مهندسی بهداشت محیط
سال:1399 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف عناصر کمیاب از شایع ترین آلاینده های خاک، رسوب و گردوغبار در محیط های شهری هستند که از قابلیت ایجاد خطر برای سلامت انسان برخوردارند. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی مخاطره بوم شناختی و معیارهای سمیت شناسی محیطی عناصر آرسنیک، روی، سرب، کادمیم، کروم، مس و نیکل گردوغبار خیابانی شهر همدان در سال 1398 انجام یافت. مواد و روش ها در این مطالعه توصیفی، پس از جمع آوری 378 نمونه گردوغبار از 18 ایستگاه منتخب واقع در مناطق صنعتی، تجاری و مسکونی شهر همدان و سپس آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر به روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectrometry: ICP-OES) خوانده شد. همچنین، نسبت به محاسبه شاخص های خطرپذیری بالقوه بوم شناختی (Er) و خطرپذیری بالقوه بوم شناختی تجمعی (RI) و معیارهای سمیت شناسی محیطی عناصر در نمونه ها نیز اقدام شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم افزار SPSS انجام یافت. یافته ها نتایج نشان داد که میانگین غلظت عناصر (میلی گرم در کیلوگرم) در نمونه های گردوغبار شهر همدان برابر با 31/2 برای آرسنیک، 211 برای روی، 2/65 برای سرب، 225/0 برای کادمیم، 3/41 برای کروم، 8/48 برای مس و 2/79 برای نیکل بوده است. نتایج محاسبه شاخص Er نشان داد که خطر بوم شناختی همه عناصر "کم" و میانگین نزولی مقادیر شاخص برای عناصر بصورت کادمیم > آرسنیک > سرب > نیکل > مس > روی > کروم بوده است. از طرفی، با توجه به این که میانگین مقدار شاخص RI برابر با 0/77 بود، لذا، شاخص خطرپذیری بالقوه بوم شناختی تجمعی عناصر در نمونه های گردوغبار مورد مطالعه در دسته "مخاطره بوم شناختی کم" قرار داشت. بعلاوه، نتایج محاسبه معیارهای سمیت شناسی محیطی بر عدم قابلیت آلودگی محیطی عناصر گردوغبار شهر همدان دلالت داشت. نتیجه گیری هرچند میانگین مقادیر شاخص RI عناصر گردوغبار شهر همدان در محدوده کم خطر قرار داشت، ولی از آن جا که عنصر کادمیم با %2/38 و بدنبال آن عناصر آرسنیک و سرب بیش ترین سهم را در ایجاد مخاطره بوم شناختی داشته اند، از این رو، توجه به شناسایی و کنترل منابع انتشار این عناصر در محیط شهری باید بیش از پیش مدتوجه قرار گیرد. از طرفی، نسبت به پایش دوره ای خاک، رسوب و گردوغبار آلوده با قابلیت بروز خطر برای سلامت شهروندان توصیه می شود.

زمینه وهدف آلودگی آبها با آلاینده های آلی بویژه 2, 4 DNP، بدلیل ماهیت بسیار سمی آنها، به عنوان معضلی محیطی در جهان مطرح بوده و جذب، تکنیکی نوین در حذف این آلاینده ها از آب و فاضلاب است. لذا هدف از این مطالعه، بررسی قابلیت جاذب بومی و ارزان لجن خشک شده پردازش شده در حذف 2, 4 DNP است. مواد و روش کار ابتدا لجن در دمای ° C60 خشک شد و برای بهبود ظرفیت جذب از CaCl2 استفاده شد. نتایج حذف 2و4 دی نیتروفنل توسط دستگاه HPLC در طول موجnm 360 به صورت ناپیوسته با تغییر فاکتورهای موثر نظیر pH، غلظت اولیه آلاینده، زمان تماس و دوز جاذب حاصل شد. همبستگی تعادلی و فرایند جذب با مدلهای ایزوترم و مدل های سینتیک پژوهش گردید. یافته ها نتایج نشان داد که جذب در مدت زمان 60 دقیقه به تعادل رسیده، بعد این مدت واجذب صورت گرفته و جذب کاهش یافت pH. بهینه جذب برای جاذب معادل 7به دست آمد. غلظت بهینه ترکیب 2و4 دی نیتروفنل 10 mg/Lبود. بررسی ها نشان داد که میزان حذف آلاینده توسط این جاذب از دوز 1/0 تا 5/1گرم از 4/40 به9/77 درصد افزایش یافت. مقادیر R2نشان داد که فرایند جذب 2, 4 DNP از ایزوترم فروندلیچ پیروی کرده و در مطالعات سینتیک نیز با مدل شبه درجه دوم تناسب دارند. نتیجه گیری با توجه به نتایج، لجن دفعی پردازش شده ظرفیت جذب قابل قبولی نشان داده و می تواند به عنوان جایگزینی بومی و در دسترس در حذف 2, 4 DNP از محلول های آبی استفاده گردد.

زمینه و هدف لندفیل یکی از متداول ترین روش ها جهت دفع مواد زاید در کشورهای در حال توسعه می باشد. تعیین مکانهای دفن یک فرایند مشکل و پیچیده ای است که پارامترهای اجتماعی، محیطی و فنی در آن دخیل می باشد. هدف از این مطالعه انتخاب یک محل دفن مناسب جهت دفع زباله های شهر سردشت می باشد. روش کار نوع تحقیق از نظر کاربردی و از نظر روش و ماهیت جزو روش های تحقیق توصیفی-تحلیلی است. در تنظیم اطلاعات و محاسبات در این پژوهش از ابزارها و تکنیک های جغرافیایی، نرم افزار GIS، word و مدل AHP (سلسله مراتبی) استفاده شده است. با استفاده از نرم افزار GIS لایه های اطلاعاتی مختلفی امتیازدهی و به طبقه های کاملا مناسب، مناسب، کاملا نامناسب و نامناسب تقسیم بندی شدند. یافته ها بر اساس مطالعه میدانی حدود 61% از مکانهای مورد مطالعه برای دفن زباله کاملا نامناسب تشخیص داده شدند. از مکانهای انتخابی براساس معیارهای ارزیابی امتیازدهی شد و با استفاده از وزن دهی این معیارها، مقایسه بین آنها صورت گرفت. سپس از بین مکانهای باقی مانده 20% به عنوان گزینه بهتر درنظر گرفته شدند. در پایان پس از بررسی این مکانها، یک مکان به عنوان مکان پیشنهادی انتخاب شد. این مکان در فاصله تقریبا 12 کیلومتری شهر سردشت، دارای جاده فرعی و شیب مناسب می باشد که فاصله مناسبی نسبت به روستاها و شهر داشته و به دلیل خارج بودن از محدوده آبخوان به عنوان گزینه مناسب انتخاب شد. نتیجه گیری این مطالعه نشان داد که با کمک مدل AHP و نرم افزار GIS می توان یک مکان مناسب را برای دفن زباله های شهری انتخاب کرد به طوری که بتوان عوامل تاثیرگذار بر انتخاب یک محل مناسب را اعمال نمود.

زمینه و هدف عملکرد ازن در گندزدایی آب به عوامل فرایندی و همچنین پارامترهای طراحی واحد ازن زنی وابسته است که طراحی نامناسب واحد ازن زنی و عدم تناسب میزان دوز ازن با کیفیت آب مورد استفاده باعث ایجاد تغییراتی در کیفیت آب می گردد. هدف کلی این مطالعه بررسی تاثیرگذاری عوامل فرایندی حاکم بر ازن زنی بر روی پارامترهای کیفی آب شرب است. روش کار این مطالعه در مقیاس پایلوتی در 4 سناریو مختلف جهت بررسی تاثیرگذاری عوامل فرایندی ازن زنی بر روی پارامترهای کیفی آب شبیه سازی شده (کدورت، رنگ، کلروفیل a، pH و TOC) انجام گرفته است. در کلیه سناریوها دوز ازن بین 1 تا 5 گرم بر ساعت در نظر گرفته شده است. مدت زمان تماس (دقیقه)، دما (درجه سانتی گراد) و pH به ترتیب در سناریوهای 1 تا 4برابر است است با؛ 5، 9/23 و 6/5-4 (سناریو1)، 10، 8/23و 8/6-6/5 (سناریو2)، 15، 8/23 و 8/6 (سناریو3) و20، 6/23و6/8 (سناریو4). یافته ها نتایج بررسی ها نشان داد که دوز ازن تزریقی، مدت زمان تماس ازن با آب، pH و دما بیشترین تاثیر در عملکرد ازن زنی دارد. میانگین درصد حذف پارامترهای کدورت، TOC، رنگ و کلروفیل a در سناریو های 1 تا 3 به ترتیب برابر است با؛ (سناریو1؛ 85/12، 05/1، 3/5 و 8/41٪ )، (سناریو2؛ 35/14، 3/12، 75/12و 60 ٪ )، (سناریو3؛ 65/31، 3/16، 18 و 3/67). نتایج نشان داد که در سناریو 4 با pH قلیایی (6/10) و میانگین دمای 6/23 درجه سانتی گراد با دوز ازن تزریقی 5 گرم بر ساعت و مدت زمان تماس 20 دقیقه، درصد حذف پارامترهای کیفی نمونه آب از جمله؛ کدورت، TOC، رنگ و کلروفیل a بالاتر از سایر سناریوها بوده و به ترتیب برابر است با: 07/44، 6/32، 8/39 و. 7/92%. نتیجه گیری نتایج نشان داد که از بین عوامل فرایندی حاکم بر ازن زنی؛ دما و pH بیشترین تاثیر را بر ازناسیون آب دارد، بطوریکه همزمان با کاهش دما و افزایش pH درصد خذف پارامترها افزایش می یابد. مدت زمان تماس و دوز ازن تزریقی تاثیر مستقیم در حذف پارامترها دارد، بطوریکه تاثیر این دو پارامترها بر روی پارامترها بستگی به شرایط هیدرولیکی مخزن ازن زنی و همچنین کیفیت آب خام دارد. بررسی سناریوهای مختلف نشان داد که در شرایط مطلوب ازن زنی بیشترین درصد حذف پارامترها به ترتیب مربوط به کلروفیل a، کدورت، رنگ و TOC است.

زمینه و هدف خاک به عنوان منبع طبیعی و بخشی مهم در زیست کره، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد زیستگاه های گیاهی و جانوری را به عنوان آغازگر زنجیره غذایی دارد. به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می تواند به سطح های بالاتر زنجیره ی غذایی انتقال یابد. هدف از مطالعه ی حاضر، بررسی آلودگی نفتی خاک ناشی از فعالیت انبارنفت شهید تندگویان استان زنجان با مخزن های ذخیره سازی نفتگاز، بنزین و نفت سفید است. روش کار نمونه های خاک از عمق 15-5 سانتی متری در 20 ایستگاه جمع آوری و پس از انتقال، آماده سازی و اندازه گیری پراسنجه های pH وEC، غلظت هیدروکربن های پلی آرماتیک (PAHs) در آن ها سنجش شد. سپس از آزمون آماری T با سطح احتمال 95% جهت مقایسه نتایج با استانداردها و ایستگاه های شاهد استفاده شد. یافته ها: میانگین نتایج pH و EC نمونه ها به ترتیب 24/8 و 281 (میکروزیمنس بر سانتی متر) بوده که در محدوده مجاز قرار داشتند. مقایسه غلظت کل شانزده گانه PAH با استانداردهای کیفیت منابع خاک نیز نشان داد که مقدار آن ها بسیار کم تر از حد استاندارد بوده و بین ایستگاه های مطالعاتی با ایستگاه شاهد اختلاف معنی دار آماری وجود ندارد (05/0

زمینه و هدف سطوح و سیستم های آبرسانی یونیت های دندانپزشکی توانایی تجمع و تشکیل بیوفیلم و در نتیجه انتقال بیماری ها را برای مراجعه کنندگان و پرسنل دندانپزشکی را دارند. هدف از این مطالعه بررسی میزان آلودگی باکتریایی سطوح و آب یونیت های دندانپزشکی درمانگاه قدس دو شهرستان دیواندره بود. مواد و روش ها این مطالعه به صورت توصیفی مقطعی در سال 1398 بر روی یونیت های دندانپزشکی درمانگاه قدس دو شهرستان دیواندره انجام گردید. تعداد 125 نمونه از قسمت های مختلف یونیت شامل دستگیره لامپ یونیت، دکمه خاموش و روشن کردن لامپ، پیچ باز و بسته کردن آب یونیت، دکمه تنظیم یونیت (قبل و بعد از گندزدایی) و همچنین آب ورودی و خروجی از یونیت جمع آوری شد. نمونه های گرفته شده از نظر باکتری های استافیلوکوکوس اوریوس، سودوموناس ایروژینوزا، کلیفرم ها و اشرشیا کلی مورد آزمایش قرار گرفتند. یافته ها نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که از مجموع نمونه های جمع آوری شده از تمام قسمت های یونیت شامل دستگیره لامپ یونیت، دکمه خاموش و روشن کردن لامپ، پیچ باز و بسته کردن آب یونیت، دکمه تنظیم یونیت قبل و بعد از گندزدایی از نظر استافیلوکوکوس اوریوس، سودوموناس ایروژینوزا، کلی فرم ها مثبت بودند. همچنین دستگیره لامپ یونیت و دکمه تنظیم یونیت نیز از نظر وجود باکتری های اشرشیا کلی مثبت بودند. آب ورودی و خروجی یونیت نیز از نظر تمام باکتری های مورد مطالعه مثبت بودند. تعداد باکتریهای استافیلوکوکوس اوریوس در دستگیره لامپ یونیت قبل از گندزدایی (CFU/ml 5/80 ± 4/210) و در دکمه خاموش و روشن کردن لامپ یونیت بعد از گندزدایی (CFU/ml 6/82± 8/300) بالاتر از میزان مجاز (CFU/ml 200) بود. همچنین تعداد باکتریهای سودوموناس ایروژینوزا شناسایی شده در سطوح مربوط به دکمه تنظیم یونیت قبل از گندزدایی بالاتر (2/75 ± 200) از مقدار مجاز بود نتیجه گیری: از نتایج این مطالعه میتوان نتیجه گرفت که میزان آلودگی آب و سطوح یونیت های دندانپزشکی درمانگاه قدس دو بالا می باشد. همچنین از آنجایی که تعداد قابل ملاحظه ای از باکتریها بعد از گندزدایی در سطوح مختلف یونیت شناسایی شدند، نشان دهنده عدم استفاده درست از گندزداهای موجود و احتمال وجود بیوفیلم ها در لوله ها و اتصالات یونیت می باشد.

زمینه و هدف صنایع غیرفلزی همچون کاشی و سرامیک در کنار تولید و پیشرفت اقتصادی، مشکلات زیست محیطی زیادی از جمله آلودگی هوا، خاک و تولید نخاله ها را ایجاد می کنند همچنین باید توجه داشت محیط های صنعتی به خاطر ماهیت خود در معرض آسیب ها و خطرات جدی قرار دارند و به تناسب رشد روزافزون تکنولوژی، این آسیب ها و خطرات به صورت بالقوه رو به گسترش هستند. این مطالعه با هدف شناسایی و ارزیابی ریسک های زیست محیطی در کارخانه کاشی و سرامیک ارم شهرستان اردکان به روش تلفیقی PHA و ویلیام فاین صورت گرفته است. مواد و روش ها ابتدا بر اساس بازدیدهای میدانی از کارخانه کاشی و سرامیک ارم اردکان، به شناسایی مخاطرات زیست محیطی به روش PHA بر اساس واحد کاری، عملکرد ماشین آلات موجود و فعالیت های انسانی پرداخته شد سپس با استفاده از روش ویلیام فاین ارزیابی ریسک زیست محیطی انجام و راهکارهای اصلاحی برای ریسک های بالا ارایه گردید. یافته ها: بر اساس یافته های این تحقیق، تعداد 241 خطر زیست محیطی شناسایی گردید که در قالب 6 گروه مخاطره زیست محیطی (ورود آلاینده ها به آب، ورود آلاینده ها به خاک، ورود آلاینده ها به هوا، هدر رفت آب و منابع انرژی، ایجاد سر و صدا و ایجاد و پراکندگی پسماند صنعتی) دسته بندی گردید. تعداد ریسک های طبیعی 166، ریسک های غیرطبیعی 52 و ریسک های بالا 23 بود. بیش ترین رتبه ریسک محاسبه شده، نمره 560 مربوط به کارکرد دستگاه سنگ شکن، راه اندازی اسپری، کارکرد کوره و کارکرد درایر، پرس، ساکشن و کم ترین رتبه ریسک نمره 1 مربوط به آب دهی بیش ازحد درختان، بوته ها و تخلیه کودهای حیوانی بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد، ارزیابی مخاطرات موجود در صنایع سرامیک سازی، ضمن کمک به شناسایی نواقص فنی و خطاهای انسانی، ضرورت آموزش و تغییر نگرش مدیران و پرسنل شاغل در این صنعت و بازرسی های زیست محیطی را جهت حفظ و ارتقاء سلامت محیط زیست مورد تاکید قرار می دهد.

هدف بیوراکتور غشایی (MBR) بعنوان یک فناوری نوین در تصفیه فاضلاب شهری شناخته می شود. هدف از این مطالعه، ارزیابی عملکرد این سیستم در حذف آلاینده ها و میزان گرفتگی غشایی در شرایط مختلف بهره برداری است. مواد و روش ها: یک پایلوت MBR با غشای تخت و حجم مفید 140 لیتر در تصفیه خانه فاضلاب اکباتان راه اندازی شد و برای دوره 100 روزه بصورت پیوسته از فاضلاب واقعی و در دمای محیط تغذیه گردید. این پایلوت در شرایط بارگذاری آلی برابر 58/0، 71/0و 55/1 kgCOD/m3. d و در دو حالت هوادهی با غلظت اکسیژن محلول mg/L 4 و mg/L 5/1 مورد آزمایش قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد عملکرد MBR در تمامی سناریوها برای حذف پارامترهای BOD، COD و TSS تقریبا ثابت و بیش از %96 است و اعتمادپذیری به سیستم در شرایط مختلف بهره برداری تایید می شود. اما حداکثر عملکرد سیستم در حذف نیتروژن و فسفر کل در شرایط با هوادهی کم امکانپذیر بوده که به ترتیب 31% و 66% می باشد و در هوادهی بالا این عملکرد حدودا 15% افت می کند. همچنین نتایج نشان داد گرفتگی غشایی با افزایش بارگذاری آلی یا کاهش اکسیژن محلول افزایش می یابد. حتی افت هد جریان عبوری از غشا با میزان بارگذاری آلی همبستگی خوبی (R2=0. 91) دارد. نتیجه گیری: بیوراکتور غشایی یک فناوری کارآمد در حذف مواد آلی کربنی در فاضلاب شهری است و در صورت بروز شرایط مختلف بهره برداری مانند افت هوادهی یا افزایش بار هیدرولیکی و آلی تصفیه خانه عملکرد ثابتی دارد. با این وجود نیازمند فرآیند تکمیلی برای حذف ترکیبات نیتروژنی و فسفر از فاضلاب است.