست آمده و با استفاده از روش پیش آماده سازی میدان الکتریکی پالسی، بازده جرمی بیودیزل در استخراج واکنشی در دمای ملایم افزایش یافته و تنها در 1 دقیقه به بیش از %76 رسید. هم چنین بررسی های اثر شدت میدان نشان داده که استفاده از میدان kV/cm 7 موجب افزایش %5/58-9 درصدی بازده جرمی و افزایش حدودا 1 درصدی میزان تبدیل نسبت به نمونه بدون میدان در دمای ملایم و اندازه ذره 1200-300 میکرون شده است. بررسی پارامترهای موثر در فرآیند نشان می دهد افزایش فرکانس و تعداد پالس، دما و اندازه ذره منجر به افزایش بازده جرمی تولید بیودیزل می شود. بحث و نتیجه گیری نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که می توان از میدان الکتریکی پالسی به عنوان روشی مطلوب جهت تولید و بهینه نمودن بازده فرآیند استخراج تحت شرایط دمایی پایین بهره برد.

زمینه و هدف تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی نقش مهمی در سلامت و رفاه جامعه دارد. وجود شرایط نامناسب در انتقال و توزیع آب آشامیدنی، از مهم ترین علل ایجاد آلودگی ثانویه باکتریایی می باشد. این پژوهش با هدف آنالیز میکروبی هتروتروفی شبکه آب شهرستان اراک و ارتباط آن با پارامترهای فیزیکوشیمیایی و جنس لوله های شبکه آب صورت گرفته است. روش بررسی در این مطالعه توصیفی تحلیلی تعداد 500 نمونه به صورت تصادفی و تحت شرایط استاندارد از شبکه آب آشامیدنی شهرستان اراک تهیه و متغیرهای HPC، MPN، کلر آزاد باقی مانده، کدورت، pH و دما اندازه گیری شد و تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده، از طریق آزمون آماری رگرسیون صورت گرفت. یافته ها بر اساس نتایج آنالیز آماری، HPC با متغیرهای MPN، pH و کدورت دارای رابطه ی معنی دار مستقیم می باشد )01/0>(P-Value. بین HPC و دما رابطه ی مستقیم وجود دارد ولی چندان معنی دار نیست (05/0>(P-Value، هم چنین مقادیر کلر آزاد باقی مانده با HPC دارای رابطه معنی دار معکوس می باشد( 01/0>(P-Value. استفاده از دو روش Pour Plate و Spread Plate در تعیین تعداد باکتری های HPC نشان داد که روش Pour Plate در بیش تر مواقع بهتر از روش Spread Plate عمل می کند. در شناسایی باکتری های جدا شده از نمونه های HPC مثبت، مشاهده گردید که باسیلوس ها و خانواده میکروکوکاسه توانایی فعال بودن در کلر بالا را دارند. بحث و نتیجه گیری اندازه گیری HPC به عنوان یک متغیر مهم و تاثیر گذار در کنترل آب آشامیدنی ضروری است.

زمینه و هدف افزایش شوری آب و خاک یکی از مهم ترین چالش های پیش روی بخش کشاورزی محسوب می شود. شوری رشد و تولید گیاهان را به شکل های مختلف تحت تاثیر قرار می دهد. از طرف دیگر کاربرد موادی مانند اسید سالیسیلیک با ایفای نقش در سیستم های انتقال پیام در گیاهان می تواند باعث مقاومت در آن ها گردد. در این تحقیق اثرات محلول پاشی غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک بر رشدونمو چمن لولیوم تحت سطوح مختلف شوری مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی این آزمایش در قالب فاکتوریل برپایه طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. بدین منظور اسید سالیسیلیک در 4 غلظت (صفر، 100، 200، 300 میلی گرم بر لیتر) به صورت اسپری برگی و شوری خاک در 3 سطح (3-4، 6-7، 9-10 dS/m) بکار گرفته شد. عوامل رشدونمو گیاه در دو زمان اواسط و اواخر دوره رشد گیاه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نتایج پژوهش حاضر نشان داد که شوری و هم چنین محلول پاشی اسید سالیسیلیک بسیاری از صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه لولیوم را تحت تاثیر قرار می دهد، به طوری که بیشترین وزن تروخشک اندام های هوایی در زمان برداشت اول مربوط به تیمارهای بالای شوری بود، درحالی که در این برداشت شاخص کلروفیل و ارتفاع گیاه با افزایش سطح شوری در گیاهان کاهش نشان داد. در برداشت دوم ارتفاع گیاه و دیگر صفات مرتبط با رشد به طور مشخصی با افزایش میزان شوری کاهش یافت. هم چنین کاربرد اسید سالیسیلیک وزن تر و خشک ریشه را در مقایسه با گیاهان شاهد افزایش داد درحالی که تاثیری بر وزن تروخشک اندام های هوایی نداشت. بحث و نتیجه گیری طبق نتایج به دست آمده می توان بیان نمود که کاربرد اسید سالیسیلیک احتمالا می تواند در تخفیف اثرات تنش شوری در چمن لولیوم موثر باشد.

زمینه و هدف برگ نخل یکی از پسماندهای کشاورزی است که سالانه در حجم وسیعی در کشور تولید می شود. در این مطالعه قابلیت خاکستر برگ نخل به عنوان یک ماده جاذب ارزان قیمت جهت حذف یون های Cadmium (II) از محلول های آبی مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی متغیرها شامل pH (7-2)، غلظت یون های فلزی در محلول (mg/l 350-50) و مقدار جاذب (g/l 14-1/0) در سیستم جذب ناپیوسته بودند. یافته ها pH بهینه برای حذف یون های Cd(II)، 4 به دست آمد. بررسی متغیر میزان جاذب در این مطالعه نشان داد که با افزایش مقدار جاذب از 1/0 تا g/l 11 میزان جذب افزایش و پس از آن تا g/l 14 که حد بالای متغیر مورد نظر است، تقریبا ثابت شود. هم چنین کارایی جذب در مدت 60 دقیقه در غلظت mg/l 100 بیش ترین مقدار بود. بحث و نتیجه گیری با توجه به نتایج، در نهایت جذب بهینه در شرایط pH 4، میزان جاذب g/l 11 و غلظت یون های کادمیم mg/l100 برابر %36/92 به دست آمد. جمع بندی نتایج این مطالعه نشان داد که خاکستر برگ نخل دارای پتانسیل بسیار خوبی جهت حذف یون های سمی فلزات سنگین از قبیل کادمیم از محلول های آبی می باشد.

زمینه و هدف با توجه به اهمیت مسایل محیط زیست، تمامی کشورها تلاش می کنند با برنامه ریزی صحیح و با به کارگیری روش های مناسب، هم به اهداف اقتصادی خود دست یابند و هم آسیب های زیست محیطی را به حداقل برسانند. در این میان عوامل زیادی بر تخریب محیط زیست و کیفیت آن تاثیر گذار هستند که در این تحقیق، هدف ما بررسی تاثیر شاخص های حکمرانی خوب بر کیفیت محیط زیست در منتخبی از کشورهای در حال توسعه می باشد. روش بررسی با استفاده از مدل پانل دیتا در طول دوره 2000-2010، تاثیر حکم رانی خوب بر کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه با به کارگیری منتخبی از متغیرهای مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین شاخص های حکم رانی خوب تاثیر مستقیم و معنادار بر کیفیت محیط زیست در کشورهای منتخب در حال توسعه دارد. به عبارتی دیگر بهبود شاخص های حکم رانی به کاهش تخریب و ارتقاء کیفیت محیط زیست منجر شده است. هم چنین تولید ناخالص داخلی سرانه حقیقی و تجارت نیز تاثیر مستقیم و معنادار بر کیفیت محیط زیست دارند. از طرفی مصرف سرانه انرژی و جریان ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی تاثیر منفی بر کیفیت محیط زیست دارد که تاثیر جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی از لحاظ آماری معنادار نمی باشد. بحث و نتیجه گیری بنابراین کشورهای در حال توسعه با بهبود حکم رانی و شاخص های آن می توانند در حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت آن عمل کرد مناسبی داشته باشند.

زمینه و هدف مراتع در اقتصاد کشور، چه از لحاظ تامین علوفه مورد استفاده دام و چه از دیدگاه حفاظت آب، خاک و خدمات دیگری که به جامعه می دهند، اهمیت ویژه ای دارند که مدیریت اصولی این اراضی را ضروری می سازد. مراتع استان گلستان زمانی از بهترین مراتع ایران به حساب می آمدند. اما به دلیل رشد روز افزون جمعیت و وابستگی شدید اقتصادی آن ها به منابع طبیعی از جمله مراتع باعث سیر قهقرایی پوشش گیاهی و نهایتا مراتع گردیده است. پخش سیلاب یکی از عملیات اصلاحی مرتع است که با اهداف معین شده در مناطق مرتعی می تواند اجرا گردد. بر این اساس تعیین مکان مناسب برای پخش سیلاب و نفوذ دادن آن به داخل سفره های آب زیرزمینی، یکی از مهم ترین مراحل انجام این گونه پروژه ها می باشد. روش بررسی مدل AHP [1]روشی مناسب جهت مکان یابی عرصه های پخش سیلاب در حوزه های آب خیز کشور معرفی گردیده است. هدف از این مطالعه مکان یابی و اولویت بندی مناطق مناسب پخش سیلاب با استفاده از GIS وAHP در حوزه آب خیز گرگان رود می باشد. هم چنین در این تحقیق از روش نمره دهی دو ارزشی [2] نیز به منظور مقایسه با روش تحلیل سلسه مراتبی استفاده گردید. یافته ها ابتدا با استفاده از روش AHP مناطق نامناسب تعیین شد، سپس در گزینه های باقی مانده، بر اساس نظراتی که از نتایج مدل به دست آمده و با اولویت بندی، نقاط مناسب شناسایی گردید که با ضریب تناقص گویی برابر 08/0، می توان بیان کرد وزن دهی معیارهای مکان یابی مناطق مستعد پخش سیلاب صحیح می باشد. از سویی نتایج این تحقیق با روش تحلیل سلسله مراتبی نشان داد، مناطق پیشنهادی برای اجرای پروژه بخش سیلاب به طور عمده در شمال و شمال شرقی حوزه می باشند. اما در بررسی عوامل و محدودیت های طبیعی بر اساس روش بولین هیچ مکان مناسبی برای انجام پروژه بخش سیلاب در حوزه آب خیز گرگان رود پیدا نشد. بحث و نتیجه گیری به طور کلی می توان بیان کرد که فعالیت پالایشگاه در منطقه باعث افزایش غلظت کادمیوم در خاک سطحی منطقه شده است. این افزایش به نحوی بوده که باعث شده غلظت آن از حد مجاز نیز بیش تر شود.

زمینه و هدف طبقه بندی تصاویر یکی از روش های مهم درتفسیرتصاویر ماهواره ای است که کاربرد زیادی در بررسی تغییرات زمین دارد. در این میان داده های ماهواره ای به دلیل ارایه اطلاعات به روز، ارزان بودن و تنوع اشکال بهترین وسیله برای آشکارسازی و ارزیابی تغییرات شناخته شده است. از طرفی دیگر در سال های اخیر روش های شبکه های عصبی مصنوعی به طور وسیع و گسترده جهت طبقه بندی داده های ماهواره ای استفاده می شود. هدف از این پژوهش مقایسه سه روش مختلف جهت طبقه بندی پوشش اراضی با استفاده از تصویر سنجده OLI سال 2014 طی یک دوره 26 ساله می باشد. روش بررسی در این مقاله تصویر سنجنده OLI (1393) از لحاظ هندسی و اتمسفری در نرم افزار ENVI تصحیح شد. سپس جهت طبقه بندی تصویر به سه روش شبکه های عصبی مصنوعی آرتمپ فازی، شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه و روش ماشین بردار پشتیبان با استفاده از نرم افزار IDRIS Selva، نقشه پوشش اراضی به پنج کلاس آب، پوشش گیاهی، نیزار، اراضی بایر و اراضی شور طبقه بندی گردید. در نهایت به منظور ارزیابی صحت با استفاده از صحت کاربر، صحت تولید کننده، صحت کلی، ضریب کاپا و ماتریس خطا، نقشه ایجاد شده با نقشه واقعیت زمینی ایجاد شده توسط GPS و تصاویر گوگل ارث و بازدیدهای صحرایی مورد مقایسه قرار گرفت. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان دادند که روش آرتمپ فازی بیش ترین میزان دقت را با صحت کل 94. 68 و ضریب کاپای91/. نسبت به دو روش شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه با صحت کل 92. 99 و ضریب کاپای 89/. و ماشین بردار پشتیبان با صحت کل 90. 93و ضریب کاپای 85/. در طبقه بندی داده های ماهواره ای دارد.

زمینه و هدف یکی از مشکلات دهه های اخیر دفع و مدیریت پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی می باشد که به بحرانی جهانی تبدیل شده است. سیاست های دولت و برنامه های مدیریتی تاثیر زیادی بر تولید و مدیریت پسماندهای الکتریکی دارد. برنامه های خصوصی سازی در سطح کشور می تواند منجر به تغییرات اساسی در کارکرد اقتصادی و مدیریتی پسماندها گردد. روش بررسی مطالعه ی حاضر به بررسی مقدار پسماندهای الکترونیکی کامپیوتری، نگرش و آگاهی در مورد تاثیرات محیط زیستی و بهداشتی پسماندهای الکترونیکی و سیستم مدیریت کنونی این نوع پسماندها در سی ارگان و اداره ی دولتی، عمومی غیردولتی و خصوصی در شهریزد با استفاده از پرسش نامه و جمع آوری اطلاعات پسماندهای کامپیوتری پرداخت. یافته ها نتایج نشان داد که ارگان های عمومی غیر دولتی دارای درصد بالاتری از تولید پسماندهای الکترونیکی کامپیوتری نسبت به کل خرید سالانه همین محصول هستند (28 % و 20 % در مقایسه با ارگان های دولتی با 3/7 %). مقایسه میانگین موجودی سیستم های کامپیوتری غیرقابل استفاده و نیز میانگین تولید سیستم های غیر قابل استفاده در یک سال در سازمان های دولتی به طور معنی داری (Sig = 0. 05) بیش از این میزان در سازمان های خصوصی است. مقدار تولید پسماندهای الکترونیکی تنها برای پسماندهای کامپیوتری در سی ارگان مورد مطالعه سالیانه 2/1 تن تخمین زده شد. بحث و نتیجه گیری این مقدار قابل توجه از تولید پسماندهای کامپیوتری به همراه دیگر پسماندهای الکترونیکی تولید شده در بخش های مختلف شهریزد می تواند به عنوان مواد اولیه مورد نیاز برای مراکز بازیافت پسماندهای الکترونیکی استفاده گردد. بازیافت پسماندهای الکترونیکی از هدر رفت منابع و آلودگی های ناشی از ورود ترکیبات سمی خطرناک موجود در این نوع پسماندها مانند سرب و کادمیوم به محیط زیست جلوگیری می کند و منجر به بازیافت عناصر باارزشی مانند مس می شود و در نهایت باعث توسعه اقتصادی و اشتغال زایی می گردد.

زمینه و هدف حجم عظیم گازهای سوزانده شده در ایران علاوه بر اتلاف منابع انرژی، موجب از دست رفتن درآمدهای بالقوه حاصل از مصرف بهینه و ایجاد آلایندگی فراوان زیست محیطی شده است. به منظور جلوگیری از سوزانده شدن این گازها، به کارگیری فناوری های نوین گازی در ایران به عنوان سومین کشور جهان از لحاظ میزان گازهای سوزانده شده، ضروری به نظر می رسد. روش بررسی در این مقاله با استفاده از تحلیل هزینه-فایده و به کارگیری نرم افزار کامفار، استفاده از فناوری تبدیل گاز به فرآورده های مایع برای گازهای سوزانده در پالایش گاه های فازهای به بهره برداری رسیده میدان گازی پارس جنوبی مورد ارزیابی فنی، اقتصادی و زیست محیطی قرار گرفته است. یافته ها نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده توجیه اقتصادی کاربرد این فناوری در ایران با ارزش حال خالص و نرخ بازدهی داخلی قابل ملاحظه به منظور کاهش گازهای سوزانده شده است. بحث و نتیجه گیری از آن جا که در تحلیل هزینه – فایده با ملاحظه اثرات زیست محیطی، هزینه های اجتماعی انتشار آلاینده ها و منافع حاصل از کاهش انتشار نیز مورد توجه قرار می گیرد، ارزش گذاری پروژه با در نظر گرفتن این عوامل نیز انجام شده است.

زمینه و هدف بررسی آلودگی محیط زیست و عوامل تاثیر گذار بر آن از مباحث مهم اقتصاد محیط زیست می باشد. آلودگی زیست محیطی یکی از مهم ترین مشکلاتی است که انسان در عصر حاضر با آن رو به رو است. با افزایش جمعیت، سرعت تغییرات در محیط زیست نیز شدت می یابد، به ویژه اگر این جمعیت دانش حفظ محیط زیست را نداشته باشد، مشکل دو چندان می شود. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رشد جمعیت، سرمایه انسانی و مصرف فرآورده های نفتی، بر آلودگی محیط زیست در اقتصاد ایران طی سال های 1357 الی 1393 می باشد. روش بررسی در این مطالعه، مدل آلودگی محیط زیست با استفاده از الگوی پویای خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL) تخمین زده شده است. دراین مدل انتشار گاز CO2 به عنوان شاخص آلودگی محیط زیست در نظر گرفته شده و اثر متغیرهای توضیحی بیان شده بر روی آن مورد برازش قرار می گیرد. یافته ها در بررسی الگوی بلند مدت، یافته های تحقیق نشان می دهد آماره t آزمون بنرجی دولادو مستر برای مدل های برآوردی، 35/3-بوده و وجود ارتباط بلند مدت بین متغیر ها تایید می شود. ضریب جمله تصحیح خطای مدل نشان داد که 53/41 درصد از عدم تعادل یک دوره در دوره بعد تعدیل می شود، یعنی مدل با سرعت متوسط سعی در تعدیل خود دارد. بحث و نتیجه گیری نتایج بررسی الگوی کوتاه مدت برای مدل های برآوردی، گویای رابطه منفی بین سرمایه انسانی و آلودگی محیط زیست می باشد. هم چنین نتایج تحقیق نشان گر رابطه مثبت بین متغیرهای مصرف فرآورده های نفتی، جمعیت و درآمد ملی با آلودگی محیط زیست می باشد. لذا پیشنهاد می گردد با کاهش یارانه مصرف فرآورده های نفتی و ترغیب مصرف کنندگان به انرژی های پاک از میزان آلودگی کاسته شود.

زمینه و هدف از آن جا که مطالعه خزندگان درایران به دلیل کثرت و تنوع گونه ها همواره مورد توجه دانش مندان و محققان داخلی و خارجی بوده است، در پژوهش حاضر سعی شده است با توجه به غنای فون خزندگان شهرستان کنگاور و عدم وجود مطالعات دقیق بیوسیستماتیکی، فون مارهای منطقه مورد شناسایی قرار گیرد و مارهای منطقه با توجه به نوع پوشش گیاهی، آب و هوا و نوع خاک در اقلیم های مختلف منطقه مورد مطالعه بیوسیستماتیکی قرار گیرند. در واقع این امر منجر به شناسایی مارهای منطقه، آگاهی از فراوانی وکمیابی گونه های موجود در منطقه، افزایش اطلاعات عمومی جامعه در مورد مارها و اهمیت آن ها در زندگی و لزوم حفاظت از آن ها می گردد. روش بررسی نمونه ها از مناطق مختلف مورد مطالعه طی سال های 1394-1393 به وسیله عصای مارگیری و نیز به وسیله چوب بلند T شکل جمع آوری شده و پس از شناسایی نمونه ها صفات متریک و مریستیک هر نمونه اندازه گیری گردید. یافته ها در منطقه مورد مطالعه هفت گونه از شش جنس و چهار خانواده مار شناسایی گردید که عبارتند از مارچلیپر Natrix tessellata, مارکوتوله رینگال Eirenis collaris, تیرک مار Eirenis punctatolineatus و مارگورخری Spalerosophis microlepisاز خانواده کلوبریده, مارکرمی شکل Typhlops vermicularis از خانواده تیفلوپیده, یله مار Malpolon insignitus از خانواده لامپروفییده و گرزه مار Macrovipera lebetina از خانواده وایپریده. از بین نمونه های یافت شده در منطقه یله مار نیمه سمی دارای نیش خلفی شیاردار، گرزه مار سمی و دارای فنگ فوقانی متحرک و بقیه گونه ها غیرسمی می باشند. بحث و نتیجه گیری کلوبریده با چهار گونه بالاترین تنوع را در میان خانواده های منطقه نشان داد. از بین هفت گونه مار که در حوزه ی شهرستان کنگاور شناسایی گردید، بیشترین فراوانی مربوط به مار چلیپر، Natrix tessellata بود.

زمینه و هدف به دنبال رشد و گسترش بی رویه شهرها، رویکردهای متعددی برای تامین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل های امروز و آینده مطرح شد که یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است؛ اما ارزیابی این که چه شهری سالم است یا این که در مقابل سایر شهرها در چه سطحی از سلامت قرار دارد، هنوز مساله ای پیچیده و مبهم می باشد. روش بررسی پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی وضعیت شاخص های شهر سالم در سکونت گاه های شهری استان اردبیل، انجام شده است و شهرستان های استان اردبیل بر اساس 42 معیار از شاخص های شهر سالم رتبه بندی و سطح بندی شده اند. در این پژوهش وزن معیارهای شهر سالم با روش فرایند تحلیل شبکه ای(ANP) تعیین شده سپس به منظور ارزیابی سکونت گاه های شهری، از مدل تصمیم گیری چندمعیارهTOPSIS استفاده گردید. یافته ها تحلیل فضایی وضعیت شاخص های شهر سالم در سکونت گاه های شهری استان اردبیل، حاکی از آن است که شهرستان های کوثر، نمین و سرعین به عنوان شهرستان های برخوردار، شهرستان های خلخال، نیر، گرمی و بیله سوار نیمه برخوردار و شهرستان های مشگین شهر، پارس آباد و اردبیل کم برخوردار می باشند. بحث و نتیجه گیری نتایج بررسی نشان می دهد رابطه معنی داری بین جمعیت و رتبه هر شهرستان وجود دارد به طوری که شهرستان های پارس آباد، مشگین شهر و اردبیل که پرجمعیت ترین شهرستان های استان می باشند در دامنه کم برخوردار از شاخص های شهر سالم قرارگرفته اند. نتایج حاصل از پژوهش به صورت فضایی در محیط GIS ترسیم شده است.

زمینه و هدف پایداری واژه ای است که امروزه در بسیاری از زمینه های مربوط به توسعه و ساخت و ساز به صورت مستمر در چارچوب گفتمان حوزه های مزبور به کار گرفته می شود. بررسی مفهوم پایداری با تاکید بر پایداری محیطی رابطه متقابل دو عامل اصلی انسان و محیط را مورد تاکید قرار می دهد. سکونت گاه های بشری و سیستم های اقتصادی انسان با محیطی که در آن زندگی می کنند به هم آمیخته است. در این پژوهش تلاش شده است با بررسی و درک صحیح و آگاهانه از مولفه های تاثیرگذار بر موضوع پایداری، به شناسایی اثرگذاری و تحقق پذیری اصول مطرح در زمینه پایداری در طراحی محیط پرداخته شود. روش بررسی متناسب با پژوهش، با روش تحلیل محتوا به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد، سپس برای سنجش شاخص های مورد بررسی از روش پیمایشی جهت پاسخ دادن به فرضیات پژوهش استفاده گردید. در این راستا با مطالعه منابع موجود، مولفه های موثر بر مقوله پایداری محیطی استخراج گردید. با فرض وجود هم بستگی مثبت بین متغیرهای مستقل و وابسته، با طرح، توزیع و جمع آوری پرسش نامه، آرا و عقاید جامعه متخصصان، مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور، 45 پرسش نامه در بین اساتید معماری و معماری منظر دانشگاه های شهیدبهشتی، تهران، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس و بین المللی امام خمینی توزیع شد. با حذف پرسش نامه های ناقص، در نهایت 31 پرسش نامه مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها میزان تاثیر و اولویت مولفه های ” رابطه انسان-طبیعت“ ، ” محدودیت ها“ ، ” مکان“ ، ” تنوع“ ، ” رابطه متقابل“ ، ” آموزش“ و ” جریان اطلاعات“ به دست آمده در بخش موضوع تحقیق، توسط متخصصان سنجیده شد. به منظور وزن دهی هر یک از مولفه های اولویت بندی شده توسط متخصصین، وزن هر مولفه با توجه به تعداد دفعات قرارگیری در هر یک از اولویت ها و با اعمال ضریب مربوط به آن اولویت محاسبه گردید. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان داد که اختلافات آماری معناداری میان اولویت بندی متخصصان معماری و معماری منظر نسبت به برخی از اصول پایداری در طراحی محیط وجود دارد.