مجله طب نظامی
سال:1389 | دوره:12 | شماره:4 (مسلسل 46) |تعداد مقالات:14

مقدمه: کنوانسیون های خلع سلاح بین المللی با گذشت زمان اندکی پس از تدوین، با تولید و کاربرد سلاح های نسل پیشرو فاقد تطابق و سازگاری لازم می شوند. همچنین، با پیدایش تهدیدات سلاح های میکروبی جدید، بیوتروریزم و توسعه فناوری های نوین زیستی، نیاز به اصلاح محتوایی این کنوانسیون ها احساس می شود. در این پژوهش تکوینی، مراحل رشد و توسعه مطالعات زیستی - تسلیحاتی، حقوق بین الملل و کنوانسیون های منع تولید، توسعه و انباشت سلاح های زیستی به شکل میان رشته ای (آزمایشگاهی- حقوقی) مورد مطالعه قرار گرفته و ضرورت بازنگری و اصلاح این کنوانسیون ها پیشنهاد شده است.نتیجه گیری: رشد علوم زیستی در قرن حاضر بسیار سریع و فزاینده بوده است؛ اما، تدوین و توسعه حقوق بین الملل در مهار گرایش های تسلیحاتی - نظامی این دانش، تحت نفوذ قدرت های تسلیحاتی و دولت های توسعه یافته قرار داشته است که با عدم ممنوعیت صریح استفاده از این سلاح ها، محدودیت هایی را برای کشورهای در حال توسعه برای دستیابی به جنبه های صلح آمیز عوامل زیستی ایجاد نموده است. تولید آئروسل های پایداری که نسبت به روش های تشخیص و شناسایی مقاوم هستند، کنوانسیون را ناگزیر به اصلاح ماهوی می نماید.

اهداف: تیراندازی دقیق با تپانچه جنگی تحت تاثیر انگیختگی است که اخیرا به صورت حالت انرژتیک فرد در لحظه ای خاص تعریف شده و به وسیله سطح هدایت الکتریکی پوست سنجیده می شود. در مقابل فعال سازی به صورت تغییر در سطح انگیختگی از سطح پایه به موقعیت انجام تکلیف معرفی شده است. هدف مطالعه حاضر آزمودن قابلیت تعمیم نظریات قبلی در خصوص افتراق عملکردی انگیختگی و فعال سازی از تکالیف آزمایشگاهی به مهارت های نظامی بود. روش ها: این مطالعه شبه تجربی در سال 1388 روی 21 تیرانداز نخبه از بین پایوران نظامی شامل 4 زن و 17 مرد با میانگین سنی 34 سال که به صورت داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند، انجام شد. سطح هدایت الکتریکی پوست در حین اجرای تکلیف استاندارد تیراندازی با تپانچه جنگی استاندارد به عنوان شاخص انگیختگی ثبت شد و فعال سازی از طریق کسر سطح پایه از میزان انگیختگی به دست آمد. مقیاس های عملکرد شامل امتیاز کسب شده، فاصله بین شلیک ها و مدت کل تیراندازی به طور الکترونیک ثبت شد. داده ها با روش های آمار استنباطی شامل آنالیز واریانس با سنجش های تکراری و رگرسیون خطی گام به گام با نرم افزار SPSS 16 تحلیل شد.یافته ها: فعال سازی با هر سه مقیاس عملکرد ارتباط خطی و منفی نشان داد. انگیختگی با هیچ کدام از مقیاس های عملکرد ارتباط نداشت و عملکرد را پیش بینی نکرد.نتیجه گیری: همخوانی یافته های مطالعه میدانی حاضر با نتایج مطالعات آزمیشگاهی قبلی نشان می دهد کیفیت انجام تکلیف صرف نظر از نوع آن تحت تاثیر فعال سازی است، نه انگیختگی.

اهداف: تماس چشم با گاز خردل (موستارد) به تخریب شدید می انجامد. آثار تاخیری گاز خردل بر چشم تاکنون به صورت جزیی توضیح داده نشده است. مطالعه حاضر با هدف تشریح تاثیرات هیستوپاتولوژیک و ایمونوپاتولوژیک گاز خردل بر چشم و تلاش برای یافتن توجیهی برای این آثار انجام شد.روش ها: این مطالعه توصیفی - موردی بین سال های 76 تا 86 روی نمونه های قرنیه و ملتحمه 22 مصدوم شیمیایی مبتلا به کراتوپاتی تاخیری ناشی از گاز خردل که نیازمند به درمان جراحی بودند، در بیمارستان بقیه اله (عج)  شهر تهران انجام شد. افراد به روش نمونه گیری ساده انتخاب شدند. در 7 مورد هر دو چشم تحت عمل جراحی قرار گرفتند و جمعا 29 نمونه به بخش پاتولوژی تحویل شد. 29 نمونه برداشته شده از لیمبوس توسط میکروسکوپ نوری، ایمونوفلورسنس و الکترونی بررسی شد.یافته ها: بررسی های هیستولوژیک نشان دهنده التهاب مزمن بود. پیش روی اپی تلیوم ملتحمه بر قرنیه، نازک شدن اپی تلیوم و کاهش سلول های گابلت در ملتحمه، شایع ترین یافته های میکروسکوپ نوری بودند، در حالی که در میکروسکوپ الکترونی ادم قرنیه، تخریب غشای پایه و واکوئلیزاسیون سیتوپلاسم یافته های بارز بودند. نتایج بررسی با میکروسکوپ ایمونوفلورسنت غیراختصاصی بود.نتیجه گیری: هیچ یافته اختصاصی و تشخیصی در بررسی هیستوپاتولوژیک یا میکروسکوپیک برای آثار سوء تاخیری گاز خردل در چشم وجود ندارد. بر اساس مشاهدات ما، ایمنی سلولی یا هومورال نمی توانند تمام آثار تخریبی ناشی از گاز خردل را توجیه کنند. به نظر می رسد اثر آلکالیزان اولیه گاز خردل بر سلول، اساس آسیب زایی تاخیری آن باشد.

اهداف: ارزیابی مدیریت ریسک در بیمارستان، زیربنای برنامه ریزی در زمینه مدیریت بحران و یکی از مقولات اساسی در طب است. این پژوهش با هدف ارزیابی مدیریت ریسک در بیمارستان های منتخب شهر تهران انجام شد.روش ها: این مطالعه مقطعی - مشاهده ای روی کارکنان بخش های بستری بیمارستان های منتخب انجام شد. گردآوری داده-ها از طریق یک پرسش نامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت 5گزینه ای انجام شد. داده ها با نرم افزار 16 SPSS و آزمون T مستقل و آنالیز واریانس تحلیل شد.یافته ها: میزان شناخت کارکنان از مفهوم ریسک و مدیریت آن امتیاز 3.2±0.69، وضعیت سازمان دهی مدیریت ریسک امتیاز 3.58±0.74، وضعیت سیاست ها و رویه ها در زمینه مدیریت ریسک امتیاز 3.72±0.7، وضعیت آموزش امتیاز 3.71±0.8، جایگاه مدیریت ریسک امتیاز 3.59±1.49 و وضعیت نظارت بر ارزیابی و کنترل ریسک امتیاز 3.72±0.75 را به خود اختصاص داد. نتایج آزمون آماری در خصوص میانگین امتیازات مولفه های مورد بررسی تنها در نظارت و ارزیابی ریسک در گروه های مختلف جنسی اختلاف آماری معنی دار نشان داد.نتیجه گیری: توجه مدیریت بیمارستان ها به جایگاه مدیریت ریسک برای توسعه کیفی درمان و ایجاد محیطی امن برای کارکنان و بیماران ضروری است. اتخاذ سیاست ها و برنامه ریزی برای آموزش و نظارت بر فعالیت های مدیریت ریسک در بیمارستان ها باید به صورت جدی پیگیری شود.

اهداف: کلیه، اندامی پرخون است و در معرض تاثیرات گاز خردل قرار می گیرد. سولفورموستارد باعث مرگ سلولی و ریزش سلول های اپی تلیال در لوله های ادراری می شود. این مطالعه با هدف بررسی آثار و عوارض تخریب بافتی و سلولی ناشی از سولفورموستارد در موش های صحرایی انجام شد.روش ها: این مطالعه تجربی روی 100 سر موش صحرایی انجام شد. دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم به عنوان دوز مطلوب که در آن حیوان برای مدت بیش از 10 هفته به زندگی ادامه می داد و دوزهای 5 میلی گرم بر کیلوگرم و 2.5 میلی گرم بر کیلوگرم برای بررسی تغییرات بافتی تعیین شد. تغییرات بافتی پس از 2، 14، 28 و 56 روز در 12 گروه تجربی (3 گروه برای بررسی اثر دوزهای یادشده در هر مقطع زمانی) بررسی شد. 4 گروه کنترل (یک گروه برای هر مقطع زمانی) فقط محلول تیرودز دریافت نمودند و 4 گروه طبیعی هیچ ماده ای دریافت نکردند. اسلاید های تمام گروه ها مقایسه و نوع و میزان تغییرات بافتی گروه ها ارزیابی شد. داده ها با آزمون آنووای یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی با نرم افزار SPSS 13 تحلیل شد.یافته ها: بین گروه های کنترل و طبیعی اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در تمام گروه های تجربی نکروز و ریزش سلول های اپی تلیالی در مجرای لوله ادراری مشاهده شد. این میزان فقط در گروه 10 میلی گرم بر کیلوگرم خردل به مدت 56 روز، نسبت به گروه کنترل اختلاف معنی دار داشت.نتیجه گیری: مواجهه با سولفورموستارد سبب نکروز و ریزش سلول های اپی تلیالی کلیه در موش های صحرایی می شود که افزایش میزان آن تنها در دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم و مدت 8 هفته معنی دار است.

اهداف: ورود به محیط نظامی در اوایل دوران جوانی، مقطع بسیار حساسی در زندگی جوانان هر کشوری به حساب می آید و قرار گرفتن در چنین شرایطی اغلب با فشار، نگرانی و بروز واکنش های هیجانی همراه است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل جمعیت شناختی مرتبط با واکنش های هیجانی در سربازان آموزشی انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، دو گروهان دارای مجموعا 320 سرباز به طور تصادفی ساده از چند پادگان در استان های مختلف کشور انتخاب و تعداد 291 نفر در مطالعه وارد شدند. وضعیت واکنش های هیجانی (استرس، اضطراب و افسردگی) آنها با پرسش نامه استاندارد DASS 21 مورد سنجش قرار گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS 15 با روش های آمار توصیفی و آزمون های پارامتریک تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میزان استرس در %14.8، اضطراب در %31.3 و افسردگی در %18.2 از سربازان، در محدوده شدید یا خیلی شدید قرار داشت. در زمینه ارتباط بین واکنش های هیجانی و عوامل دموگرافیک، نتایج نشان داد بین سطح تحصیلات، شغل قبلی، رضایت از درآمد، نوع سرپرستی، سابقه مصرف مواد مخدر و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های روحی - روانی با میزان واکنش های هیجانی ارتباط معنی دار آماری وجود داشت (P<0.05). نتیجه گیری: با توجه به فراوانی واکنش های هیجانی در سربازان و تاثیر عوامل استرس زای محیط نظامی بر احتمال تشدید آنها، لازم است تدابیر مدیریتی و آموزشی به منظور پیشگیری، کنترل و کاهش این واکنش ها برای سربازان طی دوره آموزشی اندیشیده شود.

اهداف: در افراد بینا بیش از نیمی از مغز درگیر پردازش های بینایی است. نابینایان پردازش اطلاعات متفاوتی نسبت به همتایان بینای خود دارند. این مطالعه با هدف بررسی تفاوت کارکردهای شناختی اجرایی جانبازان نابینا با همتایان بینا از طریق آزمون رفتاری انجام شد.روش ها: این مطالعه مقطعی- مقایسه ای از نوع مورد- شاهدی روی 93 جانباز نابینای دوچشم و 116 فرد همتا از نظر سن و تحصیلات در سال 1387 در مشهد انجام شد. برای ارزیابی کارکردهای اجرایی شناختی از آزمون رفتاری دکس استفاده شد. داده ها با آزمون های آماری استنباطی شامل T مستقل، کولموگروف - اسمیرنف و من ویتنی یو به کمک نرم افزار SPSS 17 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: بین نابینایان و همتایان بینا در حافظه اجرایی شناختی، آگاهی و بی قراری تفاوت معنی داری وجود نداشت. ولی در مهار و هدف مندی و در کل آزمون، کارآیی افراد نابینا به طور معنی داری بالاتر از بینایان بود. همچنین ضرورت و اهمیت کارکردهای شناختی اجرایی در تمام ابعاد برای افراد بینا به طور معنی داری بیشتر از افراد نابینا بود.نتیجه گیری: افراد نابینا در برخی از عملکردهای شناختی اجرایی تفاوت معنی داری با همتایان بینا ندارند و حتی در هدف مندی و مهار، کارآیی بالاتری نسبت به آنان دارند. این موضوع مربوط به فقر اطلاعات پیش نیاز کارکردهای اجرایی شناختی است.

اهداف: یکی از موضوعات اساسی در بیمارستان ها، بررسی میزان کارآیی و اثربخشی است. به این منظور شاخص های متعددی بیان شده است که به عنوان شاخص های عملکردی معروف هستند و با محاسبه و مقایسه آن با استانداردها می توان وضعیت بیمارستان را از نظر بهره وری سنجید. این مطالعه با هدف بررسی شاخص های عملکردی بیمارستان های شهر تهران و مقایسه عملکرد مطلوب بیمارستان ها با شرایط موجود و ارایه تصویری از عملکرد واقعی آنها انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی - مقطعی تعدادی از شاخص های عملکرد چند بیمارستان منتخب در سال 1386 با نتایج سال های قبل و بعد و استانداردهای موجود مقایسه شد. از منابع الکترونیکی و کتابخانه ای جهت استخراج شاخص های عملکردی مورد استفاده در ایران استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه استاندارد وزارت بهداشت بود. داده ها با آزمون آماری کای دو و نرم افزار SPPS 17 تحلیل شد.یافته ها: اغلب شاخص های مورد مطالعه شامل نسبت تخت فعال به ثابت، درصد اشغال تخت و نسبت پذیرش به ازای هر تخت در مقایسه با سایر مطالعات و استاندارد های موجود در وضعیت مطلوب قرار داشتند، اما فاصله چرخش تخت و متوسط اقامت بیمار در وضعیت نامطلوب قرارداشت.نتیجه گیری: شاخص فاصله چرخش تخت و متوسط اقامت بیمار که با هم رابطه مستقیمی دارند، در وضعیت نامطلوب قرار دارند و باید اقدامات لازم جهت ارتقای آنها انجام شود. شاخص های دیگر در وضعیت مطلوب و یا حتی بعضی از آنها فراتر از حد مطلوب قرار دارند.

اهداف: شناخت درست مشکلات و نیازهای بهداشتی - درمانی و توان بخشی جانبازان قطع عضو می تواند در کاهش عوارض و افزایش کیفیت و امید به زندگی در جانبازان مذکور تاثیر بسیاری داشته باشد. این مطالعه با هدف تعیین فراوانی نتایج ارزیابی-های بالینی و توان بخشی جانبازان قطع عضو در استان مازندران انجام شد.روش ها: این پژوهش توصیفی و مقطعی روی جانبازان قطع عضو استان مازندران که در سال های 85-1384 به درمانگاه تخصصی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان مازندران مراجعه کرده بودند، انجام شد. از میان 375 پرونده بالینی جانبازان قطع عضو، 295 پرونده وارد مطالعه و مابقی از مطالعه حذف شدند. تمام ارزیابی های بالینی توسط یک متخصص ارتوپدی و یک متخصص توان بخشی در کلینیک مذکور انجام شد. داده ها در پرسش نامه ای محقق ساخته ثبت و به کمک آمار توصیفی با نرم افزار SPSS 16 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: 168 نفر (%56.9) از جانبازان دارای قطع عضو اندام تحتانی از درد در انتهای عضو قطع شده، 65 نفر (%22) از عفونت های پوستی در انتهای عضو قطع شده و 58 نفر (%19.7) از نوروما در انتهای عضو قطع شده شکایت داشتند. تعویض یا تعمیر پروتزهای اندام تحتانی با 253 مورد درخواست (%85.76) بیشترین دستور درمانی بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد که اکثر جانبازان از توان مندی جسمی قابل قبولی برخوردار نباشند که این امر باعث کاهش کیفیت زندگی آنها شده است. لذا اقدامات توان بخشی مناسب تری برای این گروه از جانبازان توصیه می شود.

اهداف: اختلالات بینایی اخیرا مورد توجه خاص سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است. با توجه به این که اکثر مراجعین کمیسیون سربازی چشم در سنین جوانی هستند، بررسی اختلالات بینایی این طیف سنی از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه با هدف تعیین توزیع فراوانی اختلالات بینایی شایع در مراجعین کمیسیون سربازی چشم در استان اردبیل انجام شد.روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی روی تمام مراجعین درمانگاه چشم بیمارستان علوی اردبیل برای کمیسیون سربازی از سال 1379 تا 1384 انجام گرفت. 5203 مراجعه کننده مورد مطالعه قرار گرفتند و اطلاعات درج شده در پرونده ها در پرسشنامه ای ثبت و با نرم افزار SPSS 13 تحلیل شد. برای مقایسه متغیرهای کیفی از آزمون مجذور کای استفاده شد.یافته ها: 4935 نفر (%94.84) از مراجعین به نوعی دچار اختلال بینایی بودند. %94 دارای عیب انکساری بودند که %33.8 عیب انکساری خفیف، %48 عیب انکساری متوسط و %18 عیب انکساری شدید داشتند. 3413 نفر (%65.6) نزدیک بین و 1479 نفر (%28.4) دوربین بودند. %92.37 مراجعین آستیگماتیسم و %35.15 آنیزومتروپی داشتند. بیماری های قرنیه %1.07، انحراف چشم %0.99 و کاتاراکت %0.78 سایر علل عمده اختلال بینایی بودند.نتیجه گیری: عیوب انکساری خاصی منجر به معافیت از خدمت سربازی می شود و تعداد کثیری از مراجعین کمیسیون سربازی با وجود داشتن عیوب انکساری به علت عدم کسب حد نصاب لازم به خدمت سربازی فرا خوانده می شوند و تعیین شیوع عیوب انکساری و اختلالات بینایی می تواند در برنامه ریزی های کلان دفاعی و برای مسوولین طب نظامی کمک کننده باشد. بررسی گذشته نگر نتایج فوق می تواند در برنامه های پیشگیری از آمبلیوپی نیز مورد استفاده قرار گیرد.