نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال:1396 | دوره:37 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

پژوهش حاضر با هدف بررسی تنوع زنبورهای پارازیتویید خانواده Braconidae با تغییر شرایط اکولوژیک و پوشش گیاهی انجام شد. نمونه برداری به وسیله تور دستی از روی چهار پوشش گیاهی عمده منطقه شامل: یونجه، پونه، تلخ بیان و تمشک صورت گرفت. زنبورهای زیر خانواده های Macrocentrinae، Alysiinae، Braconinae و Rogadinae از اردیبهشت تا آذر سال 1393 به صورت یک هفته در میان جمع آوری شد و شاخص های تنوع زیستی و اکولوژی برای آنها محاسبه گردید. از 563 نمونه جمع آوری شده، بیشترین نمونه از گیاه یونجه با 450 نمونه و کمترین نمونه جمع آوری شده از گیاه پونه با 28 نمونه می باشد. محاسبه شاخص تشابه موریستا- هورن نشان داد که دو پوشش گیاهی یونجه و تلخ بیان منطقه بیشترین شباهت را از نظر یکسان بودن جنس های جمع آوری شده دارا می باشند، اما به دلیل غالبیت بالا در گیاه یونجه میزان تنوع زیستی این گیاه پایین و مقدار 0.566 بود این در حالی است که گیاه تلخ بیان بیشترین تنوع (1.339) زنبور های پارازیتوئید را در بین گیاهان داشت. آنالیز CCA نشان داد که اختلاف پراکندگی افراد در بین جنس های جمع آوری شده به دلیل متفاوت بودن ویژگی های محیطی این دو پوشش گیاهی است. همچنین محاسبه شاخص جک نایف نشان داد که تعداد مورد انتظار حضور جنس ها در پوشش های گیاهی بیشتر از تعداد نمونه جمع آوری شده، است.

یادگیری نشانه های جدید در تمامی شاخه های زیستی جانوران از موجودات تک سلولی تا پستانداران به صورت های مختلف رخ می دهد. حشرات برخلاف جثه کوچک و طول عمر کوتاه، توانایی خارق العاده ای را در یادگیری، به خاطر سپردن و بکارگیری نشانه های مختلف محیطی مرتبط با حضور میزبان و منابع غذایی دارا می باشند. این توانایی از عوامل موثر در افزایش کارایی و قدرت جستجوگری دشمنان طبیعی همچون زنبورهای پارازیتوئید مانند زنبور Venturia canescens می باشد. زنبور V. canescens از مهمترین پارازیتوئیدهای شب پره های خانواده Pyralidae می باشد. در این پژوهش توانایی یادگیری بویایی زنبور V. canescens نسبت به دو رایحه بویایی نعناع و لیمو با استفاده از دستگاه بویایی سنج دو راهه Y شکل بررسی شد. نتایج نشان داد که زنبور V. canescens نسبت به رایحه های بویایی نعناع و لیمو ترجیح ذاتی نداشت. اما بعد از شرطی سازی زنبورهای ماده، بین پاسخ های بویایی به رایحه بویایی شرطی (رایحه نعناع) و غیرشرطی (رایحه لیمو) تفاوت معنی داری وجود داشت. همچنین دوام حافظه زنبور V. canescens تا 27 ساعت بعد از شرطی سازی و در غیاب تجربه برخورد با رایحه فراگرفته شده، ادامه یافت. شناخت توانایی یادگیری و دوام حافظه در دشمنان طبیعی از جمله زنبور V. canescens می تواند باعث کاربرد موفق تر پارازیتوییدها در برنامه های کنترل بیولوژیک آفات گیاهی گردد

ژن های گلوتاتیون اس ترانسفراز (GST) صفات حیاتی برای متابولیسم سموم مختلف را کنترل می کنند که شامل سامانه های دفاعی گیاه میزبان و محیط (حشره کش ها)، که حشره با آن روبرو می شود، می باشند. سن گندم، مهم ترین آفت مزارع گندم و جو در خاورمیانه است که امنیت غذایی را تهدید می کند. در این مطالعه با استفاده از توالی یابی RNA، امکان پویش در سطح ترانسکریپتوم برای شناسایی، بررسی ساختار و عملکرد خانواده های مختلف ژنی در سن گندم فراهم شد. برای اولین بار با استفاده از آنالیزهای بیوانفورماتیک 43 ژن کاندیدای GST در سن گندم شناسایی شد. آنالیزهای فیلوژنی نشان داد این ژن ها در پنج دسته GST سیتوزولی (دلتا، تتا، زتا، امگا، سیگما) و GST میکروزومی طبقه بندی می شوند. زیرگروه سیگما با 22 ژن کاندیدا، بزرگ ترین زیرگروه و GST میکروزومی با یک ژن کوچک ترین گروه شناسایی شد. با توجه به نقش این ژن ها در میانکش بین حشره، سموم و محیط، نتایج این تحقیق می تواند نقشه راه تحقیقاتی در زمینه مقاومت به سموم را فراهم و برای برنامه کاربردی کنترل سن گندم در آینده مورداستفاده قرار گیرد.

کنه تارتن خرما، Oligonychus afrasiaticus (MCG.)، از آفات مهم خرما در جنوب کشور می باشد که هر ساله دامنه وسیعی از کنه کش های شیمیایی توسط باغداران برای کنترل این آفت استفاده می شود. با توجه به اثرات مضر چنین آفت کش های شیمیایی و در راستای تولید خرمای ارگانیک، در این تحقیق اثر کنه کشی عصاره آبی دو گیاه چریشzadirachta indica A. Juss  و زیتون تلخ Melia azedarach L. در کنترل بالغین کنه تارتن خرما در شرایط آزمایشگاهی بررسی و با عصاره تجاری چریش (Neemgold) مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین اثر افزایشی اسانس گیاه مورتلخ  Salvia mirzayanii Rech.f & Esfand روی این عصاره های گیاهی در کنترل آفت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات زیست سنجی با روش غوطه ورسازی میوه های خرما در عصاره صورت گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، عصاره هر دو گیاه چریش و زیتون تلخ خاصیت کنه کشی علیه O. afrasiaticus داشتند و بر اساس مقادیر LC50، بیشترین مرگ و میر با عصاره تجاری چریش (0.06%)، و بدنبال آن عصاره چریش (2.23%) و زیتون تلخ (3.25%) مشاهده شد. نتایج این مطالعه همچنان نشان دهنده اثر افزایشی اسانس مورتلخ S. mirzayanii در کاربرد هم زمان با عصاره های گیاهی مورد آزمایش علیه O. afrasiaticus بود.

کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae (Zeller) (Lep.: Pyralidae)، مهمترین آفت محصول انار در ایران می باشد. به دلیل فعالیت مخفی لارو این آفت، استفاده از روش کنترل شیمیایی علیه آن موثر نمی باشد. در این تحقیق توانایی کاربردی شدن روش نابارورسازی حشرات به منظور مدیریت کرم گلوگاه انار در باغات دو منطقه ایزوله در استان یزد (عقدا و مهریز) مورد ارزیابی قرار گرفت. پرورش انبوه حشرات در اتاق های تمیز و روی جیره مصنوعی تحت شرایط محیطی 1±29 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±75 درصد انجام شد و دز 165 گری از پرتو گاما به عنوان دز عقیم کننده اعمال گردید. رهاسازی دوره ای حشرات نابارور در منطقه عقدا به مساحت 45 هکتار و منطقه چاه شیدا در مهریز به مساحت 12 هکتار از فروردین تا آبان 1394 اجرا شد. آلودگی به کرم گلوگاه انار در عقدا و مهریز تحت تاثیر تیمار رهاسازی کاهش یافت. آلودگی به کرم گلوگاه انار در منطقه هدف و شاهد آن به ترتیب برای عقدا 12.27 و 44.02 درصد و برای مهریز 12.06 و 50.11 درصد برآورد گردید. چنین استنتاج گردید که رهاسازی حشرات نابارور کرم گلوگاه انار به صورت دوره ای قادر به کاهش قابل توجه جمعیت و به تبع آن کاهش قابل ملاحظه خسارت این آفت می باشد.

طی مطالعه فون کنه های هتروستیگمای مرتبط با حشرات در شمال غرب ایران، هشت گونه از کنه های هترواستیگما (Acari: Heterostigmatina: Caraboacaridae، Podapolipidae، Microdispidae، Neopygmephoridae) به دست آمد. دو گونه Eutarsopolipus harpali Khaustov & Husband، 2004 (Podapolipidae) و Petalomium pseudomyrmecophilus Mahunka، 1970 (Neopygmephoridae) برای اولین بار از آسیا گزارش می شود. سایر گزارش ها عبارتند از: Caraboacarus stammeri Krczal، 1959 (Caraboacaridae)، Coccipolipus macfarlanei Husband، 1972 (Podapolipidae)، Premicrodispus rackae Khaustov، 2006 (Microdispidae)، Parapygmephorus magnisetosus Khaustov & Zalozhnaya، 2011، Acinogaster microchaetosus (Sevastianov، 1967) و Petalomium gottrauxi Mahunka، 1977 (Neopygmephoridae). همچنین یک دامنه میزبانی جدید ثبت و پراکنش جهانی کنه ها بازبینی شد.

تغییر کیفیت گیاه میزبان از طریق انجام عملیات کشاورزی مانند استفاده از کود ممکن است ویژگی های رفتاری دشمنان طبیعی را تحت تاثیر قرار دهد. در این تحقیق، تاثیر کوددهی گیاه خیار با نسبت های مختلف ورمی کمپوست: خاک (100:0 (شاهد)، 90:10، 80:20 و 70:30 درصد حجمی) روی واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید Aphidius colemani Viereck نسبت به شته جالیز، Aphis gossypii Glover مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تجزیه رگرسیون لجستیک نشان داد که واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید نسبت به شته جالیز در همه تیمارهای مورد بررسی از نوع دوم بود. نسبت های مختلف ورمی کمپوست: خاک تاثیر متفاوتی روی پارامترهای واکنش تابعی زنبور ایجاد کرد. نتایج نشان داد که زنبور A. colemani می تواند در مدیریت تلفیقی شته جالیز با استفاده از ورمی کمپوست مورد استفاده قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی تراکم سفید بالک پنبه با روش شبکه فازی- عصبی مصنوعی در شهرستان بهبهان انجام گرفت. داده های مربوط به تراکم جمعیت سفید بالک پنبه از طریق نمونه برداری بر روی یک شبکه علامت گذاری شده مربعی با ابعاد 10×10 متر و در مجموع از 100 نقطه از سطح مزرعه به دست آمد. مختصات طول و عرض نقاط علامت گذاری شده سطح مزرعه به عنوان ورودی شبکه فازی - عصبی تعریف شد. خروجی نیز تعداد این آفت در آن نقاط بود. برای بررسی میزان حساسیت این روش به سطوح مختلف این آفت پس از جمع آوری نمونه ها از روش خوشه بندی اتوماتیک برای تعیین تعداد خوشه ها، و از شاخص دیویس و بولدین به عنوان معیار ارزیابی استفاده شد. به منظور جست و جوی فضای جواب خوشه بندی از الگوریتم ژنتیک استفاده شد. نتایج خوشه بندی بر اساس شاخص دیویس و بولدین (0.46) نشان داد که داده ها باید به سه خوشه تقسیم شود. نتایج نشان داد که در فازهای آموزش و آزمایش بین مقادیر ویژگی های آماری واریانس، توزیع آماری و میانگین مجموعه داده های واقعی و پیش بینی شده مکانی آفت توسط شبکه فازی - عصبی، تفاوت معنی داری وجود نداشت. نقشه های ترسیم شده نشان داد که پراکندگی این آفت به صورت تجمعی است و امکان کنترل متناسب با مکان را در مزرعه مورد مطالعه دارد.

شته جالیز، Aphis gossypii Glover، یکی از آفات مهم خیار درکشت های گلخانه ای می باشد. در این پژوهش استفاده از مقاومت القایی برای کاهش جمعیت این آفت مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای زیستی شته در داخل اتاقک رشد در دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و شرایط نوری 14:10 (روشنایی: تاریکی) ساعت در قالب طرح کاملا تصادفی ودرآزمایش کرت های خرد شده مطالعه گردید. عامل اصلی عبارت از دو رقم خیار تجاری (رویال و استورم) و عامل فرعی عبارت ازپنج مدت زمان پیش-آلودگی (پیش-آلودگی گیاهان به مدت زمان های 0، 2، 4، 6 و 8 روز توسط پنج شته ماده بالغ) بود. پس از اتمام دوره های پیش-آلودگی، شته ها از روی گیاهان حذف شده و گیاهان برای مدت 48 ساعت عاری از شته نگاه داشته شدند. سپس پارامترهای زیستی شته روی هرتیمار در 40 تکرار مطالعه شد. بین تیمارها از نظر مدت زمان مراحل نشوونمای پورگی، مدت زمان پوره زایی و طول عمر افراد بالغ اختلاف معنی داری مشاهده گردید. همچنین مقایسه میانگین های نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (l) و مدت زمان دوبرابر شدن جمعیت (DT) بین تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد، ولی از نظر میانگین مدت زمان یک نسل (T) اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد. کمترین و بیشترین مقدار R0 این شته در رقم رویال به ترتیب در تیمارهای 6 روز و صفرروز (شاهد) پیش- آلودگی (19.27 و 49.65 پوره/ماده/نسل) و کمترین و بیشترین مقدار r نیزدر تیمارهای 6 وصفر روزپیش -آلودگی (311/0 و 480/.برروز) به دست آمد. کمترین و بیشترین مقدار R0 این شته در رقم استورم به ترتیب در تیمارهای 8 روز و صفرروز (شاهد) پیش -آلودگی (13.25 و 44.63 پوره/ماده/نسل) و کمترین و بیشترین مقدار r نیزدر تیمارهای 8 وصفرروز پیش -آلودگی (0.273 و 0.463 برروز) به دست آمد. بنابراین نتیجه گرفته شد که آلودگی های پیشین خیار به شته به مدت 6 تا8 روز می تواند ضمن القای مقاومت نرخ رشد جمعیت شته را کاهش دهد. از این نتایج می توان در مدیریت تلفیقی شته جالیز استفاده نمود.

کنترل زیستی پشه های ناقل با استفاده از نماتودهای انگل حشرات به دلیل ماهیت ایمن و کم خطر روش، اهمیت خاصی در مدیریت تلفیقی پشه ها دارد. نماتود انگل spiculatus Strelkovimermis به طور طبیعی مراحل لاروی Culex pipiens را پارازیته می کند و در طبیعت به ندرت حشرات کامل Culex آلوده به این نماتود هستند. این پدیده کمیاب به عنوان راهی برای انتقال نماتود تصور می شود. پیش فرض مطالعه حاضر این بود که پشه های بالغ آلوده به نماتود را از طریق دست کاری های آزمایشگاهی می توان تولید کرد. سن میزبان و نسبت میزبان: انگل دو فاکتور اصلی مورد بررسی بودند. برای تعیین مرحله لاروی مناسب، لاروهای اواخر سن سه، اوایل و اواخر سن چهار و هم چنین برای برآورد نسبت بهینه میزبان: انگل، نسبت های 1:5-10:1 -20:1-40:1 از لحاظ درصد استحصال پشه های بالغ آلوده باهم مقایسه شدند. میانگین زمان خروج نماتودها از حشرات کامل به منظور تعیین زمان مناسب رهاسازی اندازه گیری شد. برای کنترل کیفی، نسبت جنسی، تعداد و طول پسا انگل های خارج شده از حشرات کامل نیز محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفتند. در نسبت 1:5 تنها لاروهای اواخر سن چهار به بالغین آلوده تبدیل شدند و حداکثر درصد بالغین آلوده 17.39 درصد از کل بالغین بود. نسبت 10:1 به عنوان نسبت آلوده سازی مرجع انتخاب شد (P=0.87). میانگین دوره زمانی از آلوده سازی تا خروج نماتودها از حشرات کامل، 0.51±7.37 روز به دست آمد. نسبت افراد ماده به کل در نماتودهای خارج شده از حشرات کامل برابر با  0.1:4بود و تفاوت معنی داری بین طول نماتودهای حاصل از حشرات کامل و لاروها وجود نداشت(P=0.14) . آلوده ساختن انفرادی لاروهای اواخر سن چهار با نسبتآلوده سازی  10:1درآبگونه ای از سوسپانسیون نماتود و رهاسازی بالغین نر هفت روز پس از آلوده سازی، راهکاری عملی و مناسب برای کاربرد این نماتود در طبیعت است.

با هدف مطالعه صفات ریخت شناختی، ریخت سنجی و مولکولی جدایه های نماتود بیمارگر حشرات Steinernema feltiae، هشت جدایه از شمال غرب ایران مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت. در بین جدایه ها تنوع ریخت شناختی مشاهده نگردید ولی تنوع ریخت سنجی قابل توجهی ردیابی و جدایه های جغرافیایی بر اساس صفات لاروهای آلوده کننده در سه گروه متفاوت قرار گرفتند، گروه اول متشکل از جدایه های IRA25 و IRA30، گروه دوم شامل IRA21، IRA28، IRA34، IRA22 و IRA23 و IRA17 با بیشترین فاصله گروه سوم را تشکیل داد. گروه بندی بر اساس داده های ریخت سنجی افراد نر، جدایه ها را در چهار گروه قرار داد. جدایه های IRA22، IRA23 و IRA21 یک گروه، IRA28، IRA34 و IRA25 گروه دوم و IRA30 و IRA17 هر کدام در یک گروه جداگانه قرار گرفتند. مشابه گروه بندی حاصل از لاروهای آلوده کننده، جدایه IRA17 به صورت جداگانه و با بیش ترین فاصله نسبت به بقیه گروه ها قرار گرفت. در بررسی الگوی PCR-RFLP ناحیه ITS-rDNA با شانزده آنزیم برشی اختلافی بین جدایه ها مشاهده نگردید ولی بین جدایه های ایرانی و جدایه Pumping اختلاف قابل ملاحظه ای به عنوان تنوع درون گونه ای مشاهده گردید. نتایج نشان داد هر چند که الگوی PCR-RFLP ناحیه ITS-rDNA آنزیم های HinfI، MspI و MboI جهت تفکیک جدایه های مورد بررسی حداقل از جدایه Pumping نشانگر کارآمدی می باشد اما در تفکیک جدایه های بومی فاقد کارایی بوده و لازم است روش های کارآمدتر، از جمله تجزیه و تحلیل نسب شناختی مبتنی بر ترادف نوکلئوتیدی ITS-rDNA یا دیگر نواحی ژنومی مناسب، مورد ارزیابی و استفاده قرار گیرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.