مجله علمی شیلات ایران (فارسی)
سال:1379 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

این پژوهش در سال 1375 در رودخانه تنکابن انجام شد. نتایج نشان داد که ماهیان رودخانه تنکابن متعلق به 5 خانواده شامل آزاد ماهیان (Salmonidae)، کپور ماهیان (Cyprinidae)، شیشه ماهیان (Atherinidae)، رفتگر ماهیان (Cobitidae) و گاوماهیان (Gobitidae)  می باشند. از خانواده آزاد ماهیان گونه قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario) بیشترین فراوانی (89.4 درصد) و پراکنش را در بالادست رودخانه داشت. از خانواده کپور ماهیان گونه سیاه ماهی (Capoeta capoeta) با 19.9درصد، ماهی خیاطه (Alburnoides bipunctatus) با 26.4 درصد و سس ماهی(Barbus lacerta)  با 5.9 درصد بیشترین فراوانی و پراکنش را در طول مسیر رودخانه نسبت به سایر گونه ها داشتند. از گاو ماهیان گونه Neogobius melanostomus با 8.3 درصد و از رفتگر ماهیان گونه Cobitis taenia با 7.3 درصد بیشترین فراوانی و پراکنش را در طول مسیر رودخانه داشتند. همچنین مقدار نمایه تنوع گونه ای و غنای گونه ای از قسمتهای بالایی رودخانه به قسمتهای پایینی رودخانه افزایش یافت و کمترین میزان صفر و بیشترین میزان به ترتیب 1.997 و 2.173 در مصب رودخانه بوده است.

به منظور شناسایی و تعیین فراوانی نوزاد ماهیان تجاری صید شده در صیدگاه چاهو شرقی (جزیره قشم) به هنگام فصل صید میگو (77.8.16 لغایت 77.9.6) نمونه برداری از ترکیب صید در این مدت زمان صورت پذیرفت. نمونه برداری به مدت 3 هفته و هر هفته به مدت 3 روز به صورت تصادفی انجام شد.ترکیب صید در این تحقیق به 6 گروه تقسیم گردید که در این میان ماهیان استخوانی با 92.88 درصد و خارپوستان با 0.12 درصد بترتیب بیشترین و کمترین درصد فراوانی را داشتند. در ترکیب صید این صیدگاه 45 گونه مختلف از آبزیان شناسایی گردید و از میان ماهیان تجاری موجود در ترکیب صید نیز 8 گونه مورد بررسی قرار گرفت ولی به علت کم بودن تعداد آنها تنها بر روی یک گونه و آن هم ماهی حلوا سفید (pampus argenteus) که از نظر فراوانی بیشتر از گونه های دیگر بود مطالعات صورت پذیرفت. بیشترین تعداد این ماهی در اندازه های 8 و 10 سانتیمتر صید گردید. کوچکترین اندازه و بزرگترین اندازه از این ماهی به ترتیب 3 و 19.5 سانتیمتر بدست آمد. در این تحقیق همچنین مشخص شد که ماهیان تجاری همگی در مراحل نوزادی و یا نوجوانی صید گردیده اند.

طی تحقیق انجام شده در سال 74-1373 آلودگی ماهیان آب شیرین آبگیرهای هورالعظیم و هورشادگان استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 206 عدد 62 عدد ماهی حمری 1843Barbus luteus Heckel,، 30 عدد کپور 1785 Cyprinus carpio L., ، 6 عدد اسبله ماهی Silurus triostegus Heckel, 1843، 92 عدد بیاح Liza abu Heckel 1843، و 15 عدد ماهی شلج 1843Aspius vorax Heckel,، صید شد. از تعداد 62 عدد ماهی حمری یک عدد آلوده به انگل سستود Bothriocephalus opsariichthydis Yamaguti, 1934، با فراوانی 1.6 درصد، از 30 عدد کپور دو عد آلوده به B. opsariichthydis Yamaguti, 1934، با فراوانی 6.6 درصد، از 6 عدد اسبله ماهی دو عدد آلوده به سستود جنس Proteocephalus sp. Weinland, 1858، با فراوانی 33.3 درصد، از 93 عدد ماهی بیاح 51 عدد و از 15 عدد ماهی شلج یک عدد آلوده به انگل آکانتوسفال Neoechinorhynchus tylosuri Yamaguti, 1932، با فراوانی 54.8 درصد و 6.6 درصد بترتیب مشاهده گردید. انگل آکانتوسفال گونه N.tylosuri برای اولین بار از ماهی شلج در ایران گزارش می گردد.

شناسایی جلبکهای سواحل استان سیستان و بلوچستان از آذر سال 1377 بمدت یک سال با عملیات نمونه برداری در مناطق بین جزر و مدی به صورت گشتهای ماهانه و دیگری در مناطق زیر جزر و مدی بصورت فصلی توسط عملیات غواصی از منطقه گواتر با طول ´30 °61 و عرض´10 °25 تا میدانی با طول´5 °59 و عرض´24 °25 اجرا گردید.نمونه ها پس از جمع آوری از هر منطقه به آزمایشگاه مرکز تحقیقات انتقال یافته و پس از تیمار لازم، مطالعات و اقدامات اولیه شناسایی بر طبق منابع موجود در مرکز، عکسبرداری و تشکیل آلبوم و هر باریوم، با ذکر مشخصات نمونه برداری بر روی آنها انجام گرفت. پس از انجام مراحل فوق، نمونه ها جهت تایید اسامی علمی به مراجع ذیصلاح در کشورهای خارج از قبیل آمریکا، چین و پاکستان ارسال گردید.طی این تحقیق در حال حاضر تعداد 83 گونه در کل شناسایی و به تایید رسیده است، از این تعداد 68 جلبک در حد گونه 15 جلبک در حد جنس بوده است.از مهمترین شاخه و خانواده جلبکهای شناسایی شده می توان به نمونه های زیر اشاره نمود: جلبکهای سبز:Ulvales ،Ulvaceae ؛ جلبکهای قرمز: Gigartinales، Gilidaceae،Nemaliales ، Hypneaceae, Gracilariaceae، و جلبکهای قهوه ای:Fucales ، Sargaceae.

ساختار طولی، نسبت جنسی و صید در واحد تلاش (CPUE) شاه میگوی آب شیرین (Astacus leptoductylus) دریاچه مخزنی سد ارس در مدت یک سال (76 -1375) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این بررسیها نشان داد که رشد طولی و وزنی این آبزی در دریاچه مذکور از سایر جمعیت های مشابه در ترکیه، ترکمنستان و تالاب انزلی بیشتر است. میانگین طول و وزن آن با 95 درصد اطمینان به ترتیب 0.96 ±120.50 میلیمتر و 1.53±54.68 گرم بود (n=3219). کوچکترین شاه میگوی آب شیرین 78 میلیمتر طول و 12.3 گرم وزن داشت و بزرگترین آن دارای طول 186 میلیمتر و وزن 239.6 گرم بود. گروههای طولی با اندازه بزرگتر از طول تجاری 83.2 درصد از صید تله ها را تشکیل می دادند. نسبت جنسی در ماههای تکثیر (آذر تا خرداد) در نرها و در سایر ایام سال در ماده ها برتری داشت. بطور کلی نسبت جنسی در صید با تله ها در تمامی سال در نرها بیشتر بود و 1:1.33 بدست آمد (n=35454). از نظر زمانی مقدار CPUE در شهریورماه بیشترین و در دی ماه کمترین مقدار بود (به ترتیب 10.33 و 0.15 عدد شاه میگوی آب شیرین در هر تله در هر 24 ساعت). در بین اعماق 2.5 تا 17.5، عمق 7.5 متر با تعداد 12.2 عدد در هر قفس بیشترین مقدار CPUE را دارا بود. با توجه به مقدار CPUE در ماههای مختلف، بهترین زمان صید را می توان ماههای مرداد، شهریور و مهر اعلام نمود. CPUE رابطه مستقیمی با دمای آب دارد، بیشترین صید را در دمای 16 تا 26 درجه سانتیگراد بدست آمد.

ماهی یال اسبی از خانواده TRICHIURIDAE با نام علمی Trichiurus lepturus جز ماهیهای با ارزش اقتصادی می باشد و در آبهای خلیج فارس و دریای عمان بوفور یافت می شود. تحقیق بر روی تغذیه یال اسبی در آبهای منطقه میدانی از توابع بندر جاسک از آبان ماه 1374 تا مهر 1375 انجام شد. در این بررسی 587 نمونه یال اسبی مورد آزمایش قرار گرفت و تغذیه آنها بررسی شد. معده نمونه ها به سه دسته پر، نیمه پر و خالی تقسیم بندی شد که 68 درصد معده ماهیها خالی، 15 درصد آنها پر و 17 درصد نیمه پر بود. کمترین تغذیه در اسفند و فروردین ماه و بیشترین تغذیه در مرداد ماه مشاهده گردید. شاخص خالی بودن معده (CV)  68.1 بدست آمد که این ماهی را در زمره ماهیان نسبتا کم خور قرار می دهد. ترجیح غذایی (FP) در بررسی محتویات معده تعیین گشت که این ترجیح غذایی برای ماهیهای تغذیه شده 70.1 درصد، سخت پوستان 16 درصد و نرمتنان 13.9 درصد بوده و در نهایت ماهیها بعنوان غذای اصلی این گونه شناخته شدند. در بین ماهیهای تغذیه شده ماهی موتو (Stolephorus sp.) فراوانترین غذای خورده شده را تشکیل می داد.

گونه Rhinogobius similes به عنوان یک گونه غیربومی (exotic) برای اولین بار در کشور ایران گزارش شده است. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد این گونه به تعداد محدود در هریررود در مرز کشور ایران و ترکمنستان وجود دارد. اغلب خصوصیات ظاهری آن در ایران با خصوصیات ارایه شده برای این گونه در مناطقی از کشورهای کره و ژاپن شباهت دارد.ماهیان ایران تاکنون به صورت جامع مورد بررسی قرار نگرفته اند. کشف جنس ها و گونه های جدید در سالهای اخیر بیانگر این مساله است (Coad & Abdoli, 1993).در این راستا جهت شناسایی گونه های ماهیان آب شیرین ایران در بهمن 1374 نمونه برداری از بخشهایی از استان خراسان انجام گرفت. بررسیهای به عمل آمده در سالهای گذشته نشان می دهند که پراکنش خانواده گاو ماهیان (Gobiidae) ایران در حوضه جنوب دریای خزر (سواحل دریا و رودخانه های منتهی به دریا) و رودخانه های حوضه شمال خلیج فارس می باشد (Coad,1995; Berg,1999).