جغرافیای طبیعی
سال:1393 | دوره:7 | شماره:25 |تعداد مقالات:8

در این پژوهش با استفاده از داده های هواشناسی ساعتی نه ایستگاه سینوپتیک استان کرمان در دوره های آماری موجود و با استفاده از شاخص راحتی دمای معادل فیزیولوژیکی (PET) در نرم افزار RAY MAN وضعیت آسایش در ساعات و ماه های مختلف سال تعیین و به منظور تحلیل فضایی آسایش نقشه های آغاز، پایان و مدت آسایش تهیه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد در جنوب و شرق استان ماه ژانویه آغاز گر دوره آسایش می باشد. شهرستان انار در شمال استان با یک ماه تاخیر از ماه فوریه و سایر نقاط از ماه مارس دورهی آسایش خود را آغاز می کنند. اما در منطقه کوهستانی بافت از ماه آوریل این دوره شروع می شود. همچنین سیرجان، شهر بابک و بافت در ماه نوامبر و سایر نقاط در ماه دسامبر دوره آسایشی خود را به پایان می برند. مدت آسایش در جنوب استان هفت ماه، سیرجان و بافت 8 ماه، انار، رفسنجان و شهر بابک، نه ماه و بم و کرمان، ده ماه محاسبه شد. زمان مناسب برای گردشگری در استان کرمان در ماه های اکتبر، نوامبر، دسامبر، ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، می و سپتامبر می باشد.

سیل یکی از پدیده های موجود در طبیعت بوده که از دیر باز، بشر شاهد وقوع آن می باشد. در ایران به دلیل وسعت زیاد، اقلیم های متعدد، تراکم زمانی و مکانی بارش ها در اکثر حوضه های آبخیز، همه ساله شاهد سیلاب های عظیمی می باشیم. در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب و حداکثر دبی سیل، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیل خیزی، پهنه بندی مناطق براساس شدت پتانسیل سیل خیزی در حوضه آبخیز لیلان چای با استفاده از روش شماره منحنی CN پرداخته شد. برای این منظور ابتدا داده ها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار وضعیت اقلیم منطهه، تصاویر ماهوارهای جمع آوری و GIS شد. با تلفیق این داده ها و اطلاعات، براساس روشSCS ، نقشه CN حوضه، میزان نفوذ و مقدار رواناب تهیه گردید. در نهایت با استفاده از مدل وزنی و با تلفیق نقشه های میزان بارندگی منطهه، گروه های هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین و ... نقشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی سالانه حوضه تهیه شد.

سیستم های ارضی حوضه میدان گل در واقع تفکیک فرم های واحدهای ارضی برای کاربردهای مختلف می باشد. سیستم های ارضی میدان گل به دو سیستم تفکیک و به 6 واحد ارضی تقسیم شده اند، این کار با توجه به جنس اراضی و مطالعات میدانی صورت گرفت. هر کدام از واحدهای ارضی برای هدفی خاص به کار برده می شود که در این پژوهش مطالعه برای پی بردن به این اهداف می باشد. میدان گل در شهرستان نیریز واقع در استان فارس قرار گرفته است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش، میدانی می باشد. هدف از این پژوهش بررسی و تقسیم بندی واحدهای ارضی از لحاظ شکل و جنس اراضی و استفاده بهینه از این واحدها برای کاربردهای مختلف از جمله کشاورزی می باشد. نتیجه گیری که از این پژوهش شد، استفاده و کاربری صحیح از زمینه ای مختلف میدان گل با توجه به جنس آنها بود که در این پژوهش این اهداف محقق شد.

درخت زیتون به دلیل سازگاری بالا با شرایط محیطی قادر به رشد در طیف وسیعی از انواع مختلف خاک ها بوده و همچنین زیتون را می توان در شرایط خاص توپوگرافی (خصوصا شیب های تند و زمینه ای کوهپایه ای) که مناسب کشت سایر دانه های روغنی نمی باشد، کشت کرد. تمامی این ویژگی های منحصر به فرد سبب شده است تا کشت زیتون به عنوان یک محصول استراتژیک مورد توجه قرار گیرد. لذا در این پژوهش مناطق مستعد کشت زیتون در شهرستان بویر احمد شناسایی و معرفی شود و همچنین از عوامل محیطی درصد شیب، جهت شیب و ارتفاع با استخراج از مدل رقومی ارتفاع جهت مطالعه استفاده شده است. در ادامه با بهره گیری از نیازهای رویشی و اثر گذاری و بررسی های کارشناسی (شرایط محیطی) کشت زیتون، لایه های اطلاعاتی کلاسه بندی و ارزش وزنی هریک از پهنه ها مشخص شد. نتایج نهایی حاصل از این پژوهش نشان دهنده این واقعیت است که با توجه به تلفیق نقشه های مربوط به عوامل محیطی مناطق غرب و شمال غرب محدوده هایی از قسمت های جنوبی و شمالی این منطقه در زمره مناطق با استعداد بسیار مناسب هستند و قسمت های از جنوب غرب نیز می تواند از این نظر مقرون به صرفه باشد در مقابل نواحی شمالی و شمال شرقی برای کاشت درخت زیتون و محصول دهی خوب مناسب نمی باشند.

ارزیابی شرایط زیست اقلیمی امروزه به عنوان ابزاری کارآمد در دست برنامه ریزان در مناطق مختلف به حساب می آید. راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطه مستقیمی با موقعیت اقلیمی از قبیل درجه حرارت، رطوبت، تابش خورشید و ساعت آفتابی دارد. دما و رطوبت نسبی یک منطقه شاخصی برای بررسی آسایش و راحتی انسان معرفی شده است. در این پژوهش آسایش یا عدم آسایش انسان براساس مدل ها و شاخص های زیست اقلیمی بیکر، ترجونگ، و ترموهیگرومتریک با استفاده از اطلاعات آماری ایستگاه سینوپتیک شهرستان میناب جهت دهستان تیاب طی سال های 1369 تا 1390 ارزیابی و تعیین شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که منطقه تیاب در طول سال از نظر بیو کلیمایی، از شرایط فوق العاده داغ تا بسیار خنک در ماههای مختلف برخوردار است. با توجه به بررسی شرایط اقلیمی این منطقه، می توان در بسیاری از برنامه ریزی های عمرانی و گردشگری این منطقه مراحل رشد و شکوفایی منطقه را با سرعت بیشتری طی کرد.

در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیل خیزی و پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه آبریز بالخلوچای پرداخته شده است. برای برآورد مقدار رواناب از روش شماره منحنی (CN)، استفاده شده است. برای این منظور ابتدا داده ها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار حداکثر بارش روزانه، نقشه های تراکم پوشش گیاهی، گروه های هیدرولوژیک خاک و کاربری تهیه و وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) گردید. با تلفیق اطلاعات فوق، در مدل (SCS) نقشه (CN) حوضه، میزان نفوذ (S) و مقدار رواناب (Q) تهیه شد. در نهایت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شش فاکتور در نظر گرفته شده شامل: رواناب، گروه های هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی و تراکم زهکشی وزندهی شده و با اعمال وزن لایه ها نقشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه با دوره بازگشت های مختلف (5، 15، 25 و 50 ساله) گردید. نتایج پژوهشی نشان داد که حدود 40 تا 47 درصد مساحت حوضه طی دوره های 5 تا 50 ساله دارای پتانسیل سیل خیزی متوسط بوده و 14 تا 24 درصد دارای پتانسیل زیاد می باشد.

حوضه آبریز تنگ براق در 125 کیلومتری شمال غرب شهر شیراز بین طول های جغرافیایی 52 تا 53 شرقی و عرض های جغرافیایی 30.5 تا 55 شمالی قرار دارد. در این ناحیه در مختصات x=604171، y=3390531 سد ملاصدرا واقع شده است. به منظور برآورد میزان فعالیت تکتونیکی منطقه در این مقاله چند شاخص مورفو تکتونیکی شامل انتگرال هیپسومتری، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره و شاخص پیچ و خم جبهه کوهستان بررسی و با استفاده از نتایج به دست آمده میزان فعالیت تکتونیکی در قسمت های مختلف منطقه با یکدیگر مقایسه شده اند. به نظر می رسد در تحلیل های مورفوتکتونیکی میزان فعالیت تکتونیکی در محدوده اطراف سد افزایش می یابد و این افزایش در تمام منطقه مورد مطالعه دیده می شود. شاخص پیشانی کوهستان در اطراف سد از 1,1به 3,1 رسیده که نشان دهنده فعال بودن منطقه است. منطقه بر اساس طبقه بندی فعالیت تکتونیکی نسبی در دسته دوم یعنی از نظر تکتونیکی فعال قرار دارد.

توریسم سیستم پیچیدهای است که ابعاد مختلف زندگی انسانی (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیست محیطی و کالبدی) را تحت تاثیر قرار می دهد. در این میان مناطق کویری به عنوان یکی از مناطق اولویت دار برای توسعه اکوتوریسم در بسیاری از مناطق جهان مورد توجه قرار گرفته است. ایران با دارا بودن عرصه های کویری و بیابانی به عنوان یکی از مناطق دارای پتانسیل در زمینه توسعه اکوتوریسم بیابان و کویر مطرح است. اما هنوز استراتژی های مشخصی نسبت به توسعه گردشگری در مناطق کویری تدوین نشده و مدل مشخصی وجود ندارد. لذا این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سوالات اساسی است که استراتژی های اولویت دار جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در مناطق کویری استان یزد کدامند؟ مدل استراتژیک توسعه پایدار گردشگری در مناطق کویری چیست؟ به این سوالات از روش پیمایشی و روش برنامه ریزی استراتژیک استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که اولا، گونه استراتژی های توسعه گردشگری در مناطق کویری استان یزد در گروه استراتژی های تدافعی قرار می گیرند؛ یعنی استراتژی هایی که در راستای کاهش نقاط ضعف و از بین بردن تهدیدها تدوین شده اند. ثانیا، استراتژی های مدیریتی نسبت به سایر استراتژی ها در اولویت بالاتری قرار دارند. در پاسخ به سوال دوم این نتیجه حاصل شد که اولویت دار بودن استراتژی های مدیریتی به معنای نادیده انگاشتن سایر استراتژی های توسعه گردشگری نیست زیرا اجرای مجموعه ای از سیاست ها و راهبردها در مناطق کویری در پرتو اتخاذ رویکرد (مدل) یکپارچه برنامه ریزی توسعه گردشگری امکان پذیر است.