مجله بین المللی علوم و فناوری کشاورزی
سال:1386 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

پایه و اساس طراحی سیستم های تهویه برای محصولات کشاورزی و انتخاب دمنده مناسب برای آنها و میزان مقاومت به عبور جریان هوای محصول است. برای اندازه گیری مقاومت به عبور جریان هوا در توده سیب زمینی، دستگاهی طراحی و ساخته شد که شامل: کمپرسور هوا، رتامتر (بده سنج جریان هوا)، مخزن محصول و فشارسنج بود. مقاومت به عبور جریان هوا در توده سبیب زمینی بصورت رابطه بین سرعت جریان هوا و افت فشار در واحد عمق توده محصول در 12 سرعت جریان هوا از 0.085 تا0.55 m3 s-1 m-2  به دست آمد. مدل های مربوط به شید و هوکیل و ایویس با استفاده از برنامه SAS، با داده های مقاومت برازش داده شدند. همچنین اثر اندازه غده ها و عمق توده غده ها بر مقاومت به عبور جریان هوا اندازه گیری شد. اندازه گیری اثر اندازه غده ها بر مقاومت به عبور جریان هوا، در سه گروه: کوچک (وزن کمتر از 120 گرم)، بزرگ (وزن بیشتر از 120 گرم) و مخلوطی از کوچک و بزرگ انجام شد و اثر عمق توده محصول بر مقاومت به عبور جریان هوا در چهار عمق مختلف توده 25، 50، 75، 100 سانتیمتر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در یک عمق ثابت (100 سانتیمتر)، مقاومت به عبور جریان هوای غده های کوچک 1.6 برابر غده های بزرگ بود و با افزایش عمق توده سیب زمینی، مقاومت به عبور جریان هوا افزایش پیدا کرد.

بمنظور ارزیابی کشت مخلوط جو (hordeum vulgare) و ماشک (Vicia) desycarpa آزمایشی در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران طی سالهای زراعی 82-83 و 83-84 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. کود نیتروژن به عنوان عامل اصلی در سه سطح (0، 45 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و کاشت در سه سطح (تک کشتی جو، تک کشتی ماشک و مخلوط 50:50 جو – ماشک به صورت یک خط در میان) در نظر گرفته شد. کشت مخلوط به روش جایگزینی با نسبت 1:1 انجام شد. جهت مقایسه تک کشتی محصولات با مخلوط از شاخص نسبت برابری زمین استفاده شد. نتایج نشان داد که کشت مخلوط نسبت هب تک کشتی جو و ماشک برتری داشت (LER>1). بالاترین مقدار برابری زمین د رتیمار عدم کاربرد نیتروژن حاصل گردید (LER=1.145) و با افزایش مقدار کود نیتروژن سودمندی مخلوط کاهش یافت. کاربرد کود نیتروژن باعث افزایش عملکرد کل، عملکرد دانه، محتوای پروتئین خام و عملکرد پروتئین در تک کشتی و مخلوط گردید. علاوه بر این کاربرد کود نیتروژن باعث بهبود کارایی مصرف آب شد. در این مطالعه جو در مقایسه با ماشک با داشتن رشد اولیه سریع و سیستم ریشه ای مترکم و کارآمد با استفاده موثرتر از منابع محیطی (آب و نیتروژن) گیاه غالب بود. بطور کلی در این تحقیق کشت مخلوط نسبت به تک کشتی های جو و ماشک از لحاظ کمی و کیفی برتری نشان داد.

در یک سری آزمایش ها، دور رقم سیب زمینی و نژادهای مختلف از یازده گونه وحشی سیب زمینی برای مقاومت به تنشهای شوری (200 میلی مول کلرورسدیم یا 100 میلی مول سولفات سدیم)، خشکی (35 درصد پلی اتیلن گلیکول)، سرما (4- درجه سانتی گراد) و گرما (37 درجه سانتی گراد) ارزیابی گردید. ارزیابی مقاومت بر اساس میزان نشت یون از برگهای جدا شده از گیاهان درون شیشه ای بود. روش انجام آزمایش شامل سه بار شستشوی برگها با آب مقطر برای از بین بردن یونها از سطوح برگها و دمبرگها، قرار دادن برگها در معرض تنش های شوری و خشکی برای مدت 24 ساعت و مدت 4 ساعت برای تنش های گرما و سرما، سپس نگهداری بافت ها در آب مقطر به مدت 24 ساعت و نهایتا اندازه گیری هدایت الکتریکی محلول به منظور تعیین مقدار تنش بود. نتایج آزمایش ها نشان داد اختلاف معنی داری بین ژنوتیپهای آزمایش شده برای انواع تنشها وجود دارد. از بین ارقام آزمایش شده، مقاومت به کلرورسدیم و خشکی در رقمهای آلفا و بینژه، مقاومت به سولفات سدیم در رقم آگریا و مقاومت به گرما و سرما در رقم نورلند نسبت به اکثر ارقام بیشتر بود. در گونه های وحشی مقاومت به کلیه تنشها در S. demissum، به کلیه تنشها به غیر از گرما در S. acaule و مقاومت به گرما و سرما در S. commersonii بیشتر از اکثر گونه های وحشی بود. ضرایب همبستگی برای کلیه تنشها به جز برای گرما و خشکی معنی دار بود. میزان مقاومت به تنش ها در بعضی از گونه های وحشی بسیار بیشتر از ارقام بود و به نظر می رسد که منابع بسیار مهم مقاومت به تنش ها در بعضی از گونه های وحشی بسیار بیشتر از ارقام بود و به نظر می رسد که منابع بسیار مهم مقاومت به تنش ها در ارقام وحشی وجود دارد که برای اصلاح ارقام می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

متغییرهای محیطی همچون گنجایش آبی خاک (SWC) گاهی همانند بازدارنگان رشد و حاصل خیزی گیاهان عمل می کنند. بنابراین، برای کنکاش در روابط میان کارایی مصرف آب (WUE)، فرق گذاری ایزوتوپی (D) و ترکیب ایزوتوپی (dp) کربن، بهره فتوسنتزی برگ (A) و محتوای ازت برگ (N) در لوبیا سبز، آزمایشی در سه خرد اقلیم هوای باز (E0)، تونل پلاستیکی سوراخ دار (E1) و تونل پلاستیکی بسته (E2)، همراه با سه تیمار آبیاری خوش آبی (W0)، آبیاری متوسط (W1) و تنش آبی (W2) انجام شد.غلظت CO2 و ترکیب کربن هوا (da) در محیط های آزمایشی متفاوت بود. مقدار da در تونل های پلاستیکی سوراخ دار و بسته در مقایسه با هوای باز به ترتیب به اندازه 0.8´10-3 و 3.8´10-3 کاهش یافت. آب خاک به طور معنی داری روی کارایی مصرف آب ، da و D دردو اقلیم باز و تونل سوراخ دار اثر گذاشت، ولی در خرد اقلیم تونل بسته اثر معنی داری نداشت. جداسازی (decoupling) گیاهان از هوای بیرون، تونل بسته، ممکن است عامل ثابت ماندن متغییرهای بالا در این محیط بوده باشد.مقدار D در محیط های باز و تونل پلاستیکی سوراخ دار در مقایسه با تونل پلاستیکی بسته به ترتیب به اندازه 2.2´10-3 و 1.1´10-3 افزایش یافت. هبستگی معنی داری میان کارایی مصرف آب و D در دو محیط باز و تونل سوراخ دار (به ترتیب، r=-0.75, r=-0.72) دیده شد، در حالی که چنین رابطه ای در محیط بسته یافت نشد. این مساله می تواند گویای این باشد که رسانایی روزانه ای در این محیط تقریبا مستقل از مقدار آب خاک بوده است. مقدار ازت برگ روی D نداشت. ازت برگ، بسته به زمان برداشت و محیط، در گیاهان زیر تنش آبی به طور معنی داری افزایش یافت. میانگین بهره فتوسنتز برگ در محیط باز، در مقایسه با دو محیط دیگر، به طور معنی داری بیشتر بود.

سدهای پاره سنگی تاخیری یکی از روشهای ارزان برای کاهش خسارات سیل هستند که از مواد سنگی ساخته شده اند. هیدرولیک این سدها به دلیل وجود خلل و فرج بزرگ از قانون دادرسی تبعیت نمی کند. تحقیقات قبلی انجام گرفته نشان می دهد که چهار رابطه مک کور کودل و همکاران، استیفنس، آدل و سامانی و همکاران پیش بینی خوبی از رفتار جریان در محیط سنگریزه دارند. پس ضروری به نظر می رسید که تجزیه و تحلیل عدم قطعیت و تجزیه و تحلیل حساسیت بر روی این روابط صورت گیرد تا تصویر بهتری از میزان پراکندگی نتایج حاصل از استفاده از این روابط بدست آید و سهم پارامترهای ورودی در عدم قطعیت خروجی این روابط مشخص گردد. بدین منظور یک توده سنگریزه ای تهیه و پانزده نمونه تصادفی انتخاب شد و مشخصات فیزیکی مرتبط با هر یک از روابط تجربی برای این پانزده نمونه اندازه گیری یا تخمین زده شد. همچنین از این توده یک سد پاره سنگی در فلوم آزمایشگاه ساخته شد و ارتفاع آب در بالا دست (H1) و پایین دست (H2) سد برای دبی های مختلف اندازه گیری گردید و هیدروگراف خروجی بدست آمد. در تجزیه و تحلیل عدم قطعیت H2 به عنوان متغیر قطعی، سایر پارامترها به عنوان متغیر آماری تصادفی و دبی خروجی به عنوان پارامتر خروجی در نظر گرفته شده اند. تجزیه و تحلیل عدم قطعیت برای هفت نقطه از هیدروگراف خروجی انجام گردید. سه روش تخمین مرتبه اول تغییرات (FOVE) روش تخمین نقطه ای هار (Harr) و روش شبیه سازی مونت کارلو با نمونه گیر LHS در رابطه با تجزیه و تحلیل عدم قطعیت به کار گرفته شدند. به طور کلی نتایج نشان می دهند که رابطه سامانی و همکاران و رابطه مک کوردل و همکاران به ترتیب دارای کمترین و بیشترین عدم قطعیت می باشند. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل حساسیت نشان می دهد که پارامترهای مختلف در تعیین عدم قطعیت دبی خروجی تاثیر دارند.

بیماری زنگ زرد (نواری) گندم یکی از مهمترین بیماری های این محصول در ایران می باشد. از سال 1372 تاکنون چندین اپیدمی وسیع در ایران رخ داده است که سبب شکسته شدن منابع مقاومت در ارقام تجاری شده است. در طی سال های 2003 و 2004 میلادی تعداد 27 پاتوتایپ در نمونه های جمع آوری شده از کشور تعیین گردیند. پاتوتایپ های 6E158A+, 134E130A+, 6E22A+, 6E130A+, 6E134A+ 6E142A+, 6E6A+ و 134E142A+ دارای بیشترین فراوانی بودند. بیماریزایی برای گیاهان با ژن های Yr32+, Yr2, Yr6, Yr7, Yr8, Yr9, Yr24, Yr25, YrSD, YrSP, Yr3N, Yr2+, Yr6+, Yr9+, Yr7+ و YrA در شرایط کنترل شده گلخانه مشخص گردیدند. اغلب جدایه ها با بیش از 88 درصد فراوانی دارای قدرت بیماریزایی بر روی گیاهان با ژن های Yr2, Yr6, Yr7, Yr9, YrA و Yr24 بودند. بیماریزایی برای گیاهان با ژن های Yr1, Yr3V, Yr4, Yr5, Yr10 و YrSU مشاهده نشد. در شرایط گلخانه بیماریزایی برای گیاهان با ژن های Yr32+, YrSP و YrSU کمتر از 7 درصد تعیین گردید. بیماریزایی برای سایر گیاهان با ترکیب ژنی مورد مطالعه بین 100-19 درصد متغیر بود. در طی سه سال مطالعه در شرایط مزرعه، بیماریزایی برای منابع Heines Koblen (with Yr2 and Yr6), Kalyansona (Yr2)، Lee (Yr7), Avocet R (YrA), Federation 4/Kavkaz (Yr9) و TP1295 (Yr25) مشاهده شد. گیاهان با ژن های Yr1, Yr3V, Yr3N, Yr4, Yr5, Yr8, Yr10, Yr18, Yr24, Yr32+, YrSP, YrSD و YrSU در شرایط مزرعه دارای مقاومت بودند. ضریب آلودگی برای ژن Yr18 به عنوان یکی از منابع مقاومت پایدار بین 16-64 با واکنش نیمه حساسیت بوده که می تواند با ترکیب سایر ژن های مسوول مقاومت که در این تحقیق معرفی شدند در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.

هیرساین و رز (1991) برای فرسایش ناشی از اثر بارندگی مدلی فرآیندی ارایه داده اند. مدل آنها برای شرایطی ایجاد شده که نیروی برشی جریان سطحی ناچیز بوده و رواناب تنها نقش انتقال ذرات جدا شده توسط برخورد قطرات باران را بر عهده دارد. در این تحقیق حاضر به منظور بررسی برخی مفاهیم و کارآیی این مدل، سه نوع خاک با خصوصیات کاملا متفاوت با استفاده از یک سینی پاشمان 35 x 30 x 10 سانتی متری زهکش دار تحت بارندگی با شدت های مختلف (100 – 25 میلی متر در ساعت) قرار گرفت. شبیه سازی باران با استفاده از یک دستگاه شبیه ساز با نازل منفرد جارویی انجام شد که قطر قطرات آن 1.5 میلی متر و انرژی جنبشی آن مشابه باران های طبیعی است. نتایج نشان داد که مدل هیرسایت و رز با معرفی ضرایب جدایش پذیریa ، جدایش پذیری مجدد ad و ترسیب پذیری f به خوبی می تواند حساسیت خاک های مختلف به فرسایش توصیف نماید. هر چند که این مدل قادر نیست شکستن خاکدانه ها و افزایش نمایی غلظت رسوبی را که در مورد یکی از سه خاک مورد برسی در شدتهای بالای بارندگی رخ داد، توصیف نماید. همچنین بررسی رابطه بین ظرایب جدایش پذیری با عمق آب رابطه فرضی مطرح شده در مدل را تایید نکرد. ارزیابی مدل نیز نشان داد که مدل مورد بررسی تمایل به بیش برآورد مقادیر کوچک و کم برآورد مقادیر بزرگ دارد، هر چند که میانگین غلظت روسب برآوردی تطابق نسبتا خوبی با میانگین غلظت رسوب اندازه گیری شده برای مجموعه داده های هر خاک داشت.

در این تحقیق وجود روند در بارندگی سالانه ایران مورد بررسی قرار گرفته است. آمار بارندگی سالانه 30 ایستگاه سینوپتیک – با پراکنش مناسب – در ایران با طول دوره آماری برابر یا کمتر از 50 سال (مختوم به سال 2000) جمع آوری شده و روند بارندگی سالانه آنها با استفاده از آزمون شیب خط رگرسیون) باران سالانه به عنوان متغیر وابسته به زمان به عنوان متغیر مستقل) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با در نظر گرفتن کل طول دوره آماری در سطح 95% هفت ایستگاه روند منفی و شش ایستگاه روند مثبت داشتند. با تغییر طول دوره آماری به آخرین 40 سال، در سطح 95% هشت ایستگاه روند مثبت چهار ایستگاه روند منفی داشتند. با کاهش طول دوره آماری به آخرین 30 سال، در ایستگاه های کمتری روند مشاهده شد. نتایج نشان داد که در تمام حالات، روند به میزان بارندگی سالانه بستگی ندارد اما در مورد طول دوره آماری، روند رفتار متفاوتی را نشان داد.