پژوهش نامه جغرافیای انتظامی
سال:1394 | دوره:3 | شماره:10 |تعداد مقالات:6

احساس امنیت به عنوان پدیده ای که تلفیقی از عوامل فردی، روانی و اجتماعی می باشد تحت تاثیر تجربه های مستقیم و غیرمستقیم افراد از شرایط متفاوت اجتماعی است و برای دستیابی به زندگی سالم و تداوم روابط اجتماعی هر انسانی نیازمند آن است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر سنجش احساس امنیت اجتماعی در 6 مولفه امنیت جانی، امنیت مالی، امنیت ارزشی و فرهنگی، امنیت خانوادگی، امنیت اخلاقی، امنیت شغلی و اقتصادی در مناطق چهارگانه شهر اردبیل می باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. داده ها و اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای هر یک از مناطق بهصورت مجزا انتخاب شده و روش نمونه گیری تصادفی است. داده ها در نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج به دست آمده حاکی از آن است که تفاوت معناداری بین مناطق شهری و امنیت اجتماعی وجود دارد طوری که منطقه 4 دارای کمترین احساس امنیت اجتماعی و منطقه 2 دارای بیشترین احساس امنیت اجتماعی می باشد. همچنین، بین احساس امنیت اجتماعی، سن، جنس، سطح تحصیلات و شغل رابطه معناداری وجود دارد. به بیانی دیگر، حس امنیت در افراد دارای سن 35-55 سال بیشتر از دیگر رده های سنی است. احساس امنیت در مردان و افراد دارای تحصیلات بالا و افراد با مشاغل دولتی بیشتر است. با توجه به آزمون رتبه بندی فریدمن منطقه 2 دارای رتبه یک و منطقه 4 دارای رتبه آخر و مناطق 3 و 1 به ترتیب دوم و سوم شدند.

جدایی گزینی اکولوژیک یکی از مباحث مطرح در حوزه امنیت پایدار اجتماعی نواحی شهری می باشد. شهر عنبرآباد یکی از شهرهای کوچک جنوب استان کرمان است که محله های مسکونی آن از بافت اجتماعی خویشاوندی برخوردارند. در سال های اخیر مهاجرت اقوام ساکن در نواحی بیرونی مسائل اجتماعی به ویژه محله گرایی و جدایی گزینی اکولوژیک را در این شهر سبب شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیرات جدایی گزینی اکولوژیک و محله گرایی بر پایداری اجتماعی، سیاسی و امنیت پایدار شهر عنبرآباد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری ساکنان محله های مختلف شهر عنبرآباد می باشد. حجم جامعه نمونه طبق فرمول کوکران 384 نفر از ساکنان محله های مختلف شهر است که با استفاده از روش نمونه گیری سهمیه ای و تصادفی انتخاب شدند. شاخص های پایداری و ناپایداری اجتماعی شناسایی شد و مبنای جمع آوری داده ها و وزن دهی به شاخص ها قرار گرفت که در فرایند مدل کوپراس مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشانداد محله شهرک خداآفرین، محله شهرک امام (ره)، محله ترک ها و محله نرماشیری ها بالاترین میزان جدایی گزینی را دارند. همین محله ها نیز بیشترین میزان برخوردهای بین طایفه ای و جانبداری سیاسی را دارند. محله یزدی ها، افشارها و ساردویی ها به ترتیب کمترین میزان جدایی گزینی را داشته اند. نتایج مدل کوپراس نشان داد شهرک خداآفرین (74.55)، محله نرماشیری ها (77.51) و شهرک امام (ره) (81.65) بدترین وضعیت را به لحاظ شاخص های امنیت پایدار اجتماعی دارند. محله یزدی ها (100)، افشارها (86.39) و ساردویی ها (85.20) نیز به ترتیب مطلوب ترین وضعیت را نشان می دهند. با توجه به نتایج پژوهش میتوان فرضیه تحقیق را تایید کرد و چنین نتیجه گرفت که مساله جدایی گزینی اکولوژیک در محله های شهر عنبرآباد تاثیرهای منفی بر پایداری اجتماعی و امنیت پایدار محله های مسکونی این شهر دارد.

نیمی از استفاده کنندگان فضاهای شهری زنان هستند و مساله احساس امنیت در فضاهای شهری از عوامل تاثیرگذار بر استفاده زنان از این فضاها است. از فضاهای شهری، که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و امنیت آن برای زنان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، پل های عابر پیاده است. از این رو، هدف این پژوهش سنجش امنیت فضایی پل های عابر پیاده شهر رشت با استفاده از شاخص های کالبدی (مکانی)، کارکردی (عملکردی) و محیطی- رفتاری (ذهنی) از دیدگاه زنان استفاده کننده از این فضاها است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات به شیوه پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل زنان بالای 18 سال شهر رشت، که از پل های عابر پیاده استفاده کرده اند، بوده است که به صورت تصادفی برای هر پل عابر پیاده 30 نفر و در مجموع 270 نفر انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان داده است که احساس ناامنی درک شده توسط زنان از پل های عابر پیاده شهر رشت در هر 3 شاخص بیشتر از حد متوسط است و بیشترین احساس ناامنی درک شده توسط زنان در شاخص کالبدی بوده و شاخص کارکردی کمترین نقش را در احساس ناامنی زنان داشته است. همچنین، پل عابر پیاده جانبازان به سمت میدان امام حسین(ع) دارای کمترین میانگین از لحاظ احساس ناامنی درک شده توسط زنان بوده و پل های عابرپیاده واقع در بلوار شهید بهشتی و سپس بلوار خرمشهر بیشترین ناامنی را در بین پل های عابر پیاده داشته اند. مهمترین عوامل موثر بر احساس ناامنی و ترس زنان از حضور در پل های عابر پیاده شهر رشت تاریکی پل ها در شب و نصب نبودن روشنایی کافی در پل عابر پیاده به ویژه در ساعت های 24-19 بوده است. نتایج این پژوهش ضرورت توجه به برنامه ریزی و طراحی صحیح پل های عابر پیاده و توجه به زنان به عنوان یکی از استفاده کنندگان مهم این پل ها را بیشازپیش آشکار ساخته است.

آنچه از امنیت به عنوان دریافت عینی و ذهنی یاد می شود ناشی از ساختار و نحوه چیدمان محیط است. لذا، برای افزایش آن شایسته است معیارها و استانداردهایی برای طراحی فضاهای شهری در نظر گرفت. از مهمترین رویکردهایی که جوامع پیشرفته در زمینه برنامه ریزی شهری و «طراحی محیط» بدان توجه دارند افزایش امنیت محیطی (بر پایه چگونگی دریافت افراد از محیط پیرامون شان) در راستای بهبود «کاربری فضاهای شهری» می باشد. رویکرد CPTED از جمله رویکردهایی است که بر «کاهش جرایم توسط طراحی محیط» تاکید دارد. در شهر ساری بوستان ها بسته به نحوه توزیع فضایی و وضعیت دسترسی آنها دارای کارکردهای متنوعی هستند. هدف پژوهش حاضر تبیین تاثیر کارکرد بوستان ها در امنیت و آرامش شهروندان (بر پایه رویکرد CPTED) در شهر ساری هنگام مراجعه به این بوستان ها می باشد. بدین منظور با توجه به ماهیت متغیرها از آزمون F-Test و کروسکالوالیس در نرم افزار SPSS به منظور بررسی میانگین احساس امنیت در هر یک از بوستان ها استفاده شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از روش پرسشنامه به منظور جمع آوری نظرات شهروندان استفاده شده است. با استفاده از فرمول کوکران 360 پرسشنامه در 6 بوستان شهر ساری تهیه و توزیع شد. نتایج پژوهش با سطح معنی داری %99 نشان می دهد که در محدوده مورد مطالعه بوستان اتحاد با کارکرد غالب ورزشی-ارتباطی بیشترین میزان احساس امنیت را برای شهروندان فراهم می کند ولی بوستان های جنگلی شهیدزارع و ساریکنار با کارکرد غالب اقامتی شهروندان هنگام قرارگیری در فضاهای آن کمترین میزان احساس امنیت را دارند.

اسکان غیررسمی، که به موجب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر به وجود آمده است، نتیجه نابرابری های اقتصادی-اجتماعی است که در سطح مناطق شکل گرفته و شهرها به ویژه کلانشهرهای کشور را با مشکلات فراوانی روبه رو ساخته است. شهر مشهد به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور با پدیده اسکان غیررسمی مواجه است. شکل گیری مناطق اسکان غیررسمی در این شهر مشکلات فراوانی را برای مدیریت شهری فراهم کرده است. ویژگی های ناهنجار کالبدی در کنار ویژگی های اجتماعی حاکم بر این محدوده ها باعث شده تا این مناطق محل سکونت تعداد قابل توجهی از مجرمان شهر مشهد باشد. تحلیل عوامل موثر و جاذب سکونت در این مناطق از اهداف این مطالعه است. روش پژوهش توصیفی و تحلیلی با استفاده از مدل های زمین آماری است. در این نوشتار تحلیل توزیع فضایی مجرمان در شهر مشهد به لحاظ موقعیت سکونتی و اینکه این موضوع می تواند متاثر از چه عواملی باشد را مدنظر داشته است. در این راستا با استفاده از مدل های رگرسیون اقدام به تحلیل متغیر وابسته (مجرم نشینی) در سطح محله ها گردید. مدل های مورد استفاده شامل OLS و GWR بود که به ترتیب ضرایب رگرسیونی آنها 68 و 74 درصد محاسبه شد و توانایی بالاتر GWR را در مقایسه با رگرسیون معمولی ارایه کرد. در این مدل ها متغیرهای مستقل مهاجرپذیری، بی سوادی و فضای سبز تاثیر معناداری بر روی مجرم نشینی داشته است که با تحلیل های بیشتری می توان این فضاها را ناامن تر برای مجرمان و کاهش جذابیت های آن در انتخاب محله های سکونتی برای مجرمان نمود.

شواهد نشان از آن دارند که در هنگام وقوع حوادث ظرفیت بروز ناامنی بی نظمی های اجتماعی و بزهکاری افزایش می یابد و وقوع توامان حوادث با تخلفات و آشوب های اجتماعی مدیریت ترافیک شهری را با مشکل مواجه می کند. در این پژوهش 6 معیار اصلی شبکه کالبدی -فضایی منطقه 21 تهران تعیین و با استفاده از روش فرایند سلسله مراتبی (AHP) برای ارزیابی آسیب پذیری شبکه معابر در هنگام وقوع حوادث استفاده شده است. این روش شامل 3 گام اصلی تولید ماتریس مقایسه دوتایی، محاسبه وزن های معیاری و تعیین نسبت توافق است. 3 مرحله یاد شده با استفاده از نرم افزار Expert Choice با دقت بالا و نسبت توافق 0.03 انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی می باشد. در گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای-میدانی و پرسشنامه مبتنی بر نظر خبرگان استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از برخی قابلیت های نرم افزار GIS به تحلیل چند هدف عمده در مدیریت بحران شبکه معابر در منطقه 21 شهرداری تهران پرداخته که میزان ظرفیت آسیب پذیری منطقه بر اساس شرایط کالبدی نشان داده شده است. بر اساس نقشه های خروجی و تحلیل آماری به دست آمده محدوده شهرک چیتگر شمالی، شهرک شهرداری، شهرک ویلاشهر، شهرک استقلال، شهرک وردآورد و شهرک 22 بهمن پرخطرترین و شهرک دریا، شهرک تهرانسر غربی و شرقی امن ترین محدوده های منطقه 21 و سایر شهرک های منطقه از آسیب پذیری متوسط برخوردار می باشند.