مطالعات راهبردی
سال:1398 | دوره:22 | شماره:4 (مسلسل 86) |تعداد مقالات:7

هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل انواع کنش های سیاسی قومی در ایران و فرایند شکل گیری و توسعه آنها در وضعیت های متفاوت دولت­ مندی و حکومت­ داری، با نیت کمک به تحلیل ریشه­ های رفتاری قومیت ها و سیاست گذاری از طریق ارائه الگوهای کنش سیاسی قومیت های ایرانی است. در بررسی الگو و فرایند کنش سیاسی قومی، از چارچوب نظری «اعتراض، خروج و وفاداری» آلبرت هیرشمن بهره گرفته شده است.

این مقاله با بررسی پژوهش هایی که در صد سال اخیر در ارتباط با فرهنگ سیاسی در ایران انجام شده، تلاش می کند ضمن ارائه ی تصویری از نگرش های موجود، به ارزیابی و نقد آنها نیز بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که اکثر این پژوهش ها بر اساس نگاه پوزیتویستی و در چارچوب نظریه آلموند و وربا انجام شده است. از نظر روش شناسی نیز اغلب آنها مبتنی بر پیمایش یا روش اسنادی-تاریخی هستند. پژوهش های مرتبط با فرهنگ سیاسی در ایران در این دوره زمانی نشان می دهند که فرهنگ سیاسی ایرانیان طی صد سال گذشته از پایداری نسبی برخوردار بوده؛ به فرهنگ سیاسی در معنای منش ملی نگریسته شده؛ فرهنگ سیاسی مانعی بر سر راه توسعه سیاسی دیده شده و البته این پژوهش ها از نوعی برساخت گرایی مستشرقانه نیز رنج می برند.

این مقاله به دنبال بررسی اهداف افراد و جریان های سیاسی از انتشار خاطرات زندان در دوران حکومت پهلوی است. یکی از کارکردهای اصلی انتشار خاطرات زندان کمونیست های دوران رضاشاه، کارکرد تبلیغاتی به سود حزب توده بوده است. از سوی دیگر، انتشار یادداشت های زندان، مانیفستی علیه رژیم و مشروعیت زدایی از آن به شمار می آمد. رژیم پهلوی نیز با جذب برخی زندانیان، یادداشت های زندان و متونی در راستای منافع و ایدئولوژی رژیم طراحی می کرد. خاطرات زندانیان دوران پهلوی پس از انقلاب اسلامی نیز با هدف مشروعیت زدایی از رژیم پهلوی، مشروعیت سازی برای گروه های انقلابی و مشروعیت زدایی از گروه های ضدانقلاب منتشر شده است. خاطره نویس ها در بازنمایی کنش های زندان، رفتار و رویه گروه های خودی را هنجارمند و «دگر» های خود را به شیوه های مختلف طرد کرده اند. انتشار خاطرات، کارویژه ای در «اکنون رخدادهای سیاسی بعد از انقلاب» داشت و منجر به حذف برخی افراد و گروه های سیاسی شد.

این مقاله به بررسی اهمیت و نقش تاریخ نگاری در موضوع امنیت و امنیت ملی در ایران می پردازد. بر این اساس، ابتدا به نقش تاریخ نگاری در تکوین ایدئولوی و هویت سیاسی توجه شده و رابطه تاریخ و امنیت ملی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با رویکردی انتقادی به تاریخ نگاری پس از انقلاب، که نسبت به پیامدهای امنیتی تاریخ نگاری غافل بوده، پرداخته است. در نهایت نیز با اشاره به «نظریه ایران شهر» از آن به عنوان یکی از مهم ترین راهبردهای تاریخ نگاری معطوف به امنیت ملی در ایران یاد کرده است. هدف از این مقاله، نشان دادن اهمیت تاریخ نگاری علمی-راهبردی و تأثیر آن بر امنیت ملی است.

این پژوهش به دنبال بررسی نقش تاریخ نگاری در حفظ تمامیت ارضی ایران است. فرضیه نویسنده این است که اولاً، تاریخ نگاری در تمام دوره های تاریخ ایران، مهم ترین ابزار برای بازتولید و زنده نگاه داشتن هویت سرزمینی ایران بوده است. ثانیاً، تاریخ نگاری با تقویت ملی گرایی منجر به افزایش اهمیت تمامیت ارضی ایران در نزد کارگزاران و افکار عمومی شده است. با شروع حکومت قاجار، دورانی از درگیری با دو قدرت بزرگ جهان آغاز شد که در سراسر قرن نوزدهم ادامه یافت که در نتیجه آن، بخش­ های بزرگی ازسرزمین های ایران از آن جدا شدند. در تمامی این تحولات و درگیری ها، دیوانیان ایران در کنار به کار گرفتن فنون دیپلماسی نوین، استنادشان اغلب بر شواهد تاریخی استوار بود و بر این اساس، از تاریخ نگاری برای احقاق حقوق سرزمینی ایران می­ کوشیدند. این موجب شد پس از جنگ جهانی اول که تمامیت ارضی ایران به مخاطره افتاد، نخبگان ایرانی با استفاده از تجربیات قبلی، تاریخ را در ابعاد بیشتری مورد استفاده قرار دهند و از آن به عنوان ابزاری برای حفظ تمامیت ارضی ایران استفاده کنند.

این مقاله با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره و مدل سازی تحلیل شبکه ای، متغیرهای مؤثر بر گزینش سطح بهینه محرمانگی را شناسایی کرده است. این سطح از محرمانگی باید همزمان کارآمدی مراودات دیپلماتیک را تأمین و البته حداقل ریسک را برای اعتبار دولت ها داشته باشد. در این مقاله نشان داده می شود که هرگاه بخشی از این متغیرها در اولویت قرار گیرند، چه الگویی از مذاکرات دیپلماتیک می تواند این سطح بهینه محرمانگی را تأمین کند.

امنیتی سازی، متناسب با بستر برداشت از «دشواره امر امنیتی» متغیر است. دستورکار امنیت برای کشورهای خاورمیانه که هنوز با سامان سخت افزارانه درگیر هستند، چارچوبی متفاوت با کشورهای حوزه نوردیک و اسکاندیناوی دارد که با مسائل نرم افزارانه آمیخته اند. تبدیل شدن محیط زیست از امر عادی به امر سیاسی و امنیتی، سبب خاص شدن مدل امنیتی سازی نوردیک به عنوان الگویی جدید شده است. سؤال این مقاله این است که در چه فرآیندی محیط زیست از مرحله امنیتی سازی تبدیل به بخشی از زندگی اجتماعی شهروندان در کشورهای حوزه نوردیک شده است؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیه نویسنده این مقاله این است که تهدیدهای زیست محیطی در نوردیک ابتدا از حوزه عمومی (امر عادی) وارد حوزه سیاسی و امنیتی (امر امنیتی) شده و سپس با گذار از چهار فرآیند سیاست گذاری امنیتی، استراتژی امنیتی شده، سرمایه سیاسی و اجماع بازیگران به بخشی از زندگی اجتماعی (امر عادی) شهروندان تبدیل شده است.