علوم حدیث
سال:1393 | دوره:19 | شماره:1 (71) |تعداد مقالات:8

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:شیخ کلینی برای تالیف کتاب الکافی از منابع و مکتوبات پیش از خود استفاده کرده و طریقی به آن کتاب ها داشته است، اما مطالب برخی از این منابع هم با واسطه کتاب های نسل های بعد به دست شیخ کلینی رسیده است. در این نوشتار، به معرفی برخی از منابع تاریخی مورد استفاده شیخ کلینی می پردازیم. شیخ کلینی از کتاب سلیم بن قیس، کتاب های جابر بن یزید جعفی، ابان بن تغلب، ابو محمد جعفری، ابو اسحاق احمری نهاوندی، اخبار السید اسحاق بن محمد نخعی، کتاب المبتدا و المبعث و المغازی و الوفاه و السقیفه و الرده اثر ابان بن عثمان، کتاب های جعفر بن محمد کوفی، ابراهیم بن محمد ثقفی، سلمه بن خطاب، نصر بن مزاحم منقری، هشام بن محمد بن سائب کلبی، محمد بن سنان، حسین بن حسن حسینی، اخبار القائم علیه السلام علان کلینی و منابع دیگر استفاده کرده است و کتاب های تاریخی نسل های بعد از شیخ کلینی مانند: الارشاد شیخ مفید، کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق، کفایه الاثر خزاز قمی، الغیبه شیخ طوسی و الغیبه نعمانی وامدار شیخ کلینی هستند و بسیاری از مطالب خود را از کتاب الکافی نقل کرده اند. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: حدیث «الناس عبید لنا…» از جمله روایاتی است که از امام رضا علیه السلام به منظور مقابله با انحراف عقاید صادر گردیده است. پژوهش حاضر درصدد است با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی سندی و محتوایی آن بپردازد. در ابتدا، افراد موجود در اسناد حدیث، بررسی رجالی شده اند. سپس با تاکید بر اختلاف در معنای واژه «عبید» و شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام رضا علیه السلام، دو رویکرد «نگرش خداانگارانه به امامان:» و «نگرش تحقیرگرایانه» به عنوان اهدافی که حضرت درصدد نفی آنها بوده، ترسیم و تبیین شده اند. در پایان نیز تبیین صحیح حدیث در قالب «نگرش واسطه هدایت بودن امامان» ارائه شده است که بر اساس آن، از آنجا که در تفکر شیعی، امامان پس از پیامبران عهده دار هدایت موجودات هستند و جهت ایفای این نقش خطیر از موهبت الهی «عصمت» بهره مند شده اند، تبعیت از ایشان واجب خواهد بود. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: یکی از مهم ترین راه های نشان دادن جایگاه انحصاری اهل بیت (ع)، بررسی و تبیین دانش هایی است که از آنان به ما رسیده و در ابعاد مختلفی در تفاسیر منقول از ایشان نمایان است. اهمیت این بررسی آنگاه روشن می گردد که به صورت تطبیقی انجام گیرد و با معاصران آن حضرات مقایسه شود. در میان ائمه (ع)، روایات منقول از امام صادق (ع) از کمیت و تنوع بیشتری برخوردار است. با تامل در بیان متنوع امام صادق در ذکر معارف قرآنی با توجه به عصر طفولیت تفسیر، این نکته آشکار می گردد که ایشان با ذکر معانی ویژه از واژگان قرآنی، نقل سبب نزول آیات، اخبار اقوام و وقایع گذشته، بیان مصداق خاص، تاویل و بیان معنای باطنی و یا خبر دادن ازآینده، روشی جامع را برای تفسیر به پیروان خود تعلیم داده اند. در مقابل روایات تابعان بیشتر در بیان معانی واژگان، تفسیر ظاهر، سبب نزول و اخبار از گذشتگان است که دارای ماهیت نقلی و گزارشی است بدین جهت، پژوهش در گونه های تفسیری روایات امام برای نشان دادن جایگاه انحصاری و علم ویژه امام است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: حداقل نه گزاره در مساله فتنه بودن زنان در جوامع حدیثی شیعه و سنی گزارش شده است. این احادیث، به دو گونه کلی، انتساب صریح فتنه به زنان و همنشینی با دیگر فتنه ها قابل تقسیم هستند. تلقی به قبول این متون به عنوان روایت و گزارش آنها در جوامع حدیثی مشهور فریقین، نشان گر یک باور تاریخی به محتوای این روایات در فرهنگ و اندیشه اسلامی است که تاثیرات جدی در نوع نگرش به شخصیت و کارآمدی زن از نگاه اسلامی داشته و در دوره معاصر نزد مستشرقان و فیمینیسم، شبهاتی چون شوم بودن و تحقیر زن را دامن زده است. هر چند از منظر امامیه انتساب قطعی همه این روایات به معصوم، با توجه به نتایج ارزیابی سندی و مبانی کلامی در حجیت سنت، با موانعی روبرو است، اما فی الجمله صدور برخی از آنها، قوت دارد. برابر تاریخ گزاری اسنادی، زمان شناسی صدور اکثر این روایات به قرن اول هجری و به طور خاص دوره بعثت رسول خدا (ص) بر می گردد. شاخص گفتمان این دوره، گذار از فرهنگ جاهلی به فرهنگ اسلامی بوده و شارع اسلامی با رویکردی اصلاحی و احیایی به ترمیم و تصحیح شخصیت زن و تعدیل مناسبات مردان با زنان پرداخته است. این پژوهه با روش تحلیلی ـ انتقادی روایات فتنه بودن زنان را از منظر فراوانی، تاریخ گزاری، گفتمان شناسی صدور، اعتبار سنجی مصادر و اسناد، نقد دلالی، تعارض با دیگر روایات به بوته سنجش سپرده است. دستاورد این پژوهه آن است که فتنه دانستن زنان در روایات مساوی با تحقیر یا شوم بودن شخصیت زن نیست و احادیث صرفا به حساسیت تعامل با زنان و ضریب تاثیرپذیری مردان از آنان اشاره دارند. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: شناخت حال رجالی راوی گاه با فرایند توثیقات عام میسر می شود که طی آن جمعی از راویان تحت ضابطه ای خاص توثیق می شوند. واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که درمطالعات راوی شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر پس از شناسایی شخصیت رجالی و حدیثی احمد بن محمد بن عیسی اشعری و گزارشی از نظریه «توثیق مشایخ اشعری»، با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این نظریه پرداخته است. این نظریه بازتاب های گوناگونی در بین رجالیان متاخر امامی داشته است؛ به گونه ای که برخی معتقد به وثاقت تمام استادان اشعری شده و برخی دیگر منکر آن، ناگفته پیداست که درصورت پذیرش این نظریه بخشی از راویان ناشناخته را باید در شمار ثقات دانست و بدین سان، بسیاری از روایاتی که ضعیف قلمداد شده اند، صحیح شمرده می شضوند. پژوهش حاضر، با بررسی دلایل طرفداران این نظریه با بیانی نو و ادله ای روشن، با تکیه به یافته های رجالی و حدیثی، نا تمامی نظریه را اثبات نموده است. بنابراین مشایخ احمدبن محمد بن عیسی اشعری همانند دیگر راویان نیاز به اثبات واحراز وثاقت دارند. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: سیره رسول خدا (ص) در کتاب های حدیثی شیعه بصورت پراکنده و گاه در عنوانی اختصاصی مورد توجه محدثان قرار گرفته است. یکی از کهن ترین منابع حدیثی شیعه که به بررسی زندگانی پیامبر (ص) پرداخته و عنوانی را بدان اختصاص داده، کتاب کافی نوشته کلینی (م329ق) است. کلینی در باب زندگانی رسول خدا پیش از ارائه احادیث به صورت مسند احادیث، بر زندگانی رسول خدا (ص) مروری کلی کرده و اطلاعاتی را که گاه همسو با منابع عامه است گزارش کرده است. این نوشته در صدد است با بررسی مشابهت ساختاری و محتوایی گزارش های تاریخی کلینی، مستندات و مصادر وی را در ارائه این گزارش ها آشکار ساخته، منطق و معیار وی را در گزینش گزارش های تاریخی سیره به دست آورد. بررسی های انجام شده نشان می دهد کلینی در این باب به مشهورات تاریخی و برخی روایات که استناد آنها به ائمه روشن نبوده بسنده کرده است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی: هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان پراکندگی و گرایش موضوعی مقالات حوزه علوم حدیث در نشریات علمی-پژوهشی بین سال های 1386-1390 است. روش پژوهش تحلیل محتوا است. در این روش مقالات از لحاظ موضوعی تحلیل شده اند. مبنای تعیین موضوع، مقوله های استخراج شده از اصطلاح نامه علوم حدیث است.از مجموع 357 مقاله ارائه شده، 342 عنوان مقاله تالیفی و هشت عنوان مقاله ترجمه ای بوده است. بیشترین سهم ارائه مقالات با 53.8% به متخصصان با مدرک تحصیلی دکتری اختصاص دارد و از نقطه نظر رتبه علمی، بیشترین مشارکت در بین اعضای هیات علمی مربوط به استادیاران بوده است. سهم مردان در تالیف و انتشار مقالات حوزه علوم حدیث 87.7% و سهم زنان 12.3% بوده است. از مجموع مقالات مورد بررسی، 62.7% دارای یک نویسنده، 33.9% دو نویسنده و 3.4% دارای سه نویسنده بوده است. از نقطه نظر وابستگی سازمانی، دانشگاه تهران در صدر موسسات آموزشی پژوهشی قرار گرفت. تحلیل موضوعی مقالات نشان داد که بیشترین سهم در مقوله های اعم علوم حدیث، به مقوله «پژوهش های جدید حدیثی» با 37%، اختصاص داشته و موضوعات «علم درایه» با 15.4% و «احوال روایت» با 16.4% در مرتبه های بعدی قرار گرفتند. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.