مجله پزشکی هسته ای ایران
سال:1381 | دوره:9 | شماره:17-16 |تعداد مقالات:12

در این مطالعه سیر بیماری و پاسخ به درمان بیماران مبتلا به گره داغ تیروئید که بین سالهای 1360 تا 1377 به مرکز پزشکی هسته ای بیمارستان دکتر شریعتی مراجعه کرده بودند مورد بررسی قرار گرفت. از 58 بیماری که مورد مطالعه قرار گرفتند 47 نفر (81%) زن و 11 نفر (19%) مرد بودند. سن متوسط بیماران 43 سال و 4 ماه و حداکثر شیوع بیماری در سن حدود 40 سالگی بود. در هنگام مراجعه 37 بیمار تیروتوکسیک و 21 بیمار یوتیروئید بودند. براساس این مطالعه احتمال وجود علائم هیپرتیروئیدی درهنگام مراجعه با سن افزایش می یافت (p=0.04). 33 بیمار (57%) از همان ابتدا تحت ید درمانی با ید - 131 قرار گرفتند. 3 بیمار (7%) ابتدا آنتی تیروئید و سپس ید - 131 دریافت کردند. 21 بیمار (36%) در هنگام مراجعه یوتیروئید بودند که از این تعداد 9 نفر (15.5%) در پیگیری های انجام شده تیروتوکسیک شده و ید - 131 دریافت کردند, و 12 نفر (20.7% ) همچنان یوتیروئید باقی ماندند. متوسط دوز ید اولیه و دوز تجمعی تجویز شده به کل بیماران به ترتیب 16.9 و 21.8 میلی کوری بود. در مردها, متوسط دوز ید اولیه و دوز تجمعی تجویزی به ترتیب 17.5 و 23 میلی کوری و تعداد دفعات ید درمانی 1.3 مرتبه, و در زنها این مقادیر به ترتیب 16.7 و 20.7 میلی کوری و 1.2 مرتبه بود. میزان پاسخ به درمان در طی شش ماه پیگیری 80% و در 12 ماه پیگیری 86.7% بود. هر قدر میزان دوز ید اولیه تجویزی بیشتر بود (حداکثر در این مطالعه 25 میلی کوری ) میزان پاسخ به درمان افزایش نشان می داد (P=0.03). مردها نسبت به زنها به دوز بیشتر و دفعات بیشتری از ید درمانی نیاز داشتند. میزان هیپوتیروئیدی متعاقب ید درمانی 7.5% بود. بین دفعات ید درمانی با اندازه تیروئید و اندازه گره رابطه معنی داری به دست نیامد.

کودک 32 ماهه مورد شناخته شده سندرم نفروتیک وابسته به استروئید که به علت سرفه خشک, استفراغ مکرر و به دنبال آن کاهش سطح هوشیاری بستری گردید.در معاینه تاکی پنه, تاکی کاردی, و هیپوتانسیون داشت. در آزمایشات لکوسیتوز با ارجحیت پلی مرفونوکلئرو آلکالوز متابولیک و هیپوکسی داشت. در گرافی سینه Cut off عروق به ریه راست دیده شده که با تشخیص احتمالی ترومبوآمبولی ریه تحت درمان با هپارین قرار گرفت در اسکن ونتیلاسیون / پرفیوژن ریه اختلال شدید یکطرفه در پرفیوژن ریه راست دیده شد بیمار تحت درمان با استرپتوکیناز هم قرار گرفت ولی متاسفانه بعلت پیشرفته بودن عارضه فوق 48 ساعت پس از بستری با ایست قلبی - تنفسی به دنبال خستگی تنفسی فوت شد.

روش های پزشکی هسته ای نقش مهمی در بررسی کلیه پیوندی بعهده دارند. در این مطالعه 58 اسکن کلیه پیوندی, توسط 99m Tc-DTPA, جهت 38 بیمار انجام شده است. Sensitivity این روش در بررسی کار کلیه 90% و Specificity آن 96% به دست آمده است. این مطالعه نشان داد در مورد کلیه های که کار طبیعی دارند, همخوانی بین نتایج اسکن و سونوگرافی بیشتر از مواردیست که کار کلیه مختل شده است.

یکی از روشهای تعیین Viability میوکارد, اسکن پرفیوژن با رادیو داروی Tl-201 می باشد. این روش در مقایسه با تصویربرداری قلب با F18-FDG-PET دارای کاستی هائی می باشد. تجویز نیتروگلیسیرین زیرزبانی قبل از تزریق مجدد تالیوم به عنوان راه حلی برای رفع این کاستی های مطرح شده است.روش کار: در این مطالعه 50 بیمار که در اسکن Stress - redistribution تالیوم, نقائص پرفیوژن Fixed داشتند به طور اتفاقی به دو گروه تقسیم شدند. گروه 1 قبل از تزریق مجدد تالیوم mg 0.8 - 0.4 نتیروگلیسیرین زیرزبانی دریافت کردند. در گروه 2, تزریق مجدد تالیوم بدون هر گونه مداخله ای صورت گرفت.یافته ها: از 25 بیمار گروه 1, در 11 بیمار (44%) افزایش جذب در ضایعات Fixed به دنبال تزریق مجدد تالیوم مشاهده شد, در مقابل در گروه 2, تعداد 9.25 (36%) بیمار افزایش جذب نشان دادند که از نظر آماری اختلافی بین دو گروه وجود نداشت (p=0.56).همچنین دیده شده که از کل 50 بیمار, 6 بیمار (12%) پس از تزریق مجدد تالیوم, پدیده reverse - redistribution نشان دادند. در گروه 1 در 4.25 (16%) بیماران و در گروه 2 در 2.25 (8%) این پدیده مشاهده گردید (p=0.38) بنابراین تجویز نیترو گلیسیرین زیر زبانی تاثیر قابل توجهی در بهبود تشخیص Viability میوکارد با رادیو داروی تالیوم ندارد. در بعضی موارد تزریق مجدد تالیوم می تواند سبب بدتر شدن نقائص پرفیوژن گردد, ولی نیتروگلیسیرین زیرزبانی اثری بر افزایش بروز این پدیده ندارد.

بیمار یک پسر چهارده ساله بود که در سن 5 ماهگی به دنبال انسفالیت ویروسی دچار هیدروسفالی شده بود و تحت عمل جراحی و شانت ونتریکولوپریتونئال قرار گرفته بود. بیمار از 2 هفته قبل از مراجعه دچار سردرد - تهوع - استفراغ و اتساع مختصر شکم شد. سونوگرافی و CT - اسکن سودوسیست پانکراس یا سیست مزانتریک را برای وی مطرح نمود. شانتوگرام ایزوتوپیک یک سودوسیست را در انتهای دیستال شانت نشان داد که بعد از تشخیص بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفت.

متاستاز استخوان یکی از عوارض مهم و ناتوان کننده بیماریهای بدخیم به شمار می رود از آنجائیکه طول عمر نسبی بیماران مبتلا به متاستاز استخوان عموما زیاد است، تشخیص سریع و به موقع این ضایعات می تواند سبب بهبود کمی و کیفی زندگی بیمار شده و از پیشرفت کنترل نشده بیماری و بروز عوامل ناتوان کننده پیشگیری کند.در این مطالعه 22 بیمار مبتلا به سرطان بدخیم اولیه (با تشخیص های مختلف) و علائم و نشانه های متاستاز در دو نوبت مورد ارزیابی قرار گرفتند. بیماران انتخاب شده یکی از پاتولوژیهای زیر را داشته اند:Small Round Cell Tumor، کانسر پستان، کانسر پروستات، کانسر نازوفارنکس و مولتیپل میلوم. ابتدا اسکن استخوان به وسیله 99m Tc-MDP به عمل می آمد و بلافاصله یک هفته بعد اسکن کامل بدن با 99m Tc-MIBI تکرار می شد (در این فاصله هیچ درمانی برای بیماران انجام نمی شد). تعداد مناطق جذب و نیز شدت جذب ضایعات در اسکن 99m Tc-MIBI به صورت کیفی و نیز کمی ارزیابی شده و با اسکن استخوان مورد مقایسه قرار می گرفت. بعد از مقایسه نتایج، مشخص گردید اسکن تمام بدن با 99m Tc-MIBI تنها در 14 نفر از 22 نفر مثبت شده، و در این بیماران در مجموع 44.4% تعداد کل ضایعات استخوانی کشف شده در استخوان با 99m Tc-MDP را نشان داده است (24 ضایعه از 54 ضایعه) که میانگین شدت جذب آن نیز حدود +1.5 (خفیف تا متوسط) بود ولی در عوض در 7 تن از بیماران که دارای اسکن مثبت بودند بعضی از ضایعات پنهان بافت نرم را نیز عمدتا در نواحی گره های لنفاوی با میانگین شدت 20 (متوسط) به تصویر کشید. بنابراین به نظر می رسد در بررسی متاستازهای استخوانی، اسکن استخوان با 99m Tc-MDP در مقایسه با اسکن 99m Tc-MIBI  یافته های بیشتری را نشان می دهد، در حالیکه اهمیت اسکن 99m Tc-MIBI عمدتا در کشف ضایعات بافت نرم است.

مقدمه: محاسبه GFR باتکنیک Gate بدون نیازبه نمونه خونی و با تزریق مقدار 3 تا 5 میلی کوری 99m Tc-DTPA انجام می شود. تهیه اسکن کلیه مناسب با اکتیویته فوق مقدور نیست. این مطالعه سعی دارد با بهینه سازی تکنیک فوق, امکان محاسبه GFR همزمان با اسکن کلیه (با تجویز 10 تا 15 میلی کوری) را فراهم کند.روش کار: در این مطالعه اکتیویته های مختلف از 3 تا 18 میلی کوری از 99m Tc-DTPA در زمان 60 ثانیه و در زمان 60 ثانیه و در فاصله 30 سانتیمتری ازدتکتور تصویربرداری شدند. همچنین اکتیویته 12 میلی کوری در زمانهای مختلف (از 5 تا 30 ثانیه) و نیز در فواصل متفاوت از 10 تا 40 سانتیمتری تصویربرداری شدند و هر کدام از تصویربرداریها ده بار تکرار شد. با استفاده از منطقه مطلوب (ROI) یکسان مقدار شمارش کلی و حداکثر شمارش در پیکسل, برای هر کدام از تصاویر به دست آمد.نتایج و بحث: تجزیه و تحلیل تصاویر به دست آمده نشان داد که در تصویربرداری به مدت 60 ثانیه , شمارش کلی و اکتیویته بیش از 3 میلی کوری, حداکثر شمارش در پیکسل های مساوی 32767 (دو به توان 15 منهای یک) بود که نشان از اشباع پیکسل داشت. اندازه گیری اکتیویته 12 میلی کوری نیز, در زمانهای مختلف نشان داد که فقط در زمانهای 5 تا 15 ثانیه اشباع پیکسلها ثانیه اشباع پیکسلها صورت نمی گیرید و در تصویربرداریهای با زمان بیشتر این پدیده اتفاق می افتد. بررسی اثر فاصله نیز نشان داد که در فاصله 10 سانتیمتری پدیده اشباع دیده می شود، ولی در فواصل 20 تا 40 سانتیمتری این مشکل وجود ندارد.نتیجه گیری: با استفاده از تکنیک Gate و بهینه سازی این تکنیک می توان همزمان با انجام اسکن کلیه, مقدار GFR را نیز محاسبه کرد. برای این کار مقدار اکتیویته تجویزی بین 10 تا 15 میلی کوری, فاصله سرنگ تادتکتور 20 تا 40 سانتیمتر و زمان تصویربرداری از سرنگ قبل از تزریق 5 تا 15 ثانیه باید باشد. تکنیک پیشنهادی ما ضریب همبستگی مناسبی را با روش کلیرانس کراتینین نشان می دهد.

مقدمه: اسکن تمام بدن با ید رادیواکتیو (I-131), نفش بسزایی در پیگیری بیماران مبتلا به سرطان افتراق یافته (دیفرانسیه) تیروئید دارد, اما در برخی موارد, علیرغم وجود عودیا متاستاز, نتیجه اسکن تشخیصی منفی شده است اما اسکن بعد از درمان ضایعات را مشخص کرده است.مواد و روشها: این مطالعه بر روی 94 بیمار مبتلا به سرطان افتراق یافته تیروئید, که در شش ماهه دوم سال 79 در بخش پزشکی هسته ای بیمارستان شریعتی, تحت درمان قرار گرفته اند انجام شده است. اسکن قبل از درمان با تجویز 5-2 میلی کوری I-131 و اسکن پس از درمان, 7-4 روز بعد از تجویز مقادیر درمانی (mCi100) ید رادیواکتیو انجام شد و نتایج مقایسه شد.یافته ها: به طور کلی در 26.5% بیماران اسکن بعد از درمان, نواحی درگیری بیشتری را در مقایسه با اسکن قبل از درمان نشان داد. در گروه سنی زیر 35 سال این افزایش به میزان 36% و در افراد بالای 35 سال, 25% بود (P<0.0001). در مردها این افزایش 33.3% در زنها 23.8% بود. از لحاظ نوع سرطان در تمام انواع سرطان افتراق یافته, اسکن بعد از درمان یافته های بیشتری را نشان داد (P<0.0001). در موارد درگیری محدود به تیروئید, تهاجم کپسولی و درگیری غدد لنفاوی اسکن بعد از درمان ضایعات بیشتری را به ترتیب در 20.5%, 28.5% و 35.7% موارد مشخص کرد و در موارد TSH زیر mU/L 30 در 53.8% موارد و در موارد بالای mU/L 30 در 22.2% اسکن بعد از درمان یافته های بیشتری را نشان داد (P<0.0001), در موارد تیروگلوبولین زیر ng/ml 10 و بالای ng/ml 10, اسکن بعد از درمان به ترتیب در 28% و 21.8% موارد یافته های بیشتری را نشان داد.نتیجه گیری: اسکن بعد از درمان به طور کلی ضایعات بیشتری را نسبت به اسکن قبل از درمان نشان می دهند. این تاثیر به خصوص در موارد سن زیر 35 سال و mU/L 30 TSH < مهم می باشد و حداقل در این گروهها توصیه جدی به انجام اسکن بعد از درمان می گردد.

بیماران دریافت کننده پرتودارو، می توانند یکی از منابع پرتودهی برای کارکنان بخش پزشکی هسته ای، پرسنل بیمارستان و بستگان بیمار که در تماس نزدیک با این بیمار هستند باشند. بنابراین با توجه به اثرات زیان آور تابش، آگاهی از میزان پرتوگیری کارکنان و سایر افراد از این بیماران یک ضرورت محسوب می شود.در این تحقیق میزان تندی دز تابشی در فواصل 5، 10، 50 و 100 سانتیمتری 70 بیمار پرتوزا که یکی از پرتوداروهای 201T1-Chloride و یا 99mTc-MIBI را جهت تصویربرداری از قلب دریافت کرده بودند تا 3 روز بعد از تجویز، توسط دستگاه اتاقک یونیزاسیون که با استفاده از منابع استاندارد 57Co کالیبره شده بود، اندازه گیری شد. براساس نتایج به دست آمده مقدار تندی دز تابشی در بیماران دریافت کننده 201T1 و 99mTc-MIBI به ترتیب برابر با 18.4 و 75.0 میکروسیورت در ساعت، در فاصله 5 سانتیمتری بیماران به دست آمد. با استفاده از محاسبه زمان تماس نزدیک (کمتر از 1 متر) کارکنان با بیماران پرتوزا، میزان پرتوگیری کارکنان در یک شیفت کا روزانه، به طور متوسط 3.4 ± 12.5 و با بیشترین مقدار 22.7 میکروسیورت به دست آمد که در مقایسه با حدود مجاز، در حد پائینی قرار دارد.

رادیوداروی تکنسیوم S-99m - بنزوئیل مرکاپتواستیل گلایسیل گلایسیل گلایسین (99mTc-MAG3) با خواص بیولوژیکی مشابه اورتو - یدوهیپوریک اسید (OIH) برای ارزیابی کلینیکی اعمال لوله های کلیوی استفاده می شود و در نتیجه بخش رادیوایزوتوپ مرکز تحقیقات هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران تصمیم گرفت تا این رادیودارو را سنتز و فرمول بندی نماید.در این مقاله روش سنتز لیگاند MAG3 در 3 مرحله و با بررسی پیکهای IR و سپس فرمولاسیون کیت رادیوداروی 99mTc-MAG3 به کمک لیگاندهای تعویض یونی و بالاخره روشهای کنترل کیفی آن به طور کامل مورد بحث قرار می گیرد این کیت به صورت لیوفیلیزه, سترون و بدون مواد تب زا برای تزریق وریدی برای مصرف مراکز پزشکی هسته ای آماده می باشد.

با مشخص نمودن اثر پارامترهایی مانند: فاصله, تضعیف پرتوها و پراکندگی بر تابع خط گستر (LFS) می توان اثرات مخرب کمی و کیفی این پارامترها را با روش دکانولوشن جبران نمود.این مطالعه با استفاده از یک منبع خطی  99mTc و سیستم SPECT ساخت کارخانه ADAC که در حالت پلنار عمل می کرد, انجام شد. تغییرات FWHM و FWTM توابع خط گستر به صورت تابعی از فاصله منبع از سطح کالیماتور, عمق منبع در محیط پراکندگی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. معادلات قدرت تفکیک مکانی (FWHM) در شرایط مذکور به ترتیب به صورت  R1=0.0748 برای1³100mmو   Rd = d 0.0102±10.962 برای d ³0mm وmm Rh= 0.2512 h-14.609  برای   h≥100mm به دست آمد. در این معادلات Rh, Rd, Rl, قدرت تفکیک مکانی (FWHM) هستند. l و h به ترتیب فاصله چشمه خطی در هوا و محیط پراکندگی (آب) از سطح کولیماتور دوربین می باشند. d نیز فاصله چشمه خطی در محیط پراکندگی (آب) از سطح کولیماتور با حذف اثر فاصله بر FWHM می باشد. چنانچه ملاحظه می شود تغییرات FWHM برحسب تغییرات فاصله و عمق خطی است لاکن با شیب های متفاوت.نتایج حاصل در این مقاله نشان می دهد که با افزایش فاصله چشمه از سر دوربین در هوا قدرت تفکیک مکانی R به صورت قابل توجهی بدتر می شود به طوری که با افزایش cm 10 فاصلی سر گاماکمرا از چشمه رادیواکتیو، قدرت تفکیک مکانی 54% خراب تر می شود و چون تغییرات FWTM تقریبا مشابه با تغییرات FWHM می باشد محوشدگی مرز منطقه مورد نظر از زمینه محسوس نیست. لیکن با افزایش عمق چشمه به تنهایی در محیط پراکندگی و با حذف اثر فاصله در قدرت تفکیک مکانی تغییر قابل توجهی صورت نمی پذیرد اما به دلیل افزایش تجمع پرتوهای پراکنده در دو شانه تابع خط گستر افزایش در FWTM بسیار شدیدتر از FWHM بوده و این باعث محوشدگی در لبه های منطقه ضایعه از بقیه مناطق شده و این کاهش کنتراست سبب ایجاد خطا در تعیین اندازه ضایعه و یا منطقه مورد نظر (ROI) می گردد.

هدف از این راهنما کمک به متخصصین پزشکی هسته ای در توصیه ، اجرا، تفسیر و گزارش نتایج سنتی گرافی تمام بدن برای کانسر تمایز یافته تیروئید است.