مطالعات اقتصاد انرژی
سال:1400 | دوره:17 | شماره:70 |تعداد مقالات:8

هدف مطالعه حاضر شناسایی و اولویت بندی بازارهای هدف صادراتی گاز طبیعی ایران در یک چشم انداز بیست ساله برای دوره زمانی 2040-2020، با استفاده از روش تاکسونومی عددی است. در این روش از شاخص های فاصله کشورها از ایران، درآمد سرانه، مصرف سرانه گاز طبیعی و نرخ رشد اقتصادی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به مقدار معیار پتانسیل بازار و مقدار درجه برخورداری، چهار منطقه خاورمیانه، OECD اروپا، غیر OECD اروپا و اوراسیا و غیر OECD آسیا در رتبه های اول تا چهارم قرار داشته و می توانند بازارهای مناسبی برای ایران باشند.

تولید، عرضه و قیمت گذاری گاز طبیعی در ایران در انحصار دولت (وزارت نفت) است و با توجه به اینکه نیروگاه های تولید برق تقاضای مشتقه دارند (یعنی از برق به عنوان نهاده استفاده می کنند تا نیاز مصرف کنندگان نهایی برق را پاسخ دهند)، قیمت گذاری گاز طبیعی برای نیروگاه ها حائز اهمیت فراوانی است. این مطالعه به دنبال ارائه روشی برای قیمت گذاری بهینه گاز طبیعی برای نیروگاه های ایران است. در روش پیشنهادی شرایط تولید گاز و بازار نهایی مصرف برق در نظر گرفته می شود و سپس با استفاده از روش قیمت گذاری رمزی، قیمت گاز محاسبه و برای دوره زمانی 1368 تا 1395 برآورد می شود. تجزیه و تحلیل داده ها شامل سه بخش است: اول، تخمین کشش قیمتی تقاضای گاز نیروگاه. دوم، محاسبه بازدهی مقیاس تولید گاز طبیعی و محاسبه هزینه نهایی تولید گاز طبیعی و سوم، محاسبه قیمت رمزی گاز تحویلی به نیروگاه ها. قیمت عرضه هر مترمکعب گاز طبیعی به نیروگاه ها در سال 1394 معادل 800 ریال بوده است. درحالی که در این مطالعه، قیمت گاز طبیعی برای سال های 1394 و 1395 برای نیروگاه ها به ترتیب برابر با 8589. 71 و 9377. 91 ریال بر مترمکعب برآورده شده است، در نتیجه قیمت های جاری برای گاز طبیعی در بخش نیروگاه های برق فاصله زیادی با قیمت های بهینه دارد.

قیمت گذاری کالاها در بازار آزاد و رقابتی، بدون هیچ گونه اعمال فشار بر قیمت ها صورت می گیرد، اما ساختار بازار نفت و گاز، بر مکانیسم قیمت گذاری آن تأثیرگذار می باشد. با توجه به کالای راهبردی بودن نفت و گاز قیمت گذاری آن نیز تا حدودی متفاوت است. یکی از روش های قیمت گذاری گازطبیعی روش ارزش بازگشتی می باشد که در دهه های اخیر در بسیاری از قراردادهای بین المللی به کار رفته است. این روش قیمت گذاری با هدف ایجاد اطمینان خاطر برای مصرف کننده و تولیدکننده و به منظور رقابت پذیری با سوخت جایگزین و با کسر هزینه های ترانزیت و انتقال گاز طبیعی از قیمت های بازاری سوخت در بازارهای هدف صورت می گیرد. در این پژوهش، پس از محاسبه ارزش بازاری گاز برای کشورهای هدف بازار صادراتی اروپا و همچنین عوارض عبور و هزینه انتقال، کمترین قیمت گاز صادراتی ایران به اروپا در مرز بازرگان برای کشور آلمان حدود 300 دلار در هر هزار مترمکعب محاسبه گردیده است. مقایسه قیمت های محاسبه شده با قیمت های صادراتی کنونی ایران به ترکیه و عراق، نشان می دهد استفاده از روش قیمت گذاری ارزش بازگشتی برای بازار صادراتی اروپا کاملاً توجیه پذیر می باشد. این مقایسه تنها به محاسبه و برآورد قیمت در مرز ایران پرداخته و تنها از منظر اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور صادرات گاز به کشورهای اروپایی، افزون بر فراهم بودن شرایط قراردادی و قیمتی، شرایط سیاسی کشور نیز عامل بسیار مهمی در چانه زنی های بین المللی می باشد.

در پژوهش حاضر تأثیر قیمت نفت بر شاخص توسعه مالی مبتنی بر شبکه بانکی و مبتنی بر بازار سهام در دوره زمانی 1396-1357 در قالب الگوی چرخشی مارکوف بررسی شده است. نتایج نشان می دهد در شرایطی که توسعه مالی مبتنی بر بازار سهام در رژیم پایین خود باشد، افزایش قیمت نفت برای توسعه مالی نفرین نمی باشد و تأثیر معناداری ندارد و چنانچه در رژیم بالای خود باشد باعث کاهش توسعه مالی بازار سهام می شود. همچنین چنانچه شاخص توسعه مالی مبتنی بر شبکه بانکی در رژیم میانه باشد، افزایش قیمت نفت نفرین نبوده و توسعه مالی بانکی را کاهش نمی دهد. همچنین متغیرهای باز بودن تجاری و رشد اقتصادی بسته به نوع توسعه مالی و رژیم دارای تأثیر متفاوتی می باشند. بر اساس نتایج پژوهش افزایش قیمت و درآمدهای نفتی تحت هر شرایطی منجر به کاهش توسعه مالی در کشور نمی شود و با توجه به پایداری و رژیم حاکم بر توسعه مالی و نوع توسعه مالی بایستی سیاست گذاری صورت پذیرد.

ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین سوزانندگان گازهای همراه محسوب می شود. با توجه به اهمیت کاهش انتشار آلاینده های ناشی از سوزاندن گاز همراه در مشعل ها، در این پژوهش مدل بهینه انتخاب فناوری های بازیافت گازهای ارسالی به مشعل به کمک روش های تصمیم سازی پیشرفته توسعه داده شده است. این مدل دارای سه تابع هدف شامل،: زمان بازگشت سرمایه، کاهش انتشار دی اکسیدکربن و تابع هدف کیفی ترکیبی از معیارهای توسعه پایدار می باشد. فناوری های بازیافت گازهای مشعل شامل واحد NGL، تزریق گاز به خط لوله، واحدهای LNG، پالایشگاه GTL، تولید هیدرات های گازی، تولید گاز طبیعی فشرده، تزریق گاز به مخازن به منظور افزایش برداشت، تولید برق با استفاده از توربین گاز، توربین بخار و چرخه ترکیبی و تولید آب شیرین با روش MED درنظرگرفته شده است. مورد مطالعاتی شامل 5 حلقه چاه نفت با مشخصات متفاوت در یک منطقه نفتی در جنوب ایران در نظر گرفته شده است. بررسی نتایج نشان می دهد که در حالت بهینه، میزان زمان بازگشت سرمایه به عنوان تابع هدف اقتصادی، 1/1 سال محاسبه شده است و میزان کاهش تولید دی اکسید کربن 810740 تن بر سال است.

هدف مطالعه حاضر، ارائه مدلی جهت انتظارات و اولویت های منابع انسانی شرکت ملی نفت ایران با بهره گیری الگوی چهار ماتریسی گسترش عملکرد کیفیت (QFD) بود. این تحقیق در جهت مهندسی کیفیت نظام رفاهی انجام گرفت. مشارکت کنندگان در پژوهش، خبرگان بخش رفاهی شرکت نفت بودند که نمونه آماری در بخش کیفی را تشکیل دادند. نمونه موردنیاز بر طبق استانداردهای پژوهش های کیفی حد کفایت و اشباع آن ها 15 نفر با استفاده از شاخص های رفاهی استخراج و با نیازهای نیروی انسانی به صورت پرسشنامه تطبیق گردید و پرسشنامه ها از طریق فرمول کوکران به دست آمد. پایایی پرسشنامه تأیید و الفای کرونباخ بیش از 7/0 و از طریق بررسی بارهای عاملی و نمرات AVE آزمون روایی انجام گردید. برای اطمینان در ماتریس خانه کیفیت (HOQ)، نیازهای فنی ایجاد شد. در نهایت مشخص گردید که مؤلفه های 18 گانه با توجه به نوع رابطه در دسته بندی مربوطه خود دارای تأثیر مثبت یا منفی (قوی و متوسط) بر انتظارات منابع انسانی می باشند.

از آنجایی که شاخص قیمت جهانی نفت به عنوان یکی از شاخص های تأثیرگذار بر قیمت سهام در کشورهای صادرکننده نفت است، با توجه به ذات شاخص پنجاه شرکت فعال تر فصلی در بورس اوراق بهادار تهران، مشاهده می شود که بر لیست شرکت های حاضر در پنجاه شرکت فعال تر فصلی نیز تأثیرگذار است. در این پژوهش، از نوسانات قیمت نفت اوپک برای بررسی تغییرات در تعداد اعضای گروه های مختلف صنعت در لیست پنجاه شرکت فعال تر فصلی در سال و در بازار بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است. با استفاده از یک مدل خطی با بیست متغیر وابسته در مقابل نوسانات قیمت نفت در سال های 1394-1389 مشخص شد با افزایش قیمت نفت صنایعی همچون انبوه سازی، املاک و مستغلات، محصولات شیمیایی، سرمایه گذاری ها و شرکت های چند رشته ای صنعتی، بیشترین افزایش و صنایع مواد و محصولات دارویی و ساخت محصولات فلزی، بیشترین کاهش تعداد در لیست پنجاه شرکت فعال تر فصلی در یک سال را دارا هستند. ازاین رو پیشنهاد می گردد سازمان بورس اوراق بهادار تهران تابلو نفت اوپک را به عنوان یک تابلو اطلاعاتی در صفحات بورسی قرار دهد.

بخش عظیمی از سرمایه گذاری ها، طراحی و برنامه ریزی در صنعت گاز منوط به وصول به موقع بهای گاز مصرفی می باشد. شرکت های گاز به عنوان بدنه اصلی توزیع، فروش و خدمات پس از فروش نقش بسیار تعیین کننده ای را در وصول مطالبات بر عهده دارند. شرکت گاز استان لرستان با مشکلات متعددی در این خصوص از جمله تشدید مطالبات معوقه شرکت، افزایش مشترکین بدهکار و عدم پرداخت بهای گاز مصرفی توسط برخی از مشترکین مواجه است. به طوری که نیازمند اتخاذ روش های عملی جدید برای وصول حداکثری مطالبات می باشد. هدف تحقیق حاضر، شناسایی و اولویت بندی روش های عملی وصول بهینه مطالبات گاز مصرفی از مشترکین خانگی، تجاری و صنعتی در استان لرستان است. این تحقیق به صورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده است. پرسشنامه ها به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی در بین جامعه آماری توزیع و پس از تکمیل جمع آوری گردید. گویه های پرسشنامه در چهار روش تنبیهی، تشویقی، مهارتی و ابداعی دسته بندی گردیده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری در قالب نرم افزار لیزرل انجام شد. در نهایت، روش های بهینه وصول مطالبات گازبهاء به تفکیک بخش های خانگی، تجاری و صنعتی استخراج شده و پیشنهاد ها لازم ارائه گردید.