جامعه شناسی کاربردی
سال:1393 | دوره:25 | شماره:1 (پیاپی 53) |تعداد مقالات:11

نشاط یکی از ضروری ترین خواسته های فطری و نیازهای روانی انسان به شمار می رود که نقش عمده ای در تعالی روانی و اجتماعی افراد جامعه ایفا می نماید. پژوهش حاضر با هدف شناخت وضعیت نشاط اجتماعی زنان شهری و روستایی دلیجان به بررسی مهمترین عوامل فردی و اجتماعی موثر بر آن پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از زنان (49-15 ساله) ساکن هشت منطقه شهرستان دلیجان و شش روستای دهستان جوشق بوده که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران نمونه ای با حجم 700 نفر انتخاب شدند. اطلاعات لازم با روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه همراه با مصاحبه گردآوری شده است. پژوهش حاضر در تابستان 1391 در جامعه آماری مورد نظر اجرا شد و اطلاعات به دست آمده توسط نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته های توصیفی پژوهش نشان می دهد افراد مورد مطالعه برحسب متغیرهای زمینه ای و خانوادگی از نشاط متفاوتی برخوردار بوده اند. زنان متاهل بانشاط تر از زنان مجرد و بی همسر بر اثر فوت و طلاق بودند. ارتقای پایگاه اقتصادی اجتماعی در افزایش میزان نشاط اجتماعی زنان موثر بوده است. بر حسب یافته های تحلیلی حاصل از رگرسیون چندمتغیره، از میان عوامل اجتماعی، دو متغیر مقبولیت اجتماعی و احساس عدالت اجتماعی در مناطق روستایی و پنج مقوله رضایت از زندگی، کیفیت زندگی، اعتقادات دینی، احساس عدالت اجتماعی و پایگاه اجتماعی اقتصادی در مناطق شهری، بیشترین سطح تغییرات نشاط اجتماعی زنان را تبیین نموده اند. براین اساس، به جرات می توان ادعا نمود که نشاط اجتماعی در جامعه نمونه قبل از هر چیزی تابعی از کیفیت زندگی و احساس عدالت در جامعه بوده است.

هدف این پژوهش تدوین پرسشنامه درک عمومی از علم و تعیین اعتبار، پایایی و هنجاریابی آن بوده است. روش پژوهش از نوع پیمایش است و از تکنیک تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. به منظور تعیین اعتبار و هنجاریابی 384 نفر و به منظور تعیین پایایی دو نمونه 40 نفری از مردم شهر اصفهان با روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. در این مطالعه برای تعیین اعتبار پرسشنامه درک عمومی از علم از روش اعتبار محتوا و تحلیل عاملی تاییدی (توسط نرم افزارamos ) و برای تعیین پایایی پرسشنامه از دو روش همسانی درونی و پایایی بازآزمایی استفاده شده است. یافته ها نشان داد متغیر درک عمومی از علم دارای چهار بعد اصلی« علاقه به موضوعات علمی»، «شناخت مفاهیم علمی»، «سطح دانش علمی»، «نگرش به علم و فناوری» و یازده بعد فرعی است. مدل عاملی تاییدی مرتبه دوم مربوط به سنجش درک عمومی از علم نیز، شاخص های برازش خوبی را کسب نمود. پایایی تمام ابعاد درک عمومی از علم با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و ضریب بازآزمایی در حد مطلوبی قرار داشت. پایایی کل پرسشنامه نیز با آلفای کرونباخ 0.84 و بازآزمایی 0.69 در حد مطلوبی است. بنابراین، پرسشنامه تدوین شده درک عمومی از علم دارای اعتبار سازه و پایایی است و از این پس می تواند در تحقیقات اجتماعی به منظور سنجش درک عامه مردم از مفاهیم علمی استفاده شود.

سلامت اجتماعی، مفهومی است که در کنار ابعاد جسمی و روانی سلامت مورد توجه قرار گرفته است و جنبه اجتماعی آن با محور قرار دادن فرد بررسی می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هویت جنسیتی و سلامت اجتماعی جوانان است. روش بررسی در این پژوهش، پیمایش مقطعی است که زنان و مردان 29-18 ساله شهر تهران به عنوان جامعه آماری آن در نظرگرفته شده اند. حجم نمونه 384 نفر هستند که از طریق نمونه گیری خوشه ای، اطلاعات پاسخگویان با استفاده از پرسشنامه با طیف لیکرت، جمع آوری و از طریق نرم افزار spss داده ها تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان داد که رابطه بین جنسیت، وضعیت تاهل زنان، سن زنان و سلامت اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، بین هویت جنسیتی شخصی، هویت جنسیتی اجتماعی و سلامت اجتماعی زنان و مردان جوان رابطه معنادار و مستقیم مشاهده شد. تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که شش متغیر (هویت جنسیتی شخصی، هویت جنسیتی اجتماعی، اعتماد، جنسیت و تحصیلات پاسخگو و سن) در مجموع 0.430 از تغییرات متغیر وابسته سلامت اجتماعی را تبیین کردند. نمودار تحلیل مسیر نشان داد که متغیر اعتماد، در مقایسه با دیگر متغیرها، تاثیر بیشتری بر سلامت اجتماعی داشته است.

هدف کلی این پژوهش، تحلیل رابطه عدالت سازمانی و رضایت شغلی کارکنان بهزیستی شهر اصفهان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری، شامل 689 نفر از کارکنان بهزیستی شهر اصفهان بوده اند که از این تعداد 86 نفر از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه محقق ساخته عدالت سازمانی در قالب 24 سوال بسته پاسخ بر حسب طیف پنج درجه ای لیکرت و پرسشنامه استاندارد رضایت شغلی مینه سوتا (msq) در قالب 100 سوال بود. روایی هر دو پرسشنامه به صورت صوری، محتوایی و سازه تایید شد. پایایی پرسشنامه عدالت سازمانی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.93 و پرسشنامه رضایت شغلی 0.92 به دست آمد. داده های به دست آمده به کمک نرم افزار Spss و استفاده از آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون تحلیل شد. یافته ها حاکی از وجود رابطه معناداری بین کلیه مولفه های عدالت سازمانی و رضایت شغلی بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که عدالت رویه ای بهترین پیش بینی کننده رضایت شغلی است. طبق نتایج به دست آمده،F مشاهده شده در سطح p<0.05 تفاوت مثبت و معناداری را بین میانگین عدالت سازمانی و رضایت شغلی اعضا بر اساس سن، سابقه خدمت و وضعیت استخدامی نشان نمی دهد.

تصور بدنی، پدیده پیچیده ای است که شامل مولفه های فیزیولوژیک، روان شناختی و جامعه شناختی می باشد. در سال های اخیر رشد فزاینده ای در پژوهش های مربوط به تصور از بدن انجام شده است. این مفهوم در دهه های اخیر بسیار نقد و بررسی شده است. تصور بدن برای نخستین بار به وسیله شلدر و با چشم اندازی روان شناسانه، به صورت «تصویری از بدن که ما در ذهنمان شکل می دهیم و شیوه ای که بدن برایمان آشکار می شود» تعریف شده است. در هر جامعه ای مجموعه ای از الگوها و ایده آل های فرهنگی در ارتباط با خصوصیات زیبایی اندام و چهره در مورد زنان تبلیغ و اشاعه می شود. نمونه مشخصی از این ارزش ها که امروزه در مورد زنان در اکثر جوامع مورد توافق قرار گرفته، باریک اندامی است. با توجه به اینکه، بر اساس پژوهش های صورت گرفته، رسانه های جمعی و ارزش های غربی از منابع مهم و تاثیرگذار بر تصور بدنی هستند، لذا در این پژوهش به بررسی رابطه دو سازه ارزش های غربی و رسانه های جمعی بر تصور بدنی پرداخته شده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در بین زنان بالاتر از 15 سال شهر تبریز، با تعداد نمونه 316 نفر انجام گرفته است. نتایج: نتایج گویای این نکته است که بین تاثیر ارزش های غربی و تاثیر رسانه های جمعی با تصور بدنی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و دو متغیر درونی سازی ارزش های غربی و استفاده از اینترنت در مجموع 19 درصد از واریانس تصور بدنی را تبیین کرده است.

مقدمه: چرخه ارتباط زناشویی تقاضا – کناره گیری یکی از رایجترین الگوهای تعاملی میان زوجین است که در آن یکی از زوجین، خواستار افزایش صمیمیت است و به همسر خود نزدیک شده و از سردی و فقدان ابراز محبت او شکایت می کند، و همسر دیگر از صمیمت اجتناب کرده، با کناره گیری و انفعال واکنش نشان می دهد. این الگوی تعاملی که معمولا به شکل زن متقاضی – مرد کناره گیر بروز می کند، به مرور زمان تشدید و باعث نارضایتی زوجین از زندگی زناشویی می شود. با توجه به پیشینه های موجود، برخی از عوامل اجتماعی مانند کلیشه های جنسیتی و تفاوت سطوح قدرت میان زنان و مردان، در شکل گیری این الگوی تعاملی نقش موثری داشته، زوجین را به سمت این الگو سوق می دهد. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه متغیرهای جامعه شناختی و چرخه ارتباط زناشویی تقاضا – کناره گیری است تا میزان رابطه کلیشه های جنسیتی، احساس قدرت زوجین و متغیرهای جمعیت شناختی با چرخه مذکور تعیین شود. روش: در پژوهش حاضر رابطه متغیرهای کلیشه های جنسیتی، احساس قدرت زوجین و متغیرهای جمعیت شناختی با چرخه تقاضا – کناره گیری با استفاده از روش آمار توصیفی (رگرسیون و همبستگی) بررسی شد. یافته ها: نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای کلیشه های جنسیتی، احساس قدرت و تعداد فرزندان به طور معناداری قادر به پیش بینی چرخه مذکور هستند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که افزایش تفکر کلیشه ای و تعداد فرزندان، باعث افزایش احتمال شکل گیری چرخه تقاضا – کناره گیری در روابط زوجین می شود و احساس قدرت بیشتر با «کناره گیری» و احساس قدرت کمتر با «متقاضی شدن» همبستگی مثبت دارند. نتیجه گیری: نتایج فوق اهمیت توجه به متغیرهای مذکور در تحلیل علل و عوامل چرخه مذکور را نشان می دهد و به دست اندرکاران مسائل خانوادگی و اجتماعی کمک می کند که با شناسایی عوامل موثر بر این چرخه، زمینه بهبود ارتباطات زوجین را فراهم کنند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مسوولیت پذیری اجتماعی با کار تیمی کارکنان دانشگاه ارومیه انجام شده است. با استفاده از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی، 204 نفر از کارکنان با توجه به دانشکده محل خدمت به صورت طبقه ای متناسب با حجم هر یک از دانشکده ها به طور تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از دو پرسشنامه استاندارد ابعاد مسوولیت پذیری اجتماعی بر پایه مدل کارول و کارتیمی بر پایه مدل لنچیونی استفاده شده است. برای میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ در یک مطالعه مقدماتی روی یک نمونه 40 نفری، پرسشنامه مسوولیت پذیری اجتماعی a=0.813 و پرسشنامه کارتیمی a=0.861 بدست آمد. داده های تحقیق پس از جمع آوری بر اساس فرضیه های پژوهش و با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. نتایج به دست آمده گویای آن است که:1- رابطه معنی داری بین مسوولیت پذیری اجتماعی (¡=0.49)، مسوولیت قانونی (¡=0.57)، مسوولیت اقتصادی (¡=0.46)، مسوولیت اخلاقی (¡=0.50) و مسوولیت اجتماعی (¡=0.15) با کار تیمی وجود داردکار تیمی وجود دارد. 2- ضرایب رگرسیون نشان داد مسوولیت اقتصادی (b=0.13) و مسوولیت قانونی (b=0.53) می توانند به طور مثبت و معنی دار بعد کارتیمی را پیش بینی کند.

دیدگاه ها و مواضع عالمان دین متناسب با شرایط متغیر اجتماعی- فرهنگی جامعه، برای سازگاری بیشتر با مقتضیات محیط جدید، تغییر می کند. نیمه اول سده بیستم میلادی از این لحاظ، نقطه عطفی برای مذهب تشیع در ایران است. ایده های نظری مربوط به تغییر دیدگاه ها و مواضع عالمان دین را می توان در دو مورد از تاریخ تشیع: (1) دوره و طولانی مدت از آغاز عصر غیبت امام زمان (ع) تا جنبش مشروطه در 1285ش/1906م، و (2) دوره کوتاه مدت از جنبش مشروطه تا جنبش ملی و کودتای مرداد 1332/1953م، بازنمایی کرد. ضمن این بازنمایی که یکی از رویکرد های جامعه شناسی تاریخی است، معلوم می شود که اگر چه، جهت کلی و عمومی تغییرات اجتماعی- فرهنگی یکسان است، این امکان وجود دارد که برحسب عامل های مختلف تنش (چالش) بین عالمان دین و محیط اجتماعی، تغییر دیدگاه ها و مواضع ایشان جهات کاملا متفاوتی را طی کند، لذا مدل نظری ارائه شده قادر است موضع گیری عالمان مذهب تشیع در جنبش ملی را نیز توضیح دهد.

هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان گرایش به طلاق در شهر یاسوج است. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای شهر یاسوج و روش تحقیق از نوع پیمایشی است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرششنامه و شیوه نمونه گیری تحقیق، نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بود و حجم نمونه بر حسب فرمول کوکران، 384 نفر انتخاب شدند. متغیر وابسته تحقیق، میزان گرایش به طلاق بود که 9 متغیر مستقل شامل تفاوت تحصیلی زوجین، اختلاف سنی زوجین، میزان مراوده با خویشاوندان، میزان رضایت جنسی و عاطفی از همسر، اختلاف طبقاتی خانواده زوجین، میزان وفاداری همسر، معیار انتخاب همسر بر حسب اولویت اول ازدواج، میزان شناخت از همسر قبل از ازدواج، سطح انرژی عاطفی در خانواده، در رابطه با آن آزمون گردید. یافته های تحقیق نشان داد که بین متغیرهای میزان مراوده با خویشاوندان، میزان رضایت جنسی و عاطفی از همسر، میزان شناخت از همسر قبل از ازدواج، میزان وفاداری همسر و سطح انرژی عاطفی در خانواده، با متغیر میزان گرایش به طلاق رابطه معکوس و معنی دار وجود دارد و بین متغیرهای تفاوت تحصیلی زوجین، اختلاف سنی زوجین و اختلاف طبقاتی خانواده زوجین با متغیر میزان گرایش به طلاق، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون -چند گانه نشان داد، متغیرهای مستقل مجموعا 44 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند.

این مطالعه با هدف بررسی نگرش نسبت به پایبندی به شیوه های ازدواج سنتی در بین دانشجویان روستایی و شهری و نقش عوامل فرد محیطی بر آن انجام شده است. در این میان، رابطه متغیرهای محیط جغرافیایی (شهری یا روستایی بودن) و همچنین، نقش عوامل فردی مانند جنس، تحصیلات، پایبندی به اعتقادات مذهبی و میزان استفاده از رسانه ماهواره با پایبندی به آداب و رسوم سنتی ازدواج سنجیده شده است. در این مطالعه، روش شنا سی پژوهش، کمی پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات در بین دانشجویان کلیه دانشگاه های شهر سنندج در سال تحصیلی 88-87 استفاده شده است. تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران صورت گرفت و حجم نمونه مورد بررسی 378 نفر برآورد شد. سوال مطرح در مقاله حاضر این است که آیا محل زندگی در تعیین طرز تفکر افراد نسبت به ازدواج و مسائل مرتبط با آن نقش دارد یا خیر؟ برای جهت دادن به این سوال، از نظریه تغییرات ارزشی اینگلهارت استفاده شد و برای پاسخ به آن پرسشنامه ای استاندارد شده به دو گروه از دانشجویان (روستایی و شهری) ارایه و نتایج آن تجزیه و شد. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد که هم در محیط روستایی و هم شهری مذهب نقش مثبتی در پایبندی به ازدواج داشته است. در محیط روستایی در مقایسه با شهر همرنگی و یکنواختی زیادی بین نگرش زن و مرد نسبت به ازدواج وجود دارد، اما میزان تحصیلات در هر دو محیط تاثیر ی در نگرش به ازدواج ندارد. در مورد تاثیر ماهواره (شبکه های خارجی) بر ازدواج نیز نقش منفی استفاده از ماهواره در نگرش به ازدواج در میان روستاییان تایید شد. به طور کلی، نتایج از تفاوت های محیط جغرافیایی شهری با روستایی حکایت دارد.

هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایه اجتماعی گروه های آموزشی با رضایت تحصیلی دانشجویان بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه گروه های آموزشی دانشگاه شیراز بود که در قالب یک مطالعه چند موردی، پنج گروه به صورت تصادفی انتخاب شدند؛ به گونه ای که اعضای هیات علمی (50 نفر) و دانشجویان سال چهارم کارشناسی (167 نفر) آنها پرسشنامه ها را تکمیل نمودند. ابزار تحقیق شامل دو پرسشنامه نوع ساختار سازمانی ترک زاده و محترم (1390) و پرسشنامه سرمایه اجتماعی گروه های آموزشی (ترک زاده و محترم، 1390) و همچنین، مقیاس رضایت تحصیلی ترک زاده (1386) بود که پس از محاسبه و تایید روایی و پایایی، توزیع و گردآوری شد. داده های به دست آمده با نرم افزار لیزرل و با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد: 1- رضایت تحصیلی از طریق متغیر نوع ساختار سازمانی دانشگاه پیش بینی می شود؛ به این ترتیب که بین ساختار سازمانی تواناساز با رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه مثبت معنادار و بین ساختار سازمانی بازدارنده با رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه منفی معناداری وجود دارد. 2- رضایت تحصیلی از طریق متغیر سرمایه اجتماعی پیش بینی می شود؛ به این معنا که بین سرمایه اجتماعی با رضایت تحصیلی رابطه منفی معناداری وجود دارد. 3- مدل معادله ساختاری نیز نشان داد که رضایت تحصیلی از طریق ورود همزمان متغیر ساختار سازمانی تواناساز؛ بازدارنده و سرمایه اجتماعی پیش بینی می شود؛ به این ترتیب که بین ساختار سازمانی تواناساز با رضایت تحصیلی رابطه مثبت معنادار و بین ساختار سازمانی بازدارنده با رضایت تحصیلی و همچنین سرمایه اجتماعی گروه ها با رضایت تحصیلی رابطه منفی معناداری وجود دارد.