مجله علمی شیلات ایران (فارسی)
سال:1380 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

توسعه پرورش صنعتی و متراکم میگوهای خانواده Penaeidae با ظهور بیماریهای عفونی و غیر عفونی همواره همراه بوده است. بسیاری از بیماریهای مهم این خانواده توسط موجوداتی که عضوی از فلور طبیعی میگو هستند بروز می کنند. در این مطالعه در طول ماههای تیر لغایت آبان 1377، از پنج مزرعه پرورش میگوی خوزستان در قفاس آبادان نمونه گیری انجام گردید. در این مزارع چندین استخر (از هر مزرعه دو تا 5 استخر) بطور تصادفی انتخاب شدند. میگوهای این استخرها در وضعیتی مطلوب از لحاظ بهداشتی و عدم حضور بیماریهای خاص بسر می بردند. از این استخرها بطور مستمر، ماهانه یک بار و در هر دفعه حداقل 5 میگو جمع آوری گردید و به آزمایشگاه بیماریهای آبزیان مرکز تحقیقات شیلاتی استان خوزستان در اهواز منتقل و در آنجا کشت اولیه اندامهای مختلف میگوهای زنده (کوتیکول، هپاتوپانکراس، همولنف و آبشش) انجام پذیرفت. برای ادامه بررسی ها، نمونه ها به آزمایشگاه قارچ شناسی دانشگاه شهید بهشتی در تهران ارسال گردید. در این مطالعه چهل گونه قارچی از اندامهای مختلف میگوها جداسازی و شناسایی گردیدند. بیشترین تعداد گونه های قارچی (19 گونه) از هپاتوپانکراس و کمترین تعداد (12 گونه) از همولنف جداسازی گردید. بالاترین تراکم قارچی (83 درصد) مربوط به گونه Aspergillus niger بود. بیشترین تعداد گونه های قارچی جدا شده در ماه مهر به ثبت رسید. در میان قارچهای شناسایی شده نمونه های بیماریزای آن که تاکنون از سرتاسر دنیا گزارش شده است مشاهده نگردید.

شش نمونه از هر یک از گونه های P.indicus, P.merguiensis, Penaeus semisulcatus از مناطق بوشهر و هرمزگان (خلیج فارس و دریای عمان) در سال 1379 با روش ترال کف جمع آوری گردید.  DNA به روش فنل و کلروفرم استخراج شده و با استفاده از یک جفت پرایمر با توالی دو انتهای ژن سیتوکروم اکسیداز (COI) I میزان DNA هدف، به روش PCR تکثیر شدند و محصولات PCR با استفاده از 9 آنزیم اندونوکلئاز محدود کننده (restriction endonuclease enzymes)  هضم آنزیمی شدند. 7 آنزیم الگوهای پلی مورفیسم را در بین گونه های مورد مطالعه نشان دادند که از بین آنزیم های پلی مورفیک در این بررسی، سه آنزیم HinfI, HincI, RsaI را می توان بعنوان نشانگرهای ژنتیکی برای شناسایی این سه گونه از میگو معرفی نمود.

کاشت دریایی جلبک گراسیلاریا (Gracilaria corticata) در 4 منطقه مختلف جزیره قشم (قشم، لافت، بیوتکنولوژی و هنگام) در بهار و تابستان 1378 روی تور، طناب و درون سبد مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج این آزمایش و تجزیه داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان رشد نشاها و افزایش بیوماس در مناطق و روشهای مختلف کاشت وجود دارد. 45 روز پس از کاشت، افزایش معنی داری در رشد نشاها و افزایش بیوماس در مناطق قشم و لافت نسبت به مناطق بیوتکنولوژی و هنگام مشاهده گردید. عملکرد جلبک گراسیلاریا در روش کاشت روی تور بیش از کاشت روی طناب می باشد. همچنین عملکرد نشاهای کاشته شده روی تورها و طناب هایی که بصورت هفتگی تمیز گردیدند، نسبت به تیمارهایی که تمیز نشده بودند بیشتر بود. کاشت جلبک درون سبد هنگامی مقرون به صرفه می باشد که خطرات ناشی از شدت حرکت آب، خورده شدن توسط موجودات آبزی و شدت تشعشعات خورشیدی در منطقه کاشت وجود داشته باشد.عوامل محیطی نظیر نور، درجه حرارت و سرعت حرکت آب تاثیر معنی داری بر عملکرد و میزان رشد جلبک گراسیلاریا دارند. همچنین حضور بعضی از موجودات آبزی نظیر لاک پشت در ایستگاه لافت باعث کاهش عملکرد این منطقه نسبت به قشم گردید. از آنجایی که هزینه عملیات کاشت جلبک ها در سواحل بالا می باشد، شناخت کافی از شرایط اکولوژیک منطقه پیش از شروع هر عملیاتی ضروری است.

بررسی عادت و تنوع غذایی تون زردباله در دریای عمان در کارخانه های کنسرو تون ماهی سالم، خلیج فارس و پزم در طول سال 1377 انجام گرفت. در این مطالعه مجموعا محتویات معده 546 عدد تون زردباله با طول چنگالی 38 تا 173 سانتیمتر بررسی شد. اسکوئید پشت ارغوانی با 57 درصد در جنس ماده و 60 درصد در جنس نر اولویت اول غذایی تون زردباله می باشد. پس از اسکوئید، ماهیان استخوانی با 42 درصد در جنس ماده و 38 درصد در جنس نر و خرچنگ با 1 درصد در جنس ماده و 2 درصد در جنس نر در اولویت های بعدی قرار داشتند. تنها ماهی استخوانی شناسایی شده یک نمونه از خانواده تک خار ماهیان بوده است. 60 درصد از نمونه ها در زمان نمونه برداری دارای معده خالی بودند که بدلیل نمونه برداری در ساعات اولیه پس از غروب آفتاب، تغذیه روزانه تون زردباله را تایید نمود.

صید تجاری شاه میگو در چابهار از سال 1369 آغاز گردید و از آن سال تاکنون سالانه 20 تا 50 تن شاه میگو در آبهای استان سیستان و بلوچستان صید می گردد. در این مقاله سعی شده است تا تاثیر فشار صیادی در طول سالهای گذشته روی ذخایر این آبزی مورد بررسی قرار گیرد.بدین منظور اطلاعات بیومتری جمع آوری شده طی چهار سال (1369، 1372،  1374و 77-1376) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این اطلاعات شامل بیومتری 23 هزار عدد شاه میگو می باشد که پارامترهایی شامل: طول کل، وزن کل، طول کاراپاس، جنسیت، مراحل باروری، زمان و مکان صید مورد بررسی قرار گرفته اند. این اطلاعات در برنامه نرم افزاری فاکس پرو جمع آوری شده و با برنامه آماری SPSS تجزیه و تحلیل گردیده است. مقایسه میانگین ها در طول چهار سال نشان از کاهش ذخایر در طول سالهای مختلف نسبت به سال مبدا یعنی سال 1369 دارد که این موضوع ناشی از فشار صیادی در طول این سالها می باشد. بین سالهای 1374 و 77-1376 تفاوت معنی داری مشاهده نگردید، که این موضوع می تواند در نتیجه اعمال مدیریت صید مناسب سالهای اخیر باشد.

در بررسی های بعمل آمده پیرامون آلودگی های انگلی در ماهی کلمه Rutilus rutilus caspicus در محدوده جنوب شرقی دریای خزر (سواحل استانهای مازندران و گلستان) در سال 1375 مجموعا 140 ماهی کلمه معاینه گردیدند. انگل های بدست آمده و درصد آلودگی طی این بررسی عبارتند از:نوزاد آنیزاکیس Anisakis sp. در محوطه شکمی 5 ماهی (3.7 درصد)، ترماتد آسپیدوگاستر لیماکوئیدس aspidogaster limacoides  در روده یک ماهی (0.7درصد)، انگل بوتریوسفالوس گوکونژنزیس Botheriocephallus gowkongensis در روده دو ماهی (1.5 درصد) و همچنین انگل مونوژن داکتیلوژیروس تورالینسیس Dactylogyrus turaliensis در آبشش 83 ماهی (67 درصد) و نهایتا در بررسی چشم ماهیان در 10 ماهی (12 درصد)، انگل دیپلوستوموم اسپاتاسئومDiplostomum spathaceum  مشاهده گردید. سه انگل آنیزاکیس (Anisakis sp.)، دیپلوستوموم اسپاتاسئوم (D. spathaceum) و آسپیدوگاسترلیماکوئیدس (A. limacoides) قبلا از ماهی کلمه ایران گزارش نشده بودند. انگل های بدست آمده می توانند در شرایط مشخصی بیماریزا شده تلفات سنگینی را در ماهیان پرورشی ایجاد نموده و تولید آنها را کاهش دهند.

نتایج گرفته شده از گشتهای تحقیقاتی شناور ترالر در سالهای 76-1375 در آبهای بوشهر در مورد پارامترهای رشد و مرگ و میر به تفکیک در دو جنس نر و ماده میگوی ببری بر اساس اطلاعات مربوط به طول کاراپاس در برنامه های کامپیوتری ELEFAN و FiSAT محاسبه گردید. تخمین های بدست آمده در جنس نر عبارت است از L∞=37 میلیمتر، K=1.8 در سال، t0=0.3، M=2.8، F=4.5 و Z=7.3 و در جنس ماده L∞=49 میلیمتر، K=2.6 در سال، t0=0.6، M=3.2، F=6.7 و Z=9.9 می باشد.بر پایه نتایج بدست آمده ضریب بهره برداری (E) برای دو جنس نر و ماده بترتیب 0.61 و 0.67 تخمین زده شد و میزان φ برای جنس نر 7.8 و برای جنس ماده 8.3 می باشد. نسبت جنسی (نر/ماده) در حدود 1.1 بود. دوره تخمریزی از دی ماه تا فروردین ماه ثبت گردید که حداکثر و اوج آن در دی ماه می باشد. حداکثر سن در جنس نر 21 ماه و در ماده 19 ماه محاسبه گردید.