مجله جامعه شناسی ایران
سال:1384 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

مفهوم «سرمایه اجتماعی» به دلیل ماهیت و محتوایی که دارد تقریبا با تمامی موضوعات و مسائل مطرح درحوزه انسانی و اجتماعی، از جمله حوزه آسیب های اجتماعی و به خصوص جرم، ارتباط پیدا می کند. با توجه به این تاثیرات متقابل، هدف تحقیق حاضر بررسی و شناسایی رابطه بین سرمایه اجتماعی و جرم می باشد. این مطالعه از دو قسمت مجزا تشکیل شده است: قسمت اول، پیمایشی است در بین 320 نفر از افراد عادی بالای 18 سال شهر تهران و مجرمان زندان های اوین، رجایی شهر و ورامین. قسمت دوم، تحقیق در سطح بین المللی و به صورت تحلیل ثانویه بوده و مقطع زمانی خاص (1997 تا 1999) را شامل می شود. برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره، رگرسیون لوجستیک و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که هم در سطح کلان و هم در سطح خرد بین سرمایه اجتماعی و جرم رابطه منفی و معناداری وجود دارد.

در دوران کنونی که دستاوردهای علمی نقش زیادی در تنظیم و اداره امور جامعه دارند، حرفه های تخصصی از جمله حرفه پزشکی دارای جایگاه قابل ملاحظه ای هستند. نویسنده این نوشتار می کوشد تا به سهم خود نقش و تاثیر حرفه پزشکی را بر نظم دهندگی به جامعه آشکار سازد. به این منظور، با تکیه بر روش تحلیل نظری، دلالت های حرفه پزشکی برای نظم جامعه در دو سطح خرد و کلان بررسی می شود. تحلیل های به عمل آمده بیانگر آن است که حرفه پزشکی در سطح خرد در تنظیم پاره ای از نیازهای کنشگر انسانی (که شامل ابعاد جسمی، شخصیتی و برخی مولفه های فرهنگی و اجتماعی مداخله کننده در نظام کنش است) تاثیر می گذارد. در سطح کلان نیز حرفه پزشکی در فراهم آوردن برخی مقتضیات ضروری خرده نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه مشارکت دارد. در خاتمه دیدگاه انتقادی برخی اندیشمندان جامعه شناسی نسبت به عملکرد حرفه پزشکی در جوامع معاصر مطرح می شود.

بررسی پایداری کشاورزی با توجه به بحث های مختلفی که در مورد کشاورزی و عناصر و کارکردهای آن صورت می گیرد، بسیار مهم است و در واقع بررسی وضعیت آینده کشاورزی در صورت ادامه روند فعلی است. در این مقاله، با مرور مبانی نظری، توسعه پایدار، اهداف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی تعریف و بر مبنای آن، مدل مفهومی کشاورزی مرکب از عناصر درونی و ارتباط با چهار محیط اصلی اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و سیاسی ترسیم می شود. بر همین اساس پایداری کشاورزی از ابعاد اجتماعی (با مولفه های جمعیت، آموزش وفقر)، اقتصادی (با مولفه های رشد اقتصادی، سرمایه گذاری و اشتغال)، طبیعی (زمین، آب و تنوع زیستی) و سیاسی (قانون، برنامه و سازمان)، و نیز پایداری درونی کشاورزی (با مولفه های الگوی کشت و تولید، نظام بهره برداری و ترویج بر مبنای تعریف و تحلیل مفهومی پایداری مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت مشخص گردید که کشاورزی از لحاظ همه ابعاد مورد بررسی (با توجه به مولفه های مورد نظر، و مولفه ها بر حسب مولفه های فرعی مربوط، و مولفه های مربوط بر حسب نماگرها) ناپایدار نیست. اما پایدار هم نیست و تداوم روند فعلی بدون اصلاحات و تغییرات لازم موجب بهبود اساسی وضعیت نظام کشاورزی نمی گردد.

الگوی کلی مهاجرت داخلی در کشورهای موسوم به جهان سوم جابه جایی نیروی انسانی از مناطق کمتر توسعه یافته به مناطق توسعه یافته تر است که مهاجرت روستاییان به شهرها نمود بارز آن است. زمینه اصلی این مهاجرت گروهی که باعث تعمیق شکاف توسعه بین مناطق مبدا و مقصد می شود، تا حدود زیادی ناشی از وابستگی سیاسی – اقتصادی مناطق کوچک تر و کمتر توسعه یافته به مناطق شهری، به ویژه مرکز استان ها، و از همه مهم تر مرکز کشور است که محرومیت مبدا مهاجرت را بیشتر و پیچیده تر می کند. چون مهاجرت اصولا فرایندی گزینشی است. بنابراین بیشتر نیروی انسانی برتر – از لحاظ فکری و بدنی – اقدام به کوچ می کنند، که استان خوزستان هم از این امر مستثنی نیست. منتها به نظر می رسد طی چند سال اخیر موج مهاجرت افراد مجرب و آموزش دیده شدیدتر شده است. در این تحقیق کوشش شده است عواملی که ممکن است تمایل به برون کوچی این نیروی انسانی برتر را تقویت کرده و تمایل بالقوه آن ها را تبدیل به تصمیم گیری بالفعل کند مورد بررسی قرار گیرد.

اینترنت، پدیده ای است که تاثیرات زیادی بر جنبه های مختلف زندگی اجتماعی بر جای می گذارد. این تحقیق به دنبال بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تاثیر آن بر ارزش های خانواده است. به منظور بررسی تاثیر اینترنت، از نظریات ارتباط جمعی، پویایی گروه ها و کنش ارتباطی هابرماس استفاده شده است. این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسش نامه در بین دانش آموزان دبیرستان های دولتی ناحیه 3 مشهد در سال تحصیلی 82 – 83 انجام شد. روش نمونه گیری خوشه ای بوده است و حجم نمونه 403 نفر می باشد. نتایج نشان می دهند که 45% دانش آموزان از اینترنت استفاده می کنند، میانگین میزان استفاده از اینترنت 498 دقیقه در هفته بوده و میزان استفاده از چت با 127 دقیقه در هفته بیشترین میانگین را در میان انواع استفاده از اینترنت به خود اختصاص داده است. در تحلیل رگرسیون چند متغیره با وارد کردن تمام متغیرها، تاثیر اینترنت بر ارزش های خانواده 10% بوده است. همچنین در تحلیل رگرسیون چند متغیره با وارد کردن تمام متغیرها، تاثیر دسترسی به اینترنت بر ارزش های خانواده معنی دار نشد.

از میان چهره های گوناگون، هانری دروش – کشیش و کارگر، متخصص مارکسیزم و متاله، جامعه شناس دین و توسعه ... – و از خلال دوران های متفاوت زندگی وی، تصویر هانری دروش جامعه شناس دین، به یمن آثار بسیار و تحقیقات ارزشمندش، در «گالری چهره های بنیان گذار» جامعه شناسی ادیان قرار دارد (ارویو له ژه، 263:2001). «جامعه شناسی انتظار و امید» با نام وی پیوند خورده است (پولات، 1994) و سهم دروش در «جامعه شناسی تخیل» قابل ملاحظه است. سه شاخصه جامعه شناسی دین هانری دروش را از دیگران متمایز می سازد: تاکید او بر چند مرکزی بودن این رشته. توجه به جنبش ها، فرقه ها و جماعت های کوچک مذهبی. امید و جلوه های آن در اتوپی، موعودگرایی و هزاره گرایی، به عنوان محور اصلی کتاب شناسی وی.

عنوان کتاب به معنای یکنفره شدن بازی های بولینگ در کشور آمریکا است که این امر ناشی از رشد فردی شدن و کاهش سرمایه اجتماعی در کشور آمریکا می باشد. نویسنده در نقل واقعه ای در ایالت میشیگان آمریکا که در آن یک پیرمرد 50 ساله بازنشسته و سیاه پوست که در لیست انتظار دریافت کلیه است از فردی دیگر که سفید پوست و در سن 33 سالگی است کلیه ای به صورت هدیه دریافت می کند و ریشه این اهدای کلیه علی رغم تقاوت های سنی، شغلی و نژادی، به سابقه عضویت هر دو در باشگاه بولینگ محل زندگیشان برمی گردد. پاتنام معتقد است که سرمایه اجتماعی در قالب و شکل هنجارهای معامله متقابل تعمیم یافته در یک اجتماع، باعث افزایش کارایی بیشتر نسبت به جامعه ای می شود که گرفتار بی اعتمادی است. دقیقا به همان دلیل که پول کارایی بیشتری نسبت به مبادله پایاپای دارد و اگر دو طرف معامله به کالاهای یکدیگر نیاز نداشته باشند از طریق پول به عنوان واسطه عمل می نمایند و حجم مبادلات به مراتب بیشتر می شود.