مجله علوم زراعی ایران
سال:1380 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور مطالعه تاثیر تراکمهای متفاوت کاشت چغندرقند زمستانه بر روی تعداد برگ های فعال و غیرفعال، دینامیک تشکیل آنها و شاخص سطح برگ آزمایشی در قالب طرح کرت های نواری با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال های زراعی 78-1377و 79-1378 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول واقع در شمال خوزستان اجرا گردید. با ترکیب چهار فاصله بین ردیف (شامل 45، 55، 65 و 75 سانتیمتر) و پنج فاصله بین بوته (15، 20، 25،30  و 35 سانتیمتر) 20 تراکم و آرایش متفاوت کاشت در کرت های متقاطع اعمال شد. مطالعه اثرات فواصل مختلف کاشت نشان داد که در هر دو سال اثرات ساده تیمارها بر روی تعداد برگ های فعال و غیرفعال معنی دار بوده است. اثرات متقابل تیمارها بر روی تعداد برگ های فعال در هر دو سال و بر روی تعداد برگ های غیرفعال در سال 79-1378 معنی دار نبوده ولی تغییرهای برگ های غیرفعال در سال 78-1377 در اثرات متقابل در حد معنی داری مشاهده گردید. تعداد برگ های فعال و غیرفعال در هر بوته با تراکم بوته ها در واحد سطح همبستگی منفی و با افزایش فواصل کاشت همبستگی مثبتی از خود نشان داد. میانگین حداکثر تعداد برگ های فعال و غیرفعال در دو سال اجرای طرح در کمترین تراکم یعنی 38 هزار بوته در هکتار (35×75 سانتیمتر) به ترتیب 38.4 و 40 برگ و در بیشترین تراکم یعنی 148 هزار بوته در هکتار (15×45 سانتیمتر) به ترتیب 23.9 و 15.4 برگ اندازه گیری شد. شاخص سطح برگ با تراکم همبستگی مثبت نشان داد به طوری که میانگین حداکثر شاخص سطح برگ در دو سال از 6.4 برای تراکم 148 هزار تا 3.3 در تراکم 38 هزار متفاوت بود.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و مقادیر کود نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک ذرت دانه ای رقم SC704، آزمایشی در تابستان سال 1378 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک با استفاده از طرح کرت های خرد شده، در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گردید. مقادیر صفر، 80، 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان فاکتور اصلی و تراکم های 6، 7.4، 8.8 و 10.2 بوته در متر مربع به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. شاخص های فیزیولوژیک تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفتند. با افزایش کود نیتروژن از صفر به 80 کیلوگرم در هکتار، افزایش قابل ملاحظه ای در میزان شاخص سطح برگ به وجود آمد. با افزایش کود نیتروژن ازصفر به 80 و 160 کیلوگرم در هکتار، آهنگ رشد گیاه و دوام شاخص سطح برگ افزایش یافت. افزایش کود نیتروژن از 160 به 240 کیلوگرم در هکتار، باعث کاهش آهنگ رشد گیاه گردید. در میان شاخص های فیزیولوژیک جذب و تحلیل خالص کمتر تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفت. منحنی جذب و تحلیل خالص در طول فصل رشد روند نزولی داشت. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش تراکم، شاخص سطح برگ، دوام شاخص سطح برگ و آهنگ رشد گیاه افزایش یافت. اما افزایش تراکم باعث کاهش جذب و تحلیل خالص گردید. افزایش میزان شاخص سطح برگ در مزرعه باعث افزایش میزان جذب نور و در نتیجه افزایش ظرفیت فتوسنتزی گیاه گردید که در نهایت منجر به افزایش عملکرد شد. بخش عمده ای از افزایش آهنگ رشد گیاه در اثر افزایش تراکم مربوط به افزایش شاخص سطح برگ بود. با توجه به اهمیت شاخص سطح برگ، آهنگ رشد گیاه و دوام شاخص برگ در افزایش عملکرد دانه می توان نتیجه گرفت که بخش عمده ای از افزایش عملکرد دانه در نتیجه افزایش تراکم، مربوط به بهبود شاخص های فیزیولوژیک ذکر شده باشد.

به منظور تعیین بهترین روش مبارزه شیمیایی جهت کنترل سس در مزارع چغندرقند، در سال 1378 آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود که در آن فاکتورA نوع سم در سه سطح شامل: تریفلورآلین a1، پروپیزآمید a1 و اتوفومیزات a3 و فاکتور B مقدار سم در سه سطح شامل: 0.8 کیلوگرم ماده موثر سم در هکتار b1،1.2  کیلوگرم ماده موثر در هکتار b2 و 1.6 کیلوگرم ماده موثر در هکتار b3 به همراه دو نوع شاهد: شاهد آلوده به سس و شاهد بدون آلودگی. طبق نتایج به دست آمده علف هرز سس در مقایسه با شاهد بدون آلودگی عملکرد ریشه و درصد قند را به ترتیب 30% و 2.13% کاهش داد. علف کش تریفلورآلین تعداد بوته های سبز شده، میزان عملکرد و درصد قند را بترتیب حداکثر تا 53%، 35% و 2.9% نسبت به شاهد بدون آلودگی کاهش داده و تنها 23% آلودگی سس را کم کرد. و در تناوب روی گندم اثرات سو نشان نداد. علف کش پروپیزآمید گیاه انگلی سس را حداکثر تا 87% نسبت به شاهد آلوده کاهش داد و در هر سه سطح مورد استفاده عملکرد را به ترتیب 29، 30.71 و 35.22 درصد و درصد قند را به ترتیب 1.17، 1.44 و 1.52 درصد نسبت به شاهد آلوده افزایش داد و در تناوب اثر سوئی روی گندم نداشت. علف کش اتوفومیزات تنها 19 درصد از آلودگی سس را کاسته و عملکرد ریشه چغندرقند را در سه سطح به ترتیب 24.5، 29.3 و 28.31 درصد و میزان درصد قند را به ترتیب 1.05، 1.69 و 2.44 درصد نسبت به شاهد بدون آلودگی کاهش داد و این سم نیز در تناوب اثرات سو بر گندم نشان نداده است.

شناخت دقیق و صحیح فرآیندهای فیزیولوژیکی کنترل کننده عملکرد و استفاده بهینه از آن ها در زراعت سبب افزایش عملکرد بالقوه گیاهان زراعی می شود. به منظور بررسی تراکم های مختلف بر روند رشد و عملکرد تر و خشک هیبرید های سورگوم و یک رقم سودانگراس، آزمایشی فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در تربت جام طی دو سال زراعی (1377-1378) اجرا شد. ارقام به کار رفته شامل دو هیبرید سورگوم (اسپیدفیدو جامبو)، یک توده محلی سورگوم و یک رقم سودانگراس و تراکم های مورد آزمایش شامل 25، 35 و 45 بوته در متر مربع بودند. نتایج نشان داد که بین تراکم های مورد نظر اختلاف معنی داری از نظر عملکرد علوفه تر و خشک مشاهده نمی شود، اما مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشانگر برتری تیمار 35 بوته در متر مربع با 80.94 تن علوفه تر و 37.63 تن علوفه خشک در هکتار در بین ارقام هیبرید اسپیدفید از نظر ویژگی های مرفولوژیک و فیزیولوژیک برتری داشت که در میزان عملکرد علوفه تر و خشک آن کاملا مشهود بوده به طوری که با 93.4 و 43.38 تن در هکتار به ترتیب علوفه تر و خشک، بالاترین عملکرد را دارا بود. ولی با وجود برتری در بسیاری از صفات مورد مطالعه این رقم با رقم جامبو در یک گروه آماری قرار گرفت. حداکثر تجمع ماده خشک در 210 روز بعد از کاشت به دست آمد و سپس رو به کاهش نهاد. شیب افزایش این منحنی در ارقام بومی و سودانگراس کندتر بود. بالاترین سرعت رشد محصول(CGR)  در 130 تا 170 روز بعد از کاشت به دست آمد. سرعت رشد نسبی(RGR)  با گذشت زمان سیر نزولی داشت. رقم اسپید فید تا مراحل انتهایی رشد سرعت نسبی بالاتری داشت و در انتهای رشد به دلیل بالا بودن نسبت بافت های ساختمانی به بافت های فتوسنتز کننده سرعت رشد نسبی آن از سایر ارقام کمتر بود.

به منظور تعیین مناسب ترین مرحله فنولوژیک ارقام گندم دیم جهت آبیاری تکمیلی و اثر آن بر صفات کمی و کیفی عملکرد دانه، آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی قاملو از توابع شهرستان قروه در استان کردستان طی سال زراعی 78-1377 انجام سد. این بررسی در قالب طرح کرت های خرد شده در چهار تکرار انجام گرفته است. عامل اصلی شامل تیمارهای آبیاری در چهار مرحله رشد همراه با شاهد (بدون آبیاری) و عامل فرعی شامل شش ژنوتیپ گندم دیم بود. نتایج آزمایش نشان داد که همبستگی بین عملکرد با تعداد سنبله در متر مربع معنی دار (**0.526 r=) بود. در میان ژنوتیپ ها رقم سبلان با متوسط 2214 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای مختلف آبیاری دارای بیشترین عملکرد و رقم سرداری با متوسط عملکرد 1502 کیلوگرم در هکتار دارای حداقل عملکرد بود. بیشترین درصد پروتئین دانه مربوط به رقم گلینسون در تیمار شاهد (15.81 درصد) و کمترین آن متعلق به ژنوتیپ Kvz/Tm71/3/Moya ˝S˝ / Bb (12.23 درصد) در شرایط آبیاری در مراحل کاشت + شیری شدن دانه بود. به طور کلی انجام یک بار آبیاری در مرحله شیری شدن دانه در رقم سبلان موجب 54 درصد افزایش عملکرد دانه (نسبت به شاهد) شد و بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود.

به منظور بررسی همزیستی باکتری های آزوسپیریلوم، قارچ های میکوریزا و اکتینومیست هایی از جنس استرپتومایسس با ریشه گندم که به عنوان کود بیولوژیک مطرح بوده و می توانند نقش مهمی در تامین نیاز های غذایی گیاه و یا حفاظت از آن داشته باشند، یک طرح تحقیقاتی در شرایط گلخانه همراه با مصرف کود دامی اجرا گردید و اثر متقابل این میکروارگانیسم ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی دقیقتر کارآیی و فعالیت میکروارگانیسم های مورد استفاده، از فسفر -32 استفاده شد. برای هریک از میکروارگانیسم ها همچنین کود دامی دو سطح (با مصرف و بدن مصرف) در نظر گرفته شد. میکروارگانیسم ها در زمان کاشت با بذر آغشته گردیدند و کود دامی نیز قبل از کاشت با خاک گلدان مخلوط شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کرت های کاملا تصادفی و در سه تکرار به اجرا در آمد. نتایج به دست آمده مشخص نمودند که کاربرد آزوسپیریلوم، میکوریزا و کود دامی به صورت انفرادی موجب افزایش معنی دار ارتفاع گیاه، تعداد پنجه در گیاه، وزن خشک گیاه و اکتیویته در گیاه شد. همچنین کود دامی اثر مثبت و افزایشی را بر روی قطر ساقه نشان داد. بررسی اثرات متقابل دوگانه، سه گانه و چهارگانه نیز مشخص نمود که کاربرد توام آزوسپیریلوم و میکوریزا به خصوص به همراه مصرف کود دامی توانست اکثر صفات مورد بررسی را افزایش دهد. بین میکوریزا و استرپتومایسس یک حالت منفی و آنتاگونیستی مشاهده شد، به طوری که در کلیه تیمارهایی که این دو میکروارگانیسم با یکدیگر به کار رفته بودند، اغلب صفات مورد بررسی کاهش یافته بود. هیچ گونه اثر آنتاگونیستی بین آزوسپیریلوم و استرپتومایسس مشاهده نگردید.