پژوهشهای بذر ایران
سال:1398 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

مقدمه: شوری از مهم ترین تنش های غیر زیستی است که به دلیل ایجاد پتانسیل پایین اسمزی، اختلال در جذب آب و سمیت یونی سبب عدم یکنواختی در جوانه زنی و سبز شدن بذر می شود. توسعه روش های زیستی ساده و کم هزینه برای مدیریت تنش شوری در کوتاه مدت راهکاری مفید است. استفاده از ریزوباکتری های محرک رشد گیاهی، سرعت و یکنواختی جوانه زنی را افزایش می دهد. این پژوهش با هدف بررسی اثر باکتری های محرک رشد گیاهی بر شاخص های جوانه زنی و رشد بذر یونجه همدانی در سطوح مختلف شوری اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد در سال 1396 اجرا گردید. فاکتور اول شامل 6 سطح شوری صفر، 5/2، 5، 5/7، 10 و 5/12 دسی زیمنس بر متر از نمک کلرید سدیم و فاکتور دوم شامل 4 سطح پیش تیمار باکتریایی شامل عدم تلقیح بذر با باکتری و بیوپرایمینگ با آسیتنروباکتر (Acinetrobacter calcoaceticus PTCC 1318)، باسیلوس (Bacillus megaterium PTCC 1250) و انتروباکتر (Enterobacter aerogenes PTCC 1221) روی بذرهای یونجه همدانی بود. بذرها پس از تیمار با باکتری در اتاقک رشد با درجه حرارت 20 درجه سلسیوس قرار گرفتند. بسته به تیمار شوری با محلول های مورد نظر آبیاری شدند. پس از گذشت 10 روز شاخص های درصد و سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، شاخص بنیه I، II و ضریب آلومتریک محاسبه شدند. یافته ها: با افزایش سطح شوری از 10 دسی زیمنس بر متر، شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه کاهش یافت. بیشترین میزان کاهش نسبت به شاهد در سطح شوری 5/12 دسی زیمنس بر متر برای درصد جوانه زنی 81/10 درصد، سرعت جوانه زنی 48/49 درصد، طول ساقه چه و ریشه چه به ترتیب 30/13 و 88/28 درصد و شاخص بنیه I و II به ترتیب 27/30 و 28/6 درصد به دست آمد. بذرهای تیمار شده با A. calcoaceticus توانستند شرایط تنش شوری را بهتر تحمل کنند. از نظر درصد جوانه زنی این بذرها در شوری 5/12 دسی زیمنس بر متر تنها کاهش 4 درصدی نسبت به شاهد بدون تنش داشتند. در شرایط شوری 5/2 و 5 دسی زیمنس بر متر، بیشترین میزان سرعت جوانه زنی با کاربرد باکتری A. calcoaceticus به دست آمد و بذرهای تیمار شده با باکتری E. aerogenes ثبات بالایی در سطوح مختلف شوری برای صفت طول گیاهچه از خود نشان دادند. بالاترین شاخص بنیه مربوط به استفاده از باکتری A. calcoaceticus در شوری 5/7 دسی زیمنس بر متر بود. نتیجه گیری: باکتری A. calcoaceticus نقش موثری در تعدیل اثرات منفی شوری بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه I و II و ضریب آلومتریک داشت و باکتری E. aerogenes به صورت کارآمدتر سبب تعدیل اثرات منفی شوری بر صفات طول و وزن خشک گیاهچه شد.

مقدمه: حالت خواب به عنوان یک شیوه اجتناب از تنش های اقلیمی اهمیت زیادی در حفظ گونه های گیاهی دارد که شامل خواب فیزیولوژیکی، فیزیکی، مورفولوژیکی و مورفوفیزیولوژیکی می باشد. سختی پوسته بذر یکی از دلایل اصلی بروز خواب در گیاهان خانواده لگومینوز است. یکی از سازوکارهای اصلی شکست خواب بذر در گیاهان خانواده لگومینوز استفاده از تیمارهای خراش دهی است. از آن جایی که کمبود اکسیژن از عوامل القاءکننده خواب است، تیمار خراش دهی به واسطه تسهیل در تبادل گازها به ویژه اکسیژن و دی اکسید کربن، سبب برطرف شدن خواب بذر و در نهایت افزایش درصد جوانه زنی می گردد. پرایمینگ با اسید جیبرلیک نیز در شکست خواب فیزیولوژیک در گونه های گیاهی که دچار خواب می باشند مؤثر واقع شده و موجب جوانه زنی می شود. بدین منظور هدف از این تحقیق بررسی شکست خواب، جوانه زنی و یافتن مناسب ترین تیمار جهت برطرف نمودن خواب بذر سه اکوتیپ گون مرتعی می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر در سال 1392 در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان بهصورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرارانجام شد. عامل اول شامل سه اکوتیپگون مرتعی سمیرم، دماوند و زنجان و عامل دوم شامل تیمارهای شکست خواب بود. تیمارهای اعمال شده عبارت بودند از: شاهد، خراش دهی مکانیکی (خراش دهی با سمباده) به همراه سرمادهی به مدت زمان های 10، 20 و 30 روز در دمای 4 درجه سلسیوس، خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک با غلظت 400 و 500 میلی گرم در لیتربه مدت زمان 48 ساعت، خراش دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96 درصد به مدت زمان های 2 و 4 دقیقه، خراش دهی مکانیکی به همراه نیترات پتاسیم 2 درصد به مدت زمان 72 ساعت، خراش دهی مکانیکی به همراه اسیدجیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر به مدت زمان 48 ساعت با سرمادهی 20 روز. صفات اندازه گیری شده شامل درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز بود. یافته ها: نتایج نشان داد که برهم کنش اکوتیپ در تیمار شکست خواب بذر برای کلیه صفات معنی دار گردید. بر مبنای نتایج مقایسه میانگین اکوتیپ دماوند در اکثر مؤلفه های جوانه زنی نسبت به دو اکوتیپ سمیرم و زنجان برتر بود. در مقایسه بین تیمارهای اعمال شده، تیمار خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر بر افزایش برخی شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه ای بیشترین تأثیر را داشت. تیمار خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر با سرمادهی 20 روز نسبت به دیگر تیمارهای اعمال شده سبب افزایش درصد جوانه زنی کل در اکوتیپ سمیرم با میانگین 67/84 درصد شد و بر افزایش فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز تأثیر بیشتری داشت. نتیجه گیری: به نظر می رسد خواب بذر گون از نوع فیزیولوژیک نباشد و افزایش جوانه زنی می تواند ناشی از خراش دهی مکانیکی در شکست خواب فیزیکی به علاوه اثر پرایمینگدر اثر دو عامل سرما و اسید جیبرلیک باشد.

مقدمه: خفتگی شرطی تحت عنوان حالتی پویا بین شرایط خفتگی و عدم خفتگی درنظر گرفته می شود. بذرهای دارای خفتگی شرطی بطور عمده در دامنه باریکتری از شرایط دمایی جوانه می زنند. این نوع از خفتگی معمولاً در بذرهای دارای خفتگی فیزیولوژیکی نشان داده شده است؛ اما در برخی از بذرهای تازه برداشت شده نیز خفتگی شرطی نشان داده شده است. هدف از این تحقیق بررسی این سوال بود که آیا بذرهای تازه برداشت شده کلزا فاقد خفتگی هستند یا دارای خفتگی شرطی می باشند. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در سال 1397 انجام شد. در این آزمایش ابتدا بذرهای کلزا از 20 موقعیت جغرافیایی مختلف در دو استان گلستان و مازندران جمع آوری شدند. سپس اقدام به آزمون جوانه زنی در دماهای 5، 15، 20، 30 و 35 درجه سلسیوس شد و درصد و سرعت جوانه زنی بذرها ثبت شد. به منظور رفع خفتگی بذر کلزا از دو تیمار مختلف اسید جیبرلیک و پس رسی استفاده شد. به منظور اعمال تیمار پس رسی، بذرها درون پاکت کاغذی در محیطی خشک و تاریک به مدت 6 ماه انبار شده و سپس مورد آزمون قرار گرفتند. جهت اعمال تیمار اسید جیبرلیک نیز، محلول 100 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک تهیه و به پتری ها اضافه شد و سپس درصد و سرعت جوانه زنی ثبت گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که بذرهای تازه برداشت شده کلزا دارای خفتگی شرطی اولیه بودند و در دامنه باریکی از شرایط دمایی جوانه زنی داشتند. همچنین، دماهای کاردینال برای بذرهای تازه برداشت شده به ترتیب 45/4 و 8/27 درجه سلسیوس برای دماهای پایه و سقف بود. پس از اعمال تیمارهای اسید جیبرلیک و پس رسی بذرها در دامنه گسترده تری از دما جوانه زنی کردند و دماهای پایه و سقف به ترتیب به 74/1 و حدود 40 درجه سلسیوس رسید. همچنین، درصد جوانه زنی بذرهایی که توسط اسید جیبرلیک و پس رسی تیمار شده بودند در دماهای بالا و پایین افزایش یافت و این افزایش در درصد جوانه زنی در دماهای بالا بیشتر از دماهای پایین بود. همچنین تأثیر تیمار اسید جیبرلیک در رفع خفتگی بیشتر از تیمار پس رسی بود و تیمار پس رسی تأثیری حدواسط بین جیبرلیک و بذرهای تازه برداشت شده داشت. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این آزمایش اعمال تیمارهای رفع خفتگی جیبرلیک اسید و پس رسی موجب رفع خفتگی شرطی اولیه کلزای تازه برداشت شده و افزایش دامنه دمایی جوانه زنی این بذور در دماهای بالا و پایین شد. در این بین تیمار اسید جیبرلیک (غلظت 100 میلی گرم در لیتر) بیشترین تأثیر را بر رفع خفتگی و افزایش گستره دمایی داشت. در بین ارقام این تغییرات در ظرفیت جوانه زنی در دو رقم هایولا 50 و تراپر بیشتر بوده و رقم هایولا 401 کمترین تغییرات را داشت.

مقدمه: پرایمینگ یکی از رایج ترین روش های بهبود بذر می باشد. وقایعی مثل افزایش سنتز اسیدهای نوکلئیک، فعال شدن فرآیندهای ترمیمی، افزایش فعالیت های تنفسی و بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی در طی پرایمینگ موجب مجهز شدن بذر به متابولیسم پیشرفته می شود. ازجمله مهم ترین آثار پرایمینگ افزایش درصد، سرعت و یکنواختی جوانه زنی و سبز شدن می باشد. با این حال محققان مهم ترین عامل محدودکننده استفاده از این شیوه را ماندگاری بذرهای پرایمینگ شده می دانند. برخی محققان معتقدند پرایمینگ باعث کاهش قابلیت انبارداری بذرها می گردد. درحالی که عده ای دیگر از محققان افزایش ماندگاری بذرها با استفاده از تیمارهای پرایمینگ را گزارش کرده اند. ازاین رو این مطالعه به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ بر قابلیت انبارداری بذرهای ارقام کلزا تحت شرایط متفاوت انبارداری طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: در این مطالعه اثرات پرایمینگ بر قابلیت ماندگاری بذرهای سه رقم کلزا با نام های دی کا-ایکس پاور، تراپر و هایولا 50 بررسی شد. به این منظور بذرها ابتدا با دو روش هیدروپرایمینگ و اسموپرایمینگ کلرید سدیم تیمار شدند. سپس بذرهای پرایمینگ شده و شاهد با رطوبت های 6، 9، 12 و 15 درصد در دماهای 15، 25، 35 و 45 درجه سلسیوس به مدت 8 ماه نگهداری شدند و طی دوره انبارداری نمونه برداری از تیمارهای مختلف بذری با فواصل یک تا 30 روز انجام و مورد آزمون جوانه زنی قرار گرفتند. در پایان با برازش مدل لجستیک سه پارامتره به داده های درصد جوانه زنی تجمعی در مقابل روز پس از انبارداری، زمان تا کاهش جوانه زنی به 50 درصد محاسبه و به عنوان معیار مقایسه انبارداری بذرها مورداستفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد رفتار انبارداری بذرهای کلزا بسته به رقم بسیار متفاوت بود و هر رقم رفتار متمایزی از خود نشان داد. همچنین اثرات پرایمینگ بر قابلیت ماندگاری بذرها بسته به شرایط انبارداری، رقم و نوع پرایمینگ متفاوت بود. مقایسه اثرات پرایمینگ بر ماندگاری بذرها در شرایط مختلف انبارداری نشان داد که به طورکلی تیمارهای پرایمینگ در شرایط انبارداری با رطوبت بذر و دمای انبار بالاتر کارایی بیشتری نسبت به شرایط انبارداری با رطوبت بذر و دمای انبار پایین تر داشتند. همچنین تیمارهای پرایمینگ در رقم دی کا-ایکس پاور اغلب موجب افزایش ماندگاری بذرها شدند. درحالی که در رقم های تراپر و هایولا 50 هیدروپرایمینگ اغلب موجب بهبود ماندگاری بذرها و در مقابل اسموپرایمینگ منجر به کاهش ماندگاری بذرها شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این آزمایش مشخص شد آثار پرایمینگ بر قابلیت حیات بذرهای کلزا می تواند از عوامل مختلفی مثل رقم، شرایط مختلف انبارداری و همچنین نوع تیمار پرایمینگ تأثیرپذیر باشد. همچنین در این مطالعه تیمار هیدروپرایمینگ اغلب باعث افزایش قابلیت انبارداری بذرها شد و در مقابل تیمار اسموپرایمینگ غالباً باعث افزایش شدت زوال و کاهش ماندگاری بذرها شد.

مقدمه: سویا یا Glycine max (L. ) Merrill منبع اولیه روغن گیاهی است. بذرهای سویا معمولاً توانایی جوانه زنی را در طول ذخیره سازی بلند مدت حتی در شریط مطلوب از دست می دهند. فاکتورهای زیادی در زوال بذر موثر هستند که شامل عوامل ژنتیکی، آسیب مکانیکی، رطوبت نسبی، دمای محیط ذخیره سازی، محتوی رطوبت بذر، وجود میکروفلورا، رسیدگی بذر و عوامل دیگر می باشد که در صورت کاهش کیفیت بذر، شرایط را برای اهداف کشت نامناسب می کند. هدف از این آزمایش بررسی پاسخ های فیزیولوژیک بذر و همچنین شناسایی نقش ژن های LOX2 و GAI1 در زوال بذر تحت تاثیر اتیلن و اسید سالیسیلیک در جوانه زنی بذر زوال یافته سویا بود. مواد و روش ها: به منظور تعیین اثر زوال بر بذر سویا و همچنین تعیین اثر آمینوسیکلوپروپان کربوکسیلیک اسید (ACC) و اسید سالیسیلیک بر بهبود زوال بذر، طی این تحقیق بذرهای سویا در معرض پیری تسریع شده به مدت صفر، 6 و 10 روز و پیری طبیعی به مدت 6 ماه قرار گرفتند. بذرها پس از پیری با اسید سالیسیلیک با غلظت 50 میکرو مولار و ACC (پیش ماده اتیلن) با غلظت 10 میکرو مولار به مدت 6 ساعت در دمای 25 درجه سلسیوس تیمار شدند. همچنین دسته ای بذر پس از آزمون پیری تسریع شده و طبیعی بدون هیچ تیماری به عنوان شاهد (بذر خشک) استفاده شدند. درصد جوانه زنی، میزان قند کل، گلوکز و فرکتوز بذر مورد بررسی قرار گرفت. همچنین بیان ژن های GAI1 و LOX2 در بذرهای خشک و همچنین طی 6 و 12 ساعت تحت اثر آب، اسید سالیسیلیک و ACC به روش Q-RT-PCR بررسی شد. یافته ها: نتایج جوانه زنی نشان داد که با افزایش تعداد روزهای پیری، جوانه زنی کاهش می یابد. میزان قند کل در بذرهای 6 روز پیر تفاوت معنی داری با بذر پیر نشده نداشت؛ اما میزان قند کل در بذور 10 روز پیر نسبت به بذرهای پیر نشده افزایش معنی دار داشت. با افزایش سطوح پیری تسریع شده از صفر به 10 روز، محتوی گلوکز و فروکتوز در بذرهای خشک افزایش یافت. ژن ها هم بیان متفاوتی را در روزها و ساعت های مختلف از خود نشان دادند. با افزایش پیری از صفر به 10 روز، بیان GAI1 افزایش یافت. همچنین بیان LOX2 طی پیری تسریع شده از صفر روز به 6 روز افزایش یافت. بیان LOX2 در بذرهای پیر طبیعی خشک نسبت به بذرهای پیر نشده افزایش یافت. هورمون اسید سالیسیلیک و ACC اثرات متفاوتی را بر موارد اندازه گیری شده داشتند. نتیجه گیری: در مجموع می توان چنین استنباط کرد که زوال بذر و کاهش بنیه نتیجه برآیند فرآیندهای تخریبی متعدد و اختلال در فعالیت های فیزیولوژیکی بذر است. این پژوهش نشان داد که پیری با افزایش در میزان قندکل، گلوکز و فرکتوز همراه می باشد. همچنین بیان ژن های دخیل در مسیر جوانه زنی نیز دستخوش تغییر می شوند. افزایش بیان ژن LOX2 در هر دو مسیر پیری تسریع شده و پیری طبیعی مشاهده شد. بیان GAI1 در پیری تسریع شده افزایش و در پیری طبیعی کاهش یافت.

مقدمه: تنظیم برنامه های مدیریتی عملیات زراعی در مزارع نیشکر می بایست با شناخت دقیق و کافی از مراحل رشد، نمو و فنولوژی محصول بوده و بر اساس تفاوت های هر یک از ارقام زراعی، مورد بازنگری قرار گیرد. با توجه به اهمیت مرحله سبز شدن بر رشد و استقرار گیاهچه های نیشکر و تولید عملکرد کمی و کیفی مطلوب و نبود اطلاعات کافی در این خصوص، آزمایشی به منظور بررسی اثر تاریخ کشت بر خصوصیات فنولوژیکی مرحله گیاهچه ای برخی ارقام تجاری نیشکر در شرایط آب و هوایی جنوب خوزستان در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش بصورت بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. ارقام مورد بررسی بر اساس طول دوره رشد (خیلی زودرس، زودرس و میان رس) به ترتیب شامل CP73-21، CP57-614 و CP69-1062 بودند. عملیات کشت نیز در چهار تاریخ 20 مرداد ماه، یکم شهریور ماه، 10 شهریور ماه و 20 شهریور ماه انجام شد. روش کشت بصورت دستی و همپوشانی 3/1 قلمه ها انجام شد. با توجه به لزوم ممانعت از تبعات منفی گستردگی و غیر یکنواختی محیط آزمایشی و شرایط خاص کشت نیشکر، هر رقم زراعی در یک مزرعه جداگانه کشت شد و پس از نمونه برداری و بررسی صفات مختلف، محاسبات و تجزیه آماری برای هر یک از ارقام بصورت جداگانه انجام گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که در مرحله گیاهچه ای، نیشکر متأثر از شرایط سال و اثر متقابل سال در تاریخ کشت قرار نداشت و تیمارها از این نظر فاقد اختلاف معنی دار بودند. اختلاف تیمارهای تاریخ کاشت در تمام صفات شروع سبز شدن، تکمیل سبز شدن و سرعت سبز شدن جوانه های نیشکر و تعداد برگ، متوسط سطح تک برگ و سطح برگ کل معنی دار بود. در میان ارقام نیشکر، سریعترین شروع، تکمیل و سرعت سبز شدن را رقم CP73-21 بدست آورد. این رقم در تمام تاریخ های کاشت نسبت به سایر ارقام دارای ثبات و یکنواختی رفتار بیشتری بود. درحالیکه رقم CP69-1062 نسبت به سایر ارقام کندتر بود و تنوع رفتاری بیشتری را از نظر سبز شدن جوانه ها در تاریخ های مختلف کشت نشان داد؛ اما رقم CP73-21 از نظر سطح سبز تولید شده نتیجه مناسبی را بدست نیاورد درحالیکه رقم CP69-1062 به علت دارا بودن تعداد برگ و متوسط سطح تک برگ بیشتر، توانست بیشترین سطح سبز را تولید کند. همچنین بهترین نتیجه از نظر زمان شروع و تکمیل و سرعت رشد جوانه های سبز شده، در تاریخ های کشت 20 مرداد ماه و سپس یکم شهریور ماه بدست آمد. نتیجه گیری: طبق نتایج بدست آمده به منظور دستیابی به بهترین سبز شدن جوانه های نیشکر لازم است کشت عمده مزارع طی بیست روز اول شروع فصل کاشت اتمام یابد و اولویت کشت با رقم CP69-1062 و سپس ارقام CP57-614 و CP73-21 باشد. با توجه به اختلاف ارقام نیشکر، بهره گیری از اطلاعات رشد و نموی مرحله گیاهچه ای این ارقام می تواند به مدیریت علمی تر مزارع بر حسب خصوصیات هر رقم و سرانجام تولید عملکرد مطلوب منجر گردد.

مقدمه: تأثیر عوامل محیطی بر مراحل نمو یک گیاه باعث می شود که تاریخ کاشت از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت باشد. درجه حرارت یک عامل مهم حاکم بر حداکثر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی می باشد. پرایمینگ بذر باعث بهبود در سرعت جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی و کاهش حساسیت بذر به عوامل محیطی می شود. هدف از این آزمایش بررسی تاثیر تیمارهای پرایمینگ در دماهای پایین بر خصوصیات جوانه زنی چای ترش در شرایط آزمایشگاه و مطالعه اثر تیمارهای مختلف پرایمینگ در بهبود خصوصیات جوانه زنی و استقرار گیاهچه در تاریخ های کاشت زودهنگام و مقایسه تاریخ های کاشت زود هنگام با یکدیگر در مزرعه بود. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی واحد کاشمر انجام شد. عامل اول 5 پیش تیمار شامل غلظت های 10 میلی مولار سولفات روی، 5/2 میلی لیتر اسید هیومیک، ترکیب اسید هیومیک و سولفات روی، کود زیستی (پتابارور 2) و شاهد (فاقد هر گونه پیش تیمار) و عامل دوم 5 سطح دما شامل 10، 12، 14، 16 و 18 درجه سلسیوس بود. آزمایش های مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کاشمر به صورت سه آزمایش مجزا انجام شد. بدین صورت که سه تاریخ کاشت (25/12/1396، 15/1/1397 و 4/2/1397) هر کدام در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد. هر آزمایش شامل 5 پیش تیمار بذر همانند بخش آزمایشگاهی بود. یافته ها: نتایج مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که دما، پرایمینگ و اثر متقابل دما و پرایمینگ بر تمامی صفات مورد مطالعه اثر معنی داری داشتند. به طور کلی در مطالعه آزمایشگاهی پرایم با پتابارور2 و دمای 18 درجه سلسیوس بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی را نشان داد. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بر تمامی صفات مورد مطالعه در آزمایش مزرعه ای تاثیر معنی داری داشت. پرایمینگ فقط برای وزن تر ساقه تفاوت معنی داری نشان داد. اثر متقابل پرایمینگ در تاریخ کاشت برای صفات مورد مطالعه معنی دار نشد. بالاترین درصد سبز شدن در تاریخ کاشت 15 فروردین به دست آمد، با کاشت دیرتر از 25 اسفند تا 15 فروردین کاهش 74 درصدی در سرعت سبز شدن مشاهده گردید. در میان تیمارهای پرایمینگ، ترکیب سولفات روی و اسید هیومیک برتری معنی داری را نسبت به سایر تیمارها فقط در مورد وزن تر ساقه نشان داد. نتیجه گیری: بررسی ها نشان داد با توجه به حساسیت بالای جوانه زنی بذر چای ترش در درجه حرارت های پایین، لازم است تاریخ کاشت در هر منطقه طوری انتخاب شود که با درجه حرارت های کمتر از 18 درجه سلسیوس توام نباشد.

مقدمه: دما یکی از عوامل اولیه مهم کنترل کننده جوانه زنی می باشد. امروزه شیوه پیش تیمار بذر به عنوان عامل بهبود دهنده جوانه زنی و استقرار تحت تنش های محیطی معرفی شده است. با استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی می توان پاسخ جوانه زنی بذر به دما و پرایمینگ بذر را کمی سازی کرد؛ بنابراین، این تحقیق به منظور بررسی اثر دما و پرایمینگ بر جوانه زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه زنی) بذر کلزا به اجرا درآمد. مواد و روش ها: تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پرایمینگ بذر (بذر بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب، اسید جیبرلیک 50 و 100 میلی گرم در لیتر) و دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس) بود. با استفاده از مدل لجستیک 3 پارامتره، جوانه زنی بذر کلزا به سطوح مختلف دما و پرایمینگ بذر کمی سازی شد و درصد و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی به دست آمد. جهت کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی بذر کلزا به دما از 3 مدل رگرسیون غیرخطی دو تکه ای، دندان مانند و بتا استفاده شد. جهت مقایسه مدل ها و تعیین مناسب ترین مدل از شاخص ریشه میانگین مربعات، ضریب تببین، ضریب تغییرات و خطای استاندارد برای درصد جوانه زنی مشاهده شده در مقابل جوانه زنی واقعی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که دما و پرایمینگ علاوه بر درصد جوانه زنی بر سرعت جوانه زنی نیز اثر گذار بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش دما تا دمای مطلوب، درصد و سرعت جوانه زنی افزایش یافت و استفاده از تیمار پرایمینگ بذر، درصد و سرعت جوانه زنی را افزایش داد. در مقایسه 3 مدل استفاده شده با توجه به پارامترهای آماری مناسب ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال کلزا برای تیمار بدون پرایمینگ مدل دوتکه ای و برای تیمار پیش انداز شده با اسید جیبرلیک 100 میلی گرم در لیتر و آب مدل دوتکه ای و دندان مانند و برای تیمار پیش انداز شده با اسید جیبرلیک 50 میلی گرم در لیتر مدل دندان مانند بود. نتایج نشان داد که دمای پایه برآورد شده با استفاده از مدل دوتکه ای برای بذر بدون پرایمینگ، پرایمینگ با آب، پرایمینگ با اسید جیبرلیک 50 و 100 میلی گرم در لیتر به ترتیب 54/3، 57/2، 34/2 و 34/2 درجه سلسیوس و با استفاده از مدل دندان مانند به ترتیب 34/3، 45/2، 21/2 و 83/2 درجه سلسیوس بود. دمای مطلوب با استفاده از مدل دوتکه ای به ترتیب 62/24، 23/23، 69/23 و 38/24 درجه سلسیوس و با استفاده از مدل بتا 18/27، 66/27، 87/27 و 11/27 درجه سلسیوس، دمای مطلوب تحتانی و فوقانی با استفاده از مدل دندان مانند، 01/20 و 62/19، 25/16 و 87/19، 81/28 و 38/27 و 58/29 و 31/27 درجه سلسیوس، دمای سقف با استفاده از مدل دو تکه ای 07/40، 52/40، 4/40 و 56/40 و با استفاده از مدل دندان مانند 17/40، 35/40، 61/39 و 91/40 درجه سلسیوس برآورد شد. نتیجه گیری: استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی (دو تکه ای، دندان مانند و بتا) جهت کمی سازی پاسخ جوانه زنی بذر کلزا به سطوح مختلف پرایمینگ بذر و دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود؛ بنابراین با استفاده از خروجی این مدل ها در دماهای مختلف می توان سرعت جوانه زنی را در تیمارهای مختلف پیش بینی نمود.

مقدمه: استویا (Stevia rebaudiana Bert. ) گیاهی علفی و چندساله متعلق به خانواده Astraceae است. گلیکوزیدهای استویول موجود در این گیاه 300-250 بار شیرین تر از ساکارز هستند و با وجود مزه شیرین، جذب بدن نمی شوند. استویا یک گیاه خود ناسازگار است و بذر حاصل از آن توانایی جوانه زنی پایینی دارد. به طورکلی، ظرفیت جوانه زنی ضعیف بذرهای استویا مانع عمده ای برای کشت آن در مقیاس وسیع ایجاد کرده است. پرایمینگ یکی از روش های بهبود بذر است که می تواند باعث افزایش درصد و سرعت جوانه زنی در شرایط محیطی تنش زا شود؛ بنابراین مطالعه حاضر به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ با اسید سالیسیلیک (SA) و عناصر ریزمغذی آهن (Fe) و روی (Zn) بر برخی شاخص های جوانه زنی، رشد گیاهچه و همچنین محتوای رنگیزه های فتوسنتزی استویا تحت شرایط نرمال و تنش خشکی انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل 4 سطح تنش خشکی (صفر، 3/0-، 6/0-و 9/0-مگاپاسکال) و 7 ترکیب پرایمینگ با اسید سالیسیلیک، آهن و روی بودند، بذرهای خشک نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. در این آزمایش، آهن و روی به ترتیب از منابع سولفات آهن و سولفات روی تأمین شدند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، شاخص بنیه وزنی گیاهچه و محتوی رنگیزه های فتوسنتزی و کاروتنوئید بودند. یافته ها: نتایج این آزمایش نشان دهنده حساسیت بیشتر طول ریشه چه نسبت به طول ساقه چه بود. با افزایش شدت تنش خشکی از صفر تا 9/0-مگاپاسکال، محتوی رنگیزه های فتوسنتزی استویا به طور معنی داری در همه تیمارهای پرایمینگ کاهش یافتند، به گونه ای که کم ترین مقادیر کلروفیل a، b و کاروتنوئید در پتانسیل 9/0-مگاپاسکال مشاهده شدند. پیش تیمار با اسید سالیسیلیک + آهن + روی در بهبود خصوصیات جوانه زنی و محتوی کلروفیل استویا مؤثرتر از سایر تیمارها تحت شرایط نرمال و تنش خشکی بود. در بالاترین سطح تنش خشکی، کاربرد هم زمان آهن، روی و اسید سالیسیلیک صفات درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، بنیه گیاه چه و محتوای کلروفیل کل را در استویا به ترتیب 7/55، 5/50، 3/74، 3/90 و 5/85 درصد در مقایسه با شاهد افزایش داد. نتیجه گیری: به طور کلی، می توان پرایمینگ بذر با عناصر ریز مغذی (آهن و روی) و اسید سالیسیلیک و به ویژه کاربرد توأم آن ها را جهت افزایش مقاومت استویا به تنش خشکی در مرحله جوانه زنی توصیه نمود.

مقدمه: فلفل متعلق به خانواده بادمجانیان می باشد و از مهمترین محصولات سبزی و باغی بوده که به دلیل ارزش تغذیه ای، تمایل به مصرف آن در سراسر جهان رو به افزایش است. جوانه زنی و سبز شدن بذر به شدت تحت تأثیر تنش های محیطی از جمله شوری و خشکی قرار می گیرد، به طوریکه استقرار ضعیف گیاه یکی از مشکلات اصلی در مناطق خشک و شور می باشد. خشکی بر جنبه های مختلف رشد گیاه تأثیر گذاشته و موجب کاهش و به تاخیر انداختن جوانه زنی، کاهش رشد اندام های هوایی و کاهش تولید ماده خشک می گردد. تنش شوری نیز به عنوان یکی از تنش های غیرزنده مهم است که نقش مهمی در کاهش تولید محصولات زراعی و باغی دارد. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش های خشکی و شوری بر خصوصیات جوانه زنی بذرهای فلفل شیرین، دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1395 انجام شد. برای اعمال تنش خشکی از پلی اتیلن گلیکول 6000 و برای تنش شوری از کلرید سدیم استفاده گردید. سطوح تیمارهای آزمایش های خشکی و شوری شامل پتانسیل های اسمزی صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-و 12-بار بودند. بذرها با محلول هیپوکلریت سدیم دو درصد به مدت یک دقیقه ضدعفونی و سپس با آب مقطر شسته شدند. محیط کشت، پتری هایی با قطر 9 سانتی متر بود و در هر کدام 25 عدد بذر بر روی دو لایه کاغذ صافی قرار داده شد و سپس به هر پتری مقدار 5 میلی لیتر آب مقطر یا محلول اضافه شد. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشه چه و ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، ساقه چه و کل بود. یافته ها: براساس نتایج تجزیه واریانس، تنش شوری و خشکی بر شاخص های جوانه زنی و رشد فلفل شیرین تأثیر معنی داری داشتند، به-طوریکه در سطح 10-و 12-بار تنش شوری، جوانه زنی فلفل شیرین به شدت کاهش یافت و به صفر رسید. درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه با افزایش تنش خشکی از صفر به 12-بار به ترتیب 75/43، 67/41 و 46/93 درصد کاهش یافتند. شاخص بنیه بذر در هر دو تنش نیز کاهش یافت، به طوریکه با افزایش سطح تنش خشکی و شوری از پتانسل اسمزی صفر به 12-بار، شاخص بنیه بذر فلفل شیرین به ترتیب 58/96 و100 درصد کاهش یافت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در مرحله جوانه زنی، تحمل گیاه فلفل شیرین به تنش شوری در مقایسه با تنش خشکی، بیشتر است، ولی برای ارزیابی دقیق تر نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی در مزرعه و گلخانه می باشد.

مقدمه: گیاهان هرز به علت داشتن عادت تهاجمی و رقابتی، مانع رشد گیاهان با ارزش می شوند. دخالت در گیاهان شامل رقابت محیطی و آللوپاتی (خودآسیبی و دگرآسیبی) است. در دگرآسیبی، ترکیبات شیمیایی رها شده از گیاهان قادر است رشد گیاهان مجاور را تحت تاثیر قرار دهند. مدیریت صحیح علف های هرز و بهره وری توان دگرآسیبی آن ها موجب کاهش خسارت علف های هرز و علاوه بر آن گامی موثر در کاهش مصرف علف کش ها خواهد بود. بنابراین هدف از این تحقیق، ارزیابی توان دگرآسیبی عصاره آبی اندام های مختلف علف هرز پنیرک بر مؤلفه های جوانه زنی و رنگدانه های فتوسنتزی سوروف بود. مواد و روش ها: این آزمایش به منظور ارزیابی پتانسیل دگرآسیبی عصاره آبی اندام های مختلف علف هرز پنیرک (Malva sylvestris) شامل ساقه، برگ، گل به علاوه مخلوطی از آن ها بر صفات جوانه زنی و رنگدانه های فتوسنتزی سوروف به صورت طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه علوم علف های هرز دانشگاه گنبدکاووس در سال 1396 به اجرا درآمد. ابتدا اندام های هوایی علف هرز پنیرک در مرحله گل دهی از سطح مزارع شهرستان رامیان جمع آوری، به طور دقیق از یکدیگر جدا و پودر گردید. سپس سوسپانسیون 5 درصد (حجمی/وزنی) از آن ها با کمک آب مقطر تهیه گردید و در پایان عصاره حاصل از هر یک از اندام های علف هرز پنیرک به پتری های حاوی بذرهای سوروف اضافه گردید. در انتهای روز هفتم صفاتی نظیر سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، بنیه بذر، محتوای کلروفیل و کاروتنوئیدها مورد اندازه گیری قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف اثر بازدارندگی متفاوتی بر صفات جوانه زنی و رشد گیاهچه ای علف هرز سوروف داشتند. بیشترین بازدارندگی درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه سوروف تحت کاربرد عصاره برگ به ترتیب معادل 04/64، 37/64، 69/87 و 81/62 درصد به دست آمد. در این مطالعه، طول ریشه چه بیشتر از طول ساقه چه تحت تأثیر ترکیبات دگرآسیب اندام های مختلف علف هرز پنیرک قرار گرفت. مطابق نتایج، اندام های مختلف علف هرز پنیرک و مخلوطی از آن ها نیز اثر بازدارندگی متفاوتی بر میزان کلروفیل و کاروتنوئید گیاهچه سوروف داشتند. به نظر می رسد تفاوت در تأثیر بین اندام های مختلف علف هرز پنیرک مربوط به حد آستانه غلظت مواد دگرآسیب شیمیایی به ترکیبات دگرآسیب اندام ها که منجر به پاسخ متفاوت علف هرز سوروف می شود. نتیجه گیری: با توجه به اثبات اثر دگرآسیبی اندام های مختلف علف هرز پنیرک بر ویژگی های جوانه زنی، رنگیزه های کلروفیلی و کاروتنوئیدی علف هرز سوروف و زیست توده تولیدی بالای آن، پیشنهاد به بهره وری از ترکیبات دگرآسیب شیمیایی این گیاه به عنوان علف کش ها با منشاء طبیعی می باشد.

مقدمه: طیف وسیعی از شرایط نامطلوب محیطی به ویژه دما و رطوبت بالا طی دوره انبارداری بذر می توانند بر کیفیت آن تأثیر نامطلوب بگذارد. اسید سینامیک به عنوان مهمترین ترکیب مسیر فنیل پروپانوئید در گیاهان به وفور یافت می شود و سطوح داخلی آن در مواجهه با انواع تنش های زنده و غیرزنده تغییر می کند. از این رو، این مطالعه به منظور بررسی ویژگی های جوانه زنی، پویایی ذخایر بذر، نشت الکترولیت ها و محتوای مالون دی آلدهید در بذرهای فرسوده لوبیا چشم بلبلی تحت تأثیر غلظت های مختلف اسید سینامیک انجام گرفته است. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل 2 عاملی بر پایه طرح کاملاً تصادفی در آزمایشگاه بذر گروه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه وخنینگن هلند انجام شد. فاکتورها به صورت دو سطح از کیفیت اولیه بذر (بذر غیرفرسوده و بذر فرسوده) و 5 سطح غلظت های اسید سینامیک (0، 15، 30، 45 و 60 میکرومولار) بودند. از پیری تسهیل شده به عنوان روشی کارامد جهت شبیه سازی شرایط نگهداری بذر در حضور عوامل تسهیل کننده فرسودگی استفاده شد. به منظور فراهم آوردن بذرهای فرسوده، بذرها در معرض دمای 43 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 95% به مدت 72 ساعت در انکوباتور قرار گرفتند. برای هر دو گروه بذری فرسوده و غیرفرسوده پس از پیش تیمار غلظت های CA به مدت 6 ساعت، آزمون جوانه زنی استاندارد و بنیه بذر در چهار تکرار انجام شد. صفات مربوط به جوانه زنی با استفاده از نرم افزار جرمیناتور برآورد گردید. رشد هتروتروفیک، پویایی ذخایر بذر، هدایت الکتریکی و پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء (میزان تجمع مالون دی آلدهید) نیز با استفاده از روش های موجود بررسی شدند. نتایج: بذرهای لوبیا چشم بلبلی بر حسب کیفیت اولیه خود پاسخ متفاوتی به پیش تیمار اسید سینامیک دادند. بذرهای فرسوده پیش تیمار شده با غلظت های 45 و 60 میکرومولار به طور معنی داری درصد جوانه زنی بالاتری در مقایسه با شاهد داشتند. همچنین غلظت 45 میکرومولار سبب بهبود بنیه این بذرها گردید. پیش تیمار بذرهای غیرفرسوده با غلظتهای 15، 30 و 45 میکرومولار میزان استفاده از ذخایر بذر را افزایش داد. کاربرد غلظت 30 میکرومولار اسید سینامیک یکنواختی جوانه زنی بذرهای فرسوده را بهبود بخشید. پیش تیمار با غلظت های 15 و 30 میکرو مولار، سطح زیر منحنی به طور مثبت و معنی دار تحت تاثیر قرار داد. پیش تیمار با غلظت های 45 و 60 میکرومولار افزایش معنی دار وزن خشک گیاهچه حاصل از بذرهای فرسوده را در پی داشتند. به کارگیری غلظت 45 میکرومولار سبب کاهش نشت الکترولیت ها تا حدود 38 درصد و بهبود کارایی استفاده از ذخایر بذرهای فرسوده گردید. به علاوه، محتوای مالون دی آلدهید بذر به عنوان شاخصی از پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی با کاربرد اسید سینامیک و افزایش غلظت کاربرد آن به شدت در بذرهای فرسوده کاهش نشان داد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این بررسی، بذرهای لوبیا چشم بلبلی برحسب کیفیت اولیه خود واکنش متفاوتی به اسید سینامیک نشان می دهند. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد پیش تیمار بذرهای فرسوده با اسید سینامیک به ویژه غلظت 45 میکرومولار به خوبی قادر است سبب بهبود و تقویت بذرهای فرسوده لوبیا چشم بلبلی گردد. می توان این متابولیت را به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی در شرایط تنش فرسودگی بذر در نظر گرفت که قادر به بهبود بذرهای فرسوده لوبیا چشم بلبلی می باشد.