مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان
سال:1382 | دوره:18 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

نمونه برداری از رسوبات متعلق به سنومانین استان کرمان (در محدوده سکنج تا گلوسالار) در چندین رخنمون مختلف انجام شده است. با مطالعه فرامینیفرها مشخص گردید که فرامینیفرهای بنتیک غالب در آشکوب سنومانین مربوط به 7 جنس مختلف بوده و عبارتند از:Nezzazatinella picardi, pseudolituonella reicheli, Cuneolina pavonia, Dicyclina schlumbergeri, Orbitolina spp., Dictyoconus arabicus,. Iraqia simplex. براساس فرامینیفرهای بنتیک، سه مجموعه مختلف فسیلی تشخیص داده شده است. تفاوت در مجموعه های فسیلی عمدتا در ارتباط با تغییر در شرایط اکولوژیکی و زیستی تفسیر شده است.

اگر چه بحث درخصوص پی سنگ زاگرس از دیرباز توسط محققین مختلف بیان شده است، اصولا بحث مقادیر حرکت و نحوه چرخش پی سنگ زاگرس در حد واسط گسلهای میناب و قطر - کازرون تنها در چند مقاله و در حد کلی بیان شده است.هدف اصلی این نوشتار رسیدن به مقادیر حقیقی توزیع سرعتهای خطی در گستره پی سنگ زاگرس در حد واسط گسلهای میناب تا قطر - کازرون می باشد. از آنجا که هر مدل صحیح و اصولی از ساختار منطقه می بایست براساس داده های واقعی استوار باشد، ابتدا سعی شده است براساس کلیه شواهد موجود در منطقه چرخش پی سنگ به اثبات برسد سپس براساس تئوریهای هندسیه حرکت و براساس سرعتهای اندازه گیری شده از جابجایی و بازشدگی دریای سرخ و خلیج عدن مقدار سرعت دورانی صفحه عربستان بدست آمد در نهایت با جمع برداری سرعتهای انتقالی و دورانی و با احتساب مرکز دوران در بخشی از منطقه مورد مطالعه، نمودارهای توزیع سرعت خطی برای نقاط مختلف پی سنگ رسم گردید که همگی با واقعیت یعنی چرخش و نرخ حرکت پی سنگ در محدوده مورد نظر کاملا همخوانی دارد.

بقایای گیاهان که غالبا اثرات برگها می باشند از لایه های متعلق به سازند هجدک که در نزدیکی دهکده دشت خاک در مسیر زرند - کوهبنان بیرون زدگی دارند جمع آوری، شناسایی و بطور مختصر نیز توضیح داده شده اند. در مجموع 6 جنس از فسیلهای گیاهی به اسامی (Pagiophyllum) (Ptilophyllum) (Sagenoptris) (Cladophlebis) (Pterophyllum) (Nilssonia) تشخیص داده شد و شرایط اکولوژیکی آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت. فسیلهای گیاهی سن ژوراسیک میانی را برای این طبقات تایید می نمایند.

جنس Ripidiorhynchus با گونه تیپ (von Buch, 1834) بیست و چهار گونه از این جنس از نقاط مختلف دنیا همچون ایران، افغانستان، آلمان، اسپانیا، آفریقای شمالی، آذربایجان، بلژیک، تاجیکستان، ترکیه، پامیر، چکسلواکی، روسیه، قفقاز، قرقیزستان، لهستان، کوههای اورال، تیان شان و تیمان مورد شناسایی قرار گرفته اند که سنشان در مناطق فوق الذکر از فرازنین پیشین تا فامنین میانی کشده می شود.در ایران تاکنون پنج گونه ذیل از جنس Ripidiorhynchus شناخته شده اند:Ripidiorhynchus barroisi, Ripidiorhynchus elburzensis, Ripidiorhynchus kermanesis Ripidiorhynchus Kotalensis, Ripidiorhynchus minutissimus که این گونه ها در مناطق مختلف ایران مرکزی (اصفهان، سه، انارک، کرمان، ازبک کوه) و البرز (البرز مرکزی - شرقی) از سازندهای بهرام، جیرود و خوش ییلاق معرفی گردیده اند و دامنه سنی آنها از فرازنین میانی تا فرازنین پسین ادامه دارد. پس در نتیجه با توجه به انتشار نسبتا وسیع جنس Ripidiorhynchus در مناطق مختلف جهان، شاید بتوان آن را بخاطر دامنه سنی تا حدودی گسترده اش (فرازنین پیشین تا فامنین میانی)، به عنوان یک ابزار چینه شناسی مناسی در مقیاس جهانی بکار برد، ولی در ایران این جنس با توجه به دامنه سنی کوتاهش (فرازنین میانی تا فرازنین پسین) و پراکندگی وسیع، می توان آن را بعنوان یک شاخص چینه شناسی مناسب برای اشکوب فرازنین در نظر گرفت.

در این مطالعه به منظور شناسایی رخساره های سنگی و تفسیر محیط رسوبگذاری سازند سروک برش لندران واقع در جنوب غرب سمیرم مورد بررسی قرار گرفته است. سازند سروک در ناحیه مورد مطالعه واحد کربناته ضخیمی به سن سنومانین - تورونین؟ می باشد. تجزیه و تحلیل رخساره ها و مطالعه های پتروگرافی منجر به شناسائی 7 میکروفاسیس گردید که در چهار زیر محیط دریای باز ، سد، لاگون و پهنه کشندی ته نشست پیدا کرده اند. فقدان ریزش، جریان های حاصل از توربیدایت و ریف نشانگر آن است که پلاتفرم کربناته سازند سروک در ناحیه مورد مطالعه از نوع رمپ هموکلینال می باشد. فراوانی رودیست ها و پلوئیدها نشانگر یک مجموعه فتوزو آن می باشد و حاکی از تشکیل رسوبات در آب و هوای حاره ای است.

نهشته های کرتاسه در نواحی مختلف زون سنندج، آباده، اقلید و بوانات رخنمون دارد. به منظور مطالعه چینه شناسی نهشته های کرتاسه در این زون سه برش زمین شناسی، مطالعه و اندازه گیری شده است. این برشها از جنوب شرق به شمال غرب به ترتیب در جنوب بوانات (شمال روستای سیمکان) جنوب اقلید (تنگ محمد خانی) و شمال اقلید (شمال مزرعه قزقونک) قرار دارند.بررسیهای چینه شناسی نشان می دهد که نهشته های کرتاسه در این برشها عمدتا متعلق به اشکوبهای بارمین - آپسین هستند. سنگهای رسوبی شمال اقیلد دارای رخساره اورگونین (Urgonian facies) شبیه به ایران مرکزی و بخش جنوبی ناحیه و بوانات دارای رخساره مشابه جنوب غربی ایران (زاگراس) می باشند.نهشته های کرتاسه زون سنندج - سیرجان حاصل رسوبگذاری بر روی یک پلانفرم کربناته است، این حوضه رسوبی از چهار زیر حوضه : دریای باز، سد حاشیه ای، لاگون و پهنه جزر و مدی تشکیل می شده است.

منطقه مورد مطالعه در 30 کیلومتری غرب شهرستان ابرکوه و در جنوب شرق شهرستان آباده، در مرز استان یزد و استان فارس واقع گردیده است. سنگهای رسوبی پرمین این منطقه که تقریبا 1200 متر ضخامت دارد، توسط سنگهای تریاس پوشیده شده اند. مطالعه بر روی این سنگها سبب شناسایی 11 رخساره رسوبی گردید. این 11 رخساره در 4 بخش دریای باز، سد، لاگون و پهنه ی جزر و مدی حوضه رسوبی تشکیل گشته و خصوصیات ویژه آن بخشها را به دست آورده اند. پسرویها و پیشرویها سبب تکرار رخساره های مزبور و ایجاد توالی در منطقه گشته است و به همین دلیل 7 سیکل رسوبگذاری در آن قابل تشخیص است.

سنگهای دونین ناحیه چاهریسه در 55 کیلومتری شمال شرق اصفهان قرار گرفته است. این سنگها با ضخامت 590 متر از ماسه سنگ، شیل، دولومیت، آهک و آهک مازنی تشکیل گردیده است. براساس بررسیهای صحرایی و مطالعه بیش از 200 نمونه مقطع نازک میکروسکوپی سه رخساره تخریبی و سیزده میکروفاسیس کربناته در این سنگها مشخص گردید. رخساره های کربناته و تخریبی مزبور در زیر محیطهای رسوبی (Subenvironment) پهنه جزر و مدی (Tidal flat)، لاگون (Lagoon)، سد (Bar) و دریای باز (Open marine) از نوع دریاهای اپی کانتینتال (Epicontinental) تشکیل شده اند. تغییرات عمودی میکروفاسیسها و منحنی تغییرات، عمق مربوط به آن بیانگر این واقعیت هستند که سنگهای دونین بالایی در این ناحیه از روی هم قرارگیری چهار سیکل بزرگ رسوبگذاری به سمت بالا و به حالت کم عمق شونده ای تشکیل شده اند که هر کدام از پاراسکانسهای در مقیاس متر بوجود آمده اند و در مجموع یک پیشروی در مقیاس میلیون سال را ایجاد کرده اند.

فازهای متعاقب گرانیت زایی باتولیت شیرکوه، بعد از کرتاسه باعث وقوع دگرسانی های مختل و کانی سازی سولفیدی آهن و مس در منطقه شده است. سنگ میزبان، ماسه سنگهای آرکوزی و کنگلومراهای سازند سنگستان است. اکسیداسیون این سولفیدها در محیط سوپرژن منجر به شکل گیری محلولهای اسیدی حاوی مس شده است. این محلولهای اسیدی ضمن تسهیل هیدرولیز سیلیکاتهای آرکوزها سبب دگرسانی اسید - سولفات و نیز آشوئی فسفات از کانی آپاتیت موجود درآرکوزها شده اند. در نهایت فیروزه از فسفاتی شدن آلونیت (ترکیباتی غنی از آلومینیوم) و یا بر هم کنش مستقل سازه ها بارخداد رگچه ای و دانه ای شکل گرفته است.