تحقیق در عملیات در کاربردهای آن
سال:1400 | دوره:18 | شماره:2 (پیاپی 69) |تعداد مقالات:8

در این مقاله مساله زمان بندی تولید به هنگام در یک ماشین پردازنده انباشته مورد بررسی قرار می گیرد. ماشین های پردازنده انباشته قادرند به طور هم زمان بیش از یک کار را پردازش کنند و کاربردهای فراوانی در صنایع تولید نیمه هادی دارند. در راستای تامین اهداف تولید به هنگام، معیار عملکرد در نظر گرفته شده، کمینه کردن توام هزینه زودهنگامی و دیرهنگامی کارهاست که یک معیار مورد پسند برای تولیدکننده و مشتری است. با توجه به NP-hard بودن مساله مفروض، هدف یافتن جواب نزدیک به بهینه برای مساله در اندازه های صنعتی با استفاده از الگوریتم های فراابتکاری است. دو الگوریتم برای مساله ارایه می شود. الگوریتم نخست، الگوریتم ژنتیک ترکیبی و الگوریتم دوم مبتنی بر الگوریتم جستجوی تطبیقی تصادفی حریصانه است. در هر دو الگوریتم از یک الگوریتم برنامه ریزی پویا برای زمان بندی انباشته ها استفاده می شود. نتایج آزمایشات محاسباتی نشان دهنده کارایی الگوریتم های پیشنهادی برای مسایل با ابعاد بزرگ است به نحوی که متوسط خطای الگوریتم ژنتیک ترکیبی برابر 82/6% و این مقدار برای الگوریتم جستجوی تطبیقی تصادفی حریصانه برابر 64/11% است. همچنین کارایی الگوریتم های پیشنهادی برای مسایل با کارهای با اندازه کوچک قابل توجه تر از مسایل با کارهای دارای اندازه بزرگ است.

مسایل بهینه سازی شاخه ای از پژوهش را از دیرباز به خود اختصاص داده اند. در این حوزه برنامه ریزی چندهدفه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آن جا که در اکثر مسایل برنامه ریزی چندهدفه موجود در دنیای واقعی امکان تعیین ضرایب به طور قطعی وجود ندارد، در این مقاله مسایل برنامه ریزی خطی چندهدفه با ضرایب بازه ای مورد بررسی قرار می گیرند. متناظر با چنین مسایلی چهار مفهوم جواب، لزوما کارای ضعیف، لزوما کارا، لزوما کارای ضعیف و لزوما کارا، معرفی می شوند. همچنین شرایط لازم و کافی برای تشخیص چنین جواب هایی ارایه می شوند. درپایان کارایی نتایج در مثال هایی عددی بررسی می شوند.

توسعه شتابان شهرها و ازدیاد روز افزون جمعیت شهری در دهه های اخیر، برنامه ریزی، مدیریت و کنترل شهرها را بیش از پیش با مشکل مواجه کرده است. این مشکل در زمان وقوع بحران های طبیعی و به ویژه زمانی که با ناهنجاری های اجتماعی همراه می شوند، بسیار پیچیده تر می گردد. از این رو مسیریابی خودروهای امدادی در شرایط بحران از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش، مساله مسیریابی خودروهای امدادی با در نظر گرفتن خرابی مسیر و خرابی خودروهای امدادی همراه با یک سری محدودیت های عملیاتی بررسی می شود. در این پژوهش یک مدل ریاضی دو هدفه برای خرابی مسیر و خرابی خودرو در نظر گرفته شده است. در تابع هدف اول، مجموع نرخ مشتریان از دست رفته ناشی از ازدحام در تسهیلات و انسداد مسیرهای ارتباطی کمینه می گردد. همچنین تابع هدف دوم، میانگین زمان های سفر در واحد زمان را کمینه می سازد. همچنین این رابطه میزان کارایی (احتمال خرابی) خودرو مورد استفاده را نیز نشان می دهد. در ادامه، مدل پیشنهادی پژوهش را در ابعاد مختلف با استفاده از الگوریتم های ژنتیک دو هدفه و الگوریتم رقابت استعماری دو هدفه با نرم افزار MATLAB حل نموده و کارایی آن را با شاخص های شش گانه مورد ارزیابی قرار می دهیم.

در دنیای واقعی، تعیین میزان دقیق عرضه و تقاضا در مساله های حمل ونقل به دلیل تغییر شرایط اقتصادی ممکن است به سختی امکان پذیر باشد؛ اما هنگام حمل ونقل کالاهای ضروری به هنگام وقوع بلایای طبیعی یا جابجایی وسایل نظامی در زمان جنگ با داده های نادقیق سروکار خواهیم داشت. در این صورت به منظور مواجهه با عدم قطعیت داده ها و توصیف مناسب پارامترها در مساله حمل ونقل نیازمند رویکردهای جدیدی خواهیم بود. یکی از رویکردها استفاده از نظریه سیستم های خاکستری و پارامترهای خاکستری در مدل سازی این گونه مسایل است. بر این اساس، در این مقاله رویکرد جدیدی برای حل مساله حمل ونقل خاکستری معرفی شده است که بدون نیاز به سفیدسازی پارامترها با رویکردی مبتنی بر مقایسه اعداد خاکستری، جواب را به صورت اعداد خاکستری تعیین می کند. درنتیجه عدم قطعیت داده های ورودی در جواب های به دست آمده به خوبی منعکس خواهد شد. برای نشان دادن کارایی روش ارایه شده، مثال هایی مطرح و با روش پیشنهادی حل می شوند.

برنامه ریزی را می توان مجموعه ای از فعالیت های هماهنگ، منسجم و امکان پذیر برای رسیدن به اهداف مشخص و از پیش تعیین شده در طی بازه زمانی معین و براساس امکانات موجود تعریف کرد. اجرای مدل های برنامه ریزی توسعه اقتصادی با توجه به شرایط حاکم بر جامعه و محدودیت های موجود در جامعه از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد و این امر موجب پیشرفت کشور می شود. یکی از مدل هایی که در برنامه ریزی توسعه اقتصادی از آن استفاده می شود، مدل برنامه ریزی ریاضی می باشد. در این مقاله از یک مدل بهینه سازی برنامه ریزی ریاضی استفاده می شود و مدل برای داده های واقعی ایران در طی بازه زمانی 1387 تا 1391 اجرا می شود. ارزش افزوده طبق تابع تولید کاب داگلاس تعریف می شود و نتایج مدل، سهم نیروی کار، سهم سرمایه و ضریب بهره وری کل عوامل تولید را گزارش می کند و با توجه به نتایج می توان تولید (ارزش افزوده) بیشتر را نیز محاسبه نمود. براساس نتایج مدل، اگر اقتصاد ایران می توانست به مقادیر ارزش افزوده بیشتر دست یابد، آنگاه رشد اقتصاد ایران در سال 1391 از 6/6-درصد به 1/3 درصد تغییر پیدا می کرد. با توجه به نتایج به دست آمده، نمره کارایی هر بخش محاسبه شده است و بخش ها براساس نمره کارایی شان رتبه بندی می شوند.

استفاده از مدل های تحلیل پوششی داده ها علاوه بر تعیین میزان کارایی نسبی، نقاط ضعف سازمان را در شاخص های مختلف تعیین کرده و با ارایه میزان مطلوب آنها، خط مشی سازمان را به سوی ارتقای کارایی و بهره وری مشخص می کند. یکی از مدل های غیرشعاعی در زمینه ارزیابی عملکرد و محاسبه کارایی سازمان ها مدل اندازه با کران اصلاح شده (BAM) نام دارد. علیرغم مزایا و توانمندی هایی که مدل BAM در محاسبه کارایی واحدها دارد ولی قادر به مقایسه و رتبه بندی واحدهای کارا نمی باشد. بر این اساس با توسعه آن، در این مقاله مدل جدیدی بنام SupBAM جهت رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری ارایه می شود. علاوه بر این، خواص مهم و کاربردی مدل BAM و مدل SupBAM ارایه گردیده و اثبات می شود. ارزیابی کارایی و رتبه بندی تعدادی شهرک صنعتی توانایی های مدل پیشنهادی و صحت خواص و قضایای بیان شده را نشان می دهد.

کارایی الگوریتم های فراابتکاری ارتباط مستقیمی با تنظیم پارامترهای آن دارد، به طوری که انتخاب نادرست پارامترهای الگوریتمی کاملاً کارا، باعث ناکارآمدی آن می گردد. در این تحقیق ترکیب روش طراحی آزمایشات به روش تاگوچی و روش تحلیل پوششی داده ها جهت بالا بردن کارایی الگوریتم ژنتیک برای حل مساله جریان کارگاهی جایگشتی دوباره واردشونده به کار گرفته می شود. سناریوهای مختلفی جهت انتخاب اپراتورهای الگوریتم ژنتیک برای واحدهای تحت ارزیابی شکل می گیرند. در ابتدا با استفاده از روش تاگوچی برای هر واحد، پارامترهای بهینه با هدف کمینه سازی تابع هدف (حداکثر دیرکرد کارها) مشخص شده، سپس واحدهای کارا جهت تعیین بهترین عملگرهای الگوریتم با توجه به بهینه تابع هدف در کم ترین زمان ممکن، تعیین شده و رتبه بندی می گردند. این تحقیق می تواند به عنوان روشی برای تنظیم پارامترهای دیگر الگوریتم های تکاملی و فراابتکاری با هدف اجتناب از معایب مربوط به روش های آزمایش و خطا به کار گرفته شود.

محیط کسب و کاری که سازمان ها در آن فعالیت دارند به طور مداوم در حال تغییر است. شرکت ها به منظور دستیابی به مزایای رقابتی باید از استراتژی های جدید استفاده کنند، یکی از استراتژی ها رویکرد مدیریت زنجیره تامین می باشد. بهبود جریان اطلاعات بر عملکرد کل زنجیره تامین تاثیر خواهد گذاشت. بر این اساس، هدف این مقاله ارایه مدلی جهت ارزیابی کارایی جریان اطلاعات در زنجیره تامین شرکت ساپکو می باشد. ابتدا با مرور ادبیات موضوع، شاخص ها برای ارزیابی کارایی جریان اطلاعات در زنجیره تامین تعیین و سپس اعتبار شاخص ها بررسی گردید. پس از معرفی واحد تصمیم گیرنده و ورودی ها و خروجی های مدل، با استفاده از برنامه ریزی آرمانی، مدلسازی ریاضی انجام گردید و با استفاده از نرم افزار GAMS، مدل برنامه ریزی آرمانی پیاده سازی گردید. درنهایت نتایج حل مدل مشخص گردید. براساس مقایسه نتایج به دست آمده چهار مقطع زمانی: در مرحله اول، واحد شماره3 در سال 1394 بالاترین کارایی را دارد و واحد شماره 2 در سال 1395 پایین ترین کارایی را دارد. در مرحله دوم، واحد شماره 1 در سال های 1395و 1396 بالاترین کارایی را دارد و واحد شماره 4 در سال1394 پایین ترین کارایی را دارد. در مرحله سوم، واحد شماره1 در سال های 1394 الی 1397 بالاترین کارایی را دارد و همچنین واحد شماره 2 در سال1397 بالاترین کارایی را دارد و واحد شماره 3 در سال1394 پایین ترین کارایی را دارد. در مرحله چهارم، واحد شماره 4 در سال های1395 الی 1397 بالاترین کارایی را دارد و واحد شماره 8 در سال1397 پایین ترین کارایی را دارد. در مرحله پنجم، واحد شماره 6 در سال 1395 بالاترین کارایی را دارد و واحد شماره1در سال 1396 پایین ترین کارایی را دارد.