خانواده پژوهی
سال:1384 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی رویکرد خانواده درمانی ساختاری در کاهش تعارضات زناشویی و والدینی، افزایش رضایت زناشویی و بهبود عملکرد خانواده کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی انجام شد. جامعه پژوهش شامل خانواده های دارای اختلال عملکرد و فرزند مبتلا به اختلال اضطراب جدایی و نمونه شامل 38 خانواده با حداقل یک فرزند مبتلا به اختلال اضطراب جدایی با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از روش تحقیق شبه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و اندازه گیری مکرر استفاده شد. نمونه ها به دو گروه آزمایشی (خانواده های کم سواد و باسواد) و دو گروه کنترل با ترکیب مشابه (جمعا 4 گروه) تقسیم شدند. خانواده های گروه های آزمایشی، با حضور کلیه اعضای خانواده، طی 9 جلسه در معرض مداخلات درمانی با طرح درمانی یکسان قرار گرفتند. شش هفته پس از آخرین جلسه درمان نیز در یک جلسه پی گیری شرکت نمودند. برنامه مداخله ای از پیش طراحی شده به گروه های آزمایشی ارایه و نتایج اثرات مداخله با گروه کنترل در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پی گیری مورد مقایسه قرار گرفت. ابزارهای این پژوهش شامل مقیاس ارزیابی عملکرد خانواده، پرسشنامه رضامندی زناشویی انریچ و مصاحبه بالینی بود. از روش های آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و همچنین آمار استنباطی (تکرار سنجش و روش تعقیبی توکی) برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج حاکی از اثربخشی خانواده درمانی ساختاری در تقویت رضایت زناشویی و بهبود عملکرد خانـواده در سطـح (p<0.001) بود. ولی تفاوت بین گروه های باسواد و کم سواد معنی دار نبود.

این پژوهش به بررسی اثربخشی آموزش گروهی بانوان و آموزش مکاتبه ای همسران آن ها به شیوه شناختی رفتاری بر میزان رضایت زناشویی می پردازد. نوع تحقیق، نیمه تجربی همراه با پیش آزمون، پس آزمون و مرحله پی گیری با گروه گواه است. نمونه مورد پژوهش شامل 28 زوج از بین والدین دانش آموزان دبستانی شهر اصفهان می باشد که بر اساس نمونه گیری خوشه ای انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ است. بانوان گروه آزمایش 8 جلسه دو ساعته برنامه آموزش گروهی شناختی ـ رفتاری دریافت نمودند و همسران ایشان نیز به شیوه مکاتبه ای در برنامه آموزشی شرکت کردند و گام به گام همراه با همسران خود آموزش های شناختی ـ رفتاری دریافت نمودند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که آموزش گروهی بانوان همراه با آموزش مکاتبه ای همسران آن ها به روش شناختی ـ رفتاری، رضایت زناشویی گروه آزمایش را نسبت به گروه گواه افزایش داده است، به گونه ای که 36% واریانس نمرات رضایت زناشویی زنان و 35% واریانس نمرات زناشویی مردان مربوط به عضویت گروهی بود (P<0.01). همچنین نتایج نشان داد که این اثربخشی در مرحله پی گیری حفظ شده است (P<0.001).

در این پژوهش اثر آموزش توجه شنیداری بر میزان گوش دادن فعال و الگوهای ارتباطی زوجین در بین دانشجویان متاهل دانشگاه شهید بهشتی بررسی شد. نمونه پژوهش شامل 40 نفر (20 زوج) بود که از طریق آگهی برای شرکت در این تحقیق داوطلب شدند. به روش جایگزینی تصادفی در دو گروه آموزشی و کنترل 20 نفره (10 زوج) قرار گرفتند. آموزش توجه و گوش دادن فعال به ساختارهای موسیقی شامل ریتم، ملودی، ارکستراسیون و هارمونی به عنوان روش مداخله به کار برده شد. دو پرسشنامه الگوهای ارتباطی و مهارت های شنیداری به عنوان ابزارهای تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج آزمون t مستقل بر روی تفاضل نمره های پیش آزمون و پس آزمون در گروه کنترل و آزمایش نشان داد، بین دو گروه، تفاوت معناداری در سطح p<0.05 وجود دارد. با این توضیح که آموزش توجه شنیداری ـ موسیقایی در کاهش موانع شنیداری، افزایش مهارت های شنیداری و بهبود الگوهای ارتباطی، موثرتر و کارآمدتر است. عامل جنسیت در توجه شنیداری ـ موسیقایی تاثیر معناداری نداشت.

در این پژوهش به بررسی اثرات آموزش های آگاه سازی (فردی و شغلی)، کارآفرینی و مشاوره گروهی بر عزت نفس و گرایش های کارآفرینی زنان سرپرست خانواده شهر تهران پرداخته می شود. نمونه مورد پژوهش 193 نفر از زنان 58 ـ 18 ساله بودند که از مجتمع های واقع در دو منطقه شرق و غرب بهزیستی شهرستان تهران، کمیته امداد امام خمینی (ره) در منطقه شرق و یک سازمان غیردولتی زنان تحت عنوان «کانون مهر» در منطقه غرب تهران به طور تصادفی انتخاب شدند. مشاوره گروهی، هفته ای دو جلسه (هر جلسه به مدت 2 ساعت و جمعا 32 ساعت در طی مدت 2 ماه) برای هر یک از گروه های نمونه انجام شد. چهار گروه نمونه هر یک به مدت 70 ساعت و جمعا 280 ساعت تحت آموزش های آگاه سازی و کارآفرینی، قرار گرفتند. یک هفته بعد از آخرین جلسه آموزش آگاه سازی (فردی و شغلی) و کارآفرینی، پس آزمون برای هر چهار گروه اجرا شد. ابزار استفاده شده در پژوهش، پرسشنامه اطلاعات فردی و شغلی، پرسشنامه عزت نفس کوپراسمیت و پرسشنامه ارزیابی کارآفرینی بود. برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از روش های آمار توصیفی، میانگین و انحراف معیار و نیز آمار استنباطی، t استیودنت گروه های هم بسته و MANOVA استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که برنامه مشاوره گروهی بر عزت نفس زنان سرپرست خانوار (بی سرپرست و بدسرپرست) تاثیر دارد. همچنین برنامه های آموزشی آگاه سازی (فردی و شغلی) و کارآفرینی بر عزت نفس و گرایش های کارآفرینی زنان سرپرست خانواده موثر است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط تفکرات غیرمنطقی و الگوهای دلبستگی با سازگاری زناشویی انجام گرفته است. فرضیه اصلی پژوهش این است که بین تفکرات غیرمنطقی و الگوهای دلبستگی با سازگاری زناشویی ارتباط معناداری وجود دارد. 100 زوج (200 نفر) به عنوان گروه نمونه از چهار منطقه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی شهر مشهد با روش نمونه برداری غیراحتمالی در دسترس انتخاب شدند. کلیه شرکت کنندگان، آزمون تفکرات غیرمنطقی (برگرفته از نظریه الیس)، پرسشنامه الگوهای دلبستگی بزرگسال (هزن و شیور) و آزمون سازگاری زناشویی (لاک و والاس) را تکمیل کردند. تحلیل نتایج نشان داد که به جز تفکرهای «عدم کنترل هیجانات» و «کمال طلبی»، رابطه منفی معناداری بین تفکرات غیرمنطقی و سازگاری زناشویی وجود دارد. همچنین بین الگوهای دلبستگی و سازگاری زناشویی روابط معناداری بدست آمد. از یافته های بدیع این پژوهش وجود تفاوت معنادار بین برخی از انواع تفکرات غیرمنطقی در الگوهای مختلف دلبستگی زوج هاست. تفسیر و تبیین نتایج، به بررسی نقش و چگونگی تاثیر باورها، نگرش ها و تفکرات در سازگاری زناشویی زوج ها می پردازد و نیز تاثیر الگوهای دلبستگی در کیفیت و سطح روابط زناشویی ـ سازگارانه و ناسازگارانه ـ می پردازد.

به منظور بررسی رابطه هوش هیجانی با سازگاری زناشویی در زنان متاهل شاغل در آموزش و پرورش تهران، 109 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای از مناطق (5، 7، 13) آموزش و پرورش تهران انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه هوش هیجانی بار ـ آن (1980) و مقیاس سازگاری زناشویی اسپانیر (1971) در طرح مطالعه مقطعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای بررسی داده ها از روش ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان داد که بین هوش هیجانی با سازگاری زناشویی رابطه مثبت (r=0.42) وجود دارد. همچنین بین مولفه های هوش هیجانی و سازگاری زناشویی نیز رابطه مثبت وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره به شیوه گام به گام می توان مولفه هوش هیجانی خلق کلی و هوش هیجانی بین فردی را به عنوان متغیرهای پیش بین برای سازگاری زناشویی زنان تلقی کرد (r2=0.43) به عبارتی زنانی که توانایی تشخیص و ابراز هیجان های خود و تشخیص هیجان های دیگران را دارند و نیز دارای خصوصیاتی چون خوش بینی، شادکامی، توانایی حل مساله، کنترل تکانه، خودشکوفایی، استقلال و همدلی هستند، در زندگی زناشویی خود از سازگاری بیشتری برخوردارند.

به منظور بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و شیوه همسرگزینی (تک همسری ـ چندهمسری) نمونه ای شامل 245 مرد متاهل انتخاب گردید. از این میان 45 آزمودنی چندهمسر و 200 آزمودنی تک همسر درنظر گرفته شد. پیش از این، رابطه بین سبک های دلبستگی و الگوهای رفتاری بزرگسالان، علی الخصوص نقش تاثیرگذار آن بر روابط عاشقانه و سازگاری زناشویی در پژوهش های زیادی گزارش شده بود. در پژوهش حاضر ملاک چندهمسری بر اساس تاریخچه زندگی زناشویی و سبک های دلبستگی نیز بر اساس آزمون سبک های دلبستگی بزرگسالان هزن و شیور (1987) مشخص شد. سپس از طریق آزمون خی دو بر تفاوت معنادار میان سبک های دلبستگی در مردان چندهمسر و تک همسر تاکید شد. نتایج، حاکی از رایج تر بودن سبک دلبسته ایمن در هر دو گروه تک همسر 75% و چندهمسر 65% بود. لذا با توجه به یافته های پژوهش، سبک های دلبستگی ناایمن نمی توانند عامل تعدد زوجین افراد باشند. این رفتار با الگوی دلبستگی ایمن، ارتباط بیشتری را نشان می دهد.به نظر می رسد اساس تکامل شناختی رفتارهای همسرگزینی به گونه ای در متن جوامع مختلف خود را حفظ نموده است که تعاریف فرهنگی و قوانین موضوعه نتوانسته تغییر چندانی در آن ایجاد نماید. از این رو رفتار چندهمسری چه به شکل قانونمند آن و چه به شکل روابط برون زناشویی در جوامع مختلف مشاهده می شود. با توجه به استفاده نظریه دلبستگی از نظریات کردارشناسی و روان شناسی تکاملی، طبیعی به نظر می رسد که رفتار چندهمسری دست کم از این نقطه نظر رفتاری بهنجار و بدون عوامل زمینه ساز روان آسیب شناختی باشد.